Pedagogika waldorfska Rozdział 7
Rudolf Steiner - twórca pedagogiki waldorfskiej
Ur. 1861 we wsi na pograniczu Austrii i Węgier, ta wieś podobno rozbudziła w nim wrażliwość na piękno przyrody , od 14 r.ż. zarabiał na siebie korepetycjami, studiował w Wiedniu matmę, nauki przyrodnicze, literaturę, psychologię, filozofię. Po ukończeniu studiów matematycznych zajmował się opracowaniem dzieł Goethego, czego efektem była jego praca doktorska (1891r.) „ Prawda i nauka”.
Na przełomie XIX i XX wieku powstały prace: „Wprowadzenie do naukowo przyrodniczych pism Goethego”, „Zarys podstawowych teorii poznania światopoglądu Goethego”, „Światopogląd Goethego”.
Interesował się spirytyzmem (!), był członkiem i wykładowcą Niemieckiego Towarzystwa Teozoficznego, ale go tam nie lubili (bo potrafił pisać rozprawy filozoficzne wierszem, za namową żony - aktorki dramatycznej ), więc odszedł.
W 1913 r. założył Towarzystwo Antropozoficzne - grupujące ludzi pragnących rozwijać siebie, swoje życie duchowe. Towarzystwo miało charakter ekumeniczny i międzynarodowy. Najwyższym nakazem, celem dla członków było odnalezienie swojej prawdziwej natury, prawdziwego Ja.
Steiner uważał, że człowiek jest mikrokosmosem, nie można zrozumieć świata nie rozumiejąc i nie zaczynając od człowieka. Chciał swoje poglądy realizować w praktyce. Zainicjował budowę Wolnej Wszechnicy Wiedzy Duchowej w Dormach, Podpalili mu to, ale potem odbudowali a biedny Steiner tak się zapracowywał (m. in. wykładami), że rozchorował się i umarł (1925). Pracoholizm nie popłaca...
Powstanie szkoły typu Waldorf.
Steiner stworzył koncepcję szkoły, która miała przysłużyć się odnowie duchowej społeczeństwa (dzięki humanistycznemu, ekologicznemu, alternatywnemu charakterowi szkoły). Szkoła powstała 7 września 1919 roku w Stuttgarcie - prywatna, z inicjatywy rodziców, 8- klasowa ( bo wcześniej Steiner wygłaszał wykład o wychowaniu w fabryce papierosów Waldorf- Astoria pana Molta, a ten zafascynowany teoriami Rudolfa wykupił jakąś restaurację, zrobił w niej szkołę i posadził na stołku dyrektora Steinera właśnie).
S. zaczął od szkolenia kandydatów na nauczycieli ( w antropozofii, metodyce, dydaktyce), bo to uznał za podstawę. Najpierw było nieciekawie i dzieci tzw. trudne, ale potem coraz lepiej Rudolfowi się wiodło, powstało jeszcze 10 takich szkół w Niemczech oraz w Holandii, Anglii, Szwajcarii. Rozwój szkół waldorfskich trwał do 1938 r. Po II wojnie odnowienie idei i obecnie istnieje 450 szkół wald. na 5 kontynentach, w 28 krajach. Można mówić o istnieniu Międzynarodowego Ruchu Szkół Waldorf. W Polsce pierwsza - dopiero w 1989 r. w Warszawie, potem też: Bielsko- Biała, Poznań, Kraków, Katowic.
Popularność szkół tkwi w poglądach Steinera dotyczących wolności człowieka. Rudolf chciał tworzyć społeczeństwo przyszłości. Takie społ. funkcjonuje w 3 sferach: duchowo-kulturowej, gospodarczej i prawno-politycznej. Podstawowym warunkiem zaistnienia w duchowej jest WOLNOŚĆ. Nie wyklucza ona praw moralnych, ale je w sobie zawiera. Wychowawca ma zapewnić dziecku takie warunki, które umożliwią rozwijanie indywidualności, zdolności, niezależnie od interesów gospodarczych, militarnych, politycznych państwa. W konsekwencji szkoły również powinny być od nich wolne - samorządne, utrzymujące się z fundacji, składek, Zarządzane wspólnie przez nauczycieli i rodziców.
Antropozoficzne podstawy szkoły waldorfskiej.
Steiner wierzył w reinkarnację i stąd te jego historie o ciele..........
Wyróżnił 4 okresy następujących po sobie narodzin człowieka, wraz z pojawiającymi się ciałami (powłokami):
Ciało fizyczne, ziemskie, rozpada się po śmierci, do 7 roku życia jest najniższym elementem ludzkiego bytu
Dziecko wzrasta fizycznie, poznaje świat zmysłami, nabywa stosunek do świata przez naśladownictwo wzorów materialnych i osobowych, dlatego wychowawca powinien troszczyć się o odpowiednie otoczenie dziecka
Ciało eteryczne powstaje z chwilą wypadnięcia mlecznych zębów , następuje metamorfoza uczenia się dziecka - dziecko chce wzorować się na nauczycielu, obdarzyć go zaufaniem, potrzebuje autorytetu, dlatego w szkole Steinera jeden nauczyciel od 1 do 8 klasy, ( który powinien szanować indywidualność dziecka, rozbudzać siły tkwiące w dziecku, wrażliwość na piękno)
Ciało astralne rodzi się w 3 siedmioleciu życia dziecka wraz z dojrzewaniem seksualnym, jest nośnikiem labilnych uczuć, doznań ( rozkoszy, bólu, cierpienia, pożądania); jest to faza głębokiego zainteresowania światem i relacjami interpersonalnymi; odejście od autorytetu na rzecz kontaktów przedmiotowych i obiektywnych
Ciało Ja powstaje w 4 siedmioleciu, wiąże się z dojrzewaniem i wejściem w dorosłość, jest nośnikiem samoświadomości, indywidualności, moralności, człowiek decyduje o swoim życiu, panuje nad swoim otoczeniem, może założyć rodzinę i wybrać zawód; jest to faza samowychowania
Proces kształcenia dostosowany do rytmu czuwania i snu;
8:00 - 10:00 lekcje wymagające koncentracji uwagi i zrozumienia tj. język ojczysty, matma, fizyka, chemia, geografia, nauka o rzeczach (?), o hodowli, w nauczaniu początkowym - rysowanie figur, czytanie , pisanie, opowiadanie o porach roku
Przedmioty realizowane są „epokami” - blokami czasowymi, np. 2-3 razy w tygodniu przez 4 tygodnie sama matma
10:00 - 11:00 zajęcia techniczne wymagające stałego, rytmicznego powtarzania ( język obcy, eurytmia, gimnastyka, religia, muza; w młodszych - rysowanie, modelowanie )
11:00 - 12:00 zajęcia rzemieślniczo-artystyczne, ogrodnictwo, ćwiczenia przyrodnicze, eksperymenty
Każda jednostka zajęć podzielona na 20- minutowe fazy aktywności
Ocenianie opisowe; część „obiektywna”- opis postępów, postaw i część „subiektywna” - w formie zwrotu do ucznia, dialogu z uczniem.
Ścisła współpraca z rodzicami, możliwość korzystania z cotygodniowych, kilkugodzinnych konsultacji z nauczycielem, wizyty nauczycieli w domach uczniów.
Pierwszeństwo żywego słowa nad pisanym - brak podręczników, pogadanki, opowiadania, opisy, uczniowie prowadzą zeszyty do zajęć głównych, w których notują najistotniejsze treści, ilustrują notatki, wklejają zdjęcia.
Pedagog jest reprezentantem porządku świata, wychowanek może poznawać ten świat przez niego. Każde wychowanie jest „wpływaniem”, bo uczniowie przejmują w mniejszym lub większym stopniu myśli innych osób, dlatego nauczyciel powinien posiadać wiedzę tajemną na temat typów temperamentów (w skrócie chodziło o to, żeby w ławkach rozdzielić flegmatyków od choleryków sangwinikami i melancholikami, obserwować uczniów).
Nauczyciele muszą dbać o swój rozwój duchowy, wyznawać antropozoficzne podejście do świata, ale nie „nawracać” celowo uczniów, nie wykładać antropozofii na lekcjach, bo to dla dzieci mało interesujące; a. to nie gotowy światopogląd czy religia, ale droga zdobywania wiedzy o świecie i człowieku.
Organizowanie przez uczniów, nauczycieli, rodziców licznych uroczystości z okazji świąt, festynów, przedstawień, występów ( piosenki, wierszyki itp.)
4. Krytyka pedagogiki Steinera w Polsce:
- brak zgodności z chrześcijaństwem i nauką społeczną kościoła katolickiego;
- kształtowanie mitycznego obrazu świata, odizolowanie od rzeczywistości;
- brak teorii procesu kształcenia, ważniejsze formowanie charakterów niż przekaz treści.
The end
PS. W tekście nie było definicji antropozofii - żeby nie było
Kam