0110; 04.05.2009, cwiczenia nr 10., - Tkanka łączna właściwa.; Paul Esz

ĆWICZENIA

Tkanki łączne

–

specyficzna grupa tkanek

–

ogromne zróżnicowanie morfologiczne i funkcjonalne

–

wspólne pochodzenie

–

każdy narząd i każda tkanka ją posiada

–

tworzą omięsną, oplatają pęczki włókien mięśniowych

–

pochodzą z mezenchymy

–

stosunkowo niewielka liczba komórek i przy dużej ilości włókien

Funkcje

–

decydują o kształcie organizmu poprzesz szkielet

–

stanowią zrąb i ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów

–

stanowią środowisko wymiany substancji odżywczych

–

komórki wytwarzają substancję międzykomórkową oraz substancje regulujące procesy fizjologiczne

–

pełnią funkcje obronne (poprzez fagocytozę i wytwarzanie przeciwciał)

–

transportują substancje odżywcze i produkty metabolizmu za pośrednictwem płynu tkankowego i krwi

Tkanki łączne – rodzaje

–

tkanki łączne właściwe

–

tkanki łączne oporowe

Tkanka łączna – budowa

–

tkanka łączna właściwa zawiera
–

komórki (zrąb)

–

substancję międzykomórkową (istota podstawowa i włókna)

Komórki tkanki łącznej właściwej

–

fibroblasty

–

fibrocyty

–

miofibroblasty

–

histiocyty (makrofagi)

–

mastocyty (komórki tuczne)

–

plazmocyty

–

pericyty

–

komórki siateczki

–

komórki tłuszczowe

-blast → znaczy ze się dzieli a
-cyt to osiadła

Komórki tkanki łącznej właściwej

–

fibroblasty
–

komórki młode, aktywne metabolicznie

–

zwykle wydłużone, z wypustkami

–

biorą udział w powstawaniu
–

włókien kolagenowych, sprężystych i siateczkowych

–

składników substancji podstawowej

–

somatomedyn – substancji pobudzających wzrost

–

na ich funkcjonowanie wpływają
–

insulina pobudza wydzielanie włókien

–

kotyzon – hamuje wydzielanie włókien

–

czynnik wzrostu fibroblastów – substancja produkowana w płytkach krwi – pobudza podziały

–

mają zdolność ruchu

–

fibrocyty

–

komórki w stanie spoczynku

–

powstają z fibroblastów - mogą przechodzić w fibroblasty (np. w trakcie gojenia ran)

–

mniejsze od fibroblastów

–

mają zdolność ruchu

–

miofibroblasty
–

formy pośrednie między fibroblastami, a komórkami mięśniowymi gładkimi

–

zawierają włókna aktyno - miozynowe, lecz rozmieszczone są nieregularnie (inaczej niż w komórkach
mięśniowych)

–

występują w
–

przegrodach międzypęcherzykowych płuc

–

w zrębie kosmków jelitowych

–

w ziarninie (w miejscach zranienia)

–

histiocyty – makrofagi tkankowego
–

pochodzenie z monocytów

–

funkcje
–

fagocytoza i niszczenie bakterii, komórek i tkanek

–

wydzielają do przestrzeni międzykomórkowej
–

kolagenazę – enzym rozkładający włókna kolagenowe

–

elastazę

–

enzym aktywujący plazminogen (enzym występujący we krwi i płynach tkankowych, odpowiedzialny
za trawienie włóknika)

–

lizozym – białko o właściwościach bakteriobójczych

–

transferynę – białko przenoszące żelazo

–

pirogen – białko wywołujące wzrost temperatury

–

inteferon, prostoglandyny, monokininy – substancje biorące udział w reakcjach immunologicznych

–

komóki tuczne / mastocyty / labrocyty
–

funkcje
–

udzaił w obraonie przed ocymi antygenami

–

są odpowiedzialne za alergie

–

występowanie
–

skóra

–

błona śluzowa

–

komórki duże, okrągłe, owalne

–

barwią się metachromatycznie

–

wytwarzają
–

heparynę – proteoglikan hamujący krzepnięcie krwi (hakujący na agregację płytek krwi) co zapobiega
powstawaniu skrzepów

–

histamina – wywołuyje skurcz mięśni gładkich trzew (np. powoduje wydzielanie soku żołądkowego),
dużych naczyń krwionośnych, oraz naczyń włosowatych przez co zwiększa ich przepuszczalność

–

czynniki hemotaktyczny dla granulocytów

–

protanglandyny, leukotrieny

–

komórki plazmatyczne (plazmocyty)
–

powstają z limfocytów B

–

funkcje – wydzielanie immunoglobulin

–

występowanie
–

narządy chłonne

–

błona śluzowa przewodu pokarmowego

–

komórki duże, owalne

–

jądro położone ekscentrycznie z charakterytycznym układem heterochromatycznym

–

pericyty (komórki przydanki)
–

mniejsze od fibroblastów

–

mogą różnicować się w komórki mięśniowe gładkie i fibroblasty

–

występują wzdłuż naczyń krwionośnych

–

komórki siateczki
–

dość duże, nieregularnych kształtów

–

posiadają cienkie, długi wypustki którymi łącza się tworząc sieć

–

występują w szpiku, błonie śluzowej żołądka i jelit

–

komórki tłuszczowe

–

żółte
–

jednopęcherzykowe (tłuszcz stanowi 60 - 90%)

–

wakuola tłuszczowa zawiera: trójgliceryd (90 - 99%), kwasy tłuszczowe, cholesterol, estry
cholesterolu, fosfolipidy

–

brunatne

–

wielopęcherzykowe

–

zawierają dużo dużych mitochondriów, a zawarte w nich cytochromy nadają im charakterystyczną
barwę

–

unerwione przez układ współczulny

–

komórki napływowe
–

limfocyty

–

granulocyty obojętnochłonne

–

granulocyty kwasochłonne

–

granulocyty zasadochłonne

–

monocyty

Włókna tkanki łącznej

–

włókna kolagenowe
–

najczęściej występujące włókna(kolagen stanowi 30% wszystkich białek ustroju)

–

co 3. aminokwasem jest glicyna

–

wykazuje prążkowanie

–

komórki opuszczają cząsteczki zwane tropokolagenem

–

właściwości
–

bezbarwne lub białawe

–

nie dają się rozciągać (oporne na zerwanie

–

w mikroskopie elektronowym wykazują charakterystyczne prążkowanie (co 64 nm)

–

świeżo powstałe są rozpuszczalne (w chlorku sodowym), po utworzeniu wiązań krzyżowych są
nierozpuszczalne

–

trawione (rozkładane) przez enzym - kolagenazę

–

włókna siateczkowe
–

występowanie
–

skóra

–

zrąb płuc

–

często oplatają włókna kolagenowe

–

więzadła

–

chrząstka sprężysta

–

podatne na rozciąganie, jednak mogą ulec zerwaniu

–

elastyna – białko należące do skleroproteon, bardzo wytrzymałe na działanie zasad, kwasów i pepsynę

–

raz wytworzone włókna sprężyste w zasadzie nie są odtwarzane (z wiekiem ulegają fragmentacji lub
zwyrodnieniu)

–

włókna siateczkowe / sreborchłonne / retikulinowe
–

występowanie
–

w zrębie narządów limfatycznych

–

narządach miąższowych

–

szpiku

–

błonie śluzowej żołądka i jelit

–

wychwytwarzane przez fibroblasty, komórki siateczki

–

włókna sprężyste

–

włókna oksytalanowe i elauninowe
–

występują w ozębnej, ścięgnac, tkance łącznej włóknistej

Istota podstawowa

–

w niezabarwionej tkance bezbarwna, przexzroczysta i jednorodna

–

budowa chemiczna
–

białka

–

polisacharydy

–

glukozaminoglikany
–

kwas hialuronowy (polimer dwucukru; postać długich łańcuchów; ważna rola w gojeniu się ran)

–

siarczany chondroityny

–

siarczan dermatanu – skóra, ścięgna, więzadła

–

siarczan heparanu

–

heparyny

–

siarczan keratanu

–

proteoglikany
–

agrekan – chrząstka

–

betaglikan – powierzchnia komórek, istota międzykomórkowa

–

dekoryna – tkanka łączna

–

perlekan – blaszka podstawna

–

agryna – blaszka podstawna

–

serglicyna – pęcherzyki wydzielnicze leukocytów

–

syndekan

–

glukozaminoglikany (GAG) + białka → proteoglikany → monomery proteoglikanów → agregaty
proteoglikanów

Rodzaje tkanek łącznych właściwych

–

tkanka łączna galaretowata
–

niedojrzała – z niej wyniku różnicowania powstają wszystkie rodzaje tkanki łącznej

–

dojrzała

–

tkanka łączna włóknista luźna
–

blaszkowata – otacza narządy, wnika do ich wnętrza tworząc rusztowanie, w ścianach przewodów

–

błoniasta

–

pólkowa

–

tkanka łączna włóknista zwarta
–

ścięgnista – buduje ścięgna, więzadła i rozcięgna

–

sprężysta – ściana tchawicy, oskrzeli, tętnic

–

splotowata – tworzy ochrzęstną, okostną, oponę twardą, błony białawe w jajniku i jądrze

–

tkanka łączna beleczkowa

–

tkanka łączna siateczkowa

–

tkanka łączna tłuszczowa
–

tłuszczowa żółta

–

tłuszczowa brunatna