1. Początki osadnictwa angielskiego w Ameryce.

Scolvus ( Jan z Kolna) – legendarny żeglarz w służbie Duńczyków. Ponoć miał odkryć Amerykę przed Kolumbem w 1476 r.

1607 r. – James Town w południowej Wirginii – wpłynął brytyjski statek z ludźmi, którzy przeżyli dzięki pomocy Indian. Początek osadnictwa.

1620 r. – lądowanie pielgrzymów ludności brytyjskiej, którzy uciekli z innych państw

Okres wojen z Indianami, Francuzami i Hiszpanami (Floryda, Meksyk, stan Arizona) Brytyjczykami, Holendrami

Nowy Amsterdam był pod kolonią holenderską – obecnie jest to New York

Wielka Brytania traktowała swoje kolonie jako rynek zbytów, pobór surowców

Ruchy protestanckie w XVII w. „palenie czarownic”

Salem – miejsce fanatyzmu religijnego

Pomnik Jamestown – początek osadnictwa w Wirginii 1788

2. Wojna o niepodległość, 1776-1787 i narodziny republiki (Deklaracja Niepodległości, Konstytucja)

Król Jerzy III – bunt wypowiedzenie posłuszeństwa królowi

Herbatka bostońska – obywatele kolonii wypowiedzieli posłuszeństwo Jerzemu i Brytyjczykom

Bitwa (potyczka) pod Lexington 19 kwietnia 1775 r. , która zapoczątkowała wojnę o niepodległość

1781 r. - Poddanie się lorda Cornwallisa w bitwie Yorktown

04.07.1776 r. – uchwalenie „Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki”

1783 r. – podpisanie traktatu paryskiego. W 1783 roku podpisano w Wersalu pod Paryżem traktat pokojowy między Anglią, Francją i Hiszpanią. Anglia uznała wtedy po raz pierwszy Stany Zjednoczone Ameryki jako niepodległe państwo.

17.09.1787 r. – podpisanie Konstytucji USA. Pierwszym prezydentem został George Waszyngton

Od XVI wieku w Ameryce Północnej rywalizowały między sobą imperia kolonialne - Anglia, Francja i Hiszpania. Na wybrzeżu atlantyckim utworzono trzynaście kolonii angielskich. Koloniści rozwinęli różne gałęzie gospodarki na terenach zabranych Indianom. Powstały miasta, w których rozwijał się handel i produkcja, zakładano manufaktury. Powstała dobrze rozwinięta sieć szkół (Uniwersytet Harvarda). Utworzono stałą pocztę. Choć w zdobytych przez Anglików koloniach obowiązywało angielskie prawo, język i obyczaje, to mieszkańcy nie mieli takich praw jak mieszkańcy Anglii. Zamorskie posiadłości miały dostarczać surowców i stanowić rynek zbytu dla angielskich towarów.

Przyczyny wojny kolonii z Anglią:

- nałożenie na kolonistów opłaty stemplowej (koloniści zbuntowali się i podkreślali swoją odrębność, nazywając się Amerykanami),

- nałożenie cła na towary sprowadzane przez kolonie,

- 1773 r. w Bostonie zatopiono herbatę przywiezioną z Anglii (był to początek zbrojnego konfliktu, który przerodził się w wojnę o niepodległość).

Przebieg wojny:

W 1774 roku odbył się pierwszy Kongres Kontynentalny w Filadelfii, na który przybyli przedstawiciele wszystkich angielskich kolonii w Ameryce Północnej. Podjęto tam decyzję o rozpoczęciu walki z angielskimi władzami.

W lipcu 1776 roku obradował drugi Kongres Kontynentalny. W dniu 4 lipca 1776 roku uchwalono podczas obrad Kongresu „Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki”. Jej autorem był wybitny pisarz i polityk, Thomas Jefferson.

Walki o niepodległość kolonii trwały. Siłami zbrojnymi kolonii dowodził Jerzy Waszyngton, który w krótkim czasie potrafił zorganizować regularną i bitną armię.

Anglikom nie udało się stłumić rozpoczętego na kontynencie amerykańskim buntu. W 1777 roku ponieśli oni dotkliwą porażkę pod Saratogą. Mimo tego zwycięstwa sytuacja kolonii daleka była od ostatecznego wyjaśnienia. Jednak wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych przybrała w końcu charakter międzynarodowy. Zgodnie z duchem oświecenia wielu wybitnych ludzi w Europie opowiedziało się po stronie kolonii walczących o wolność i utworzenie swojego państwa.

Niepodległość Stanów Zjednoczonych uznała w 1778 roku Francja. Doszło z tego powodu do wojny Francji z Anglią, przeciwko której wystąpiły też Hiszpania i Holandia.

W 1781 roku główne siły angielskie zostały pokonane przez Amerykanów i Francuzów pod Yorktown.

W 1783 roku podpisano w Wersalu pod Paryżem traktat pokojowy między Anglią, Francją i Hiszpanią. Anglia uznała wtedy po raz pierwszy Stany Zjednoczone Ameryki jako niepodległe państwo.

17 września 1787 roku uchwalona została Konstytucja Stanów Zjednoczonych. Pierwszym prezydentem tego nowego kraju został bohater wojny o niepodległość, Jerzy Waszyngton.

Stany Zjednoczone były republiką federacyjną. Oznaczało to, że uprawnienia polityczne rozdzielano między poszczególne stany i władze federalne (ogólnokrajowe):

- stany - zachowały własny skarb, administrację i policję;

- władza federalna - sprawy podatkowe, wojskowe, polityka celna i walutowa, kontrola sądownictwa.

W konstytucji amerykańskiej po raz pierwszy zastosowano zasadę trójpodziału władzy (sformułowaną przez Monteskiusza)

3. „Ojcowie Założyciele” USA -George Washington i Thomas Jefferson.

• George Washington – Pierwszy prezydent USA,był dwa razy prezydentem. Przez niego wyrobiło się, że istnieją dwie kadencje. Założył pierwszy Uniwersytet w Wirginii.

• amerykański generał i polityk, wódz naczelny Armii Kontynentalnej (1775-1784), deputowany do Kongresu Kontynentalnego.

• Zwycięski wódz

• Thomas Jefferson - amerykański prawnik, działacz niepodległościowy, archeolog, architekt, trzeci prezydent USA (1801–1809), jeden z autorów Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych, założyciel stanowego Uniwersytetu Wirginii. Pochodził z zamożnej rodziny o wysokim statusie społecznym.

• Monticello – posiadłość Thomasa Jeffersona

4. Zakup Luizjany

• układem w Paryżu 2 maja 1803 r. Francja sprzedała USA Luizjanę za 15 mln. dolarów, uzyskanie Luizjany przez USA zmieniło układ sił i pozycje strategiczne trzech państw: USA, Hiszpanii, Francji i osłabiało znaczne w czasach hiszpańskich wpływy Anglii w rejonie Nowego Orleanu.

• 10.03.1804 r. – ceremonia przekazania Luizjany

5. Wojna z Wielką Brytania

Przyczyny: uwikłanie Stanów Zjednoczonych w gospodarczą blokadę kontynentalną, prowadzoną przez Anglię i Francję. USA oskarżały Wielką Brytanię o uzbrajanie i wspieranie Indian, z którymi toczono walki na północy kraju. Dywersje brytyjskie na południu przeszkadzały USA w dążeniu do opanowania Florydy Zachodniej.

12.06.1812-prezydent Madison wypowiedział Anglii wojnę.

Klęską amerykanów była operacja kanadyjska. Społeczeństwo Kanady opowiedziało się za koroną brytyjską. W 1814 po klęsce Napoleona Anglicy mogli przerzucić wojska za ocean. W sierpniu 1814 zdobyty został Waszyngton, a Biały Dom i Kapitol spalone. Dyplomatyczne próby doprowadzenia do pokoju rozpoczęły się już na jesieni 1812, kiedy Aleksander I zaproponował swoją mediację i wezwał obie strony do negocjacji. Prezydent Madison odpowiedział pozytywnie i na wiosnę 1813 wysłał delegację do Petersburga, natomiast Anglicy odmówili przybycia do tego miasta, proponując rokowania dwustronne bez pośredników.

Po kilku miesiącach osiągnięto kompromis i układ pokojowy w Gandawie został podpisany 24.12.1814. Anglicy zgodzili się wycofać ze zdobytych rejonów północno-zachodnich USA. Zrezygnowali z żądania utworzenia indiańskiego państwa buforowego, ale otrzymali prawo żeglugi na Missisipi.

Bitwa pod Nowym Orleanem – rozegrana 8.01.1815. Brytyjczycy, rozpoczynając kampanię w Luizjanie, zamierzali polepszyć swoją sytuację przetargową w Gandawie. Zamiast tego kampania ta, której finałem była bitwa, zakończyła się dla nich dotkliwą porażką.

W grudniu 1814 generał Edward Pakenham wylądował z kilkutysięcznymi siłami nad Missisipi. W tym czasie siły amerykańskie dowodzone przez gen Andrew Jacksona, przyszłego prezydenta USA, przyjęły pozycje obronne w Chalmette, około 8 km od Nowego Orleanu.

Brytyjczycy dotarli pod umocnienia amerykańskie w Nowy Rok 1815 i rozpoczęli oblężenie. Ze szturmami powstrzymali się do czasu przybycia głównych sił. Szturm na amerykańskie szańce rozpoczął się 8 stycznia. Amerykanie odparli 3 szturmy, tracąc 71 żołnierzy. Straty brytyjskie: 2000 żołnierzy, zginęło dwóch generałów - w tym Edward Pakenham. Po tej porażce Brytyjczycy nie podjęli kolejnych szturmów i 5 lutego oddziały wycofały się z Luizjany drogą morską.

W rzeczywistości wynik bitwy nie miał żadnego znaczenia, a sama bitwa była nieporozumieniem, 24 grudnia 1814 roku podpisano bowiem traktat pokojowy kończący wojnę. Odległość i wynikłe z niej trudności z przekazywaniem informacji spowodowały, że nie zdążono poinformować o tym oddziałów polowych i żadna z walczących stron nie wiedziała o formalnym zakończeniu działań wojennych.

6. Deklaracja jacksonowska.

Podstawowym założeniem całej demokracji jacksonowskiej była zasada suwerenności ludu. Pojęcie „lud” obejmowało już wszystkich – plantatorów i prostych rolników, właścicieli fabryk i robotników. Wszyscy oni mieli mieć zdolność dobrej orientacji w życiu publicznym, wszystkim zatem powinny przysługiwać równe prawa, chroniące przed naruszeniem osobistych uprawnień i umożliwiające udział w życiu publicznym. Będący podstawą demokracji prości ludzie mogą, co prawda, popełniać błędy, ale w tak oświeconym i patriotycznym społeczeństwie, jakim są Stany Zjednoczone.

Zgodnie z zasadą suwerenności ludu władza powinna reprezentować ten lud. Najbardziej reprezentatywnym organem władzy jest prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym. Jako bezpośredni trybun ludu powinien mieć dominację w stosunku do innych gałęzi władzy – zarówno Kongresu, jak i sądów. Wychodząc z tego założenia, w 1832 r. Jackson zastosował prawo weta wobec decyzji Kongresu, który zatwierdził statut tzw. Drugiego Banku Stanów Zjednoczonych. W wystosowanym z tej okazji orędziu do Kongresu Jackson przedstawił dwie, nowe na gruncie amerykańskim, koncepcje konstytucyjne. Po pierwsze – uznał, że Sąd Najwyższy nie jest władny do ostatecznych rozstrzygnięć wszystkich spornych problemów konstytucyjnych. Po drugie natomiast – że prezydent nie musi być związany postanowieniami Kongresu, i to nawet, gdy w grę nie wchodzą problemy konstytucyjne, a tylko ocena bieżącej polityki.

Konstytucyjne prawo weta było interpretowane jako uprawnienie, z którego prezydent miał korzystać wyłącznie w przypadkach, gdy Kongres przekroczył swe konstytucyjne prerogatywy. Zdaniem Jacksona, prezydent mógł zakładać weto wobec wszelkich postanowień organów ustawodawczych, które uzna za niesłuszne lub niewłaściwe. Ta nowa interpretacja uprawnień, jako swego rodzaju hamulca wobec Kongresu, uzyskała akceptację i obowiązuje do chwili obecnej.

Odmienne natomiast losy spotkały jacksonowską koncepcję niezależności urzędu prezydenckiego w stosunku do orzeczeń Sądu Najwyższego. Jackson uważał, że władza wykonawcza nie musi podporządkowywać się opiniom sądu nawet w tym zakresie, w jakim dotyczyły one rozstrzygnięć sporów między stronami. Taka interpretacja stanowiłaby zagrożenie samej istoty niezawisłego sądownictwa i oczywiście nie mogła się utrzymać. Podobnie było z zanegowaniem przez Jacksona prawa Sądu Najwyższego do rozstrzygania problemów związanych z interpretacją postanowień konstytucji. W tym wypadku Jackson nie zdołał przeciwstawić już przyjętej koncepcji – przyznającej takie uprawnienie Sądowi Najwyższemu – żadnej innej metody praktycznego rozwiązywania spornych problemów konstytucyjnych, toteż w dalszej historii Stanów Zjednoczonych zostały utrzymane kompetencje Sądu w tej dziedzinie.

Innym kontrowersyjnym problemem związanym z jacksonowską koncepcją silnej prezydentury była kwestia stosunków pomiędzy prezydentem a urzędnikami egzekutywy, pochodzącymi z nominacji.

7. Postepująca ekspansja terytorialna i akces kolejnych stanów do unii.

4 lipca 1776 r. została podpisana Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Nowe państwo składało się wówczas z trzynastu kolonii: Georgii, Karoliny Południowej, Karoliny Północnej, Wirginii, Maryland, Pensylwanii, New Jersey, Delaware, Nowy Jork, Connecticut, Rhode Island, New Hampshire i Massachusetts. Hasło niepodległości trzynastu kolonii padło po raz pierwszy z ust Thomasa Paine’a. Twierdził, że lud posiada naturalne prawo do zjednoczenia, do niepodległości oraz do walki z angielską tyranią. Przedstawił także Nowy Świat jako alternatywę dla Starej, kontynentalnej Europy.

W 1803 r. od Napoleona Bonaparte Stany Zjednoczone nabyły Luizjanę. To przesądziło los hiszpańskiej Florydy. Od początku XIX wieku to właśnie tutaj kierowało się osadnictwo. Ruch ten był tak silny, że w 1811 r. osadnicy proklamowali niezależność Florydy od Hiszpanii. Dopiero jednak oficjalnie w 1819 r. Hiszpania na skutek problemów w Ameryce Południowej została zmuszona do oddania Florydy USA.

W tym samym czasie rozpoczęła się też amerykańska ekspansja wzdłuż rzeki Missouri i Arkansas. W ślad za Amerykanami na Dziki Zachód przybywali wszelkiego rodzaju awanturnicy, poszukiwacze przygód, a także nowi osadnicy. Za pomocą broni Indianie byli coraz bardziej spychani z zajmowanych przez siebie terenów na zachód. Po opanowaniu większości zajmowanych przez nich terenów stworzono dla nich rezerwaty, których obszar i tak systematycznie zmniejszano.

W związku z ekspansją w kierunku zachodnim pojawiła się konieczność stworzenia nowych stanów. W 1792 r. utworzony został stan Kentucky, a w 1796 r. stan Tennessee.

22.02.1819-porozumienie zwane Traktatem Florydy-Hiszpania przekazała USA Florydę Zachodnią i Florydę Wschodnią za sumę 5 milinów dolarów, które USA miały zapłacić własnym obywatelom. Unia liczyła już 23 stany. W 1845 r. utworzony został stan Teksas (połączenie tej prowincji z USA).

Jednocześnie Stany Zjednoczone przeprowadziły za zgodą Wielkiej Brytanii wyznaczenie granicy kraju Maine (1842 r.) i Oregonu (1846 r.)-(dzisiejsze stany Oregon i Waszyngton). W 1853 r. amerykański poseł kupił od Meksyku pustynny obszar na południe od Arizony.

Ekspansji terytorialnej towarzyszył rozwój ekonomiczny. Już wówczas zaczęły się rysować różnice między stanami południowymi i północnymi. W 1840 r. w Kalifornii odkryto złoto. Ściągnęło ono do tego stanu mnóstwo jego poszukiwaczy, tysiące awanturników, chcących się szybko wzbogacić. Dzięki odkrytym złożom złota Kalifornia stała się bardzo bogatym krajem, co wpłynęło ujemnie na sytuację gospodarczą mas pracujących.

Ostatnim nabytym przez Stany Zjednoczone terytorium była Alaska, zakupiona od Rosji. Carat zdecydował się ze względu na dużą odległość i mała dochodowość, odsprzedać Alaskę USA. Układ podpisano w Waszyngtonie 30 marca 1867 r. Alaska została sprzedana za 7,2 mln dolarów.

W 1867 r. Stany Zjednoczone osiągnęły granice terytorialne jakie mają obecnie

1845 – włączenie Teksasu jako 28 stanu do Unii.

8. Wojna z Meksykiem (1846-1848).

Przyczyny: przyłączenie w 1845 r. zbuntowanej meksykańskiej prowincji – Teksasu jako 28. stanu USA, prowincji, która od dziesięciu lat funkcjonowała już jako niezależne państwo (1836). Utrata przez Meksyk połowy swojego terytorium oraz ustalenie granic na kontynencie.

9.05.1846- prezydent Polk przesłał do Kongresu wniosek o wypowiedzeniu wojny. Oficjalny powód: niespłacenie przez Meksyk długu w wysokości 8 milionów pesos. Wojna rozgrywała się na 3 obszarach. Pierwszym było pogranicze z Teksasem i północny Meksyk, gdzie sukcesy odnosił gen. Zachary Taylor. Drugi, to ziemie Nowego Meksyku i Kalifornii. Najważniejsze znaczenie miały operacje wojsk amerykańskich pod dowództwem gen Winfielda Scota, które w marcu 1847 zdobyły port Veracruz i od wschodu postępowały w kierunku miasta Meksyk. W połowie kwietnia 1847 z misją pokojową udał się do Meksyku wysłannik prezydenta Nicolas Trist. Upoważniono go do zaoferowania 30 milionów dolarów w zamian za uznanie granicy na Rio Grande i oddanie USA Kaliforni, Nowego Meksyku, półwyspu Dolnej Kalifornii oraz przyznanie USA prawa tranzytu przez Przesmyk Tehuantepec. Meksykanie się nie zgodzili. Ofensywa wojsk Scotta ruszyła ponownie i w połowie września 1847 miasto Meksyk zostało zdobyte.

2.02.1848 podpisanie traktatu w Guadalupe Hidalgo, który zmniejszał powierzchnię państwa przegranego o połowę. Artykuł V mówił o nowej granicy: do USA przechodzą terytoria Arizony, Nowego Meksyku, Nevady, Utah, Kalifornii i częściowo Kolorado i Wyoming. Potwierdzono aneksję Teksasu wedle żądanej przez Stan granicy na Rio Grandę.

9. Doktryna Monroe, Manifest Destiny i Exceptionalism w amerykańskiej polityce i historii

Doktryna Monroe – doktryna w polityce Stanów Zjednoczonych, autorstwa sekretarza stanu Johna Quincy’ego Adamsa, którą 2 grudnia 1823 przedstawił prezydent James Monroe.

Głosiła, iż kontynent amerykański nie może podlegać dalszej kolonizacji ani ekspansji politycznej ze strony Europy, w zamian zaś zapowiadała, że Stany Zjednoczone nie będą ingerowały w sprawy państw europejskich i ich kolonii. Doktryna ta stała się fundamentem amerykańskiej polityki izolacjonizmu (hasło „Ameryka dla Amerykanów”).

James Monroe przedstawił w swym dorocznym orędziu do Kongresu zasady polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych.

Brzmiały one następująco:

1. Żaden z amerykańskich kontynentów nie może być obecnie ani w przyszłości obiektem kolonizacji.

2. Stany Zjednoczone sprzeciwiają się jakimkolwiek próbom restauracji europejskich, niedemokratycznych systemów monarchicznych w Ameryce.

3. Stany Zjednoczone nie będą ingerować w problemy kolonii europejskich (np. Kanady).

4. Stany Zjednoczone odżegnują się od jakichkolwiek ingerencji w wewnętrzne sprawy państw europejskich.

Boskie Przeznaczenie (ang. Manifest Destiny) – hasło sformułowane i użyte po raz pierwszy przez redaktora „Democratic Review” –Johna L. O’Sullivana w lipcu 1845 roku. 27 grudnia 1845 O’Sullivan w jednym ze swych artykułów wyraził ten pogląd, pisząc, że prawo Stanów Zjednoczonych do przejęcia Oregonu leży „w naszym Boskim Przeznaczeniu do rozprzestrzeniania i zajęcia całego kontynentu, który Opatrzność nam ofiarowała”.

Koncepcja ta nigdy nie została sformalizowana ani ściśle skonkretyzowana. W przeszłości dokonywano różnych jej interpretacji – począwszy od uznania, iż głosi ona prawo Amerykanów do przejęcia obszarów pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, aż po prawo do kontroli nad całą półkulą zachodnią. W 1846 kongresmen Robert C. Winthrop użył tego określenia w kontekście sprawy Oregonu, natomiast artykuł z 1850 w „The Annals of America” głosił, że „zadaniem naszym jest spełnić przeznaczenie, Boskie Przeznaczenie, do panowania nad całym Meksykiem, nad Ameryką Południową, nad Indiami Zachodnimi i Kanadą”. Gorącym zwolennikiem i realizatorem doktryny Boskiego Objawienia był prezydent James Knox Polk.

American Exceptionalism - amerykańska wyjątkowość jest to teoria przedstawiająca Stany Zjednoczone jako państwo które drastycznie różni się od innych krajów. W tym świetle, amerykańska wyjątkowość wynika z jego pojawienia się podczas rewolucji amerykańskiej, stając się tym samym, co politolog Seymour Martin Lipset nazwał "pierwszym nowym narodem". Opracowano wyjątkowo amerykańską ideologię, opartą na wolności, indywidualizmie, egalitaryzmie, republikanizmie, demokracji i leseferyzmie. Ta sama ideologia jest często określana jako "amerykańska wyjątkowość." Teorię wyjątkowości w USA można przypisać do Alexisa de Tocqueville'a, pierwszego pisarza który opisał ten kraj jako "wyjątkowy" w 1831 i 1840 roku. Dokładne określenie "amerykańska wyjątkowość" było w użyciu od co najmniej 1920 roku.

10. Amerykańskie ruchy religijne. Mormoni i ich osadnictwo w Utah.

Joseph Smith (1805-1844) – założyciel Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów)

1830 r. Smith doznał objawienia, ukazał się mu prorok

Wędrówka mormonów do „ziemi obiecanej” 1846-1847 i ich nowy prorok – Brigham Young

Utah to teren pustynny, zaczęli od zera

Poligamia była powodem wielu kontrowersji zakazana została prawnie w 1890 r.

Błyskawiczny rozrost mormonów przez poligamię

Utah – zdecydowany stan mormonów

1905 r. – ekskomunika dla tych osób, które prowadziły poligamię

Mormonem można zostać także po śmierci

Po śmierci Józefa Smitha w 1844 roku Brigham Young jako prezes Kworum Dwunastu stał się skutecznym przywódcą Świętych w Dniach Ostatnich w Nauvoo, Illinois. W odpowiedzi na rosnące konflikty między jego ludźmi i ich sąsiadami, Young w październiku 1845 r. zgodził się z gubernatorem Illinois Thomasem Fordem aby w październiku 1845 mormoni odeszli od następnego roku.

Brigham Young i pierwszy zespół złożony z pionierów Mormonów przeniósł się do Salt Lake Valley w dniu 24 lipca 1847. W ciągu najbliższych 22 lat, ponad 70.000 pionierów przekroczyła równiny i osiadło w Utah.

Przez kilka pierwszych lat, Brigham Young i tysiące pierwszych osadników Salt Lake City walczyło o przetrwanie. Jałowa pustynna ziemia została uznana przez mormonów za dobre miejsce, gdzie mogliby praktykować oni swoją religię bez prześladowań i nękań.

Począwszy od osiedli wzdłuż Wasatch przed Utah (Salt Lake City, Bountiful, Weber Valley, Provo i Utah Valley), nawadnianie umożliwiło utworzenie dość dużych populacji pionierom na obszarze, który został wspomniany przez Jamesa Bridgera dla Younga jako obszar niezdolny dla uprawy roślin ze względu na mróz. Przez cały XIX wiek, zwani przez Brighama Younga mormońskimi pionierami opuścili Salt Lake City i ustanowili setki innych osiedli w Utah, Idaho, Nevada, Arizona, Wyoming, Kalifornii, Kanadzie i Meksyku.

11. Problem niewolnictwa (bunty i powstania niewolników, ruchy abolicjonistyczne i ich przedstawiciele)

XVII w. – przywożenie ludności czarnej – niewolników do USA

Powstanie Turnera – bunt niewolników, wybuchły w sierpniu 1831 roku w Wirginii, zakończony klęską powstańców. Jego nazwa wzięła się od nazwiska Nata Turnera, przywódcy powstania. 21 sierpnia, wraz z 75 niewolnikami uzbrojonymi w siekiery, motyki i noże, Turner wszczął zamieszki, chodząc od plantacji do plantacji i uwalniając stamtąd Murzynów, oraz zabijając białych bez względu na wiek i płeć. Łącznie zginęło wtedy 55 osób, w tym właściciel Turnera, Joseph Travis. Do stłumienia buntu skierowano żołnierzy z pobliskiego fortu Monroe, którzy szybko rozproszyli powstańców. Sam Turner ukrył się w lesie, gdzie został po kilku tygodniach schwytany i powieszony, razem z dwudziestoma zwolennikami.

W dniu 9 września 1739 roku wybuchł największy bunt niewolników w koloniach amerykańskich w Południowej Karolinie przed rewolucją amerykańską, kiedy to grupa niedawno przybyłych z Afryki murzynów, prawdopodobnie z Kongo, pod przewodnictwem niejakiego Jimmy'ego, uzbrojona , zdecydowała, że śmierć była dla nich bardziej korzystna niż niewolnictwo. Początkowo zebrało się około 20 mężczyzn, ale w trakcie marszu dołączyło do nich jeszcze jakieś 60 osób. Zaczęło się na plantacji, około 20 km na południowy zachód od Charleston, wzdłuż rzeki Stono. Mieli nadzieję, że do dotrą do hiszpańskiego fortu w St. Augustine, który, jak słyszano oferował wolność. W ciągu najbliższych kilku dni, bojownicy o wolność Stono zabili gdzieś pomiędzy 22 a 25 białych nim zostali pokonani w krwawej bitwie przez grupę milicji z Południowej Karoliny w pobliżu rzeki Edisto; tego dnia zginęło 20 białych i 44 czarnych.

Abolicjonizm  – w XVIII i XIX wieku ruch społeczno-polityczny i ideowy w Europie (głównie w Wielkiej Brytanii i Francji) i obu Amerykach (głównie w USA), stawiający sobie za zadanie zniesienie niewolnictwa i związanego z nim handlu czarnoskórą ludnością afrykańską.

Został zapoczątkowany przez kwakrów żyjących w angielskich koloniach na kontynencie północnoamerykańskim. Zyskał poparcie czołowych autorytetów filozoficznych Europy, przede wszystkim angielskich i francuskich filozofów Oświecenia. Pierwsze towarzystwa abolicyjne powstały w II połowie XVIII wieku – w 1753 w Wielkiej Brytani czy w 1775 w USA. Wybitnymi działaczami abolicjonizmu w USA byli m.in. Benjamin Franklin, A. Benezet i B. Rush. W USA walka o abolicję była trudna ze względu na oparcie na niewolnictwie plantacyjnej gospodarki południowych stanów – zaniepokojone zamachem na swój dotychczasowy tryb życia i wyborem Abrahama Lincolna na prezydenta ogłosiły secesję, co w konsekwencji doprowadziło do wybuchu wojny secesyjnej. W 1863 proklamowana została emancypacja Murzynów zamieszkujących południowe stany, natomiast w 1865 roku 13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych zniosła niewolnictwo na terenie całego kraju.

Przedstawiciele abolicjonizmu w USA :

• Benjamin Franklin

• Anthony Benezet

• Benjamin Rush

• John Brown – doprowadził do ataku razem z synami na skład broni. Został skazany na śmierć. Istnieje muzeum Johna Browna w Osawatomie (Kansas)

• Charles Sumner

• Thadeuss Stevens

• William Lioyd Garrison (1805-1879) – abolicjonista, wydawca, reformator. Objeżdżał Stany Północne. Wydawca „The Liberator:

• Harriet Tubman – i jej pomoc w ucieczce niewolników z Południa. Miała ogromną pomoc ludności białej. Niewolników ratowano w nocy. Konduktorzy chowali niewolników w wagonach towarowych. Niewolników także wywożono do Kanady. Wszyscy poszukiwali Tubman – ofiarowali nawet 40 tys dolarów za schwytanie. Na szczęście nie została złapana

• Harriet eecher Stowe – abolicjonistka, pisarka

12. Wojna secesyjna (1861-1865)- przyczyny, przebiegi i następstwa.

Przyczyny:

• gospodarka plantatorów z Północy, oparta na pracy niewolniczej była przeszkodą dla rozwoju przemysłu na Południu,

• przemysł na Południu przeszkadzał rozwojowi rynku towarów przemysłowych na Północy,

• protest farmerów przeciwko zwiększaniu się wpływów plantatorów,

• powstanie partii republikańskiej w 1854 roku, w której skład wchodziła głównie burżuazja z wielkich ośrodków przemysłowych Północy,

• nieformalny sojusz burżuazji z Północy z farmerami, robotnikami, drobnomieszczanami, a nawet biedotą miejską w walce z właścicielami wielkich plantacji,

• procesy prowadzące do ukształtowania się klasy robotniczej wrogiej wobec zwolenników niewolnictwa,

• niechęć Południa do zniesienia niewolnictwa,

• zwycięstwo w wyborach prezydenckich w 1860 roku republikanina Abrahama Lincolna (1809-1865).

Przebieg konfliktu:

1. Wybór na prezydenta Abrahama Lincolna w listopadzie 1860 roku.

2. Secesja, czyli wystąpienie stanów południowych z Unii ze stanami północnymi w grudniu 1860 roku - protest przeciwko wyborowi Lincolna na prezydenta.

3. Stworzenie przez stany: Południową Karolinę, Północną Karolinę, Tennessee, Teksas, Wirginię, Missisipi, Florydę, Alabamę, Georgię, Luizjanę i Arkansas Konfederacji w lutym 1861 roku.

4. Prezydentem Konfederacji został Jefferson Davis.

5. Atak Konfederatów na Fort Sumter w Karolinie Południowej 12 kwietnia 1861 roku - początek krwawej wojny domowej (1861-1865). Pierwsza wojna totalna, dramatyczna wojna na terenie USA.

6. Krwawe działania wojenne. 1-3 lipca 1863 r. – szpital w okolicy Gettysburga, gdzie odbyła się krwawa bitwa

7. Ogłoszenie przez Abrahama Lincolna dekretu o zniesieniu niewolnictwa (tzw. deklaracja o emancypacji) na terenie Stanów Zjednoczonych bez żadnych odszkodowań dla właścicieli niewolników oraz tzw. Homestead Act, czyli Aktu o domostwach, na mocy którego wszyscy obywatele mogli za minimalną opłatą zakupić działkę o wielkości 60 ha - 1 stycznia 1863 roku.

8. Podpisanie aktu kapitulacji przez dowódcę konfederatów gen. Roberta Lee w Appomattox 9 kwietnia 1865 roku.

9. Zastrzelenie Abrahama Lincolna w Teatrze Forda w Waszyngtonie przez aktora, Johna Wilkesa Bootha 14 kwietnia 1865 roku co utrudniło rozmowy pokojowe. Aktor strzelając do prezydenta krzyczał – „śmierć tyranom”

Dowódcy:

• Konfederacji: Robert Lee, Thomas Jackson,

• Unii: Ulysses Grant, Wiliam Sherman.

Bitwy:

• pod Fredericksburgiem - 13 grudnia 1862 roku,

• pod Gettysburgiem - 1-3 lipca 1863 roku,

• dolinę Shenandoah i Richmond - lato 1864 roku.

Skutki wojny secesyjnej:

• spustoszenie gospodarcze i moralne kraju,

• olbrzymie straty demograficzne po obu stronach,

• zniszczenia wielkich połaci rolniczego Południa,

• wyniszczająca okupacja Południa przez wojska Unii aż do 1867 roku,

• wprowadzenie do konstytucji w 1865 roku poprawki znoszącej niewolnictwo,

• prześladowanie Murzynów,

• utworzenie na Południu w 1866 roku Ku-Klux-Klanu,

• zmniejszenie się znaczenia Południa w zakresie gospodarki i polityki Stanów Zjednoczonych,

• szybki rozwój przemysłu Stanów Zjednoczonych

• ok. 180 tys. Czarnej ludności żołnierzy walczyło przez cały okres wojny po stronie Unii, prawie połowa z nich to uciekinierzy z Południa, zginęło 35 tys.

• ok. 3 mln ludzi brało udział w zmaganiach wojennych

• 184 bitew, potyczek, pól bitewnych

• 642 tys, zabitych, rannych, zaginionych po stronie Unii

• 483 tys. Zabitych, rannych, zaginionych po stronie Konfederatów

• Najbardziej krwawe bitwy: Gettysburg, Antietam

13. Prezydent Abraham Lincoln i jego rola w konflikcie Północ-Południe.

Gdy w 1860 roku na prezydenta USA wybrany został Abraham Lincoln, nastroje na Południu zradykalizowały się. Był on uznawany za zdecydowanego przeciwnika niewolnictwa. W tym czasie w 15 stanach południowych niewolnictwo było dozwolone, natomiast w 23 stanach północnych zabronione. W czasie wyborów prezydenckich w 1860 roku na południu pojawiały się liczne głosy, że w wypadku zwycięstwa Lincolna, z Unii wystąpią stany południowe, co było zapowiedzią nadchodzącej wojny secesyjnej.

W odpowiedzi na wybór Lincolna, 20 grudnia 1860 r. wystąpienie z Unii ogłosiła Południowa Karolina. 4 lutego 1861 r. na kongresie w Montgomery 7 stanów utworzyło Konfederację Stanów Ameryki z prezydentem Jeffersonem Davisem na czele. Do końca 1861 r. należało do niej 11 stanów; a ostatecznie 17. Konflikt zbrojny wydawał się nieuchronny, więc na dowódcę wojsk Południa został wybrany doświadczony żołnierz, generał Robert Lee. Lincoln nie spieszył się z wypowiedzeniem wojny ani ogłoszeniem zniesienia niewolnictwa, gdyż chciał rozwiązać konflikt na drodze pokojowej. Dopiero 5 kwietnia 1861 r. prezydent wydał dekret o wyjęciu spod prawa zbuntowanych stanów. W odpowiedzi południowcy 12 kwietnia 1861 r. uderzyli na obsadzony przez wojska federalne Fort Sumter (w Karolinie Południowej). Był to początek wojny secesyjnej.

20 maja 1862 roku wydano tzw. Homestead Act, czyli ustawę o gospodarstwach rolnych. Gwarantowała ona kupno ziemi za niewielką opłatą, imigrantom przybyłym z Europy. Jednak w zamian za te korzystne warunki musieli oni odbyć służbę w wojskach Północy. Pod naciskiem radykalnego odłamu republikanów, Lincoln 23 września 1862 r. ogłosił, że jeżeli do 1 stycznia 1863 r. zbuntowane stany nie powrócą do Unii, to ich niewolnicy otrzymają wolność i będą mogli swobodnie wstępować do armii Unii. W wyniku braku reakcji Konfederacji 1 stycznia 1863 roku wszedł w życie dekret o zniesieniu niewolnictwa, czyli akt abolicji. Wszedł on później do konstytucji (18 grudnia 1865 r.) jako 13 poprawka

14. Edykt Emancypacyjny i jego następstwa.

Proklamacja Emancypacji (ang. Emancipation Proclamation) to akt prawny wydany 22 września 1862 roku przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Abrahama Lincolna znoszący niewolnictwo na obszarach Skonfederowanych Stanów Ameryki.

Proklamacja nie była ustawą ustanowioną przez Kongres Stanów Zjednoczonych, lecz dekretem prezydenckim. Weszła w życie 1 stycznia 1863 roku i swoim zasięgiem obejmowała wyłącznie obszar Skonfederowanych Stanów Ameryki. Po wojnie secesyjnej niewolnictwo zostało zniesione w większości stanów, jednak w niektórych stanach (np. Delaware czy Kentucky) pozostało legalne

15. Rekonstrukcja (1865-1877), jej twórcy, przejawy i etapy.

rekonstrukcja -w historii USA okres 1865–77, odbudowy jedności państwa i normalizacji stosunków po wojnie secesyjnej (1861–65) oraz przebudowy społecznej, politycznej i ekonomicznej byłej Konfederacji Południa;

Zmiany społeczno-gospodarcze i polityczne w USA, które miały doprowadzić do scalania Unii.

Twórcy: Lincoln, Andrew Jonson,

Etapy

Pierwsza stanowiła tzw. rekonstrukcja prezydencka, której warunki sformułował prezydent A. Lincoln: amnestia dla uczestników Konfederacji, o ile złożą przysięgę na wierność Unii, przyjęcie przez stany Południa XIII poprawki do konstytucji USA z 1865 (zniosła niewolnictwo w całym kraju) i anulowanie aktów secesji 1860–61;

W 1865–66 trwała tzw. samo rekonstrukcja Południa: uchwalenie nowych konstytucji, likwidacja zniszczeń materialnych, regulacja stosunków między białymi a Murzynami (czarne kodeksy), próby odzyskania utraconych przywilejów.

Andrew Johnson – prezydent USA 1865-1869

Pochodził z Południa, próbował połączyć sprzeczne interesy. Szukał kompromisu przywrócenia stanów Południowych.

Johnson stworzył swój własny plan rekonstrukcji. Formalnie uznawano zniesienie niewolnictwa. Anulowano akty Konfederacji

Stany Południowe wprowadzają czarne kodeksy: przywrócenie re emancypacji – podporządkowanie ludności czarnej plantatorom; na Południu – Czarni mogą brać udział w wyborach

Ludność biała nie była przygotowana do tego, aby ludność czarna miała większe prawa. Ludność biała przeciwstawiała się

Thaddeus Stevens (1792-1868) – radykał kongresmen z Pennsylvanii – opracował Plany radykalne Rekonstrukcji Południa

Charles Sumner ( 1811-1874) – radykał, senator z Massachussetts

Marzec 1866 r. – ustawa o prawach obywatelskich oraz ustawa rekonstrukcji militarnej

Richmond – głębokie Południe, które nie akceptowało emancypacji Czarnych

Ku-Klux-Klans – idea powstała przez 6 żołnierzy konfederacji. W celu przeżycia upokorzenia po przyłączaniu się do Unii. Organizacja wspierająca przyjaciół. Zakrywali twarz ponieważ np. palili domy wyzwoleńców – to były samosądy, akcje zastraszające

Najdłużej (1866–77) trwała rekonstrukcja kongresowa, ze względu na zastosowane metody zwana rekonstrukcją militarną lub, z powodu roli, jaką odegrali w niej Murzyni (dzięki XIV poprawce do konstytucji mieli przewagę liczebną wśród wyborców na Południu) — rekonstrukcją czarną; jej program, opracowany już 1864, narzucił radykalny odłam Partii Republikańskiej po zdobyciu 1866 przewagi w Kongresie. Ramy prawne rekonstrukcji kongresowej tworzyły m.in.: ustawa z II 1866, która przedłużyła okres działalności i rozszerzyła uprawnienia Biura do spraw Wyzwoleńców (pozyskiwało ono murzyńskich wyborców dla Partii Republikańskiej), XIV poprawka do konstytucji (1866, ratyfikowana 1868), która przyznała prawa obywatelskie Murzynom i pozbawiła tych praw uczestników Konfederacji Południa (zwłaszcza dowódców armii i floty konfederackiej), ustawa o rekonstrukcji militarnej z III 1867, na mocy której na Południu wprowadzono okupację wojskową, dzieląc je na 5 okręgów, których dowódcy sprawowali jako gubernatorzy władzę cywilną i wojskową, XV poprawka do konstytucji (1869, ratyfikowana 1870), gwarantująca prawa wyborcze wszystkim bez względu na kolor skóry, rasę lub pozostawanie uprzednio w stanie niewolnictwa

Celem rekonstrukcji kongresowej było pozbawienie praw politycznych i wyeliminowanie wpływów arystokracji plantatorskiej oraz ugruntowanie pozycji Partii Republikańskiej w państwie; projekty reform społeczno-politycznych nie zostały w niej uwzględnione, a zachodzące na Południu zmiany gospodarcze i społeczne były głównie konsekwencją wojny i przemian politycznych.

16. Homestead Act i kolonizacja Zachodu( kierunki osadnictwa, rola kolei etc.)

Homestead act- ustawa o gospodarstwach rolnych, uchwalona przez Kongres Stanów Zjednoczonych ustawa z 20 maja 1862 roku przyznająca każdemu obywatelowi, lub każdej innej osobie zamierzającej przyjąć amerykańskie obywatelstwo

Pierwsza z ustaw, ustawy o Homestead 1862 roku, została podpisana przez prezydenta Abrahama Lincolna w dniu 20 maja 1862.

Celem ubocznym ustawy miało być zasiedlenie zachodniej części kraju (Dziki Zachód), ekspansja terytorialna USA, asymilacja tubylczych plemion, rozwój farmerstwa,

Nebraska- Czesi główni kolonizatorzy. Czasami Słowacy emigrowali do Nebraski.

Sześć miesięcy po Ustawa została uchwalona w Homestead, ustawa została podpisana kolejowego, a do maja 1869 roku transkontynentalna kolej rozciągnięte granicy. Nowe koleje pod warunkiem, łatwy transport do Homesteaders, a nowi imigranci zostali zwabieni przez przedsiębiorstwa kolejowe w kierunku zachodnim chcących sprzedać nadmiar ziemi po zawyżonych cenach. Nowe linie kolejowe, pod warunkiem łatwy dostęp do towarów przemysłowych

FARMERSKI ZACHÓD

- fotografie rodzin mieszkających na Zachodzie jako element reklamy zachęcający przybycie na Zachód

- powstają miasta, banki, poczta, bary

-1912 r. zdobycie terytoriów wewnątrz USA i ekspansja na zewnątrz

- w latach 1866-1886 ok. 20 mln krów przepędzono przez Kansas City do rzeźni w Chicago .

-Kowboj – facet od krów. Praca ciężka, za małe pieniądze.

-Billy „Wild” Hickok – słynny stróż prawa na dzikim Zachodzie.

-Historię Zachodu tworzyli i pisali mężczyźni, kobiety natomiast prowadziły pamiętniki, albo pisały listy

-Mitologizacja Zachodu (powieści, reportaże, malarstwo, film)

KOLEJ TRANSKONTYNENTALNA

-od Wschodu i Zachodu budowano nitki sieci kolejowych. Kolej budowali wynajęci Chińczycy, ludność z Południa, Europy Środkowo-Wschodniej

-lansowano podróże na Zachód

-amerykańska kolej podniosła szybko udogodnienia

17. Ostatnie wojny z Indianami i ich bohaterowie

Trwały w latach 1861-90.

• Skazanie „buntowników” Siuksów (1862)

Buffalo Soldiers – czarni żołnierze, walczyli w wojnie secesyjnej, ale i z Indianami.

BOHATEROWIE:

• Sitting Bull (1831-90) – legendarny wódz Siuksów, po przegranej wyprowadził Indian do Kanady.

• Pogromca Indian – Generał George Custer (1831-76) – bohater, zdobywca ziem, ginie w bitwie nad Little Big Ham, pokonany przez Indian.

• Billy Cody (Buffalo Bill) – myśliwy, zwiadowca w latach 1883-1916, organizator widowisk rozrywkowych „Wild West Show” polaryzujących amerykański Zachód i jego bohaterów.

• Geronims (1829-1909) – wódz Apaczów, poddał się ostatecznie w 1886r. Chętnie później opowiadał o swoim życiu i walce.

• Wybicie bizonów w 1870 r. było obozem ciągłych walk i wojen- równie groźne, jak twierdzi wielu badaczy, dla ich życia i dalszej egzystencji.

• W walkach z Indianami – Buffalo Soldries to 2 reginenty Kawalerii i 2 piechoty, dowodzone przez białych oficerów.

18. „Stara” i „nowa” emigracja do USA w XIX w. (kraje pochodzenia, rola w rozwoju gospodarczym i miejsce w społeczeństwie amerykańskim).

1 ) stara emigracja : tzw. Bez ograniczeń

- lata : 1776 -1875

- kraje pochodzenia: W. Brytania, Irlandia, Niemcy, Norwegia , Szwecja,( Chiny , Japonia - od połowy XIX wieku ) , WASPowie

- emigracja bez ograniczeń, kolonizowali tereny Wielkich Jezior i Dziki Zachód

- Irlandczycy , Brytyjczycy ,Skandynawowie napływali masowo do usa od pol XIX wieku

- od poł XIX wieku Chińczycy przybywają na Zachodnie Wybrzeże

• 250 – 300 tys przybyło w latach 1851-1882

2) nowa emigracja :

- lata : 1875-1920

- tzw. „za chlebem” z krajów Europy Południowej i Środkowo-Wschodniej, o podłożu ekonomicznym- w celu zarobienia pieniędzy, okresowa emigracja z zamiarem powrotu do kraju

- kraje pochodzenia: Włochy, Polska , Rosja, Jugosławia, Chiny, Japonia, Grecja

- emigracja częściowo ograniczona :

• 1882 Exclusion Act- zakaz przyjazdu imigrantów zwłaszcza wycelowany w Chińczyków i Japończyków

• Emigranci przybywający do USA przechodzą testy na piśmienność

• Ellis Island – Wyspa Łez – stacjonował tam Urząd Emigracyjny : sprawdzanie paszportów, odbieranie dzieci, inspekcje lekarskie kończyły się zakazem przyjazdu do USA w niektórych przypadkach

3) rola w rozwoju gospodarczym:

- powstawanie małych chińskich miasteczek

- emigranci – pracują na kolei( transkontynentalna) , w kopalniach złota, później trudnią się ogrodnictwem, rybołówstwem, zakładają małe sklepiki np.: Chińczycy – z przyprawami orientalnymi

4) miejsce w społeczeństwie :

-prawa:

• Wolność osobista

• Prawa wyborcze dla każdego białego mężczyzny

• Możliwość zakładania sklepików

• Wolność religii a w Europie byli prześladowani : główne: katolicyzm i protestantyzm

- Chińczyków i Japończyków Amerykanie nie lubili na domach na sprzedaż widniały napisy ,że nie mogą kupić tych domów musza szukać gdzie indziej

- emigranci amerykanizowali się , zmieniali wyznania , dzieci posyłali do szkółek niedzielnych

- ożenki na podstawie zdjęć : np. Japończycy w USA, łączenie rodzin

19. Ustawodawstwo imigracyjne (Exclusion Act, ustawy quotowe z 1921 i 1924 r., powojenne przepisy i nowe tendencje w amerykańskiej polityce imigracyjnej).

- Exclusion Act

• 1882

• Najbardziej wycelowany w ludność pochodzenia chińskiego

• Ograniczenie : zakaz przyjazdu do USA

• Do roku 1882 przybyło do USA około 250-300 tys ludności Chińskiej

- 1921- 1964 system tzw kłot narodowościowych

• 1921 – Emergency Quota Act ( ludność etniczna) obniżenie poziomu imigracji z innych krajów, przede wszystkim Europy Południowej i Wschodniej.

3 % ludności ze spisu ludności wykonanego w 1910 roku mogło przyjechać do USA

• 1924 – Johnson – Reed Act

2% ludności ze spisu ludności wykonanego w 1890 roku mogło przyjechać do USA

ograniczenie imigracji z Europy Południowej , Europy Wschodniej . Ponadto poważnie ograniczona imigrację Afrykanów i zakazał imigracji Arabów , wschodniej Azji i Indian .

cel: zachowanie ideału amerykańskiej jednorodności

• 1965 – zniesienie systemu kłotowego

Nowe przepisy imigracyjne :

Łączenie rodzin, drenaż mózgów ( ściąganie specjalistów, naukowców z innych krajów uboższych do USA, oferowanie lepszych warunków materialnych i zawodowych)

- powojenne przepisy:

1911-1920 – lata w trakcie wojny i po dominowała ludność emigracyjna z Europy Południowej i Wschodniej

- kryzys gospodarczy :ograniczenia i deportacje

- niezgoda na przyjęcie Zydów prześladowanych w III Rzeszy w latach 1931-40 : 0,5 mln osób imigrowało

- II WŚ – 1941-50 – 1 mln osób emigorwało

1948- powojenne regulacje za kadencji Trumana : przyjęcie ludności prześladowanej z Europy Srodkow-wschodniej, eksżołnierzy,dipisów i ich rodziny

-1951-60 : podział ludności emigracyjnej w procentach w USA

Europejczycy – 53 %

Latynosi – 25%

Azjaci – 6%

Inni – 16 %

-1965 zniesienie systemu kłotowego ( preferowanie określonych grup zawodowych,rodzin kubańskich , Latynosów z czasem Azjatów)

- imigracja Meksykańska – Bush chciał zalegalizować nielegalna imigracje ,ale ulepszyć granice , by płacili podatki , ustawy nie przyjęto

-1970 – donotowanie wzrostu ludności Meksykańskiej w USA, pracowali na roli i zajmowali się głownie ogrodnictwem

-Reform Act 2007 :

Za kadencji Busha znajdowało się 12 mln nielegalnych imigrantów w USA, postawiono 480 km muru granicznego, by uszczelnić granice , stawiano patrole policyjne wzmocnione o 20 % przy granicy, zamontowanie kamer i radarów przy granicy

20. Pierwsi Polacy w Ameryce i ich udział w życiu amerykańskiego społeczeństwa oraz wojnie o niepodległość.

Pod koniec XVIII wieku, w czasach rozbiorów Polski, niektórzy polscy patrioci, wśród nich Kazimierz Pułaski (W latach 1777-1779 walczył w szeregach armii Jerzego Waszyngtona w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych, będąc w randze generała brygady Armii Kontynentalnej. )i Tadeusz Kościuszko, wyjechali do Ameryki żeby pomóc w walce o jej niepodległość.

Polacy zaczęli emigrować w większych liczbach do Stanów Zjednoczonych już w XIX wieku, po powstaniach narodowych. Głównie osiedlali się w stanach Nowej Anglii i w stanie Illinois. Kolejne duże fale emigracji z Polski do USA powstawały z powodów zarobkowych (od drugiej połowy XIX wieku aż do 1939 r., potem po roku 1980), z przyczyn politycznych (po II wojnie światowej) i z przyczyn ekonomicznych i politycznych (lata 80 XX wieku).

21. Osadnictwo Ślązaków w Teksasie, udział Polaków w wojnie secesyjnej, emigracja z ziem polskich „za chlebem”.

Panna Maria – osada Górnoślązaków w USA, w południowej części stanu Teksas, na południowy wschód od San Antonio. Najstarsza w Stanach Zjednoczonych osada polska, założona w 1854 przez emigrantów z Górnego Śląska kierowanych przez księdza Leopolda Moczygembę, pochodzących z Płużnicy Wielkiej koło Strzelec Opolskich.

W połowie XIX w. wielu Europejczyków wyjeżdżało do Nowego Świata, traktowanego, jako - nowa - ziemia obiecana. Po ubogich wsiach wszystkich trzech zaborów krążyli przedstawiciele "agencji emigracyjnych", którzy zajmowali się agitowaniem na wyjazdy do Ameryki, załatwianiem formalności i organizowaniem dokumentów. W kilku śląskich wsiach, należących wtedy do Prus, rolę agenta emigracyjnego spełnił pochodzący z tamtych okolic ksiądz Leopold Moczygemba.
Ten 30-letni wtedy franciszkanin, ur. w 1824 roku, pochodzący z Płużnicy Wielkiej, wysłany przez przełożonych swego zakonu do Teksasu. Jako władający biegle językiem niemieckim, został przydzielony do niemieckiej kolonii osadników, którzy osiedlali się na tutejszych terenach.
Bieda, która panowała wówczas we wsiach całej praktycznie Środkowej Europy, podpowiedziała przyszłym obywatelom Panny Marii, że nie ma sensu zastanawiać się zbyt długo.

Początki osadnictwa w Teksasie okazały się znacznie trudniejsze niż mogłoby się wydawać. Ślązacy przyzwyczajeni głównie do pracy na gospodarstwie i w polu mieli tutaj spory problem z uprawą ziemi.

Ślązacy nie byli na tej ziemi sami. Już wcześniej pojawiła się na niej grupa mormonów. Mieszkali tu także emigranci m.in. z Niemiec, Włoch, Irlandii oraz Meksyku.

Władze Teksasu nakazali wszystkim porozumiewać się po angielsku. Chciano w ten sposób zatrzeć częściowo różnice pomiędzy ludźmi.

Nowa ziemia oznaczała dla osadników także nowe, nieznane dotąd problemy. Na co dzień musieli oni uważać choćby na węże i skorpiony. Zagrożeniem byli także Indianie, którzy atakowali przybyszów. Dlatego domy bardzo często ogrodzone były zasiekami, a Teksańczycy niemal zawsze mieli pod ręką broń.

Dziś w Teksasie wciąż znaleźć można ślady śląskich emigrantów. Wciąż stoi tam wiele domów, wybudowanych przez pierwszych osadników. Na cmentarzach znajduje się natomiast mnóstwo nagrobków ze znajomo brzmiącymi nazwiskami.

Udział Polaków w wojnie secesyjnej

Podczas Wojny Secesyjnej (1861-1865) w Stanach Zjednoczonych mieszkało ok. 30 tys. Polaków. 4 tys. z nich wzięło udział w wojnie po stronie Unii (166 oficerów) oraz 500 po stronie Konfederatów.

Włodzimierz Krzyżanowski, inżynier wcześniej pracujący przy rozbudowie amerykańskiej kolei, zgłosił się do armii dwa dni po wybuchu wojny. Początkowo otrzymał stopień szeregowca, kiedy jednak udało mu się w rekordowym tempie skrzyknąć całą kompanię polskich ochotników (był to jeden z pierwszych oddziałów Unii), mianowano go pułkownikiem i nakazano zwerbowanie całego pułku. Krzyżanowskiemu nigdy nie udało się stworzyć jednostki złożonej w stu procentach z Polaków. Czterystu zwerbowanych przez niego rodaków początkowo działało jako niezależny batalion, a potem zostało połączonych z wielonarodowym Morgan Rifles. W ten sposób powstał regularny 58 Pułk Piechoty z Nowego Jorku. Poza Polakami w jednostce znaleźli się także Duńczycy, Francuzi, Niemcy, Włosi, a nawet Rosjanie. Mimo to pułk bardzo często określano jako Polish Legion.

Po zakończeniu wojny pułkownik Krzyżanowski został mianowany przez Abrahama Lincolna generałem. Prezydent zamierzał awansować Polaka znacznie wcześniej, ale senat na to się nie zgodził. Polski weteran zajmował stanowiska gubernatorskie w kilku kolejnych spacyfikowanych stanach Południa. Uczestniczył też w rokowaniach z Rosją w sprawie zakupu Alaski przez Stany Zjednoczone.

Po drugiej stronie barykady Polaków było znacznie mniej niż w szeregach Unii. Jedną z ciekawszych postaci wśród konfederatów był pułkownik Gaspard Tochman, weteran powstania listopadowego, który za udział w bitwie pod Białołęką został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Był dobrym znajomym prezydenta Konfederacji Jeffersona Daviesa i bez trudu namówił go do stworzenia dwóch polskich pułków w Luizjanie. Problem polegał na tym, że w całym stanie mieszkało zaledwie 196 Polaków. W skład 13 Pułku Ochotników z Luizjany wchodzili zatem głównie Francuzi, Niemcy i Włosi. Ich dowódcą został jednak Polak - weteran Wiosny Ludów na Węgrzech Walery Sulakowski, a jednostkę nazwano polską brygadą. Drugi z postulowanych pułków w ogóle nie powstał. Z braku rekrutów sformowany został jedynie polski batalion, w którego składzie znalazło się nie więcej niż trzydziestu Polaków.

22. Problemy społeczne Ameryki na przełomie XIX i XX w.

-problem z emigracją ludności do USA

- industrializacja, wschód pozostaje rolniczy

- zaniżanie płac robotników, polepszyło się w II poł XIX wieku gdy wyniknęło zapotrzebowanie na wykwalifikowaną grupę specjalistów

- walka o niepodległość, równouprawnienie i zlikwidowanie niewolnictwa

- 1848 r. początek ruchu emancypacyjnego :

• Lucretia Mott-kwakierka , abolicjonistka, reformatorka , walczyła o zlikwidowanie niewolnictwa, wyzwolenie ludności czarnej, pionierka ruchu kobiecego

Seneca Falls – 1848 r - Lucrteria Mott przy pomocy Elizabeth Cady Stanton ogłosiły deklarację kobiet: dostep do zatrudnienie, chcą być obywatelkami

• Elizabeth Cady Stanton – abolicjonistka , sufrażystka,jako pierwsza otwarcie mówiła o prawach wyborczych kobiet w lokalnych społecznościach ,

zachodnie stany kolonoziwane w II poł XIX wieku popierały ruch sufrażystek :

Wyoming – 1869 kobiety otrzymaly prawa wyborcze( jako pierwszy stan)

• Susan B. Anthony – sufrażystka, aktywistka, popierała małżeństwa mieszane rasowo,uwięziona za udział w wyborach, spierała ludzi biednych i chorych

1890 – powstanie NAWSA organizacji połączonej z dwóch organizacji, ma renomę międzynarodową

• Jane Adams – pacyfistka – walka o pokój , założycielka Hall House w Chicago (znajdowały się tam kobiety w trudnych sytuacjach finansowych

• Carrie Chapman Call – syfrażystka, załozycielka Leage of Woman Voters, przewodnicząca NAWSA

• Alice Paul – sufrażystka , feministka, walcząca o prawa wyborcze i równośc kobiet, inicjatorka Equal Rights Act ( 1923)

-kobiety edukują się , sięgają uniwersytetów

Podczas I wojny światowej 4 tys. Kobiet służyło jako lekarki po Amerykańskiej stronie

- kampania sufrażystek w Oregonie i Nowym Yorku w 1912 , przyniosła sukces

- Waszyngton jako epicentrum związany z ruchem sufrażystek

- do 1914 roku prawa wyborcze dla kobiet wprowadziło 11 stanów :

Wyoming, Colorado, Utah, Idaho, Oregon, Waszyngton, California, Arizona, Kansas, Montana, Newada( zachodnie stany)

- Ameryka przed wybuchem I WS jest zainteresowan izolacjonizmem , z dala od Europy

• Doktyna Monroe- Ameryka dla Amerykanów

• Wodro Wilson – 1912 i 1916 kadencja dwukrotna, keep out of war- nie uczestniczyć w wojnie, lansował globalne interesy USA powoli odchodzil od izolacjonizmu

- Herbert Hoover- organizacja akcji pomocy krajom neutralnym zaatakowanym przez Niemców

Food administration, UNRA , pomoc humanitarna i żywnościowa, zostaje prezydentem

-1917 – wypowiedzenie wojny , większość w Kongresie opowiedziała się za udziałem w wojnie,

• przyczyny zaangażowania: walka z militaryzmem , nierównością i niesprawiedliwością, a taki nieformalny to Amerykanie bali się o udzielone kredyty państwom antanty , że ich nie spłacą

• Amerykański Czerwony Krzyż – organizacja , rozpropagowana przez Clarę Barton podczas wojny secesyjnej : sufrażystki wyjeżdżały do Europy i służyły jako sanitariuszki podczas wojny, telegrafistki

• Koniec wojny 11 listopada 1918 hasło great war – jako wielka wojna , ze dużo strat poniesiono

- Konferencja paryska – poruszane tematy :

• Wilson orędzie,

• odbudowa Polski i granic,

• sytuacja w ZSRR

• Ameryka nie ratyfikowała nigdy Traktatu Wersalskiego

• Upamiętnianie poległych żołnierzy podczas wojen np.: organizacja weteranów

23. Konwencja w Seneca Falls i jej rola dla rozwoju kobiecego ruchu sufrażystek.

Zjazd Kobiet w Seneca Falls – spotkanie na temat praw kobiet, które odbyło się w dniach 19-20 lipca 1848 roku w Seneca Falls w USA. Jest często uważane za miejsce narodzin feminizmu w Stanach Zjednoczonych, jako że przyjętą w ramach zjazdu Deklarację (ang. Declaration of Sentiments) podpisało 100 osób (z 300 uczestniczek i uczestników zjazdu), w tym kobiety i mężczyźni.

-inicjatorkami zjazdu były Elizabeth Cady Stanton i Lucretia Mott i obie doświadczyły w tym ruchu dyskryminacji ze względu na płeć.

- Podczas Światowej Konferencji Przeciwników Niewolnictwa w Londynie w 1840 roku wybrane na reprezentantki przez swoje lokalne organizacje kobiety nie zostały wpuszczone na salę obrad.

- Inspirując się Deklaracją Niepodległości USA autorka Deklaracji (Elizabeth Cady Stanton) dowodziła, że kobiety również są obywatelkami USA, :

• powinny więc mieć równe z mężczyznami prawa.

24. wybitne aktywistki: L. Mott, E. Cady Staton, S. Anthony, J. Addams, C. Chapman Catt, A. Paul oraz ich rola w amerykańskim i zagranicznym ruchu sufrażystowskim.

Lukrecja Trumna Mott (03 stycznia 1793 - 11 listopada 1880) była amerykański Quaker , zniesienia kary śmierci , dla praw kobiet działacz i reformator społeczny

• .rozszerzała gościnność w swoim domu dla niewolników

• Chciała równych szans gospodarczych i prawa głosu

Elizabeth Cady Stanton (ur. 12 listopada 1815 – zm. 26 października 1902) – amerykańska aktywistka społeczna, abolicjonistka i feministka. Jedna z organizatorek spotkania Zjazd Kobiet w Seneca Falls w 1848 roku; autorka podpisanej przez 100 uczestniczek i uczestników spotkania Deklaracji na rzecz przyznania kobietom praw politycznych. Jej zainteresowanie prawami kobiet nie ograniczało się do praw wyborczych, walczyła również o równouprawnienie na polu ekonomii, prawa sądowe dla kobiet (w tym – prawa do rozwodu), prawa reprodukcyjne i dostęp do edukacji.

• była zwolenniczką ruchu na rzecz wstrzemięźliwości, uważała, że pijaństwo męża może stanowić powód opuszczenia go przez żonę i rozwodu

• wojnie secesyjnej zerwała ze swymi abolicjonistycznymi korzeniami i zaczęła krytykować byłych niewolników, a nawet odmawiać im praw wyborczych

• Twierdziła, że czarne kobiety doświadczają potrójnego zniewolenia, którego mężczyźni nigdy nie zrozumieją

• W latach 60. współtworzyła prawo o własności dla kobiet ("Woman's Property Bill"), które zostało przyjęte w Nowym Jorku. Uważała aborcję za dzieciobójstwo.

Susan Brownell Anthony (ur. 15 lutego 1820 w Adams w stanie Massachusetts, zm. 13 marca 1906) – amerykańska sufrażystka, która wraz z Elizabeth Cady Stanton założyła w 1869 National Women Suffrage Association (NWSA(pol. Międzynarodowy Związek Sufrażystek)), by promować konstytucjonalne prawo kobiet do głosowania.

• W latach 50. i 60. XIX wieku prowadziła aktywną kampanię skierowaną przeciwko niewolnictwu, a występującą za trzeźwością i uznaniem praw kobiet.

• Za życia Anthony 4 stany USA przynały kobietom prawa wyborcze: Wyoming (1889), Kolorado (1893), Idaho (1896) i Utah (1896)

Laura Jane Addams (ur. 6 września 1860 w Cedarville, Illinois, zm. 21 maja 1935 w Chicago) — socjolog, pracownik socjalny, feministka, dziennikarka amerykańska bojowniczka o pokój i reformy społeczne, przewodnicząca Women's International League for Peace and Freedom (Międzynarodowej Ligi Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności),

• Czyniła starania w celu utworzenia sądów dla nieletnich. Występowała w obronie praw kobiet, Murzynów i emigrantów. Domagała się 8-godzinnego dnia pracy dla kobiet. Zdeklarowana pacyfistka. Opowiadała się za zakończeniem I wojny światowej na drodze mediacji.

Carrie Chapman Catt (09 stycznia 1859 - 9 marca 1947) był amerykański kobiet wyborach przywódca, który prowadził kampanię na XIX Poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych , który dał nam kobietom prawo do głosowania w 1920 roku Catt służył jako prezes Narodowego American Woman Wyborach Stowarzyszenia i był założycielem Ligi Kobiet Głosujących i Międzynarodowego Sojuszu Kobiet .

Alice Stokes Paul (ur. 11 stycznia 1885, zm. 9 lipca 1977) – amerykańska sufrażystka i aktywistka. Wraz z Lucy Burns i innymi kobietami prowadziła pomyślną kampanię promującą prawo wyborcze dla kobiet, co zaowocowało uchwaleniem 19. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych w 1920

• zaczęły stosować metody wykorzystywane już wcześniej w Wielkiej Brytanii przez ruch sufrażystek. Były to takie działania jak demonstracje, parady, masowe spotkania, pikiety, warty i strajki głodowe.

25. Zabiegi Amerykanek i organizacji kobiecych o ratyfikacje stanowe dotyczące praw wyborczych kobiet, XIX poprawka do Konstytucji, walka o Equal Right Act.)

Przed I wojną światową o prawa wyborcze walczyły sufrażystki.

Pierwszym nowożytnym terytorium, w którym wprowadzono prawo wyborcze dla kobiet było Terytorium Wyoming w Stanach Zjednoczonych. Kobiety mogły tu głosować od 1869 roku. Po przyjęciu do Unii w 1890 był to pierwszy stan w którym kobiety mogły głosować

Do 1914 r kobiety uzyskały prawo wyborcze w 11 stanach: Colorado, Wyoming, Utoh, Iowho, Oregon, Waszyngton, California, Arizona, Konses, Montana i Newada

26. Przyczyny i okoliczności wejścia USA do I wojny światowej.

Stany Zjednoczone przystąpiły do I wojny światowej z kilku przyczyn:
1. nieograniczona wojna podwodna
2. nie chcieli, by wojnę przegrały państwa ententy. Dominacja Niemiec na świecie godziła by w interesy gospodarcze i polityczne Stanów Zjednoczonych.

3. postanowiono przyznawać aliantom kredyty na zakup amerykańskiej broni, co intensyfikowało produkcje i ratowało koniunkturę gospodarczą.
4. Prezydent USA T.W.Wilson i jego zwolennicy uważali, że ich misją jest zaprowadzenie w Europie sprawiedliwego pokoju i demokracji
5. USA zerwały stosunki dyplomatyczne z Niemcami 3 lutego 1917 a następnie wypowiedziały im wojnę 6 kwietnia 1917, kończąc formalnie stanowisko neutralności.

27. Amerycan Expeditionary Forces i ich udział w walce we Francji (jesień 1918r. )

American Expeditionary Forces – amerykański korpus ekspedycyjny

- siły zbrojne USA walczące w Europie w czasie I wojny światowej

- walczyli na terenie Francji, z francuskim i brytyjskim wojskiem przeciwstawiali się siłom niemieckim

- dowodzone przez Johna Pershinga

- we Francji najbardziej brutalna bitwa Meuse Argonne – 27 tys. Amerykanów zginęło

28. Amerykański wysiłek wojenny (mobilizacja sił i środków, pomoc materiałowa i finansowa aliantom etc.)

• amerykański wkład w przyszłe zwycięstwo był znaczny,

• Amerykanie brytyjskiego pochodzenia chcieli wspierać grupę ententy

• W czasie I wojny światowej ludność amerykańska nastawiona antyniemiecko

• na początku wojny USA wspiera finansowo oba bloki,

• po zatopieniu statku Lusitania zwiększa pomoc dla Ententy, zwłaszcza dla Wielkiej Brytanii

• 1916-1917 – rozwój produkcji przemysłowej, USA zaczęło się zbroić

• USA wysyłała do Europy towary przemysłowe,

• Food administration – agencja żywności, oszczędzanie żywności, ponieważ w Europie jej brakowało

• pomoc humanitarna: Hebert Hoover działacz humanitarny, już w początkowej fazie wojny(kiedy USA nie brała bezpośredniego udziału) pomoc dla ofiar z krajów napadniętych przez Niemcy, zbieranie żywności , wysyłanie środków medycznych

• nawet w Rosji Radzieckiej 1921r. pomoc w dostarczaniu żywności podczas wielkiej głodówki

Społeczeństwo amerykańskie było niechętne wojnie, nie chcieli wciągać się w „obce wojny”

• Komitet Informacji Publicznej – komórki propagandowe miały pozyskiwać Amerykanów do wojska i udziału w wojnie

• Głosowanie w Kongresie na wniosek prezydenta , kwiecień 1917r.

• 50 osób przeciw, 373 za wypowiedzeniem wojny Niemcom

Prezydent Wilson, aby przekonać społeczeństwo amerykańskie do poparcia udziału w wojnie i pozyskiwać rekrutów szukał wzniosłych powodów, idealistycznych :

• -Walka z militaryzmem, niesprawiedliwością, dążenie do demokracji

Inne powody nie były szeroko rozgłaśniane w opinii publicznej czyli strach o to, że pożyczki USA dla Ententy nie zostaną spłacone.

• Amerykańska propaganda – w celu pozyskiwania rekrutów i zapewnienia dla władzy poparcia –

• ulotki, plakaty, filmy 5-minutówki

• Hasła na plakatach: „żywność wygra tą wojnę”

• zachęcanie ludności do uprawiania żywności, patriotyczna akcja, nawet dziecięce ogródki „Jedz mniej żywności którą możesz wysłać”

• wykupywanie obligacji, patriotyczne obligacje

American Red Cross

• udział w wojnie kobiet, lekarzy i lekarek w randze oficerskiej wysyłanych do Europy

Straty:

• Zrekrutowano 4 mln żołnierzy, do Europy wysłano 2 mln z tego 1,2 mln bezpośrednio na front(w końcówce wojny)

• W tych 2 mln było 370 tys. Czarnych żołnierzy

• Zginęło : 120 tys. = 53 tys. Zabitych na froncie + 63 tys. Z ran, chorób, infekcji

Żołnierze czarni byli kucharzami, adiutantami, budowniczymi mostów, pomocniczymi żołnierzami tzw. II kategorii, nigdy żaden z nich nie był dowódcą, byli dowodzeni przez białych

29. Rola USA w konferencji paryskiej i podpisaniu powojennych traktatów.

• Wilson jako pierwszy prezydent opuszcza Waszyngton i udaje się do Europy na obrady w Paryżu

• Traktat Wersalski 1919-1920 Układ pokojowy kończący I wojnę światową

• mit o przyjaźni Paderewski – Wilson

• hasło: „ Great War” wojna globalna, totalna, w USA jako wzniosłe hasło wojny o wyższe cele, o wolność

• w 1919r. Wilson w czasie podróży po stanach zachodnich (aby przekonać do ratyfikacji Traktatu Wersalskiego) doznał udaru, przez pół roku nie uczestniczył w życiu politycznym

Skutkiem tego USA nie ratyfikowała Traktatu Wersalskiego i nie została członkiem Ligi Narodów, która była pomysłem „dzieckiem” Wilsona (otrzymał za to pokojową Nagrodę Nobla)

30. Prezydent Woodrow Wilson- jego rola w zwycięstwie i urządzeniu powojennego świata.

Woodorow Wilson :

• demokrata, profesor, historyk, prezydent przez 2 kadencje (1913-1921)

• wprowadził USA do I wojny światowej, mimo że w wyborach (1916) hasło : Keep Out of War

• lansował globalizm amerykański, odchodzenie od izolacjonizmu

• społeczeństwo było przeciwne udziałowi w wojnie, szukał wzniosłych powodów : walka z niesprawiedliwością, z militaryzmem, dążenie do demokracji

• 14 pkt Wilsona – podstawa Traktatu Wersalskiego, program pokojowy, Postulował w nim podjęcie działań, które należałoby przedsięwziąć, by świat po I wojnie światowej był sprawiedliwszy. Wprowadzenie ich w życie miałoby też zapobiec kolejnej wojnie światowej.

Dla Polski ważny był 13. punkt, mówiący o utworzeniu niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza na terenach zamieszkanych w większości przez ludność polską.

31. Pamięć Amerykanów o „Wielkiej Wojnie” i jej upamiętnienie.

I wojna światowa (w latach 20. i 30. XX wieku nazywana „wielką wojną”) – konflikt zbrojny trwający od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917), a państwami centralnymi, tj. Austro-Węgrami i Niemcami wspieranymi przez Turcję i Bułgarię.

32. Republikańscy prezydenci (Warren G. Harding, Calvin Coolidge, Herbert C. Hoover) i prosperity lat dwudziestych.

Calvin Coolidge

Konserwatysta, popierał działalność wielkiego kapitału (obniżenie podatków, wysokie cła protekcyjne), czym przyczynił się do względnej prosperity gospodarczej USA, poprzedzającej wielki kryzys 1929–1933. Cieszył się wielką popularnością, uważany za wcielenie zapobiegliwości, rozwagi oraz uczciwości w dziesięcioleciu, w którym korupcja stała się zjawiskiem powszechnym, nawet w szeregach jego własnej administracji. Przeciwny był żądaniom wysuwanym przez weteranów wojennych, drobnych farmerów, górników i pracowników przemysłu włókienniczego. Sprawy polityki zagranicznej pozostawił sekretarzom stanu – Charlesowi Hughesowi i Frankowi Kelloggowi. Dążył do ograniczenia napływu imigrantów i 1924 podpisał ustawę zmniejszającą kwoty imigracyjne. Oparł się naciskom, aby kandydować ponownie w 1928. Jedyny prezydent zaprzysiężony przez własnego ojca, Johna Coolidge’a, notariusza publicznego. Calvin Coolidge był pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych, który gościł indyjskiego Swamiego – odwiedził go oficjalnie (w Białym Domu) Paramahansa Yogananda. Był także pierwszym prezydentem, którego przemówienie inauguracyjne było transmitowane przez radio.

Herbert Hoover
Znany działacz humanitarny, przez wiele lat pomagał między innymi i Polsce po odzyskaniu przez nią niepodległości. W 1919 r. jednej z ulic Warszawy nadano nazwę alei Hoovera. W wigilię tego roku Józef Piłsudski wysłał depeszę do Hoovera, jako przewodniczącego Amerykańskiej Administracji Pomocy, dziękując za dary dla polskich dzieci. Za poprawę zdrowotności społeczeństwa polskiego Uniwersytet Jagielloński przyznał Hooverowi tytuł doktora medycyny. W latach 1921–1929 był sekretarzem handlu w gabinetach prezydentów Warrena Hardinga i Calvina Coolidge’a. W czasie wielkiego głodu na Powołżu w Rosji bolszewickiej, jako przewodniczący Amerykańskiej Administracji Pomocy udzielił pomocy finansowej 11 milionom głodujących. Rząd bolszewicki zaoszczędzone w ten sposób fundusze przeznaczył na zakup broni za granicą. W latach 1929–1933 był 31. prezydentem USA. Za jego kadencji wybuchł Wielki Kryzys, który trwał nieprzerwanie do jej końca. Hoover usiłował podjąć pewne kroki mające ograniczyć recesję (między innymi przez podniesienie ceł), jednak ustawa ta jeszcze bardziej sparaliżowała handel i pogłębiła kryzys. W listopadzie 1932 ubiegał się o drugą kadencję, jednak przegrał wybory z gubernatorem Franklinem Delano Rooseveltem, kandydatem Partii Demokratycznej. W okresie II wojny światowej Hoover ponownie brał udział w niesieniu pomocy poszkodowanym. M.in. stworzył Commission for Polish Relief (Comporel) dostarczającą w latach 1939-1941 żywność i odzież dla okupowanej Polski. W czasie swoich wizyt w Polsce otrzymał honorowe obywatelstwo Lwowa oraz Warszawy.

Warren Harding
Harding urodził się w stanie Ohio. Karierę publiczną rozpoczął jako wydawca prasy. Aktywnie działał w swoim kościele, gdzie zajmował się przede wszystkim działalnością charytatywną. W 1912 wygłosił przemówienie podczas konwencji swojej partii, która zdecydowała o wysunięciu kandydatury Williama Tafta w wyborach prezydenckich. Dwa lata później Harding został senatorem. Był on zwolennikiem powrotu do izolacjonizmu – USA miały przestać uczestniczyć w „kierowaniu sprawami świata”. Zdominowany przez republikanów Kongres z łatwością uzyskiwał podpisy republikańskiego prezydenta pod kolejnymi ustawami. Zniesiono ograniczenia wprowadzone na czas wojny, wprowadzono wysokie taryfy celne, ograniczono imigrację, uchwalono nowy budżet. W roku 1923 wydawało się, że spowodowany wojną kryzys odchodzi, a nadchodzi era prosperity. Prasa chwaliła Hardinga i jego kampanię „Mniej rządu w biznesie i więcej biznesu w rządzie”.

33. Życie codzienne Amerykanów (dobrobyt, standaryzacja, auta Forda, ect. )

Dobrobyt rozpieścił Amerykanów. Przeciętna pensja wystarcza tu bowiem na zakup dobrego samochodu, coroczne wakacje na Hawajach i niedzielną kolacje w dobrej restauracji. Amerykańska rzeczywistość hołduje potrzebie wygody - nie trzeba wychodzić z domu, by zrobić zakupy, nie trzeba gotować, by zjeść, a samochody mają wbudowaną automatyczną skrzynię biegów. Statystycznego mieszkańca Chicago stać na blisko cztery razy więcej niż warszawiaka. I to nie tylko dlatego, że lepiej zarabia. W USA jest po prostu dużo taniej niż w Polsce.

34. Mit Ameryki i amerykanizacja świata (kult dolara, fordyzm, Hollywood, etc. )

• kult dolara,

• samochody

• Kino i gwiazdy Hollywood

• przestępczość

• moda

• handel i ekspansja finansowo-gospodarcza

• wzrost produkcji przemysłowej i budownictwa

• ksenofobia

• rozwój lotnictwa (budowa lotnisk)

• rozwój konsumpcjonizmu – pralka, lodówka, toster

• rozwój reklam

• standaryzacja – jednakowe ubrania, samochody (masowa produkcja)

• Amerykanie zaczęli chodzić do kina

• Rozwój literatury