28.10.08
II Filozoficzne pytanie o człowieka.
Pomiędzy "rozumnym zwierzęciem" a "nadczłowiekiem".
Filozofia podejmuje abstrakcyjne pytanie, czym jest człowiek. Można wyróżnić dwie sfery człowieka, rozumienie człowieka jako metafizyczną wizje. Oraz wizję z XX wieku, odrzucającą tę definicje. Szczególnie wybija się w tym przypadku Nietzshe, który podejmuje temat "nadczłowieka"
Człowiek jako "rozumne zwierzę", metafizyczne rozumienie człowieka, którego przedstawicielem był św. Tomasz z Akwinu.
Sama metafizyka, jako termin, bierze sę od Arystotelesa, który jest uczniem Platona, po nim największy myśliciel starożytności. Pisze on cały szereg ksiąg, który jego sparkobiercy próbują opisać i upożądkować. Antonikos z Rodos jako jeden z jego spadkobierców segregujący księgi Arystotelesa. Dodał on księgę Metafizyki(Meta ta fizyka) po księdze Fizyki, jednak nazwa okazała się bardzo przydatna, ponieważ pismo to przekazuje wiedzę i pytania o to co jest poza fizyką. Pyta o to ogólne co jest w głębi konkretów, co pozwala być, co pozwala istnieć. Metafizyką jest w pewien sposób Platońska idea.
Na czym polega myślenie metafizyczne? Odpowiedź można zformuować w ten sposób: Polga to na formie, która jest możnością, a za razem materią. Wychodzi on w interpretacji świat od faktu że pomimo że coś co się zmienia, zostaje jednak tym samym. Jak człowiek zmienia się od narodzin, mimo że jest tym samym człowiekiem, mimo iż nie w tej samej formie. Trwanie, a zarazem zmiana. Arystoteles powie że treścią żyrandola jest to że jest żyrandolem, mimo że zmianie może uledz jego miejsce, przepalona żarówka etc. Każde stworzenie jest substancją, która trwa, zmieniają się tylko jej przypadłości(cechy).
Sposób definiowania bytu i jego istota. Decydują o tym przynależności do rodzaju i gatunku. Aby coś zdefiniować nie wystarczy podać rodzaju, trzeba podać także różnice gatunkową. Definicją człowieka jest "animale rationale (zwierze rozumne)".
Tomasz z Akwinu (1225-1274)
Dominikanin, profesor uniwersytetu w Paryżu. Uznawany za najwybitniejszego filozofa średniowiecza. Miał spory wpływ na późniejsze rozmyślania kościoła katolickiego, najczęściej cytowany myśliciel Chrześcijański. Twórca Tomizmu, dyskutował z Arystotelesem. Jako pierwszy odwołał się do niego w średniowieczu, do tego czasu Arystoteles nie był poważnie rozważany, Tomasz właśnie rzucił światło na jego rozmyślania.
Struktura dzieł Tomasza z Akwinu(zwana strukturą scholastyczną):
Summa(ewentualnie zbiór kwestii) - czyli ogólne pytania, zwane kwestiami. Np. Jaka jest natura Boga. Każda kwestia dzieliła sę na argumenty, z własnym podziałem(teza -> argumenty przeciw tezie Videtur quod... -> przykładowy argument za Sed contra... -> uzasadnienie tezy Respondo... -> odpowiedzi na argumenty przeciw tezie). Najpierw stara się znaleźć najbardziej niekorzystny argument dla siebie, po czym stara się go zbić i szukać prawdy. Na koniec odpowiada na każdy z zarzutów które zformuował.
Człowiek wg. Tomasza nie jest tyko materialnością, lecz posiada także element duchowy. Jest to byt złożony z duszy i ciała. Zauważa także że wszystkie żywe stworzenia posiadają duszę, zatem zwierzęta oraz rośliny także. Jednak te dusze się różnią, jako że różnią się ich możliwości poznania. Dusza jest bowiem zasadą życia, zatem zasadą poznania i ruchu(które dla św. Tomasza są zasadą życia). Intelekt oraz wola są to dwie władze duchowe, jako że wola jest zasadą ruchu, a intelekt jest zasadą poznania.
Dusza według Tomasza nie jest ciałem, lecz dusza to samo życie ciała, którego to życia nie sposób wyjaśnić w obrębie samej materii. Dusza dla niego jest nie tylko niematerialna, ale i jest czymś wiecznym, pozaczasowym, bo jak mogłaby jako podległa czasowi, poznawać czas?
Trudności:
Groźba rozdwojenia rzeczywistości na świat cielesny i duchowy(a w konsekwencji na świat i "zaświaty"). Skutki: eskapizm, pogarda dla cielesności, desakralizacja świata.
Nieśmiertelność duszy jako samowyniesienie człowieka i mandat dla sprawowania rządów nad światem. Skutki: np. dewastacja środowiska naturalnego.