Malarstwo pejzażowe i historyczne
XIX wieku

Pejzażowe

• Słowo wstępne:

• W XIX wieku nastąpiło całkowite usamodzielnienie się pejzażu jako niezależnego rodzaju malarskiego, będącego celem samym w sobie, a nie tylko tłem, otoczeniem czy beko racją figur. W poprzednich wiekach krajobraz pozbawiony człowieka był zjawiskiem bardzo rzadkim.

• Panująca włosko-francuska doktryna sztuki, hierarchizująca rodzaje malarskie, wytworzyła pewne typy w obrębie malarstwa pejzażowego - rozróżniano pejzaż heroiczny, historyczny, sielankowy - z każdym z nich wiązały się pewne układy i motywy wprowadzane czysto umownie. Krajobraz w dużej mierze komponowany był wedle pewnych zasad, ustalonych proporcji.

XVIII/XIX (preromantyzm i wypadki regionalne)

• PRZEŁOM XVIII i XIX: W Anglii następuje systematyzacja pejzażu, rozwija się malarstwo akwarelowe.

• N O R W I C H S C H O O L - lokalna szkoła malarstwa pejzażowego blisko związana w Norwich Society of Artists, utworzonym w 1803 w Norwich  przez Johna Crome`a i Roberta Ladbrooke`a. Stowarzyszenie zrzeszało malarzy pejzażystów posługujących się techniką olejną i akwarelą i malujących krajobrazy okolic Norwich. Jego czołowymi reprezentantami byli John Crome i John Cotman. W latach 1805 - 1825 organizowane były coroczne wystawy, które odbywały się w Benjamin Wrench`s Court, jednym z najstarszych budynków w Norwith. Po wyjeździe do Londynu drugiego prezesa Johna Cotmana (1834) stowarzyszenie przestało działać. Artyści związani z Norwich School malowali pod wpływem malarstwa krajobrazowego mistrzów holenderskich, takich jak Jacob van Ruisdael i Meindert Hobbema. Obecnie ich prace zgromadzone są Norwitch Gallery i Tate Britain.

• JOHN CROME - malował morskie wybrzeża, przedstawienia angielskich pół, wrzosowisk + ewentualny sztafaż, (Wiatrak na wrzosowisku).

• JOHN COTMAN - malował głównie akwarelami, jego śmiałe prace odznaczają się użyciem dużych plam rozcieńczonych kolorów i prostą, geometryczną kompozycją. Tematyka była zróżnicowana, przeważały pejzaże i tematy marynistyczne. 
  RICHARD BONNINGTON - malował przedstawienia nieba i chmur, malarstwo nastrojowe (Wybrzeże w Pikardii), wpłynął na Turnera, Corota. Jest uważany za prekursora szkoły barbizońskiej.

• T H O M A S G A I N S B O R O U G H - najważniejszy był dla niego pejzaż. W jego pejzażach można odczuć rękę Rubensa. Z czasem zaprzestanie dążenia do odtworzenia jednego elementu przyrody, kreowania idyllicznych krajobrazów. Za mistrzem tworzy pejzaże z rytmicznych form i linii, zmienności barw, ukazując naturę w całym jej pięknie. Tak powstały obraz nie jest jednak w 100% rozpoznawalny. Stara się pomijać zjawiska przypadkowe, reżyserując.

• WILLIAM BLAKE - 1757-1827
  Pejzaż nie odgrywa wielkiej roli. ALE - wprowadzenie pejzażu fantastycznego - pochodzącego z romantycznej fantasmagorii, snu. Drzewa, obłoki, morze, skały ulegają dematerializacji.

• JOHN RUSSEL - pejzaż kosmiczny - prowadził badania astronomiczne, autor topograficznego widoku tarczy księżyca (ciekawostka)

NIEMCY

• CASPAR DAVID FRIEDRICH - 1774-1840
  Zastąpienie przebrzmiałej sztuki figuralnej, nowym rodzajem pejzażu, w którym objawia się Bóg. Kolor miał oddziaływać psychologicznie i mistycznie, miał się wiązać z siłami natury.
  Malował pejzaże odtwarzające naturę drobiazgowo i precyzyjnie, w sposób nastrojowy i niepowtarzalny. Pojawiajace się w pejzażu postacie i przedmioty zdają się jedynie dopełniać całości. Twierdził, że artysta powinien patrzeć na świat oczami swej duszy, a nie ciała.
  Często udaje się zidentyfikować miejsce, jak opactwo w Eldenie. Pojawiają się też gotyckie świątynie, mogiły, bramy, tez zrujnowane kościoły w górach wraz z otaczającymi je cmentarzami. Wschody, zachody słońca, nokturny.
  Człowiek wobec lasu, czasu i śmierci ukazany jest zawsze w obliczu natury, jej wielkości siły i świętości. Pejzaż jest zawsze obecny.

• JOHAN CH. C. DAHL 1788-1857 - Norweg, profesor szkoły drezdeńskiej. Motyw zachmurzonego nieba, posępnego morza.

• JOHANN REINHART (1761-1847), JOSEPH ANTON KOCH (1768 - 1839) - krajobraz utopijny, poszukiwanie pranatury, tęsknota za legendarnym złotym wiekiem

• FERDINAND GEORG WALDMÜLLER 1793

I POŁOWA XIX - ROMANTYZM

• J O H N C O N S T A B L E (1776-1837) - studiował w Royal Academy, pracował głównie w Londynie, wystawiał na Salonie paryskim. W jego malarstwie charakterystyczne są efekty światłocieniowe i atmosferyczne, spontaniczność malarska, różnorodność interpretacji podobnych motywów. W malarstwie olejnym próbował zachować efekty malarstwa akwarelowego. Bardzo rozjaśniał paletę, kładł nacisk na kontrasty, malował olejno w sposób szkicowy. Charakterystyczne są obrazy prowincji: Pień drzewa, Plaża w Brighton, Studium pnia wiązu, Studium chmur (akwarela), Wiatrak i pasące się bydło, Kwiaty, Dedham Vale, Budowa barki, Studium wozu i koni, Flatford Mill, Wóz siana, Katedra w Salisbury, Wzburzone morze (wykorzystuje kilka różnych technik aby lepiej oddać morze, śmiałość faktury i kolorów płócien), Pole zboża.
  Constable jest prekursorem nowoczesnego malarstwa pejzażowego. Maluje pejzaże kiedy ten gatunek w malarstwie nikogo nie interesuje. Jest niechętny portretom. Jego twórczość pozostaje w całkowitej sprzeczności z malarskimi regułami przełomu XVIII i XIX wieku. Constable odgrywa pierwszorzędną rolę w odnowie malarstwa pejzażowego w Anglii, wynosi on tę sztukę do poziomu doskonałości. Miał wpływ na szkołę Barbizon ( T. Rousseau).

• W I L L I A M T U R N E R (1775-1851) - Studia w Royal Academy, inspiracje Rembrandtem, Ruisdaelem, Poussinem… akwarelista. Od 1807 r. zaczął malować olejne szkice (pejzaże znad Tamizy), próbował uzyskać efekt akwareli. Malarz operujący poetyką szkicu. Pewna jedność światła, koloru i przestrzeni, był romantycznym typem wędrowca (odbywał też wędrówki piechotne). Motywy marynistyczno-batalistyczne. W jego malarstwie idee romantyczne, żywioły, na ogół motywy odrealnione. Studia w plenerze, ujęcia horyzontalne, płaskie. Najciekawsza jest jego twórczość związana z Anglią (widoki morskie, studia chmur). Też tematy historyczne, mitologiczne, biblijne. Turner przestawia to co nieuchwytne, niematerialne, zjawiska świetlne i barwne, przejrzystość i ruch… szukając własnych środków wyrazu artysta poświęca się obserwacji żywiołów przyrody takich jak ogień i woda. Jego ulubione tematy to burza, sztorm, wschody i zachody słońca. Ale ta sztuka przedstawia nie tylko naturę, lecz przede wszystkim tworzące ją siły. Barwy Turnera wychodzą poza tradycyjne ramy kolorystyki - stosuje barwy chromatyczne i kolory czyste, używa dużo bieli. Świat, który objawia przed nami niczym iluminacje, jest efektem wyjątkowej wyobraźni malarza i mistrzostwa jego kunsztu malarskiego. Wizyjne kompozycje Turnera odkrywają przed nami niekończące się moce, jakimi dysponuje sztuka.
  [od niego wywodzi się tzw. Pejzaż intymny - przynajmniej tak twierdzi A. Wojciechowski]

Akademia francuska bardzo długo nie miała w swym programie malowania krajobrazu z natury - jedynie studia rysunkowe i pejzaż heroiczny. Także krytyka francuska XVIII i początku XIX wieku poświęcała o wiele mniej miejsca problemowi malarstwa pejzażowego, niż czyniono to w Anglii, gdzie literatura na ten temat była bardzo obfita.
Pod wpływem Constable'a i akwarelisty angielskiego - Richarda Boningtona, mieszkającego i tworzącego w Normandii i Paryżu.

• AUGUSTE RAVIER (1814-1895), przyjaciel Corota, jest luministą, malarzem czerwonawych zmierzchów i wielobarwnych pejzaży jesiennych

• ADOLPHE APPIAN (1818-1898), z równą śmiałością stosował światło, nadając mu niezwykłą różnorodność: raz jest ono olśniewające, raz skąpane we mgle.

• DELACROIX - w pejzażu spojrzenie ku przyszłości, dramatyzm, walka żywiołów, walka człowieka z naturą, ale to wszystko świadome, świadomy jest również swojej przegranej - tzw. Pejzaż heroiczny

• SZKOŁA BARBIZON - działająca w latach 1830-1860 w okolicach Barbizon
  Należeli:: jej założyciel - Théodore Rousseau (1812-1867). Obok Rousseau trzon szkoły Barbizon stanowili: Charles Daubigny (1817-1878), Narcisse Diaz de la Peña (1808-1876), Jules Dupré (1811-1889). Później nieco dołączył się Adolphe Monticelli (1824-1886) oraz Edouard Lépine (1835-1892). Przez pewien czas związany z barbizończykami był Millet, a także Constantin Troyon (1810-1863)
  Podobnie jak Constable, którego wielbili, niekiedy ustawiali swe sztalugi bezpośrednio przed motywem, na łące lub w lesie, lecz obrazy były realizowane głównie w pracowni. W przeciwieństwie do impresjonistów barbizończycy nie szukali w widokach przyrody momentalnego wrażenia optycznego, lecz raczej tego, co stałe.
  Pejzażyści z Barbizon posługują się spokojną paletą ziemistych barw, a za pomocą cierpliwego kładzenia barwnych plam i smug uzyskują efekt migotania światła między gałęziami drzew. Rysują z natury, później dopracowując płótno w pracowni. Płótna są zwykle niewielkie (do metra szerokości). Ich metoda malowania nadal jest metodą klasycznej kolejności: rysunek - walor - kolor.

• Théodore Rousseau (1812-1867)- pejzaże malowane z rzetelnością obserwacji przyrodnika. Przeważnie są to widoki równinne, podmokłe łąki, młode zagajniki lub wielkie drzewa liściaste. Często na jego obrazach pojawiają się dęby - krzepkie i rozłożyste (Trzoda pod dębami), oddane w całej prawdzie gatunku.

• Jean- Baptiste Camille Corot- Swoim pejzażom nadawał Corot specyficzną malarską poetyczność, której brakło przedstawicielom szkoły w Barbizon. Nie malował jak oni programowo „czystej przyrody”, chętnie wprowadzał w krajobraz figury, a także architekturę, zwłaszcza we wcześniejszym okresie twórczości.
  W jego twórczości można wyodrębnić trzy okresy:
  1 - Przeważają widoki Francji i Włoch, malowane z natury, klasycznie skoncentrowane, spiętrzone pejzaże, typowe dla rzymskiej Kampanii, z ciemnymi cyprysami, złotawymi ścianami budynków, łukami starożytnych kamiennych mostów, dzwonnicami rzucającymi długie cienie. Pejzaże włoskie, konkretne i krystaliczne, malowane są cienko, zanurzone to w świetle, to w przejrzystym cieniu, klarowne i bliskie klasycznej tradycji Poussina.
  2 - W drugim okresie, trwający od około 1855 roku, przeważają obrazy, będące wspomnieniem czy marzeniem na temat okolic i motywów niegdyś widzianych, tzw. souvenirs d'Italie, czasem jednak nawiązujące do krajobrazu francuskiego (Souvenir de Mortefontaine). Obrazy te malowane są bardziej miękko - pod wielkimi konarami drzew, o drobnym prześwitującym listowiu widzimy często zwierciadło wody, poranne opary, niewielkie figurki kobiece - nagie lub ubrane. Granica między rzeczywistością, baśnią, alegorią, nie jest nigdy wyraźnie przeprowadzona, cały ten świat jest bowiem mglistym przypomnieniem, przepuszczonym przez filtr wyobraźni. Wdzięk obrazów Corota to jakby echo rokoka francuskiego, ale jest to wdzięk bez przesłodzenia, sztuczności. Sztuka rokoka była typową sztuką klasową, stworzoną dla przyjemności określonej warstwy społeczeństwa. Sztuka Corota nie jest ani dworska, ani hedonistyczna - przemawia do każdego i jest przeznaczona dla wszystkich
  3 - W późnym okresie twórczości przeważa postać ludzka. Są to niewielkie kompozycje. Artysta nie wprowadza żadnej akcji - historycznej czy współczesnej.
  Corot jest mistrzem kolorów ściszonych, srebrzystych, błękitnawych, matowo zielonkawych, czasem jakby mlecznych. Walory rozłożone są z niezwykłą starannością. Jego lekkie przejrzyste cienie są typowymi cieniami pleneru, ale nie są tak ostentacyjnie zmienione na wartości chromatyczne (błękity) jak u impresjonistów.

• Macchiaioli - grupa artystyczna włoskich malarzy z Toskanii, działająca w drugiej połowie XIX wieku. Artyści z tej grupy, łamiąc konwencje, malowali w plenerze, by w najwierniejszy sposób odtworzyć naturalne światło i kolory. Grupa macchiaioli wyprzedziła impresjonistów, którzy w latach 60. XIX wieku realizowali podobne założenia we Francji. Najbardziej znani reprezentanci tej grupy to Giovanni Fattori, Silvestro Lega i Telemaco Signorini. Nazwa grupy pochodzi od słowa macchie oznaczającego plamkę, kropkę.

II POŁOWA XIX WIEKU

• PRERAFAELICI - działalność od 1848 roku
  Krajobraz był kluczowym elementem prerafaelityzmu. Prerafaelici starali się go malować, zgodnie z postulatami Ruskina, który swe główne założenia przedstawił na kartach pięciu tomów „Malarzy Współczesnych”, w sposób jak najprawdziwszy, całkowicie przeciwny akademickiej konwencji i tradycji. Dokonali prawdziwej rewolucji wychodząc w plener. Ich przyroda skrywa ogromny ładunek emocjonalny. Nie ogląda się jej, lecz przeżywa. Interesowali się nią głównie Millais, Hunt i Brown.

• Szkoła haska (hol. Haagse School) - grupa artystyczna malarzy holenderskich działających w Hadze w latach 1860-1890. Malarze ze szkoły haskiej tworzyli pod wpływem francuskiej Szkoły z Barbizon, malowali w plenerze realistyczne i naturalistyczne sceny rodzajowe, które łączyli z pejzażem. Wiodącym tematem ich prac były pejzaże, martwe natury i sceny rodzajowe z życia prostych ludzi: mieszczan, chłopów i rybaków.
  Początkowo artyści stosowali ciemną, mroczną kolorystykę, dopiero później pod wpływem impresjonizmu ich prace stały się lżejsze i jaśniejsze. Ostatecznie wykształcili styl będący kompilacją tradycji barbizończyków i impresjonistów.

• PIEREDWIŻNICY - inaczej - Towarzystwo Objazdowych Wystaw Artystycznych, powstają w 1870 roku (więcej na ich temat proszę zajrzeć do pytania nr 56)
  ALE - zajmują się pejzażem, rzecz jasna rosyjskim. Posługiwali się metodą realistyczną opartą na solidnym rzemiośle.
  

• IMPRESJONIZM - o co im chodziło każdy wie, więc nie będę założeń opisywać. Pejzaż na podstawie poszczególnych artystów:

• EUGÈNE BOUDIN (1824 - 1898) - malował głównie pejzaże rodzinnej Normandii. Do jego najpopularniejszych prac należą pejzaże nadmorskie. Jego twórczość miała duży wpływ na powstanie impresjonizmu, a szczególnie na twórczość Moneta. Uważa się go za prekursora impresjonizmu.

• JOHAN BARTHOLD JONGKIND (1819-1891) Malował głównie pejzaże, posługiwał się techniką olejną akwarelą. Monet nazwał go swoim „mistrzem”.

• CLAUDE MONET (1840-1926) - Wraz z Boudinem malował studia plenerowe na wybrzeżu kanału La Manche W Paryża poznał A.Renoira i A.Sisleya i wielokrotnie wyjeżdżał na plenery w okolicy Fontainebleau. Coraz bardziej rozjaśniał paletę barwną, analizował współzależność światła i koloru oraz grę światłą o różnych porach dnia i roku. Pracował na późniejsze określenie „poeta światła”. Wiele podróżował poznając twórczość malarzy Europy, między innymi J.Constable'a i W.Turnera. Efektem poszukiwań artystycznych Moneta było wynalezienie dywizjonizmu [polegającego na ograniczeniu palety do barw widma słonecznego i nakładaniu farb drobnymi plamkami, które mieszając się w oku widza tworzą kolory dopełniające]. Obraz „Impresja, wschód słońca”.
  W 1872 roku Monet trwa okres tzw. Argenteuil. Obraz „Regaty w Argenteuil” jest o tyle znaczący, że Monet wspaniale zastosował tu "prawo kontrastu symultanicznego". Najostrzejsze kontrasty powstały w wyniku przeciwstawienia sobie kolorów dopełniających: czerwonego z zielonym i niebieskiego z pomarańczowym. Monet zastosował także bardziej subtelne kontrasty, jak pomarańczowy obok czerwieni na budynkach.

Ponadto Monet zaczyna tworzyć tzw. Serie, jako jeden z pierwszych artystów. Pierwszą serią były widoki Dworca Saint-Lazare w Paryżu w 1876 roku.

1876 - pracował wówczas nad Sekwaną, tworząc swe najlepsze wg krytyków dzieła. Artystę urzekały ulotne momenty. Malując zwykle pejzaże, zaczyna interesować się innego typu ulotnością, jak np. dym z lokomotywy.

W latach 80-tych, Monet maluje serie „swobodne”, jak np. „Pękanie lodów w Vetheuil”.

Lata 90-te XIX wieku to serie „systematyczne”. Szczególnie charakterystyczny dla tego okresu jest cykl „Katedr z Rouen” (1892-94). Ponad dwadzieścia widoków fasady kościoła o różnych porach dnia i przy zmiennym oświetleniu, oglądanych zawsze z tego samego miejsca. Seria ta oddała niezwykłą wytrwałość ale i wrażliwość artysty. Fasada katedry pod wpływem światła, jawi się wręcz jako subtelnie barwiony welon a z niej struktury pozostaje tylko znikające wspomnienie.

Proces zacierania się portretowanych form, widoczny jest w dalszych pracach Moneta. W cyklu Widoków Parlamentu londyńskiego, budowla owiana jest zawsze fioletową bądź błękitną mgłą, przez które przenika słońce, tworząc na płótnie różnorodną paletę żółcieni, oranży i różów.

W ostatnich latach życia, Monet eksperymentował z plamą barw już tak dalece, że wydaje się iż obrazy powstawały nie w plenerze ale w wyobraźni artysty. Do takich dzieł należą „Kwitnący ogród” oraz „Staw z glicyniami”. Najważniejsze dla artysty stało się światło i wydobywany przez nie kolor. Jego dzieła stanowiły podłoże dla stworzenia pointylizmu przez Seurata.

• ALFRED SISLEY (1839-1899) Do 1877 roku Sisley wypracowywał swój indywidualny styl. Choć w jego dziełach nie ma tej wrażliwości jaka cechowały się choćby obrazy Moneta, Sisley stosuje bogatszą kolorystykę. Każdy, nawet najbardziej tragiczny widok potrafi przedstawić z wielkim spokojem.
  Po 1877 roku jego styl ulega stopniowej przemianie - staje się bardziej zindywidualizowany, choć widoczne jest wręcz agresywne naśladowanie twórczości Moneta. Jednocześnie obrazy Sisleya w jakimś stopniu tracą ową bezpośredniość odczuwania natury, lekkość wykonania, które były właściwe działalności artysty w latach siedemdziesiątych.
  W latach osiemdziesiątych Sisley intensywnie maluje obrazy wyrażające gwałtowność stanów przyrody. Nie chce już podążać śladami Moneta, lecz próbuje swoich sił mierząc się z nim. Nie ustępuje mu jeśli idzie o kwestie czysto malarskie, odczuwanie dekoracyjności i piękna harmonii kolorystycznej, jednak brakuje mu pewnej ostrości spojrzenia i temperamentu Moneta.
  W latach 1883-1885 nieprzerwanie malował Sisley rozmaite motywy z miasteczka Saint - Mammes, wykonując do każdego obrazu szkice przygotowawcze, które złożyły się na album rysunków artysty. Zarówno u Sisleya, jak i u innych impresjonistów można zauważyć wzrost znaczenia szkiców. Pejzaż traci swoja spontaniczność wrażeń, staje się bardziej umowny. Jednocześnie nabiera uogólnionego, systematycznego charakteru.
  Późny okres twórczości Sisleya, lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte, zaznacza się współzawodnictwem z Monetem. Sisley maluje cykle obrazów przedstawiających topole, stogi, stary kościół jak Monet. Cykl "Kościół w Moret" zaczął Sisley malować w 1883 roku, niedługo potem jak Monet rozpoczął pracę nad swoim słynnym cyklem "Katedr w Rouen". Obaj malarze podążają w ślad za impresjonistyczną zasadą, malując stary kościół w zmiennej aurze bieżącego dnia i procesie wieczornego ruchu przyrody. Różni ich jednak to, iż Moneta fascynuje gra świateł i powietrza, gdy u Sisleya architektura wydaje się bardziej zwarta, osadzona w konstrukcji; demonstruje on nadal wierność swojemu wcześniejszemu stylowi oraz impresjonistycznemu widzeniu.

• CAMILLE PISARRO (1830-1903) Pisarro, podobnie jak Sisley, znalazł się pod wpływem Corota.
  1859 - z pleneru w Montmorency przywozi do Paryża niewielki pejzaż, pierwszy sukces.
  do ok. 1884 życia spędza na przedmieściach Paryża, w okolicy Pontoise i maluje pejzaże . Rzeka Oise albo zakręty dróg. Czasami ustawiał się na łące podczas żniw lub przed kilkoma zabudowaniami ukrytymi w drzewach. W tym okresie, jego ulubionymi motywami są drzewa. Podoba mu się jak ich zieleń współgra z czerwonymi plamami dachów, fascynują go pnie, gałęzie, które na płótnie tworzą linie mogące same w sobie skomponować obraz. Jego pejzaże są pełne słońca; stosuje kontrasty barwne, fioletowy błękit łączy ze szmaragdem morza, stosuje kolory czyste: błękity, zielenie pól, róże, fiolety. Nie bez powodu późniejszy uczeń Pisarra, Cezanne mówił, iż Pisarro jest malarzem najbliższym naturze.

Późna twórczość Pisarra powrót do miast. Tworzył serię widoków miast takich jak Paryż, Rouen czy Dieppe.

Pisarro przez cały okres swojej twórczości pozostawał zwolennikiem łączenia indywidualnej harmonii przy jednoczesnym zachowaniu stałości struktury tematycznej. Jeśli chodzi o techniczna stronę, w obrazach dostrzegalna jest precyzyjna i wyokrąglona praca pędzla. Ponadto styl Pisarra od ok. 1885 łączy się z pointylizmem charakterystycznym dla Seurata i Signata, do którego Pisarro dorzucił swoją specyficzna nutę.

• NEOIMPRESJONIZM

• W płótnach swych stosowali zasadę dywizjonizmu i technikę pointylizmu polegającą na malowaniu drobnymi punktami czystej farby. Ich stosunek do malarstwa charakteryzował się ściśle naukowym podejściem; instynktowna, spontaniczna metoda pracy impresjonistów była dla nich zupełnie obca, co było wyrazem dziewiętnastowiecznych (zwłaszcza w drugiej połowie) nadziei pokładanych w naukach przyrodniczych i skrajnej nieufności wobec irracjonalności. Metoda twórcza sprowadzała się do uważnego stawiania punktów czystego koloru. Na palecie nie mieszano farb (z wyjątkiem sąsiadujących ze sobą kolorów, jak czerwień - pomarańcz - żółcień, czy błękit - zieleń - żółcień), kolory mieszały się optycznie w oku widza, który z kolei, aby to było możliwe, nie mógł stać zbyt blisko. Mieszanie farb na palecie uważali neoimpresjoniści za brudzenie koloru, nadawanie mu zbytniej materialności, podczas gdy ich metoda zapewniała farbie wrażenie niematerialności właściwej światłu. Neoimpresjoniści wrócili też do zwyczajów praktykowanych przed impresjonistami - w plenerze poprzestawali na szkicach, właściwe dzieło powstawało w pracowni. Obrazy powstawały w procesie wymagającym dużej cierpliwości, Seuratowi niektóre zajmowały ponad rok.
  Metoda twórcza neoimpresjonistów dążyła do obiektywizacji sztuki, wyeliminowania z niej subiektywności malarza, i w tym sensie odwracała założenia impresjonizmu o 180 stopni. Po przedwczesnej śmierci Seurata, jego kontynuatorzy i naśladowcy doprowadzili do skostnienia twórczej metody w dogmat, normatywną estetykę, co mocno osłabiło żywotność ruchu.

• GEORGES SEURAT (1859-1891) - nie interesuje go tak naprawdę temat, przyjął pozycję trzeźwego i niezaangażowanego badacza, który klasyfikuje to, co go otacza. Pokazanie syntetycznego obrazu świata. Koryguje naturę.

• PAUL SIGNAC (1863 - 1935) 

• POSTIMPRESJONIZM
  wzmocnienie dyscypliny kompozycji obrazu i konstrukcji formy, uznanie prawa artysty do deformacji, syntezy i stylizacji form, symboliczne znaczenie barw i linii, ekspresja, dramatyzm i wymowa symboliczna

• PAUL CEZANNE - teoria procesu „Realizjacji” - stopniowe pogłębianie się bezpośredniego kontaktu z naturą, odrzucania wszelkich treści literackich, wszelkiej sentymentalnej anegdoty, aby poprzez kolorystycznie i konstrukcyjne eksperymenty dojść do własnej koncepcji malarstwa traktowanego jako heroizacja rzeczywistości.
  Wydobycie najbardziej charakterystycznych cech. Brak zainteresowania perspektywą geometryczną, umownością koloru, wrodzonymi cechami kintycznymi (że np. skała jest statyczna, a potok jest dynamiczny)
  Symbolika przedmiotu nie jest mu nadana, a wywodzi się z niego samego.
  Ważna jest istota przedmiotu - drzewa są strzeliste, zabudowania są bryłowate).
  Po 1973 - modulacja bryły. Forma budowana linią i kolorem, światłem i powietrzem.
  Widoki: szczególnie okolice Aix-en-Porvence i Estaque - Góra Sainte-Victoire.

• VINCENT VAN GOGH - (1853-1890)
  Modelunek światłem i barwą. Przedmioty są wyrazem cudu. Natura jest zwierciadłem, w którym odbija się psychika malarza. Nowa symbolika koloru.
  W Arles (od 1888) ukształtował się w pełni styl jego malarstwa, który charakteryzują intensywne barwy odbijane od przedmiotów i intuicyjnie zestawione kontrastowo, niekiedy z przewagą żółci, gruba faktura i deformacja, traktowane jako środki ekspresji.
  W lecie 1889 roku powstał cykl z cyprysami. Tych kilka prac charakteryzuje „zakręcony” swobodny dukt pędzla, użycie impastu .
  Pejzaże realistyczne, jeżeli chodzi o czytelne aluzje do zjawisk natury, ale też abstrakcyjne przez daleko posunięte uogólnienie form organicznych. Również można je zaliczyć do pejzażu psychologicznego, ponieważ zawarto w nich pierwiastek osobisty (malarz obnaża tu siebie samego). Natura jest tu uduchowiona, choć inaczej niż w ujęciu Friedlicha. Wyczuwa się manię Vincenta, który chciał stworzyć przedmiot z farby (jej materii).

• SZKOŁA Z PONT-AVEN (fr. École de Pont-Aven) - nazwa nadana grupie artystów, skupionych wokół Paula Gauguina. Działali oni w latach 1888-90 wBretanii - głównie w Pont-Aven (stąd nazwa) i Le Pouldu.
  Należeli do niej m.in Émile Bernard, Paul Sérusier, Charles Filiger, Henry Moret, Maxime Maufra, Ernest de Chamaillard, Charles Laval, Mogens Ballin,Jan Verkade, Cuno Amiet, Robert Bevan, Jacob Meyer de Haan, Ferdinand du Puigeaudeau, Władysław Ślewiński. W ich dziełach pojawiają się wątki symboliczne, ludowe, PEJZAŻE. Stosowali syntetyzm i cloisonizm, polegający na malowaniu czystymi plamami koloru, obwiedzionymi konturem (od fr. émail cloisonné - emalia komórkowa). Wyjazd Gauguina na Tahiti w 1891 roku zakończył działalność grupy.

• NABIŚCI - grupa artystyczna, działająca we Francji w latach 1888-1899, stworzona przez Paula Sérusiera.
  Nazwa pochodzi od hebrajskiego słowa nabis oznaczającego proroka. W swoim programie artystycznym uważali, że w sztuce rzeczywistość ulega podwójnej deformacji: subiektywnej - ukazującej indywidualne uczucia twórcy i obiektywnej - łączącej w sobie poszukiwania artystyczne. Interesowali się muzyką, literaturą, filozofią, religiami świata. Inspirowali się sztuką Lautreca, Gauguina, Moreau, symbolizmu i prerafaelitów. Wydawali czasopismo "La Revue Blache". Swoje obrazy umieszczali m.in. na wystawach Związku Artystów Niezależnych, w galerii Le barc de Boutteville. W marcu 1899 odbyła się ostatnia wystawa grupy.

Ich malarstwo charakteryzuje zazwyczaj przygaszony koloryt, płaskość plamy barwnej, wyraźny kontur. Odrzucali zasady akademickiego malarstwa uważając je za sztuczne i przesadnie odtwarzające pejzaże natury.

• Henri Rousseau 1844 - 1910- zwany Celnikiem, prymitywista.
  Obrazy Rousseau często przedstawiają las (lub raczej dżunglę); są malowane z niezwykłą precyzją w prostym, lekko zgeometryzowanym stylu. Malarz umieszcza na płótnie różne symboliczne zwierzęta - rajskie ptaki, tygrysy czy węże. Symbolika tych obrazów nie jest jednak intelektualna, lecz emocjonalna - ma raczej budować nastrój niż odwoływać się do skojarzeń odbiorcy. Charakterystyczne są żywe kolory i silne kontury.

POLSKA

• Marcin Zaleski 1796 - 1877
  Początkowo był samoukiem. Naukę zaczął od kopiowania obrazów, następnie pracując w teatrze jako pomocnik dekoratora, przyswoił sobie zasady perspektywy malarskiej. Jednocześnie nadal zajmował się robieniem kopii. Po raz pierwszy wystawił obrazy w 1828 roku. Otrzymał medal i stypendium. Wyjechał studiować do Niemiec, Francji i Włoch. W 1830 osiadł na stałe w Warszawie. W 1846 został profesorem perspektywy wykreślnej w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Był przede wszystkim twórcą widoków architektonicznych (widoki i zabytki Warszawy, Wilna i Krakowa). Namalował też kilka obrazów związanych z walkami o niepodległość (zawsze jednak eksponując architekturę) i kilka portretów.

"Widok cmentarza przy kościele św. Barbary w Krakowie"
"Widok wewnętrzny krużganków klasztornych"
"Wnętrze katedry św. Jana"
"Widok Pałacu Kazimierzowskiego od strony Powiśla"
"Krakowskie Przedmieście wieczorem"

• Wincenty Kasprzycki 1802- 1849
  Mecenat Józefa Kajetana Ossolińskiego. Uczęszczał na WSP UW (1821-28), następnie na Uniwersytet Wileński, gdzie uczył się u Jana Rustema, ale na żadnej z tych uczelnie nie odbył regularnych studiów. W 1828 roku powrócił do Warszawy. W okresie między 1832-38 pracował dla Aleksandra Potockiego. W 1843 wykonał dekoracje do Pałacu Potockich w Warszawie. Żył w biedzie, mimo ze jego prace sprzedawano po wysokich cenach. Tworzył krajobrazy i weduty ożywione sztafażem (Młyn w Strawberry nad Tamizą, 1845), widoki Warszawy, Wilanowa, Natolina, Morysina, Gucina, wnętrza, litografie, głownie portretowe.

• Jan Feliks Piwarski 1794-1859
  Malarstwa uczył się w pracowni Józefa Richtera. W 1818 został mianowany kustoszem gabinetu rycin przy bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz sekretarzem uniwersyteckiej Biblioteki Publicznej. Wspólnie z Sewerynem Oleszczyńskim rozpowszechnił nową technologię litograficzną - cynkografię. Brał czynny udział w powstaniu warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych: w 1844 objął w niej katedrę rysunku i malarstwa krajobrazowego, którą kierował aż do przejścia na emeryturę w 1848. Jego zasługą jest wprowadzenie studiów plenerowych, które były nowością na polskim gruncie. Wypowiadał się głównie przez rysunek w różnorodnych technikach i litografię, oprócz tego malował olejne obrazy pejzażowo-rodzajowe. Na rysunkach przedstawiał charakterystyczne typy ludowe, widoki miast oraz aktualne wydarzenia m.in. z powstania listopadowego. W malarstwie ukazywał życie polskiej wsi w sposób sentymentalny, przejawiając etnograficzne zacięcie w odtwarzaniu lokalnych strojów i zwyczajów.
  Targ w Opatowie
  Karczma „Ostatni Grosz”

• Jan Nepomucen Głowacki 1802-1847
  polski malarz pejzażysta, biegły miniaturzysta (miniatura) i rysownik, po 1836 wykładowca w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Największe znaczenie mają pejzaże tworzone pod wpływem wiedeńskiego nurtu malarstwa realistycznego. Artysta jako pierwszy zaczął malować widoki Tatr, toteż bywa nazywany twórcą krajobrazu polskiego. Cechy formalne to: gładka, lśniąca faktura i szarozielona spokojna tonacja oraz drobiazgowy realizm szczegółów.
  Malarstwa uczył się początkowo w Krakowie, potem w Pradze i Wiedniu pod kierunkiem Franciszka Steinfelda. W charakterze stypendysty studiował jeszcze w Monachium i Rzymie, ale do końca życia pozostał wierny malarstwu krajobrazowemu typu wiedeńskiego, pod wpływem Sternfelda i Gauthier Gauermanna. Jeden z pierwszych malował jurajskie formacje Pienin i ojcowa, Alpy i krajobraz
  Prace m.in.: Potok górski (1840), Pejzaż podkrakowski, Morskie Oko, Widok doliny Ojcowa, Widok z Wawelu na Kopiec Kościuszki.

• Christian Breslauer 1802-1882
  Studiował w akademii w Berlinie oraz w Düsseldorfie u Johanna Wilhelma Schrirmera. Odbył liczne podróże po krajach niemieckich i Skandynawii, bywał też we Włoszech. Dzięki tym podróżom poznał różne kierunki artystyczne i typy krajobrazów. Od 1845 na stałe zamieszkał w Warszawie. Był nauczycielem w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (1846) oraz Klasie Rysunkowej (1865-1868). Jego pejzaże są romantyczne w nastroju, pozbawione sztafażu, starannie malowane. Mimo wyraźnej tendencji do idealizacji natury, był propagatorem studiów plenerowych. Tworzył pod wyraźnym wpływem szkoły düsseldorfskiej i niektórych malarzy skandydawskich.
  "Krajobraz górski"
  "Krajobraz z jeziorem i kościołem gotyckim"
  "Obraz z północy"
  "Pejzaż"
  "Pejzaż górski"
  "Pejzaż z Norwegii"
  "Widok pałacu w Natolinie"

• Alfred Schouppé 1812-1899
  Zajmował się głównie pejzażem, choć początkowo malował także obrazy religijne. Jako jeden z pierwszych malował pejzaże tatrzańskie. Był uczniem Jana Nepomucena Głowackiego w Krakowie i Józefa Richtera w Warszawie. W 1837 dzięki rządowemu stypendium wyjechał na studia do Akademii św. Łukasza w Rzymie. Powrócił do Warszawy w 1840. Odbył wiele podróży zagranicznych, w 1897 roku przeniósł się do Szczawnicy. Prawie co roku bywał w Tatrach. Jego tatrzańskie krajobrazy cechuje poetyczność i idealizm.
  "Kontrabandziści w Tatrach"
  "Widok Iłży"
  "Widok Tatr"

• Adam Malinowski 1829-92
  Był on uczniem i następcą Antoniego Sacchettiego i Józefa Hilarego Głowackiego, scenografem teatru rządowego, tworzył widoki Lubelszczyzny, Kujaw, Wołynia, z motywami ruin zamków, wiatrakami, młynami, chałupami, często w porze zmierzchu. Jego obrazy są bardziej linearne, drobiazgowe bliskie tradycji biedermeieru. Namalował m.in. Zamek w Ostrogu, Krajobraz wieczorny

• Feliks Brzozowski 1836-1892 także 1828-1900.
  W latach 1852-59 był uczniem Ch. Breslauera w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Wiele podróżował po całym kraju, czego plonem były pejzaże przedstawiające okolice Ojcowa, Tatry, widoki zamków, malował przede wszystkim krajobrazy polski z Mazowsza, Małopolski. Jednakże podróże w Alpy i na Krym nie pozostawiły istotniejszych śladów w twórczości artysty. Wykonał kilkanaście supraport z motywami pejzażowymi do pałacu K.Przezdzieckiego w Warszawie. Obok drobiazgowo malowanych krajobrazów, zwykłych motywów leśnych, pojawiły się również obrazy malowane z większym rozmachem, widoczne są wpływy twórczości barbizończyków. Odznaczają się one harmonijną gamą barwną, umiejętnie rozłożonymi akcentami światła, czystym rysunkiem i drobiazgowym, starannym wykończeniem. Większa kolekcja prac artysty znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Stworzył m.in. Krajobraz miejski nocą, Ojców pod Prądnikiem, Noc księżycowa w Tatrach.

• Albert Żamett (Wojciech) 1821-77

W latach 1841-47 był wolnym słuchaczem petersburskiej ASP, otrzymał stypendium hrabiego B. Tyszkiewicza, co pozwoliło mu na studia od 1850 w Rzymie w Akademii Św. Łukasza. We Włoszech uległ wpływom toskańskim- malarzy z kręgu Macchiaioli. Po powrocie do Wilna, gdzie zamieszkał na stałe nie licząc podróży z Tyszkiewiczem podróży do Europy Zachodniej, malował pejzaże głownie włoskie. W 1859 za widok Rzymu i jego okolic doczekał się tytułu akademika petersburskiej uczelni. Współpracował z wydawcą i grafikiem K. Wilczyńskim, twórcą albumów wileńskich wydanych w 1846-50, wykonał do nich przedstawienia rodzinnego miasta i okolic. Jest to jeden z ciekawszych pejzażystów połowy XIX wieku. Jego obrazy to m.in. Tuskulany, Widok Tivoli, Krajobraz z okolic Rzymu, Port rybacki Cap Etrelat.

• Józef Marszewski 1825-83

Uczył się u Kokulara w Warszawie lub u Wincentego Dmochowskiego w Wilnie, studia odbył w Petersburgu w pracowni Maksyma Worobjowa, później pobierał naukę w Dusseldorfie w Andreasa Achenbacha. Przebywał w Wilnie i na Ukrainie, tworzył widoki Włoch, Hiszpanii, pejzaże rodzime- obrazował Wilno, Inflanty polskie, Wołyń, Ukrainę, Tatry, nokturny z charakterystycznym dla idealistycznego pejzażu motywem spokojnie płynącej wody, wiatraków, kościoła, cerkwi, oświetlonych blaskiem księżyca panteistycznie ujmował nieskończoność natury. Bardziej realistyczne i w szerokim wedutowym ujęciu widoki Wilna to konwencja bliska malarstwu Calame'a (pejzażysta szwajcarski). Przyjemne, ciepłe i pogodne ujęcie krajobrazu z nienaganną kompozycją, to wszystko elementy zauważalne w pejzażu Marszewskiego. Namalował Krajobraz nocny z wiatrakiem, Noc na Ukrainie, Murań o wschodzie słońca. Widok z okolic Wilna

• Apolinary Horawski 1833-1900
  Był uczeniem Korpusu Kadetów w Brześciu Litewskim, w latach 1850-1854 studiował w Petersburgu, a w 1861 otrzymał tytuł akademika malarstwa pejzażowego. Zaprzyjaźniony z Pawłem Tierakowem, kolekcjonerem i miłośnikiem sztuki pomagał mu w sprawach dotyczących jego zbiorów. Od 1858 podróżował jako stypendysta akademii m.in. do Rzymu. Od 1865 przez 20 lat nauczał w Petersburgu w Szkole Rysunkowej. W pejzażach Horawskiego ze stron rodzinnych, Włoch, Szwajcarii, widoczne są wpływy Alexandere Calme'a i innych malarzy niemieckich oraz próby naturalnego ukazania przyrody. Artysta stworzył wiele portretów malowanych m.in. dla rodziny carskiej, obrazy religijne dla kościołów katolickich i prawosławnych, wystawiał głownie w Petersburgu. Jego dziełami są m.in Porter Marszweskiego, Widok dębowego lasu nad brzegiem Świsłoczy koło Bobrujska, W stronach rodzinnych, Zarośnięty nurt.

• Aleksander Gryglewski 1823-97
  Uczeń krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której pod koniec życia prowadził katedrę perspektywy. Naukę uzupełniał w Monachium, gdzie udał się wraz z Janem Matejką. Po 1858 związany był z patriotycznym stowarzyszeniem artystów gromadzących się w pracowni P. Fillipiego w Krakowie. Od 1860 systematycznie malował widoki cennych zabytków polskiej architektury- Małopolski, Królestwa, Gdańska. Malował weduty odwiedzanych miast w Europie Środkowej, rzadko sceny rodzajowe, wnętrza kościołów i pałaców. Nadrzędną cechą jego malarstwa jest dobre opracowanie zasad perspektywy, dbałość o zachowanie szczegółu oddanych z dużym realizmem oraz idea utrwalania narodowych pamiątek. Przesadna skrupulatność doprowadziła do nazbyt inwentaryzacyjnego traktowania tematu, co nie przeszkodziło jednak w zdobywaniu popularności w kręgu elity finansowej. Współpracował z Matejką, wykreślając mu perspektywę, za co ten domalowywał w jego obrazach sztafaż Najbardziej związany był z Krakowem, wystawiał od 1858 w TSPS później we Lwowie w salonach Ungera i Krywulta w Warszawie. Pomimo swej popularności nigdy nie osiągnął sukcesu finansowego, pod wpływem licznych trosk i depresji popełnił samobójstwo, rzucając się z okna ratusza gdańskiego, którego podwórze malował. Namalował m.in. Wnętrze Sali karmazynowej w zamku w Podhorcach, Wnętrze kościoła Mariackiego, Sukiennice, Widok na cerkiew wołoską, Wnętrze czerwonej Sali Ratuszowej.

• Aleksander Kotsis 1836-1977
  Studiował w SSP w Krakowie u W.K. Stattlera, W. Łuszczkiewicza i A. Płonczyńskiego, a dzięki stypendium kontynuował naukę w Akademii w Wiedniu (1860-62). Do Wiednia jeździł jeszcze w 1870, a w 1871-75 przebywał głównie w Monachium. Malował przede wszystkim obrazy rodzajowe z życia wsi, często sentymentalne w wyrazie, i portrety, Był wielkim miłośnikiem gór, co znalazło odzwierciedlenie nie tylko w scenach z życia górali, lecz także we wrażliwie zobaczonych i pięknych w kolorze krajobrazach. Twórczość artysty, a szczególnie jego szkice olejne, bardzo wysoko cenili koloryści. 
  "Giewont I"
  "Giewont II"
  "Odpoczynek w górach"
  "Śpiąca modelka"
  "Wiejski handlarz"

• Józef Marszewski 1825-1883
  Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu pod kierunkiem M.N. Worobjowa (1853-1856), uzyskując tytuł "kłassnyj chudożnik" I stopnia za "Widok Mentony". Wiele podróżował. Uczył się w Dusseldorfie u A. Achenbacha. Malował głównie pejzaże, portrety, obrazy o tematyce religijnej. Wystawiał w Akademii petersburskiej, w TPSP w Krakowie (1855-1870) i we Lwowie (1869-1870) oraz w TZSP w Warszawie (1862-1872 z przerwami)
  "Krajobraz nocny z wiatrakami"
  "Pejzaż śródziemnomorski"
  "Widok Wilna spod Góry Turowej"
  "Widok z okolic Wilna"

• Henryk Cieszkowski 1832-1895
  W latach 1848-1856 studiował W SSP w Warszawie u C. Breslauera. Otrzymał stypendium rządowe w 1858r. i wyjechał do Rzymu, gdzie został na stałe.
  "Pejzaż włoski z ruinami"
  "Pinie nad wodą"
  "Pinie nad wodą"
  "Widok na Colosseum"
  "Widok na Rzym"

• Józef Szermentowski 1833-1876
  Początków nauki rysunku i malarstwa udzielał mu w Kielcach F. Kostrzewski, 1853-57 uczył się w warszawskiej SSP pod kierunkiem Ch. Breslauera, w 1858 uczęszczał do pracowni W. Gersona. W 1860 udał się do Paryża, skąd parokrotnie przyjeżdżał do kraju. We wczesnym okresie malował pejzaże z widokami architektury i zabytkowych miast, później dominował krajobraz wiejski z zaznaczającym się wpływem francuskich malarzy szkoły barbizońskiej. Często i chętnie malował pejzaże rodzime, w scenach rodzajowych zwracał uwagę na problemy społeczne.
  "Droga do wsi"
  "Gwiazda zaranna"
  "Jezioro w lesie"
  "Klasztor na Świętym Krzyżu"
  "Pieniny"
  "Widok Kępy Puławskiej"

• Władysław Malecki 1836 - 1900
  W 1852-56 uczył się malarstwa w warszawskiej SSP pod kierunkiem Ch. Breslauera, po czym pracował w dekoratorni teatrów rządowych. Od 1866 studiował malarstwo w Akademii monachijskiej. W 1880 wrócił do kraju. Malował pejzaże z Bawarii, Tyrolu i Alp i krajobrazy rodzime, umiejętnie łącząc urodę skromnych nieraz motywów z rzeczowym traktowaniem szczegółów. Jego sceny z powstania styczniowego przypominają obrazy M. Gierymskiego. Malował też widoki wnętrz, pozostawił interesujące rysunki o subtelnej, miękkiej kresce.
  "Aleja parkowa"
  "Klasztor Bernardynów w Kole"
  "Krajobraz"
  "Krajobraz jesienny"
  "Na leśnej łące"
  "Nad alpejskim jeziorem"
  "Pejzaż alpejski"
  "Pejzaż letni"
  "Pejzaż z kapliczką"

• Adam Chmielowski 1845-1916 (Św. Brat Albert)
  "Czarnokozińce"
  "Kościół"
  "Nad rzeką"
  "Owce w jarze"
  "Pejzaż wiejski"
  "Pejzaż ze zjawą"
  "Pejzażyk"
  "Wioska wieczorem"
  "Wrony nad urwiskiem"
  "Zbocze parowu"

• Władysław Podkowiński 1866 - 1895
  Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (zwanej wtedy Klasą Rysunkową) u Wojciecha Gersona i Antoniego Kamieńskiego, następnie w Akademii Petersburskiej, po czym w latach 1889-1890 przebywał w Paryżu. Od 1890 aż do przedwczesnej śmierci mieszkał w Warszawie. Jako malarz skłaniał się od czasu pobytu w Paryżu ku impresjonizmowi, pod koniec życia, w wyniku przeżyć osobistych (nieuleczalna choroba) skłonił się ku symbolizmowi. Uprawiał malarstwo olejne. Malował pejzaże, sceny figuralne, portrety, obrazy symboliczne.
  "Droga w lesie"
  "Krajobraz z Sobótki"
  "Łubin w słońcu"
  "Miraże (kompozycja symboliczna)"
  "Pejzaż z drzewami"
  "Polanka w lesie"
  "Sad w Chrzesnem"
  "Ścieżka w lesie"
  "W ogrodzie (W parku)"

• Julian Fałat 1853 - 1929
  Uczył się 1869-71 u W. Łuszczkiewicza w krakowskiej SSP, 1878-80 w Akademii monachijskiej. Wiele podróżował po Europie, w 1885 odbył podróż dookoła świata. Zaproszony w następnym roku przez cesarza Wilhelma II (którego poznał na polowaniu na niedźwiedzie u Radziwiłłów w Nieświeżu) do Berlina, spędził tam 10 lat, malując sceny myśliwskie dla cesarza i dworu. Z W. Kossakiem i kilkoma innymi polskimi malarzami pracował nad panoramą Przejście przez Berezynę. Mianowany w 1895 dyrektorem SSP w Krakowie, zreformował system nauczania. W 1910 osiadł w Bystrej. W początkowym okresie dużo rysował i malował akwarelą motywy pejażowe, rodzajowe i typy ludowe z najbliższego otoczenia. Od czasu pobytu w Nieświeżu często powracał do tematyki myśliwskiej w zimowej scenerii, do motywu dzikiej zwierzyny, malował pejzaże z Litwy, Polesia, podgórza Beskidu Śląskiego, widoki starego Krakowa. Sceny z polowań i zimowe pejzaże z potokiem w śniegu przyniosły mu największą popularność. Malował też portrety, liczne autoportrety, typy ludowe. Posługiwał się techniką olejną, gwaszem, pastelem, najchętniej jednak akwarelą. Wirtuozeria, wrażliwość na kolor, umiejętność oddania najsubtelniejszych zjawisk barwy i światła pozwalają zaliczyć go do najwybitniejszych polskich akwarelistów.
  "Kościół w Osieku"
  "Kra na Wiśle"
  "Krajobraz poleski z łosiami"
  "Krajobraz zimowy z rzeką"
  "Las sosnowy na górskim stoku"
  "Las w zimie"
  "Łodzie przy brzegu Wisły"
  "Łoś"
  "Mój ogród - jesień w Bystrej"
  "Pejzaż jesienny z jarzębiną"
  "Pejzaż jesienny z łosiem"
  "Pejzaż letni z rzeką"
  "Pejzaż nadwodny"
  "Pejzaż z Bystrej"
  "Pejzaż zimowy w Bystrej"

• Roman Kochanowski 1857-1945
  W latach 1873-1875 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza i Henryka Grabińskiego. Potem kontynuował naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu oraz w Akademii monachijskiej. Na stałe osiadł w Monachium. Do Polski przyjeżdżał często i przysyłał tu regularnie swoje obrazy. Największe sukcesy artystyczne odnosił w ostatnim 20-leciu XIX wieku. Jego obrazy były kupowane przez cesarza Austrii Franciszka Józefa, bawarskiego księcia regenta Luitpolda i innych. Wiele jego obrazów zostało zakupionych w Polsce. Malował polskie pejzaże.
  Wieczór
  Krajobraz o zachodzie słońca
  Wschód księżyca

• Wojciech Gerson (info patrz - malarstwo historyczne)
  "Cmentarz w górach"
  "Droga nad potokiem"
  "Na wiejskiej drodze"
  "Pejzaż"
  "Ruiny zamku Trockiego pod Wilnem"
  "Szałas nad Czarnym Stawem w Tatrach"
  "W Tatrach"
  "Wyschnięty potok w Tatrach"

• Alfred Wierusz-Kowalski 1849-1915
  Malarstwa uczył się 1868-71 w warszawskiej Klasie Rysunkowej u W. Gersona, następnie w akademiach drezdeńskiej i monachijskiej, na koniec w pracowni J. Brandta w Monachium. Malował przede wszystkim sceny rodzajowe z życia wsi polskiej, dworków szlacheckich, małych miasteczek, trafnie chwytając atmosferę ówczesnego życia prowincji. Często podejmował tematykę myśliwską, dużą popularność przyniosły mu liczne obrazy przedstawiające napady wilków na podróżnych w zimowej scenerii. Po podróży w 1903 do północnej Afryki malował sceny orientalne.
  "Kaukaski zwiad"
  "Krowy na pastwisku"
  "Na placówce - wilk na czatach"
  "Na pustyni"
  "Odpoczynek na pustyni"
  "Polski orszak weselny"
  "Wesoła jazda"

• Józef Chełmoński, (patrz info w malarstwie historycznym)
  "Droga"
  "Droga w lesie"
  "Droga w polu"
  "Dymy. Jesień"
  "Jesień"
  "Jezioro"
  "Jezioro - poranek"
  "Kaczki nad wodą"
  "Koncert żab"
  "Krajobraz nadwodny"
  "Krajobraz z kościółkiem"
  "Krajobraz z Podola"

• Maksymilian Gierymski (info patrz malarstwo historyczne)

"Jabłoń nad potokiem"
"Krajobraz o wschodzie słońca"
"Krajobraz wiosenny"
"Krajobraz z chatą i zaprzęgiem"
"Obóz"
"Patrol powstańczy"
"Pejzaż z jeziorem"

• Aleksander Gierymski 1850-1901
  Uczył się najpierw w Klasie Rysunkowej w Warszawie, kontynuował naukę 1868-72 w Akademii monachijskiej. Zmieniał często miejsce pobytu (m.in. Warszawa, Monachium, Rzym, Paryż). Zafascynowany włoskim malarstwem renesansowym, zwłaszcza weneckim, podjął własne poszukiwania w zakresie koloru. W scenach rodzajowych, pejzażach, widokach miejskich, w licznych nokturnach z Monachium i Paryża kładł nacisk na studia koloru i światła, zbliżając się do osiągnięć impresjonistów i postimpresjonistów. W wielu kompozycjach malarskich i w licznych rysunkach dawał wyraz nurtującym go zainteresowaniom problematyką społeczną.
  "Krajobraz wiejski ze sztafażem"
  "Pejzaż nadwodny"

• Witold Pruszkowski 1846-1896
  Uczył się malarstwa i rysunku początkowo w Paryżu u T. Goreckiego, zięcia Mickiewicza, w 1869-72 studiował w Akademii monachijskiej, 1872-75 u Jana Matejki w krakowskiej SSP. Malował wiejskie sceny rodzajowe, obrazy o tematyce z baśni, legend i wierzeń ludowych, łączące realistyczny sposób przedstawiania z romantyczną fantastyką i nastrojowością, a także poetyckie wizje inspirowane dziełami Słowackiego, Krasińskiego i Chopina oraz subtelne, melancholijne pejzaże. Tworzył wnikliwe i niekonwencjonalne portrety. Oprócz techniki olejnej posługiwał się pastelami.
  "Krajobraz księżycowy"
  "Kurhany w nocy"

• Józef Mehoffer 1869-1946
  Studiował 1887-89 w krakowskiej SSP m.in. u J. Matejki i W. Łuszczkiewicza, 1889-90 w Akademii wiedeńskiej, 1891-96 w uczelniach artystycznych Paryża. Malarstwo ścienne i witraże zajmują czołową pozycję w jego różnorodnej twórczości. Najważniejsze są polichromie skarbca i kaplicy Szafrańców w katedrze wawelskiej oraz sali posiedzeń Izby Przemysłowo-Handlowej (wraz z wyposażeniem wnętrz) w Krakowie. Najważniejsze realizacje witrażowe to 13 wiraży w kolegiacie Św. Mikołaja we Fryburgu (Szwajcaria), witraże w kościele Mariackim w Krakowie (z S. Wyspiańskim), w kaplicach Szafrańców i Świętokrzyskiej w katedrze wawelskiej, w kościele w Jutrosinie i w kaplicy Grauerów w Opawie. W projektach i realizacjach, o wybitnie indywidualnym charakterze, przejawia się bogactwo pomysłów kompozycyjnych połączone z dekoracyjną stylizacją i żywą grą intensywnych kolorów, obfitość ornamentów, posługiwanie się alegorią i symboliką. Malował też pejzaże, widoki wnętrz, kompozycje figuralne z nalotem symbolizmu i portrety, w których dekoracyjna stylizacja idzie w parze z wiernością rysów i psychologicznego wyrazu. Uprawiał grafikę artystyczną i użytkową (afisze, ekslibrisy), projektował dekoracje teatralne. Od 1902 profesor krakowskiej ASP.
  "Ogród"
  "Ogród kwiatowy"
  "Wąwóz - La Gorge d'Areuse"
  "Wisła pod Niepołomicami"
  "Zwarzony ogród"

• Zygmunt Sidorowicz 1846-1881
  Po studiach politechnicznych we Lwowie studiował 1864-67 w Akademii wiedeńskiej, 1871-77 w Monachium. Malował sceny rodzajowe i portrety, przede wszystkim jednak był pejzażystą. Ze skromnych motywów przedstawianych w różnych porach dnia i roku, prawdziwie oddających lokalny koloryt, wydobywał nieraz romantyczny nastrój. W niektórych krajobrazach wprowadzał scenki rodzajowe. Wykonywał kopie dzieł dawnych mistrzów i rysunki do czasopism humorystycznych.
  "Krajobraz o zmierzchu"
  "O zachodzie"
  "Pejzaż"
  "Pejzaż jesienny z chatami"
  "Pejzaż z mostkiem"
  "Pod lasem (Krajobraz ze skrajem lasu)"
  "Szatry cygańskie"
  "W lesie o zachodzie dnia"

• Jan Stanisławski 1860-1907
  Jeden z głównych przedstawicieli polskiego modernizmu. Współdziałał z towarzystwem Sztuka (1897).  W 1897 objął katedrę pejzażu w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie wprowadził metodę studiów plenerowych. Wybitny pedagog. Z "klasy pejzażowej" Jana Stanisławskiego wyszło wielu znanych pejzażystów. Malował małe, nastrojowe, syntetyczne pejzaże o szerokiej plamie barwnej
  "Bodiaki"
  "Chata w Popówce na Ukrainie"
  "Chaty w Pustowarnii"
  "Chmury"
  "Chmury nad Dnieprem"
  "Dniepr szafirowy"
  "Gdzieś na Ukrainie"
  "Jesienny pejzaż"
  "Kijów"
  "Krajobraz"
  "Krajobraz górski"
  "Krajobraz zimowy"
  "Księżyc - Tyniec"
  "Lato"
  "Ogród w południowym słońcu"
  "Pejzaż"

• Stanisław Witkiewicz 1851-1915
  Studiował 1869-71 w Akademii petersburskiej, następnie w Akademii monachijskiej. W 1884 został kierownikiem artystycznym warszawskiego tygodnika "Wędrowiec", na którego łamach występował przeciw niefachowej krytyce artystycznej, propagował realizm w malarstwie, walczył o podniesienie pozycji artystów w społeczeństwie. Malował obrazy rodzajowe, pejzaże, przeważnie tatrzańskie, sceny z powstania styczniowego, rzadziej portrety. Był twórcą i propagatorem stylu zakopiańskiego w budownictwie drewnianym i w sztuce użytkowej. Opublikował rozprawę "Sztuka i krytyka u nas", książki o Matejce, A. Gierymskim i J. Kossaku.
  "Jesieniowiska"
  "Mgła wiosenna"
  "Wiatr halny"

• Leon Wyczółkowski 1852-1936
  Uczył się 1869-74 w warszawskiej Klasie Rysunkowej u W. Gersona, 1875-77 w Akademii monachijskiej, 1877-79 w krakowskiej SSP u J. Matejki. Wiele podróżował, kilka lat spędził na Ukrainie. Malował początkowo modne sceny salonowe, podejmował tematykę historyczną. W późniejszym okresie w scenach rodzajowych i pejzażach zajmowały go problemy światła i koloru, bliskie poszukiwań impresjonistów; ulegał czasami wpływom symbolizmu. Malował wnikliwe portrety. Uprawiał grafikę, posługując się różnymi technikami; wykonał wiele tek graficznych, przeważnie w technice autolitografii. Chętnie posługiwał się akwarelą i pastelami. W latach 1895-1911 był profesorem ASP w Krakowie, od 1934 ASP w Warszawie. 
  "Giewont o zachodzie słońca"
  "Kurhan na Ukrainie"

• Stanisław Wyspiański 1869-1907
  Był malarzem i dramatopisarzem. Studiował 1884-85 i 1887-95 (z przerwami) w krakowskiej SSP pod kierunkiem W. Łuszczkiewicza i J. Matejki, 1887-90, 1891-92 w Academie Colarossi w Paryżu; 1887-90 i 1896-97 filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Malował przede wszystkim portrety i pejzaże, głównie w technice pastelowej, poddając je bardzo osobistej, dekoracyjnej stylizacji linearnej. Wielokrotnie powtarzał temat macierzyństwa, wizerunki dzieci, autoportrety, widoki planet i kopca Kościuszki, przydając in nieraz wymiar symboliczny. Projektował polichromie wnętrz kościelnych i witraże (w kościele Franciszkanów w Krakowie); projekty witraży do katedry lwowskiej i wawelskiej, o niezwykłej sile ekspresji, nie zostały zrealizowane. Projektował też wnętrza, meble, tkaniny dekoracyjne, dekoracje teatralne i kostiumy, inscenizacje dramatów własnych i innych autorów, ilustrował i zdobił książki. W 1898-99 był kierownikiem artystycznym krakowskiego tygodnika "Życie". W 1904 został profesorem krakowskiej ASP
  "Pejzaż nizinny z rzeką"
  "Planty o świcie"
  Kilka obrazów o tytule "Widok na Kopiec Kościuszki"
  "Widok na Wawel"
  Kolka obrazów o tytule "Widok z okna pracowni na Kopiec Kościuszki"
  "Wisła pod Krakowem"
  "Zakola Wisły"

Historyczne

• Jacques Louis David 1748-1825 - prymat rysunku i wyraźnej kompozycji (piramida, fryz), prawie zawsze statyczne, ruch zastygły w dramatycznej pozie.
  Tematy antyczne:
  Przysięga Horacjuszów 1784, Lektorzy przynoszą Brutusowi ciała jego synów 1789, Porwanie Sabinek 1799
  Ilustracja ważnych wydarzeń:
  Przysięga w Sali do gry w piłkę - szkic 1791, Śmierć Marata 1793, Śmierć Józefa Bary 1794, Rozdanie orłów na sztandary 1810, Koronacja Napoleona 1805-1807

• Jean Auguste Dominique Ingres 1780-1867 - podobno nie można go nigdzie zaszeregować, ale ja go tu wcisnęłam. Aha jak kto nie wie i nie zna - mężczyzn przedstawia naturalistycznie wręcz, również pod względem psychologicznym. Kobiety są idealizowane, jakby ich płynny wdzięk był wyolbrzymiony.
  początkowo - sceny z legend, historii starożytnej, średniowiecznej, renesansu:
  Jowisz i Tetyda 1811, Wergiliusz czytający „Eneidę” Augustowi, Oktawii i Liwii 1891
  Sen Osjana 1813, Roger uwalniający Angelikę 1819, Paolo i Francesca 1819
  Rafael i Fornarina 1815,
  Później zacznie się kłócić z Delacroix. Staje się Akademikiem.
  Apoteoza Homera 1827, Antioch i Stratonice 1840

• Anzelm Feuerbach - Malarz niemiecki, urodzony 12.09.1829 w Spirze. Ostatnie lata życia spędził w Wenecji, gdzie zmarł 4. 01.1880 roku.
  Wczesne prace Feuerbacha wykazują wpływy Karla Rahla i Couture'a, np. Taniec cygański, 1853 (Kunsthalle, Hamburg). W tym czasie był wierny ideałom klasycznym, co widać w większości namalowanych przezeń portretów.
  Jego dojrzały styl ukształtował się pod wpływem sztuki wielkich wenecjan: Tycjana i Tiepola; charakteryzowała go monumentalność i powaga wolna od fałszywej pompatyczności, cechującej obrazy współczesnych mu twórców akademickich.
  Sądził, że sztuka winna podejmować tematy wzniosłe i dążyć do idealnej harmonii. W jego pracach widoczna jest rozterka między oryginalnymi rozstrzygnięciami kompozycyjnymi a historycznym ideałem, między motywami romantycznymi a klasycznym rygorem. Do najbardziej znanych jego obrazów należą: Nanna, 1861 i Uczta Platona, 1873 (oba Staatliche Kunsthalle, Karlsruhe).

• Antoine Jean Gros 1771-1835 - twórca podstaw romantyzmu w malarstwie, pierwotnie klasycysta i tematy antyczne, później batalista napoleoński.
  Napoleon na moście pod Arcole 1796, Bitwa pod Nazaretem, Zadżumieni w Jaffie, Murat w bitwie pod Abukirem, Napoleon na polu bitwy pod Iławą 1808.
  Bardzo osobiste potraktowanie tematu, znakomita technika malarska, Gros dostrzega okrutny urok walki, ale też cierpienie ludzi. Gwałtowne wyrażanie uczuć. Wyimaginowane ale oparte na bezpośredniej obserwacji obrazy Wschodu.
  Obrazu nie determinują już linie, a masy, punktem wyjścia są zespoły dynamiczne, ekspresyjna gra światła i cienia, charakterystyczne dla miejsca akcji.

• Francisco Goya 1746 - 1828 -
  Obrazy sprzed wybuchu wojny:
  Przejście Hannibala przez Alpy do Italii, 1771 - alegoryczny
  Największy wpływ na jego twórczość miała wojna francusko-huszpańska. Z uwagi na jego prace dotyczące jej przebiegu nie można nie wspomnieć o Goyi w związku z malarstwem historycznym.
  Rozstrzelanie powstańców madryckich 3 maja 1808 r., 1814. 
  Cykl Okropności wojny
  Wytwarzanie prochu w Sierra de Tardienta, 1814
  Szarża Mameluków 2 maja 1808 roku, 1814
  Teodor Gericault 1791-1824 - lubił malować i lubił konie, ale miłość do koni przypłacił śmiercią. W jego obrazach jest ich pełno (skąd my to znamy…?)
  Ale Tratwa „Meduzy” 1819 - heroizowane przedstawienie rozbitków ze statku „Meduza”, pierwsze takie przedstawienie nie odnoszące się do literatury, ale autentycznych wypadków (Delacroix namaluje później bardzo podobną Tratwę Dantego). Temat romantyczny, traktowany klasycznie - kompozycja w piramidę, troska o realizm (ale i tam heroiczny).

• Eugeniusz Delacroix 1798-1863 - kolorysta, tworzy masami, impastami
  Obrazy przedstawiające najważniejsze wydarzenia epoki, ale heroizuje, silny dramatyzm - Masakra na Chios 1824, Bitwa pod Taillebourg 1837, Wkroczenie krzyżowców do Konstantynopola 1840,

• Paul Delaroche 1797-1856 - właściwie Hipolit Delaroche, akademik, bardzo popularny.
  Przedstawiał wydarzenia z historii Europy, znaczących ludzi oraz z legend.
  Zwykle w obrazach przedstawiających dramatyczne wydarzenia historyczne nie przedstawiał właściwego momentu dramatu, widz ma tylko świadomość że ma przed sobą moment zawieszenia, tuż przed właściwą akcją. Tak jest w Egzekucji Jane Gray z 1833 roku, Przesłuchaniu Joanny d'Arc z 1824, Królu Edwardzie V i księciu Yorku 1840. Dalej Delaroche sporo swych obrazów poświecił historii Anglii - Cromwell i martwy Karol I (Cromwell otwierający trumnę Karola I) 1831, Śmierć Elżbiety I 1828. Inne: Kardynał Richelieu, kilka portretów Napoleona, portret Piotra I,

• Horacy Vernet 1789 - 1863 - francuski malarz i grafik, Malował wielkie bitwy napoleońskie, liczne obrazy historyczne, sceny wojskowe, batalistyczne, myśliwskie i portrety. Był dyrektorem Akademii Francuskiej w Rzymie. Wykonał też liczne litografie i drzeworyty, ilustrujące książkę L. de l`Ardèche`a Historia Napoleona (1839). W swej szkole w Rzymie wykształcił wielu polskich artystów, w tym: Januarego Suchodolskiego i Józefa Brodowskiego.
  Prace: Bitwa pod Jammages (ogromny obraz batalistyczny znajdujący się w Wersalu),

Bitwa pod Vadlmy, Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego, Bitwa pod Wagram, Bitwa pod eną,

Targ niewolników, Bitwa pod Isly, Żołnierz spod Waterloo,

• Karol Piloty 1826-1886 - malarz niemiecki, przedstawiciel szkoły monachijskiej.
  Przyłączenie się Maximiliana I do Ligii Katolickiej w 1609 roku 1854,
  Śmierć Wallensteina 1855,
  Neron tańczący nad ruinami Rzymu 1861,
  Godfryd z Boullon pielgrzymujący do Ziemi Świętej 1861,
  Śmierć Juliusza Cezar.

POLSKA
- można powiedzieć, że malarstwem historycznym zajmowali się prawie wszyscy

• Franciszek Smuglewicz (1745-1807) -swoją twórczością stworzył kanon przedstawień historycznych dla malarzy polskich w XIX wieku, więc od niego należy zacząć. Uczył się u ojca oraz w Rzymie (stypendysta królewski). Twórca tzw. Szkoły Wileńskiej, pierwszy kierownik tamtejszej Katedry Rysunku i Malarstwa.
  Historyczne, np.:
  Sesja Sejmu Czteroletniego 3 maja 1791, 1793
  Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku w Krakowie, 1797
  Posłowie scytyjscy przed Dariuszem, po 1785
  Bitwa pod Warką 1656
  Śmierć Chodkiewicza pod Chocimiem, 1806 - przypisywany
  W 1790 rozpoczął (nigdy nie dokończony) cykl rysunków i litografii Obrazy historii polskiej w stu rycinach będący ilustracją do Historii narodu polskiego pióra Adama Naruszewicza.

• Józef Peszka (1767-1831) - uczeń Smuglewicza, profesor w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych.  Malował obrazy historyczne, przede wszystkim jednak portrety bohaterów narodowych, działaczy oświeceniowych, magnatów, a także mieszczan. Neoklasycyzm splatał się u niego z sarmatyzmem i elementami romantyzmu.

• Józef Oleszkiewicz (1777-1830) - akademista, uczeń Smuglewicza i Rustema, możliwe że też Davida.
  Chodkiewicz żegnający żonę przed bitwą pod Chocimem, 1808
  Antiochos i Stratonika, 1810

• Aleksander Orłowski 1777- 1832 - jeżeli chodzi o historyczne to batalista.  bitwy Orłowskiego odnoszą się przeważnie do powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich i wypadków z ówczesnych dziejów Polski. Wiele dzieł tego malarza ukazało się w rycinach i litografiach.
  Prace: Atak husarii, Bitwa wojska kościuszkowskiego z rosyjskimi o przeprawę na rzece, Bitwa pod Racławicami, Bitwa pod Raszynem, Dwaj kozacy na koniach, Kozak, Kozak na koniu, Krajobraz pod wodą w świetle księżyca, Przemarsz wojska kościuszkowskich, Rajtar na białym koniu, Rzeź Pragi, Ułan na koniu, Walka wojsk pancernych z Tatarami, Wzięcie Pragi

• Antoni Brodowski 1784-1832
  Car Aleksander I wręczający dyplom Uniwersytetowi Warszawskiemu 1828- (obecnie zaginione, znane jedynie z szkicu przygotowawczego o mniejszym formacie), będące w istocie formą portretu zbiorowego ukazującego postacie naturalnej wielkości na tle monumentalnej architektury wnętrza pałacowego.

• January Suchodolski 1797-1875 - W Korpusie Kadetów uczył się architektury u Z. Vogla i rysunku u S. Kurczyńskiego. W czynnej służbie wojskowej zajmował się amatorsko malarstwem. Pierwsze obrazy historyczne wystawił w 1825 roku. Brał udział w powstaniu listopadowym. W 1832 wyjechał do Rzymu i uczył się u H. Verneta. Od 1837 przebywał w Warszawie, skąd wyjeżdżał do Petersburga. Obrazy o tematyce napoleońskiej stanowią lepszą część jego spuścizny artystycznej (Bitwa pod Somosierrą - 1860, Przejście  armii Napoleona przez Berezynę - 1866).

• Piotr Michałowski 1800-1855 - Główny przedstawiciel romantyzmu w malarstwie polskim. Studiował na uniwersytecie w Krakowie (1815-20) i w Getyndze (1821-23) nauki matematyczno-przyrodnicze, ekonomiczne i humanistyczne. 1823-30 kierował organizacją hutnictwa w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie. W czasie powstania listopadowego kierował produkcją broni i amunicji.
  Do 1832, w okresie twórczości amatorskiej, wykonywał głównie rysunki i akwarele pod wpływem Aleksandra Orłowskiego i C. J. Verneta. 1832-35 w Paryżu, gdzie uczył się w pracowni N. T. Charleta i studiował w muzeach dzieła malarzy hiszpańskich (zwłaszcza Velazqueza), holenderskich i flamandzkich.   W studiach nad anatomią konia widoczny jest wpływ Th. Gericaulta. 1835 w Anglii, następnie wrócił do Krakowa, gdzie (1848-53) był prezesem Rady Administracyjnej.
     Dynamiczne sceny batalistyczne z wojen napoleońskich (kilka wersji bitwy pod Somosierrą) i z powstania listopadowego, portrety wodzów, np. Stefana Czarnieckiego, Karola Kniaziewicza. Jego kompozycje odznaczają się świtnym, śmiałym rysunkiem, syntetyczną formą i swobodą techniki malarskiej (operował szerokimi pociągnięciami pędzla). W twórczości Michałowskiego zaznaczyła się siła poetycznego odczucia natury i człowieka, dynamizm i żarliwość patrioty romantyka.
  Wjazd Bolesława Chrobrego do Kijowa, ok.1824-30.
  Szarża w wąwozie Somosierra, ok. 1837
  Generał Dwernicki na czele 2 pułku ułanów, ok. 1840
  Hetman Stefan Czarniecki na koniu, ok. 1845

• Aleksandr Lesser (1814-1884)- sposób malowania, charakterystyczny dla późnoromantycznego akademizmu, wywodzącego się od grupy Nazareńczyków. Podkreślał wyrazistość rysunku, na sztuce renesansu wzorował formy i precyzyjną kompozycję, opartą na geometrycznym szkielecie. Rezygnował z wartości kolorystycznych, uznając, że dominacja koloru jest sprzeczna z idealistycznymi zadaniami sztuki. Lesser był wybitnym starożytnikiem, jako pierwszy w Polsce starał się przedstawiać realia historyczne zgodnie ze stanem ówczesnej wiedzy historycznej. Tematy jego płócien, dotyczyły głównie średniowiecza, rzadziej odnosiły się do XVI czy XVII wieku. W związku z cenzurą dzieła te odnosiły się zazwyczaj do historii stosunków polsko-niemieckich lub wojen z Tatarami i Turkami. Publiczność odczytywała je jednak alegorycznie jako apoteozę walki o niepodległość.
  Wydobycie zwłok Wandy,
  Skarbek Habdank,
  Zapał do boju młodego Bolesława Krzywoustego,
  Święta Jadwiga znajdująca na pobojowisku zwłoki syna,
  Hołd Pruski,
  Ostatnie chwile Kopernika,
  Obrona Trembowli,
  Pogrzeb pięciu ofiar manifestacji w Warszawie w 1861 roku,

• Józefa Simmlera (1823-1868) malarstwo wykazuje silne związki z malarstwem niemieckim i francuskim. Tworzy obrazy historyczne i portrety. Wprowadził do malarstwa motywy z polskiej literatury romantycznej, tworzy również obrazy i kompozycje rysunkowe należące do nurtu historyczno-anegdotycznego Za przykładem Delaroche'a akademickie malarstwo artysty łączyło elementy klasycyzmu i romantyzmu. W obrazach historycznych Simmler nie przedstawiał kulminacyjnego momentu wielkich wydarzeń, podejmował wątki liryczne, pozbawione heroizacji i brutalności, o łatwo czytelnej anegdocie. Układ obrazów był teatralizowany, postacie są zwrócone do widza, przestrzeń ogranicza się do jednego wnętrza bez pejzażu za oknem. Artysta dużą rolę przywiązywał do poprawnego historyczne stroju i rekwizytu. Koloryt lokalny, utrzymany w ciemnych tonacjach.
  Katarzyna Jagiellonka w więzieniu w Gripsholmie,
  Wychowanie Zygmunta Augusta,
  Przysięga królowej Jadwigi,
  Uczta u Wierzynka.
  Śmierć Barbary Radziwiłówny

• Henryk Rodakowski (1823-1894). Twórczość Rodakowskiego wyrastała z francu­skiego akademizmu, inspirowanego sztu­ką weneckiego renesansu i XVII wieku. Elementy romantyczne czy realistyczne jednak stopniowo zanikały w jego obrazach na rzecz idealistycznej formuły piękna, która miała tworzyć „styl".
  Portret Henryka Dembińskiego 1852
  Posłowie papiescy i cesarscy błagają Jana III o pomoc dla Wiednia (1861),
  Wojna kokoszą (1872)
  Wjazd Henryka Walezego przez Rondel do Krakowa, 1846-1850
  Obrona Częstochowy, 1875-1876
  Koniecpolski pod Haliczem
  Są to rozbudowane, sta­tyczne kompozycje, ujęte na tle zamkowych wnętrz. Obrazy te zawie­rały współczesne koncepcje po­lityczne — sojuszu Austrii i Po­laków w czasach poprzedza­jących wybuch powstania sty­czniowego lub historio­zoficzne interpretacje dziejów, dostrzegające (podobnie jak Matejko w Stańczyku] sympto­my upadku Polski już w XVI wie­ku.

• Juliusz Kossak 1824 - 1899 - malarz, znakomity akwarelista. Podróżując po Wołyniu i Podolu malował najczęściej  stadniny koni i polowania. Przebywał w Warszawie, Paryżu i Monachium. W tym ostatnim zetknął się z Józefem Brandtem. Tematem jego prac pozostały konie. Juliusz Kossak znany jest z obrazów o charakterze batalistycznym i historycznym
  Potyczka, ok.1855
  Mohort prezentujący stadninę księciu Józefowi Poniatowskiemu, 1858
  Bitwa pod Ignacewem, 1865

• Leopold Leoffler (1827-1898) Do 1858 roku przedstawiał wypadki współczesne (walki w Grecji), potem tematyka polska. Obrazy pozornie dotyczące historii, odnosiły się w rzeczywistości do współczesności.
  Śmierć Stefana Czarnieckiego, 1860
  Płacz na pogorzelisku po napadzie Tatarów, 1859-1860
  Powrót z jasyru, 1863

• Władysław Łuszczkiewicz (1828 -1900), był prekursorem historyzmu w malarstwie polskim - doskonała znajomość realiów i rekwizytów historycznych. Na długo przed Janem Matejką przedstawiał wybitnych Polaków i sceny z przeszłości narodu Obrona Częstochowy,
  Zygmunt August i Barbara,
  Ścięcie Samuela Zborowskiego,
  Jan Kochanowski i Urszulka, przed 1900
  Kazimierz Wielki odwiedzający Esterkę, 1870

• Wilhelm Leopolski (1828-1892)
  Rodzina szlachecka w niewoli kozackiej
  Zgon Acerna, 1876 -. Kompozycja zbudowana na zasadzie kontrastowych zestawień, ułatwiających percepcję obrazu. Konfrontacja indywidualisty i wolnomyśliciela XVI-w z reprezentantem instytucji - kościoła - operowanie czernią i bielą. Intensywne ukośnie padające światło - poeta, przeciwwaga w jezuicie. kontrast kompozycji, a napięciem psychicznym.

• Wojciech Gerson 1831-1901 -  Był przedstawicielem realizmu. Współzałożyciel Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1860). 1872-96 profesor w warszawskiej Klasie Rysunkowej. W 1878 otrzymał tytuł profesora akademii petersburskiej. 1867-1900 podróże po Europie.

Jadwiga i Dymitr z Goraja 1869, 
Śmierć Przemysława 1881
Gdańsk w XVII wieku, 1865
Opłakane apostolstwo (Apostolstwo germańskie u Słowian pomorskich), 1866
Kiejstut i Witold więźniami Jagiełły, 1873
Pożegnanie Jana III z rodziną przed wyprawą wiedeńską, 1882-84
Kazimierz Odnowiciel wracający do Polski, 1887
Królowa Ryksa, 1891
I wiele innych…

• Henryk Siemiradzki 1843-1902 - akademik, tematykę swych dzieł czerpał z antyku. Malował monumentalne, teatralne kompozycje.
  Pochodnie Nerona 
  Dirce chrześcijańska, 1897
  Spalenie zwłok wodza Rusów, 1883
  Kniaź Aleksander Newski przyjmuje legatów papieskich, lata 70 XIX wieku

• Artur Grottger 1837-1867 - 1837 Twórczość Grottgera obejmuje -poza cyklami i obrazami związanymi z wydarzeniami z lat 1861-1864 -dzieła o tematyce historycznej i literakiej, studia rodzajowe, portrety i pejzaże. Od 1850 roku podejmował tematykę historyczną. Podczas pobytu w Wiedniu poznał późnoromantyczne tendencje, wynikające z nazarenizmu, które wpłynęły na styl jego kompozycji figuralnych. Łączyła sie z tym charakterystyczna dla jego twórczości antykizacja, zainteresowanie literaturą, motywami fantastycznymi czy baśniowymi (przejęte od Moritza Von Schwinda czy Alfreda Rethela). Wpływ na twórczoś Grottgera wywarło również malarstwo Ary Scheffer i Paula Delaroche'a (Ucieczka z Polski Henryka Walezego 1860). Następny okres w jego twórczości to lata 1854 -1861. Charakterystyczne dla tego okresu malowanie kompozycji historycznych: Tatarzy w ucieczce 1855, Spotkanie króla Jana III z cesarzem Leopoldem pod Schwechatem (1859). Do tego okresu należy płótno Zygmunt i Barbara 1860(Matejko stworzył o tej samej tematyce w 1867r.). W polskim malarstwie te obrazy reprezentują typ przedstawienia, w którym artysta umieszczając w scenie idyllicznej symboliczne przedmioty (jak chustę obok kołpaka), sugerował tragiczne losy bohaterów. W Modlitwie wodza 1857 i Modlitwie konfederatów barskich 1860 Grottger po raz pierwszy utożsamił religijność z patriotyzmem. W kręgu inspiracji literaturą powstały ilustracje do Konrada Wallenroda, Fausta(1857) Anny Oświęcimówny Mikołaja Bołoza Antoniewicza 1856, a także pierwszy cykl Szkoła szlachcica 1858. Cykle kartonów -Warszawa I 1861, Warszawa II 1862, Polonia 1863, Lituania 1864-1866 oraz powiązanie z nimi obrazy i rysunki o tematyce sybirskiej wyrażały w najbardziej rozbudowanym zakresie ideologię narodową czasów manifestacji warszawskich 1861 roku oraz powstania styczniowego. Ukształtowała się w nich nowa koncepcja alegoryczności, gdzie aspekt polityczny staje się czymś pośrednim, malarz ukazywał jego wpływ na przykładzie losu jednej rodziny. Dramatyczne przeżycia niewielkiej grupy ludzi uznał za bardziej przekonujące. Każda postać była alegorią postawy i przeżyć określonej zbiorowości, każdemu przedmiotowi przypadła symboliczna rola. Dramaturgię cyklów powstańczych kształtowała wspólna zasada destrukcji rzeczywistości. Warszawa I składa się z następujących scen: 1.Podniesienie, 2.Lud w kościele, 3.Chłop polski i szlachta, 4.Żydzi warszawscy, 5.Pierwsza ofiara, 6.Wdowa, 7. Zamknięcie kościołów. Sceny te nie przynoszą wiernego odtworzenia wydarzeń, są jakby ich ougólnieniem. Ukazują zgodnie z prawdą pochody i procesje, nabożeństwa, zbratanie stanów wobec przemocy wroga. Najbardziej typowy dla romantycznej idei solidaryzmu jest karton z postacią wieśniaka o szlachatnych rysach, ze sztandarem w ręku, obok którego kroczy dwóch przedstawicieli stanu szlacheckiego ubranych w kontusze. Ostatni z tej serii karton ilustruje zamknięcie sprofanowanych przez wojsko kościołów, dokonane z polecenia wikariusza kapitulnego Antoniego Białobrzeskiego. Całość tego cyklu charakterezuje posępny i podniosły nastrój. W drugiej wersji Warszawy malarz powtórzył niektóre plansze, ten cykl składa się z następujących scen: 1.Plac Zamkowy, 2.Chłop i szlachta, 3.Lud na cmentarzu, 4.Wdowa, 5.Zamknięcie kościołów, 6. Wiezięnie księdza, 7.Sybir. W ostatniej scenie po raz pierwszy pojawił się śnieżny widok Sybiru z polską mogiłą. Według opinii niektórych badaczy dopiero w Warszawie II rozwinął twórca swoje pełne możliwości artystyczne, chociaż Dobrowolski uważa, że cykl poprzedni „góruje” nad Warszawą II. Uzasadnia tę opinię tym,że Warszwę I charakterezuje spontaniczność, większa prostota, lepiej zamknięta kompozycja. Ta seria rysunków została w połowie 1862 roku wysłana do Londynu, potraktowana jako pewnego rodzaju reportaż, który miał informować zagranicę o losie Polaków. Zarządzanie poboru rekruta, dokonane na początku 1863 roku przez Aleksandra Wielopolskiego, przyspieszyło wybuch powstania styczniowego. Stąd temat Branki rozpoczynający nowy cykl rysunków pt.: Polonia, wystawiony pod koniec 1863 roku w Wiedniu. Na ten cykl składa się: karta tytułowa z postacią rozkuwanej z dybów alegorycznej postaci Polonii i osiem rysunków zatytułowanych: 1.Branka, 2. Kucie kos, 3.Bitwa, 4.Schronisko, 5.Obrona dworu, 6.Po odejściu wroga, 7. Żałobna wieść, 8. Na pobojowisku. Zadaniem tego cyklu było ukazanie na przykładzie wybranego aktualnego faktu dziejowego losów narodu polskiego i jego martyrologii, zapoczątkowanej rozbiorami, a potęgowanej w ciągu XIX wieku. Heroiczną treścią i atmosferą męczeństwa, jaką wypełnił swe obrazy, artysta nawiązał w wyższym stopniu do polskiej poezji romantycznej niż do wzorów malarskich. Sceny te zostały powiązane ze sobą w ten sposób, że utworzyły wyraźnie ogniwa łańcucha logicznie rozwiniętych wydarzeń. Nie łączy się ich jednak indywidualnie wybrany bohater (jak w Lituanii), lecz jedność losu, który jest nieodwracalny jak w greckiej tragedii. Pierwszy rysunek pt.Branka przedstawia kobietę w bieli, z rozpuszczonymi włosami, która upadłszy na kolana wyciąga błagalnie ramiona ku uprowadzonemu przez oddział werbunkowy mężowi. Dość pusta izba, sztuczne światło, mrok nocy, pochłaniający tuż za drzwiami postać rekruta, zabranego do wrażej armii, składają się na steatralizowaną, zanurzoną w atmosferę rozpaczy scenę. Formalna struktura Polonii różni się od dwu poprzednich cyklów, tu format pionowy został zastąpiony na podłużny, co wywarło wpływ na układ postaci, liczniejszych niż w kartonach z lat 1861-1862, ale i tutaj przeważa dośrodkowy układ figur, w kilku jednak przypadkach celowo rozluźniony.
  Losom powstańczym litewskiego chłopa został poświęcony w całości cykl Lituania 1864-66, składająca się z sześciu rysunków: 1.Puszcza, 2.Znak, 3.Przysięga, 4.Bój, 5.Duch, 6.Widzenie. Spośród cyklów malarza ta epicka i zarazem liryczna opowieść o powstaniu na Litwie przybrała może najbardziej romantyczną, tajemniczą i mistyczną postać. Podobnie jak w Polonii tutaj styl romantyczny zespoił się z klasycyzmem i realizmem, a precezyjna, uporczywa dokładność w przedstawianiu rzeczy świadczy o skłonności artysty do rzetelnej, faktograficznej informacji.
  Swoje największe i najstaranniej opracowane dzieło typu cyklicznego mianowicie Wojnę rozpoczął artysta w kraju w 1866 roku, a ukończył w 1867 w Paryżu. Składa się z 11 rysunków Pójdź za mną przez padół płaczu, Kometa, Losowanie rekrutów, Pożegnanie, Pożoga, Głód, Zdrada i kara, Ludzie czy szakale, Juz tylko nędza, Świętokradztwo, Ludzkości, rodzie Kaina. W odróżnieniu od wcześniejszych cykl ten nie odnosi się do historii ojczystej lecz zawiera treści ogólnoludzkie, traktując wojnę jako zło uniwersalne. Chociaż w rysunkach tych Grottger nawiazywał do Boskiej Komedii Dantego i Okropności wojny Goyi, były one wyrazem własnych poglądów i uczuć autora. Dantemu zawdzięczał wzorowany na Beatrycze pomysł muzy -przewodniczki, Goyi zaś może sam wybór tematu i próbę ukazania najokrutniejszych

• stron wojny.

• Jan Matejko 1838- 1893 - Ogromny wpływ na ukształtowanie wizji artystycznych Matejki miał Józef Szujski współtwórca konserwatywnej partii „Stańczycy”. Dla Szujskiego historia stanowiła funkcję teraźniejszości, współczesną sytuacją wiązał z wpływem wydarzeń z przeszłości, która miała decydować o wielkości narodu i jego prawach do samodzielnego bytu. Celem histori miał byc dydaktyzm. Dramat narodowy pojmował jako wielką scenę cywilizacyjną, na której ukazywały się błędy i cnoty poprzednich pokoleń. Zanim artysta przejął koncepcję Szujskiego (1862 rok), malował około 1853 roku obrazy bliskie późnoromantycznemu malarstwu Lessera -Carowie Szujscy wprowadzeni przez Żółkiewskiego na sejm warszawski przed Zygmunta III. Udało mu się obraz ten sprzedać co spowodowało większą przychylność ojca do studiów piętnastoletniego wtedy Matejki. W latach 1858-1861 pod wpływem Delaroche'a tworzy Matejko obrazy o stosunkowo rozluźnionej kompozycji, ograniczonej liczbie osób, zróżnicowanych pod względem ujęcia psychologicznego oraz starannie skomponowanej sensacyjnej treści (Otrucie królowej Bony).
  Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec utraconego Smoleńska 1862 rok to pierwsze głośne dzieło Matejki, w którym widoczne są koncepcje historiozoficzne. Skontrastowanie wizjonerskiej błazeńskiej powierzchowności Stańczyka z pełną zadumy refleksją nad polityką narzucało widzowi inny sposób przezycia historii -doszukując sie błędów popełnianych w przeszłości, które miały wpływ na współczesność. Inną postacią wizjonera, badx proroka w twórczości Matejki była postać Wernyhory 1884. Artsta łączył ideowo obydwie postacie: Stańczyk zapowiadał upadek Polski, Wernyhora -jej odrodzenie. Mając 25 lat Matejko zakochał się w szesnastoletniej Teodorze Giebułtowskiej, siostrze swego przyjaciela, którą znał jeszcze z dzieciństwa, a która miała jego zaloty za nic. Ponadto młody malarz zdawał sobie sprawę, że jego sytuacja materialna niezależnie od przychylności dziewczyny nie pozwala na ewentualne małżeństwo.
  Kazanie Skargi (1862-64) to pierwsze płótno Matejki, w którym przedstawił nowy sposób prezentacji historii, ukazanej za pomocą malarstwa historycznej syntezy, sumującej przyczyny i nastepstwa zdarzenia historycznego. W tym dziele malarz przedstawił jakby sumę zdarzeń z czasów panowania Zygmunta III, które zdaniem artysty prowadziły do upadku Polski. Pokazywał w jednej kompozycji postaci, które wprawdzie nigdy nie spotkały się, lecz współtworzyły historię. Obrazy Matejki zbudowane są na zasadzie antynomii -ukazują konflikt dwóch wrogich sił lub postaw (np. Rejtan na sejmie warszawskim 1773 roku 1866). Obraz ten, przyniósł autorowi rozgłos i ściągnął do sali wystawowej wielu zwiedzających. Zakupił go hr. Maurycy Potocki, za cenę która umożliwiła Matejce podróż do Francji i co ucieszyło go najbardziej - zapewniło deklaracje ze strony ukochanej Teodory. Malarz nie traci czasu i mimo obowiązków, które nakłada na niego przyszła żona przystępuje do pracy nad Rejtanem.
  Twórczość Matejki można podzielić na dwie fazy ideowe. Historiozoficznie płótna obu tych okresów wydają się być różnymi przejawami jednego i tego samego sposobu myślenia i odczuwania. We wczesniejszych utworach ukazał artysta dekadencję szlachty, w drugim, w imię obiektywizmu i sprawiedliwości przewodził na pamięć jej dziejowe zasługi, lecz równocześnie czcił patriotyzm ludu (Unia lubelska 1869, Śluby Jana Kazimierza 1893, Konstytucja 3 Maja 1791 roku 1891). W centrum tych obrazów znalazły się historyczne postacie (Zygmunt August, Stefan Czarniecki, Stanisław Małachowski) z symbolami integrujacymi naród (krzyżem, orężem, konstytucją). Podkreslając znaczenie polityczne emancypacji wsi, Matejko wśród uczestników wydarzeń przedstawił postaci chłopów. Inny typ malarstwa Matejki przedstawia historyczne relacje z państwami zaborców :z Prusami -Bitwa pod Grunwaldem 1878, Hołd Pruski 1882, z Rosją -Batory pod Pskowem 1871 i Kościuszko pod Racławicami 1888, z Austrią -Sobieski pod Wiedniem 1883. Dobór i symbolikę wydarzeń określiła bieżąca sytuacja polityczna. Pojawiajace się w scenach hołdów postacie (Stańczyk w Hołdzie Pruskim, jazuita Antonio Possevino w Batorym pod Pskowem) sugerowały jednak niewykorzystanie historycznych szans. Kościuszko pod Racławicami miał wskazywać,że chłopi są jedyna realną siłą, która może przywrócić niepodległość. Najdoskonalszym wyrazem sztuki historycznej mogła stac się ramatyczna Bitwa pod Grunwaldem. W centrum kompozycji obok pysznego rycerstwa umieścił Matejko żywiołowo potraktowaną grupę litewskich chłopów, o które tak bardzo irytowały Stanisława Tarnowskiego: „półnadzy wojownicy z prostego ludu, ci ostatni w obozie, atakujący wielkiego mistrza”. Matejko przekazując w tym dziele malarską wizję za pomocą postaci -alegorii i przedmiotów -symboli, kładł nacisk na werystyczne jej ucieleśnienie, potęgując ekspresję obrazu. Linie akcentowały ważne dla akcji kierunki sił, kolor zgrzytliwy, brutalny, z przewagą czerwieni, oranżu, żółcieni i fioletu dynamizowały całą kompozycją. Symbolika linii i barwy służyła do psychologicznej charakterystyki: Witold w szatach o kolorze krwi żylnej (czyli karmazyn) i złocie, jakby przebijający powierzchnię płótna, staje się apoteozą siły i zwycięstwa. W przedstawieniu Wielkiego Mistrza na cofniętym w głąb akcji koniu o barwie białej połączonej z czernią malarz zwiększył napięcie psychiczne i emocjonalne, wywołują wrażenie smutku i śmierci.

• Józef Brandt 1841 - 1915 - studiował w Paryżu a od 1862 roku w Monachium. Był  przywódca tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego. Tworzył głównie obrazy o tematyce kresowej, głównie kazacko - tatarskiej. Zainspirowany wojnami polsko - szwedzkimi Brandt namalował wiele obrazów związanych z tymi wydarzeniami. Twórczość jego cechuje realizm, swobodne ujecie tematu, mistrzowskie oddanie ruchu, zwłaszcza koni. Józef Brandt był mistrzem szczegółów. Jego obrazy utrzymane są głównie w brunatnej barwie.
  Czarniecki na tarancie, 1862.
  Pochód tatarski - Powrót spod Tychina, 1862.
  Bitwa pod Chocimem, 1867.
  Powrót spod Wiednia (Tabor), 1869
  Czarniecki pod Koldyngą, 1870
  Bitwa pod Wiedniem, 1873

• Maksymilian Gierymski 1846 - 1874 - studiował w Warszawie w Klasie Rysunkowej i u Juliusza Kossaka oraz w Monachium (w akademii sztuk pięknych i w atelier F. Adama), gdzie przebywał od 1867. Był czołową postacią polskiego środowiska artystycznego tamże. Malował typowo polskie pejzaże oraz sceny figuralne w tle pejzażowym, sceny wojskowe (m.in. powstańcze), kostiumowe (z polowań w strojach z XVIII wieku) i obyczajowe z życia małych miasteczek polskich.  Ważną grupę stanowią obrazy związane z tematyką powstania styczniowego, w których Gierymski (uczestnik walk) stworzył inną, niż Artur Grottger, wizję artystyczą, opartą na realnych przeżyciach i obserwacji.
  Patrol powstańczy - pikieta
  Adiutant sztabowy 1830 rok
  Patrol powstańczy przy ognisku
  Wymarsz powstańców ze wsi w 1863 roku

• Józef Chełmoński 1849 - 1914 -, studiował w Warszawie u Wojciecha Gersona i w Klasie Rysunkowej. W 1871-75 przebywał w Monachium, gdzie związał się z polską kolonią artystyczną, skupioną wokół Józefa Brandta i Maksymiliana Gierymskiego. W 1875-87 w Paryżu. Powrócił do Polski i w 1889 r. osiadł we wsi Kuklówka. Oryginalność i egzotyka obrazów Chełmońskiego zapewniły mu popularność oraz liczne zamówienia, które obniżyły poziom artystyczny wykonywanych płócien. Po powrocie do kraju ponowne zetknięcie Chełmońskiego z przyrodą (liczne podróże po Ukrainie i Podolu) wpłynęło na odrodzenie jego malarstwa.
  Kazimierz Pułaski pod Częstochową, 1875
  Powstańcy na postoju, 1875
  Powstańcy przed karczmą, 1885

• Wojciech Kossak 1857 - 1942-, syn Juliusza. Studiował w Krakowie, Warszawie, Paryżu i Monachium. Jego twórczość ukształtowała się pod wpływem obrazów ojca oraz J. Brandta. Malował obrazy o charakterze batalistycznym i historycznym. Główne tematy to: wojny napoleońskie i Powstanie Listopadowe. Jego zdolność malowania koni zaowocowała niezwykłymi ich wizerunkami a w pewnym sensie stała się manierą.
  Panorama Racławicka (Panoramę malowali wspólnie Wojciech Kossak i  Jan Styka) 1894
  Panorama „Berezyna” (z Julianem Fałatem) 1894-96, w 1907 roku pocięta.

---