Bógjestźródłemprawdziwejmiłości,wiedzyiżycia

.34

Epilog:wartośćiskutecznośćmodlitwagrzesznicy

.42

PierwszyListśw.Jana

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WPROWADZENIEDOLISTÓW

KATOLICKICH

Nazwa

Zbiórlistówkatolickichobejmujesiedemróżnychpism,któreweszłydo

kanonuNT,lecznienależądobogatejspuściznyliterackiejPawła.Sąto:Listiw.
Jakuba,PierwszyiDrugiListśw.Piotra,Pierwszy,DrugiiTrzeciListiw.Jana
orazListśw.Judy.Nazwątąpoczątkowookreślanopisma,którezostały
skierowanedowieluwspólnotkościelnychlubdowszystkichwiernych:„listy
okólne”lub„listypowszechne”.Mogłajednakodpoczątkuodnosićsiędotych
listówjakouznanychwKościelekatolickim.Nazwatapojawiłasiępodkoniec
IIw.,awIVw.byłajużpowszechnieużywana.Listykatolickiesąważnymi
dokumentamipierwotnegochrześcijaństwa.UkazująonejużrozwiniętyKościół,
zajmującystanowiskowobecproblemówotaczającegoświata,azwłaszcza
wobecherezji,grożącychrozłamemwspólnoty.Ichautorzyopierająsięnanauce
itradycjiapostolskiejipodająreguływażnedlazachowanianieskażonegożycia
chrześcijańskiego.

Kanoniczność

ChociażlistyteprzypisujesiępostaciomważnymwKościelepierwotnym

(Jakubowi,Piotrowi,JanowiiJudzie),zichprzyjęciemdokanonubyłyduże
problemy.Starożytnespisyksiąguważanychzaświęteinatchnione,
potwierdzoneprzezsynodypierwszychwieków,świadcząotym,żeistniały
wówczaspewnewątpliwościcodokanonicznościListuśw.Jakuba,Drugiego
Listuśw.Piotra,DrugiegoiTrzeciegoListuśw.JanaiListuśw.Judy.Przede
wszystkimniebyłopewności,żepismaterzeczywiściepochodząodapostołów
Jakuba,Piotra,JanaiJudy.Wowychczasachbowiempowstawałowiele
apokryfów,którychautorzypodszywalisiępodimionadwunastuapostołów.
Pierwszykanonwymieniającywszystkielistykatolickiewliczbiesiedmiu
pochodzizIVw.(ustalonynasynodziewLaodyceiw360r.).

Kolejność

Wpierwszychkodeksachlistykatolickiebyłynajczęściejumieszczanepo

DziejachApostolskich.WobecnymkanonieNTstanowiąoneosobnągrupę
międzylistamiPawłaaApokalipsąwedługśw.Jana.Ichkolejnośćwramach
grupy„siedmiu”zostałaustalonanaWschodzienapodstawieGa2,9,gdzie
Pawełwylicza„kolumny”Kościoła:Jakuba,PiotraiJana.Sąoninazwani
„kolumnami”,ponieważwpierwotnymKościeleodegralinajwiększąrolę.
Dopieroponich,nasamymkońcu,znajdujesięListśw.Judy,któryzamyka
grupęlistówkatolickich.ZewzględunawielkieznaczeniePiotrawKościele
rzymskimkodeksyzachodniepodawaływkanoniekolejnośćlistów:Pierwszyi
DrugiListśw.Piotra,Pierwszy,DrugiiTrzeciListśw.Jana,Listśw.Jakuba,
Listśw.Judy.Jednakżeśw.Hieronim(początekVw.)wswymtłumaczeniu
zwanymWulgatąposzedłzatradycjąwschodnią.KiedyKościółzachodni
zaakceptowałjegoprzekład,przyjąłtakżeustalonąprzezniegokolejność.

WprowadzeniedoListówśw.Jana(B.P.)

Okolicznościpowstania

TradycyjnieautorstwojednejzczterechkanonicznychEwangeliiitrzech

listówprzypisywanotejsamejosobie-Janowiapostołowi.Wświetlebadań
literackichistudiówporównawczychwieluegzegetówdochodzido
przekonania,żeListyśw.Janazostałyzredagowaneprzezanonimowegoucznia
apostoławkręgutzw.tradycjiJanowej.Stanowiskotomożetakżepotwierdzać
faktbrakuautorytatywnegostatusutychpismwpierwszychdwóchwiekach.

ZtreścisamychListówiw.Janatrudnojestcokolwiekpowiedziećomiejscu,

wktórymżyliadresaci.Wielubadaczy,opierającsięnatradycji,wskazujeEfez
wAzjiMniejszej.WświetleostatnichbadańmówisięteżoPalestyniei
podkreślasięaramejskikolorytpismJanowych.CzaspowstaniaListówiw.Jana
datujesięnapierwsządekadęporedakcjiczwartejEwangelii,awięcnarokok.
100poChr.NapodstawiePierwszegoListuśw.Janamożnawnioskować,żew
składwspólnotywchodziłyróżnegrupywiekowe(1J2,12-14).Niemajednak
żadnychwzmianekowewnętrznejorganizacjiwspólnotyiokolicznościjej
ewangelizacji.DrugiListśw.JanaadresowanyjestdoWybranejPaniijejdzieci
(2J1).Wtakisposóbzostałaokreślonawspólnotaijejczłonkowie.TrzeciList
iw.JanazostałnatomiastnapisanydoumiłowanegoGajusa(3J1),jednegoz
członkówwspólnoty.

Treśćiteologia

PierwszyListiw.JanaposiadawielepodobieństwdoczwartejEwangelii.

Stanowionrodzajhomilii,którazachęcawiernychdożywejwiarywJezusa
Chrystusa.Podczasanalizyjegostrukturymożnadokonaćpodziałuna
następująceczęści:1)prolog(1J1,1-4);2)Bógjakoświatłość(1J1,5-2,28);
3)człowiekdzieckiemBożym(1J2,29-4,6);4)Bógjakomiłość(1J4,7-
5,12);5)zakończenie(1J5,13-21).Celpismazostajewyraźnieukazanyw1J
5,13:Napisałemtowam,wierzącymwimięSynaBożego,abyściewiedzieli,że
macieżyciewieczne.

AutorwielokrotniezachęcadotrwaniawłącznościzBogiemizbliźnimiw

wierze,podkreślającprzytym,żeprawdziwąrelacjęzBogiempoznajesiępo
uczynkachmiłościwobecludzi.Wzywarównieżdogłębszegopoznania
sprawiedliwegoBoga(1J1,9;2,1.29;3,7),któregookreślajakoświatłość(1J
1,5),miłość(1J4,8.16),życie(1J5,11n),prawdę(1J5,6).Życiewłącznościz
Bogiemirealizacjamiłościbraterskiejpowodująpogłębieniewiaryi
umożliwiająskuteczneprzeciwstawieniesięszatanowiigrzechowi(1J2,13n;
4,4;5,4n).Żywawiararealizowanawcodziennymżyciuokazujesię
zwycięstwemnadszatanem(1J2,13n),tymi,którzygłosząbłędnepoglądy(1J
4,4),inadświatemprzenikniętymfałszywymiwartościami(1J5,4).Treść
PierwszegoListuiw.Janazmierzatakżedoumocnieniawiaryw
chrześcijańskiejwspólnocie.Fałszywinauczyciele,wywodzącysięzkręgów
gnostyckich,negowalibowiemfaktwcieleniaChrystusa(1J4,2)iJego
mesjańskągodność(1J2,22).Owinauczycielenazwanisąantychrystami(1J
2,18.22;4,3)ifałszywymiprorokami(1J4,1).Polemicznycharakterwielu
fragmentówpismamożewskazywaćnawewnętrznenapięciawewspólnocie.
AutorPierwszegoListuiw.Janastarasięuświadomićadresatom,żepopełniany
dobrowolniegrzechjestrównoznacznyzodrzuceniemsamegoBoga(1J3,4-6).

DrugiiTrzeciListiw.Jana,choćsąbardzokrótkie,posiadająwswojej

strukturzewszystkieelementycharakterystycznedlastarożytnej,grecko-
rzymskiejliteraturyepistolarnej(wstęp,pozdrowienie,rozwinięciei
zakończenie).DrugiListiw.Janazawierazachętędorealizowaniaprzykazania
miłości(2J5n)orazprzestrogęprzedoszustamiiantychrystami,którzynegują
faktwcieleniaJezusaChrystusa(2J7).

WTrzecimLiścieiw.JanaautorwyrażaradośćipochwałęwobecGajusa,

któryżyjewzgodziezprawdą(3J3)orazpomagamisjonarzomgłoszącym
prawdziwąnaukęJezusaChrystusa.AutorzachęcaGajusadodalszej
gościnnościwobecnich.ZpostawyGajusawynikłojednaknapięciewe

wspólnocie,ponieważjejzwierzchnikDiotrefesnieuznawałautorytetu
Starszego,odrzucałjegonaukęinieprzyjmowałmisjonarzy,którzychcieli
nauczaćwewspólnocie.ByćmożeDiotrefesniezgadzałsięzeStarszymcodo
sposobuprowadzeniapracmisyjnych,lubszukałprzyczynydouniezależnienia
sięodniego.Jednojestpewne:sposób,wjakichciałrozwiązaćkonflikt,był
sprzecznyzzasadamichrześcijańskimi.

NapodstawieListówiw.Janamożnalepiejzrozumiećproblemywystępujące

wpierwszychwspólnotachchrześcijańskichigłębiejdoświadczyćna
płaszczyźniewiary,żeJezusjestprawdziwymSynemBożymiprawdziwym
Człowiekiem,wktórymdokonałosięzbawienieświata.

WprowadzeniedoPierwszegoListuśw.Jana(P.K)

SpośródListówKatolickich1Jmanajmniejcechformalnychlistu.Brakw

nimnietylkoimieniaAutora,aleiadresatów,niemówiącobłogosławieństwie,
doksologiiizakończeniu.Treśćlistukażeprzypuszczać,iżodbiorcamisą
wszyscychrześcijanie,tymbardziej,żezagadnieniatuporuszaneodnosząsiędo
wszystkichKościołów.Błędnowierstwopoczyniłojużznacznepostępy,jak
wynikazponawianychostrzeżeńprzedantychrystamiibłędnowiercami,nie
uznającymigodnościmesjańskiejiboskiejJezusa.Niektórezwrotyispecyficzna
terminologialistunasuwająprzypuszczenie,żejegoodbiorcamibyliprzede
wszystkimchrześcijanieżyjącywśródpoganiwystawieninaintensywne
wpływygnostycyzmu.Byćmożerozszerzasięjużherezjadoketyzmu.

ZProloguwynika,iżAutorzamierzanakreślićnajważniejszepunkty

zbawczegoposłannictwa,wceluumocnieniachrześcijan.Tendencjalistujestna
przemiantopouczająca,topolemiczna.JezusChrystusprzyszedłnaświatw
ciele,jakoostateczneobjawienieBoga.Objawienietokontynuujepraktyka
miłościchrześcijańskiej,najpewniejszeznamięmiłościBoga.Ważnąrolęw
argumentacjiodgrywanaukaozbawczejśmierciJezusaChrystusa.

Stylistyczniemożnaporównać1JjedyniezczwartąEwangelią,gdzie

występujenietylkoanalogicznaargumentacja,aleiterminologia(por.też
obecnośćprologuwobupismach)orazrefleksjapowracającaustawiczniedo
tegosamegotematunadrzędnego(miłość,światło,prawda).Jednak1J
nawiązujemimowszystkobardziejniżEwangeliadoaktualnejsytuacji
wspólnot.

Tradycjachrześcijańskaprzypisujeautorstwo1Jśw.JanowiApostołowi.Jeśli

przyjąćpośrednictworedaktora,pochodziłonwkażdymrazieznajbliższego
otoczeniaApostoła.Trudniejokreślićczaspowstania1J;choćniektóredane
(mniejrozwiniętamyślteologiczna)wskazująnapierwszeństwolistuprzed
Ewangelią,wydajesięsłuszniejutrzymywaćtesameostatnielataIw.poChr.
jakoorientacyjnyczaspowstaniaobupism.

1J1

Prolog

[Towamoznajmiamy],cobyłoodpoczątku,cośmyusłyszelio

Słowieżycia,coujrzeliśmywłasnymioczami,nacopatrzyliśmyi
czegodotykałynaszeręce–

1,1oSłowieżycia.SłowoBożebyłoźródłemżycia(Pwt4,1;32,47;itd.;Mt4,4;5,20;Flp2,16).Imię„Słowo”jesttuprzypisaneSynowiBożemu,zktórymapostołowieżyli,adopełnienie

życiajestprzywołaniemżyczeniaz1,3;5,11-13;por.J1,1+.14+.

PierwszylistJanowyniewymieniaimieniapiszącegoiadresatówanizwyczajowychpozdrowień,występującychniemalzawszewstarożytnychlistach.Podobniejakwczwartej

Ewangeliizamiasttejczęściformularzalistuwystępujeprologocharakterzedoktrynalnym.Zawieraontrzymyśli:odecydującymzbawczymwydarzeniu,mianowiciewejściaiukazaniasięnaziemi
wiecznegoBogawJegoSynu,JezusieChrystusie,oautorytatywnymcharakterzeświadków,itobezpośrednich,tegowydarzeniaorazokonsekwencjitegowydarzeniadlawspółczesnegopiszącemu
pokoleniainastępnych,tj.współuczestnictwiewiary,któraprowadzidozjednoczeniazBogiem.Wszystkietemyśliporuszał–wróżnychproporcjach–PrologdoczwartejEwangelii,któryteżstanowi
kluczdowłaściwegozrozumieniawyrażonejtutreści(por.takżeanalogiewbudowie,wyrażeniachirytmiceobuPrologów;por.odpoczątku,Słowo,jakżycie).

Zwrotcobyłoodpoczątkuuwydatniawiecznośćbóstwa,którebyłowSłowie.ŚwiętemuJanowiniechodziłojednakorozważanieczystoteologiczne,aleobóstwo,któreukazałosięwciele

naświecieijakotakiestanowiprzedmiotwiaryibezpośredniegoświadectwa.ChciałtylkozaznaczyćponadczasowośćSłowa,Jegopreegzystencję,gdytymczasemJ1,1nnrozważaJegorolęw
stworzeniu.Autorprzemawiawstyluobjawieniaprorockiegoitymtłumaczysię1osobaliczbymnogiej(niejestonanatomiastl.mn.epistolarną,jakprzypuszczanodawniej).Bezwzględuna
dyskutowanezagadnieniabezpośredniegoautorstwa1–3J,piszącymówiwimieniuapostolskiegokolegiumnaocznychświadków,reprezentującwiarętych,którzy„widzieli”i„słyszeli”.Towszystko
nadajepełenautorytetnastępującymsłowomlistu.

Podkreślenieświadectwabezpośredniegomazapewnejeszczeinnycel–apologetyczny.Wodróżnieniuodrozwijającychsiękierunkówgnostyckich,zdążającychdowykazania,iż

osiągnięciezbawieniazapewniabezpośrednie,osobisteoglądanieidoznawanieBoga,1JpodkreślajakojedynąmożliwądrogęJezusaChrystusa,wcieloneSłowo.StajesięOnouchwytnewwierze
opierającejsięnatych,którzyJewidzieliisłyszeli.

PonieważukazaniesięSłowapodpostaciączłowiekaoznaczaprzedewszystkimobjawieniesięsamegoBoga,właściwąpostawąwobecNiegojestsłuchanie.Matopodwójneznaczenie:

NajpierwświadkowieusłyszeliSłowoskierowaneprzezBoga,stwierdzili,żejestNimJezusChrystuszNazaretu,następniesłuchalitego,coOnsamimobjawiłmówiącoOjcu(por.J1,18).Niebyłoto
więcjakieśgnostyckieobjawieniewewnętrzne,duchowedoznanieSłowa,alekontaktzosobowoobjawiającymsięSynemBoga.Stądautorlistuztakwielkimnaciskiempodkreślarealizmpoznania:
opróczusłyszeniawymienionejestdwuaspektowewidzenieSłowa,agdybytonastręczałojakieśtrudnościczymożliwościbłędnejinterpretacji,dotykanieGowłasnymirękami.Ewentualnośćwidzenia
tylkoprzezwiaręwykluczadodaniesłówwłasnymioczamiobokdrugiegoterminuoznaczającegowjęz.gr.bezpośredniedoznaniewzrokowo-zmysłowe.

bożycieobjawiłosię:myśmyjewidzieli,onimzaświadczamyi

oznajmiamywamżyciewieczne,którebyłowOjcu,anamzostało
objawione–

OkreślenieSłowaterminemżyciemanacelupodkreślenieJegoroliwświecie:przynosiOnoludziomprawdziweżycieBoże,któregoudzielazeswejpełni(por.J1,16).Wczasieswej

publicznejdziałalnościJezusokreślisiebiewyrazem„życie”(zob.kom.doJ11,25;14,6);podobniemówioNimKol3,4.ZostałoobjawioneoznaczatutajWcielenie,jakkolwiek2,27znarównieżinne
„objawieniesię”przezparuzjęprzydokonaniueschatologicznym.Życietojestżyciemwiecznym,którebyłowSłowie;przezświadectwo,jakieskładatuAutor,świadectwoobjawienia,stajesięono
jawneczytelnikom.JakotakiejestżyciewieczneprzymiotemBoga(wOjcu),jednakwSynuJednorodzonymmożestaćsięudziałemtych,którzyuwierzyli.

cośmyujrzeliiusłyszeli,oznajmiamytakżewam,abyścieiwy

mieliwspółuczestnictwoznami.Amiećznamiwspółuczestnictwo,
znaczy:miećjezOjcemizJegoSynem,JezusemChrystusem.

1,3współuczestnictwo.Tentermin(por.1Kor1,9+;2P1,4)wyrażajedenzważniejszychtematówmistykiJanowej(J14,20;15,1-6;17,11.20-26):jednośćwspólnotychrześcijańskiej

opartejnajednościkażdegowiernegozBogiemwChrystusie.Tajednośćjestwyrażonawróżnychformach:chrześcijanin„trwawBoguiBógtrwawnim”(1J2,5.6.24.27;3,6.24;4,12.13.15.16;por.J
6,56+),jestonzrodzonyzBoga(2,29;3,9;4,7;5,1.18)alboonjestzBoga(2,16;3,10;4,4.6;5,19),lubteż:onznaBoga(2,3.13.14;3,6;4,7.8;wodniesieniudopoznaniaiobecnościzob.takżeJ14,17;
2J1-2).OwajednośćzBogiemobjawiasięprzezwiaręiprzezmiłośćbraterską(por.1,7+;J13,34+).Świadectwoapostolskietonarzędzietejwięzi(w.5;2,7.24-25;4,6;J4,38;17,20+;por.Dzl,8+.21-
22itd.).

Warunkiemtegojestwspółuczestnictwowiaryzpiszącym,przechodzącewewspółuczestnictwonadprzyrodzonegoudziałuwżyciuBożym,życiuwiecznym.Ci,którzygłosząoSłowie,a

którzystalisięprzezosobowykontaktzNimuczestnikaminieskończonegożycia,wciągająwkrągtegożyciaBożegowszystkichsłuchających.DrogadozjednoczeniazBogiemjestjedna:przezJezusa
Chrystusa,JegoSyna.

Piszemytowtymcelu,abynaszaradośćbyłapełna.

1,4naszaradość.Wariant(Wulgata):„waszaradość”.

RadośćapostolskawynikającazszerzeniażyciaBożegojestechemtejradości,jakąprzyrzekłswoimuczniomJezusChrystuswmowachpożegnalnych(por.J15,11;16,20;17,13).Ta

radośćstajesięcorazintensywniejsza,zdążającdoswejpełni.

1,1-4.Podstawaprawdziwejwspólnoty.Podstawąwspólnotyłączącejchrześcijan(XJ1,3)jestto,coodróżniałoJanowychczytelnikówodludzi,którzyopuściliichgrupę.Jeśli1J1,1

nawiązujedopoczątkuCzwartejEwangelii(jaksądziwielukomentatorów)JanmówitutajoBożymSłowie,którezawszeistniało(zob.komentarzdoJ1,1-18).Chociażstarożytnifilozofowiei
nauczycieleżydowscymówilioBoskimSłowie,anijedni,anidrudzynietwierdzili,żestałosięonoczłowiekiem.Mówiąc,żeświadkowiewidzieliJezusaidotykaliGo,Jandajedozrozumienia,iżbył

Onwpełniczłowiekiem.NiebyłjedynieBoskimduchem,jakwieleówczesnych„manifestacji”bogów,wktóreGrecywierzyli(chociażsamo„świadczenie”,żeoglądałosięcoś„własnymioczami”,
mogłobyćrozumianewznaczeniuszerszym,np.3KsięgaMachabejska3,36).

Bógjestświatłemimymamyżyćwświatłości

Nowina,którąusłyszeliśmyodNiegoiktórąwamgłosimy,jest

taka:Bógjestświatłością,aniemawNimżadnejciemności.

Stwierdzenie,żeBógjestświatłością,stanowimottocałejniniejszejczęści1J.Bógjestsamobjawieniemijakotakiniewymagauzasadnienia.Zadaniemczłowiekajestzbliżyćsiędo

sferyBoga-Światła,jednakżenieprzezgnozę,ekstazęczyjakąśpanteistycznąmistykę,aleprzeznienaganneżyciemoralnewduchumiłościChrystusowej.Chrześcijaninbędziezawszeświadomy
nieskończonegodystansumiędzysobąaBogiem,któryzamieszkujeświatłośćniedostępną(1Tm6,16).Ożywiagojednaknadzieja,żeeschatologiczneobjawieniepokażeGo,jakimjest(zob.kom.do
3,2).

1,5.Innetekstyżydowskie(zwłaszczaZwojeznadMorzaMartwego)takżeposługiwałysięantyteząświatłość-ciemnośćwceluprzeciwstawieniasprawiedliwychgrzesznikom,jedynieBoga

uważajączasprawiedliwegowpełnymtegosłowaznaczeniu.StaryTestamentrównieżgłosił,żeBógbyłwpełnisprawiedliwy(np.Ps92,15).

Jeżelimówimy,żemamyzNimwspółuczestnictwo,achodzimy

wciemności,kłamiemyiniepostępujemyzgodniezprawdą.

1,6.StaryTestamentczęstoprzedstawiał„słuchanie”Bożychprzykazańwkategoriach„chodzenia”wnich,ztegowzględunauczycieleżydowscynazwaliswójpoglądnatemat

postępowaniawłaściwegodlaŻydówmianemhalakah,„chodzenia”.Obrazchodzeniawciemnościsugerowałniebezpieczeństwopotknięciasię(1J2,10-11).StaryTestamentpotępiałmieszaniezesobą
światłościiciemności,dobraizła(Iz5,20;por.2,5).

Jeżelizaśchodzimywświatłości,takjakOnsamtrwaw

światłości,tomamyjednizdrugimiwspółuczestnictwo,akrew
Jezusa,SynaJego,oczyszczanaszwszelkiegogrzechu.

1,7jednizdrugimi.JednośćzBogiem(1,3+),któryjestŚwiatłością(1,5)iMiłością(4,8.16),dajesięrozpoznaćwwierzeorazwmiłościbraterskiej(2,10.11;3,10.17.23;4,8.16).

6–7.

ZbliżyćsięmożnadoBoga„chodzącwświatłości”,tj.uczestniczącwJegopełnejmocyetycznej.1Jstwierdzabowiemnietylkoto,żeBógjestświatłem,ależejakiekolwiekciemności

sąniedopogodzeniazJegoistotą,sąwNimnieobecne.Światłoiciemność,jednazantytezJanowych(zob.kom.doJ1,4n);totylkośrodkiporównawczezastosowanecelemuzmysłowienia,czymBóg
jesticzymniejest(por.w.7,którystwierdza,iżOnsamtrwawświatłości).Toteżnieświatłonaturalne(słońce,księżyc,gwiazdywgpojęćstarożytnych)wznosikuBogu,aleto,czegoBógudzielaz
najgłębszejswojejistoty–itowłaśniemożnaporównaćdodziałaniaświatła.Wykluczenieciemnościwskazuje–podobniejakwPrologudoEwangelii–natendencjępolemiczną:skoroprzeciwnicy
postępująwciemności,prowadzącżycieetyczniezłe,niemogąmiećżadnegoudziałuwświatłościBożej.NatomiastJanniemówinicoewentualnymkrólestwieciemności,naktórepowoływalisię
głoszącswojepoglądydualistycznegnostycy:walkamiędzyświatłemaciemnościątoczysięnapłaszczyźniepostępowaniamoralnego.Postępowaniewświetleodbywasięmocąwspółuczestnictwaz
Nim,tj.zjegoźródłem,OjcemiSynem.Jakikolwiekprzejawciemnościgrzechudowodzi,żeczłowieknieczerpiedożyciasiłyzBoga.Gdybytwierdziłcoinnego–zpewnościąkłamie.Ociemnościach
wznaczeniuzłychczynówzob.kom.doJ3,20n.Zwalczaniwliściebłędnowiercyutrzymująwbrewswemunagannemużyciumoralnemu,żesązjednoczenizBogiem.Kłamstwotostanowinietylko
naruszenieprawdy,alejestzgubnewskutkach,wprowadzabowiemwbłądinnych,podobniejaktoczyniojcieckłamstwa–szatan(por.kom.doJ8,44),inaśladującygonauczycielebłędu(1J2,4.22;
4,20)orazfałszywiprorocy(4,1).

WspółuczestnictwowyrażonezwrotemjednizdrugimistanowidalszekryteriumodróżnieniaautentycznegozjednoczeniazBogiemodfałszywejgnozy.Tabowiempodkreślarolęiwartość

indywidualnegozjednoczeniaikontaktuzBogiem,posiadaniaGoprzezjakieśwyższepoznanie,gdytymczasemAutorlistuwskazujenażyciewspólnotychrześcijańskiejjakonawłaściwemiejsce,
gdzierozwijasięautentycznapostawa„synówświatłości”.Przeciwbłędnowiercompozbawionymuchwytnychcechwspólnotowych;przemawiaautorytatywnyreprezentantKościoła.Choćprawowierni
chrześcijanieżyjąwedługświatłaBożego,nieoznaczatoichbezgrzesznościwpraktyce.Grzechy,któreniesprowadzająśmierci(5,17)aninieprowadzązeświatłościdosferyciemności,sąw
doczesności,którależywmocyZłego(por.kom.do5,19),bardzotrudnedouniknięcia.TakżeonedomagająsięzadośćuczynieniaBoguioczyszczenia,któregodokonujekrewChrystusa(2,2;4,10–
takżeHbr9,22)absolutnie(zwszelkiegogrzechu)ibezustannie.

1,7.Chociażwsensiefizycznymobmywawoda,niekrew,wStarymTestamenciekrewmazdolnośćrytualnegooczyszczenia(zob.komentarzdoHbr9,21-22).Krewofiaroddzielałato,co

zostałopoświęconeBogu,oczyszczałajezgrzechuprzezdokonanieprzebłagania(Kpł16,30).

Należyzerwaćzgrzechem

Jeślimówimy,żeniemamygrzechu,tosamychsiebie

oszukujemyiniemawnasprawdy.

Jeżeliwyznajemynaszegrzechy,

[Bóg]jakowiernyisprawiedliwyodpuścijenamioczyścinasz
wszelkiejnieprawości.

8–9.

Rzecznicybłędupowoływalisięchętnienaswojąrzekomąbezgrzeszność.Możeichzałożeniembyłomniemanie,wspomnianepóźniejprzezśw.Ireneusza,żeczłowiekduchowy

(pneumatikos),obdarzonywyższympoznaniem,niepodlegaskażeniuprzezkontaktznieczystąmaterią.Praktycznekonsekwencjetegostanurzeczysięgałydośćdaleko:podważałykonieczność
wyznawaniagrzechóworazoczyszczającązaktualnychgrzechówrolękrwiJezusaChrystusa.Takieprzypuszczeniejestzgubneprzedewszystkimdlasamychbłędnowierców.Wprawdzielistniemówi
natymmiejscuonaturzeichgrzechów(okolicznościowowymieniajedyniebrakmiłościbliźniego),aleciężarowychwykroczeńnieulegażadnejwątpliwości.Upierającsięprzyswojejbezgrzeszność
odcinająsobiedrogędoodpuszczeniawin.NatomiastspołecznośćChrystusowadążywprawdziedożyciawolnegoodgrzechów,aleilekroćstanąonenadrodzeprostolinijnegokontaktuzBogiem,
wyznajejeTemu,którymaźródłoświatła.Onzaświernyswoimobietnicomniesieniapomocyżałującemugrzesznikowi,pełenmiłosierdziaiłaskawości(dosłownie:sprawiedliwośćwtymsensiepor.Ps
33[32],5),usuniewszystkoto,costanowiprzeszkodęwdalszymdążeniudoBoga.Wyznaniegrzechów,októrymtumowa,jestwzmiankowanejedynieogólnie.Trudnostądwysuwaćjakikolwiek
wnioseko(liturgicznym?prywatnym?indywidualnym?zbiorowym?)jegocharakterze.

Jeślimówimy,żeniezgrzeszyliśmy,czynimyGokłamcąinie

mawnasJegonauki.

1,10Jeślimówimy,żeniezgrzeszyliśmy.Prawdopodobniealuzjadotych,którzyuważając,żesąduchowi(pneumatikoi),odróżnialisiebieodinnych,uznawanychzaniższych(psychikoi=

cielesnych,por.1Kor15,44+;Jud19,lubhylikoi=materialnych).Janmyślioprzelotnychuchybieniach,gdyżzjednoczeniezBogiem,którewykorzeniłogrzech(2,2;3,5),samoprzezsiępociągaza
sobążycieświęteibezgrzechu(3,3.6.9;5,18).—Zob.Mk2,2+.

10.

Ktokolwiekutrzymuje,iżniepopełniagrzechu,przeciwstawiasięsamemuBogu,którywSTwielokrotniestwierdziłpowszechnągrzesznośćludzi(np.Rdz8,21;1Krl8,46;Ps14[13],3;

53[52],2;Hi4,17;15,14–16;Prz20,9;Koh7,20).KłamcączyniąBogaheretycyreklamującyswojąbezgrzeszność,gdyżprzekreślająprzytoczonestwierdzeniaST.ZarzucająBoguto,czymsamisąw
rzeczywistościiczymjestodpoczątkuichmocodawca–szatan.

1,8-10.ProrocyStaregoTestamentuczęstopotępializłudnezapewnieniaoniewinnościjakookłamywaniesamegosiebie(np.Jr2,35;Oz8,2;por.Prz30,12).Bógwymagałjednakzarówno

przyznaniasiędogrzechu,jakinawrócenia(por.Kpł5,5;16,21;Ps32,1-5;Prz28,13;Jr3,13).(Niektóremodlitwyodmawianewsynagodze,którewyrażałyprośbęoprzebaczenie,byłypoprzedzone
wyznaniemgrzechów,cowskazujenato,żeŻydziwjużwpierwszychstuleciachpoChr.rozumielitęideę;por.teżPsalmySalomona9,6itd.)Natematoczyszczenia,zob.1J1,7.Natematgrzechów
odstępców,zob.komentarzdo1J3,6i9.

1,5-10.Realnywymiargrzechu.Możliwe,żeodstępcywierzyli,podobniejakniektórzyzpóźniejszychwyznawcówgnozy,żeosiągnęlistanbezgrzeszności.Zważywszyjednaknanacisk,

jakiJankładziewtymfragmencienaświętośćBogaoraznapóźniejszewypowiedzinatematludziwywołującychrozłamy(1J3,6.9),wydajesiębardziejprawdopodobne,żesądzilioni,jakniektórzy
późniejsignostycy,iżsąbezgrzeszniwinnymznaczeniu;nieuważalimianowicieprzestępstw,którychsiędopuścili,zagrzechy.(Natematkonkretnychgrzechów,którepopełniali,zob.komentarzdo1J
3,6.9.)

1J2

Dziecimoje,piszęwamtodlatego,żebyścieniegrzeszyli.

Jeślibynawetktośzgrzeszył,mamyRzecznikauOjca–Jezusa
Chrystusasprawiedliwego.

2,1.Starożytnifilozofowieiżydowscynauczycielezwracalisięczasamidoswoichuczniówzapomocąsłowa„dzieci”.Słowo„obrońca”oznaczało„orędownika”,„rzecznika”lub„obrońcę

sądowego”.WStarymTestamencieBógmógłwstawiaćsięzaswoimludemprzednarodami(Jr50,34;51,36).WstarożytnymjudaizmiewobronieIzraelawstawialisięuBogatacyrzecznicyjak
miłosierdzieBożeizasługinaroduwybranego.Jezusjestrzecznikiem,podobnie,jakwinnychmiejscachNowegoTestamentuzpowoduzajmowanejpozycji,swojejsprawiedliwościidzieła,którego
dokonał(w.2).

Onbowiemjestofiarąprzebłagalnązanaszegrzechy,inietylko

zanasze,leczrównieżzagrzechycałegoświata.

1–2.

Określeniedziecimoje,odtądczęste(2,12.28;3,7.18;4,4;5,21),wyrażastosunekpiszącegodoswychczytelników,nacechowanychrześcijańskąmiłością(por.J13,33).Wtensposób

wyrażalisięniekiedynauczycieleoswoichuczniach.Pouczeniezajmujesięzagadnieniemodpuszczeniagrzechówpopełnionychprzezchrześcijan.MomentemistotnymjestwstawiennictwoRzecznika
(pogreckuŔ±Á¬ş»·ÄoÂ)uOjcaNiebieskiego.OkreślenieParakletjestwyłącznieJanoweiznanedobrzezczwartejEwangelii(por.kom.do14,16n.26;15,26;16,7).Oznaczawniejjednakwyłącznie
działanieDuchaŚwiętego,gdytymczasemtutajchodziowstawiennictwoJezusaChrystusawniebie.NależyjednakpodkreślićścisłąwspółzależnośćdziałaniaDuchaPrawdyiJezusa(podkreślatokom.
doJ14,16nn),takżeistniejepewnakontynuacjamiędzywstawiennictwemJezusauOjcazaswoimiwczasiedziałalnościziemskiejipouwielbieniu.PodówczaswstawiałsięJezuszanimi,byOjciec
ustrzegłichodzłego(J17,15),obecniezaśprosiGoodarowaniegrzechów,wktórepopadliprzezswojąsłabośćiułomność(owstawiennictwiepor.Hbr7,25).KrewJezusaChrystusa(1,7b)przebłagała
Ojcanietylkozadawnegrzechy,leczrównieżzachowujenadalswojąmocpojednaniachrześcijanzBogiemwnastępstwieaktualniepopełnianychprzeznichgrzechów.Idea„przebłagania”pochodzize
STinawiązujebądźtodoofiarprzebłagalnychprzewidywanychprzezPrawo,bądźteżdojudaistycznychrozważańnadwynagrodzeniemzastępczym(por.np.2Mch6,28n).Podobniejakinne
instytucjedawnegoPrzymierzaChrystuswypełniłjewstopniudoskonałym.ToteżzadośćuczynienieJegoKrwiprzewyższanieskończenieswojąwielkościąizakresem,obejmującymcałąludzkość
wszystkichczasów,wszystkieśrodkiwynagradzająceBoguznanewST.

2,2.„Ofiaraprzebłagalna”miałausunąćgniewBoga,któregoprawazostałyzłamane.SłowatenawiązujądoofiarskładanychwceluprzebłaganiaBogawStarymTestamencie.Wjudaizmie

ofiaryDniaPrzebłaganiabyłyskładanejedyniewintencjiIzraela,jednakżeofiaraChrystusazostałazłożonanietylkozachrześcijan,lecztakżezatych,którzybylijeszczenieprzyjaciółmiBoga.

PoznanieBogaizachowywanieprzykazań

Potymzaśpoznajemy,żeGoznamy,jeżelizachowujemyJego

przykazania.

2,3Tympoznaniem(Oz2,22+)jestwiara(J3,12+)obejmującacałepostępowanie(3,23;5,1)dotegostopnia,żestajesięonokryterium,pozwalającymrozpoznaćżyciewChrystusie(w.5;

3,10;4,13;5,2).

Ktomówi:ZnamGo,aniezachowujeJegoprzykazań,tenjest

kłamcąiniemawnimprawdy.

2,4prawdy.Wniektórychrkpsachdodane:„Boga”.
2,3-4.WStarymTestamencieIzrael„znał”BogaizachowywałzNimprzymierze,gdyokazywałposłuszeństwoJegoprzykazaniom(np.Jr22,16;31,33-34).

KtozaśzachowujeJegonaukę,wtymnaprawdęmiłośćBoża

jestdoskonała.

2,5Zob.Mk2,2+.—miłośćBoża.ChodziraczejomiłośćBogawzględemnasniżonasząmiłośćwzględemBoga.

3–5.

PoznanieBoga,którejestkluczowymsłowemtychwierszy,różnisięzasadniczoodpoznaniawsensiefilozoficznymczypopularno-filozoficznymwyrosłymnakulturzegreckiej.

Kluczemdojegozrozumieniajestbiblijne,starotestamentalnepojęcie,mimożeniewyczerpujeonoJanowejkoncepcji„poznania”.WedługksiągSTpoznaniejestnietyleprocesemrozumowania
ludzkiego,ileodpowiedziąnaobjawienieiwybórBoży,praktycznąwiedząoNim,uzewnętrzniającąsięwobcowaniuzNim,wczciMuoddawanejizachowywaniuJegoprzykazań.Judaizmhelleński,a
takżenieortodoksyjnypalestyński(Qumran)akcentująsilniewtejwiedzyspecjalne,udzielaneniektórymwybranymnadnaturalnepoznanieBogaiJegotajemnic(planów),uzdalniającedopogłębionej
interpretacjiPism.Gnostycyzującybłędnowiercy,którychzwalczaautorlistu,uważalizapunktwyjściatakiegopoznaniawiedzęowłasnejduszy–skądsięwzięłaidokądzdąża.Uświadomieniesobie
tegouważalizapoczątek„wiedzyoBogu”.Autorowiniechodziopoznaniewłasnejduszyczysiebiesamego,aleopoznanieBoga,opartenahistorycznierozumianymobjawieniu,dążącedo
zjednoczeniazNimprzezJezusaChrystusa.Sprawdzianemposiadaniatakiejwiedzyjestzachowywanieprzykazań,którewsystemachgnostyckichodgrywabardzopodrzędnąrolę(jakopomocw
poznawaniusiebie).Zachowywanieprzykazań–przedstawionejakoistotnyczynnikwiarychrześcijańskiej–rozumianejestwznaczeniuuzewnętrznieniamiłości(por.J14,15.23).Wprzeciwieństwie
dosystemówgnostyckichgłosiJanchrześcijaństwoczynu,któryjestnajlepszymsprawdzianemtrwaniawChrystusie.PoznanieBogabezodpowiadającychmuczynówmiłości–pełnieniaprzykazań–
jestzwykłymkłamstwem(w.4):człowiek,któryniepełniwpraktyceJegowoli,niemożeposiadaćpełnegopoznaniaBogawsensiewyżejopisanym.Dlachrześcijaninadrogowskazempostępowania
jestniejakiśkodekspraw,nawetnieDekalogjakotaki,aleprzykazanieChrystusa;jednaknietylkojakowypowiedziane,obowiązującesłowo,leczprzedewszystkimjakoprzykładżycia.

2,5.MiłośćdoBogawyrażałasięwposłuszeństwieJegoprzykazaniom(np.Pwt6,5-6).Ideatabyłazrozumiaławewszystkichnurtachstarożytnegojudaizmu.

Potymwłaśniepoznajemy,żejesteśmywNim.Ktotwierdzi,że

wNimtrwa,powinienrównieżsampostępowaćtak,jakOn
postępował.

2,6wNimtrwa.„Byćw”,„trwaćw”—wyrażeniaJanowe(zob.J6,56+).
—On.ChodzioJezusaokreślanegopodobniew3,3.5.7.16;4,17;por.J19,35.

TrwaćwChrystusie–oznaczażyćmożliwienajdokładniejwedługJegowzoruipraktykowaćmiłośćnaJegomiarę.Wymienionezasadyniestanowiąsupremacjiczynunadpoznaniem,

alesąjedyniereakcjąnaszerokopropagowanąprzezgnostycyzującychprzeciwnikówsupremacjępoznaniabezczynu.TrwaniewzjednoczeniuzBogiemprzezChrystusaposiadawartośćbezwzględnąi
najwyższą–bylebybyło„trwaniem”autentycznym,niezaśzłudnym.

2,6.StarożytnimoraliściczęstowzywalidonaśladowaniaBogalubsławnychnauczycieli.ApostołJannawiązujetutajdoprzykładuofiarnejmiłościJezusaposuniętejażdośmierci(J13,34-

35).

Umiłowani,niepiszędowasonowymprzykazaniu,aleo

przykazaniuistniejącymoddawna,któremieliścieodsamego
początku;tymdawnymprzykazaniemjestnauka,którąposłyszeliście.

2,7Zob.Mk2,2+.

Przykazania,októrychmówiływw.3i4,streszczająsięwjednymprzykazaniumiłości,przedstawionymprzezJezusajakonowe(J13,34,kom.).Jestonochrześcijanomdobrzeznane.

Dlanichniejestjużnowe,ponieważzawierajetradycja.

Ajednakpiszęwamonowymprzykazaniu,któreprawdziwejest

wNimiwnas,ponieważciemnościustępują,ajaśniejejuż
prawdziwaświatłość.

2,8onowymprzykazaniu.PrzygotowaneprzezstarePrawo(Kpł19,18+)iznanechrześcijanomodchwiliichinicjacji(w.7;3,11),przykazanietootrzymałoswoistywymiarJezusa

Chrystusa(J13,34+).

Mimotonowośćjegonieulegawątpliwości:sprawdzasięonawJezusieChrystusieiustawiczniewżyciuchrześcijan,wichwzajemnejmiłości.MotywacjaJanowajesteschatologicznai

posługujesięomawianąjużpoprzednioantyteząświatło-ciemnośćwpodobnysposób,jaktoczyniRz13,12:ponieważnocsiękończyinastajedzień,należyodrzucićwszelkieuczynkisferyciemności,
grzechu,ioddaćsiępełnieniumiłości.Światłością,któraoświecadrogęchrześcijanom,jestWcieloneSłowo(J1,9,kom.)iJegosferażyciaBożego.

2,7-8.Wstarożytnościparadokswsposóbprzemawiającydowyobraźnimiałskłonićsłuchaczydozastanowieniasięnadznaczeniemwypowiadanychsłów.Jantakimwłaśnieparadoksem

siętutajposługuje(„niepiszędowasonowymprzykazaniu,aleoprzykazaniuistniejącymoddawna”i„ajednakpiszęwamonowymprzykazaniu”).Przykazaniemiłościistniałooddawna,odzawsze
wchodziłowskładBożegosłowa(Pwt6,5iKpł19,18,cytowaneprzezJezusa-Mk12,30-31),byłowszakżenowe,gdyżopierałosięnadoskonałymprzykładzieJezusa(J13,34).Wieletradycji
żydowskich,któreposługiwałysięobrazemświatłość-ciemność,jakosymbolemdobraizła,powiadało,żeobecnyświatznajdujesiępodpanowaniemciemności,zaśwświecieprzyszłymzwycięży
światłość.

Ktotwierdzi,żeżyjewświatłości,anienawidzibrataswego,

dotądjeszczejestwciemności.

Ktomiłujeswegobrata,tentrwaw

światłościiniemożesiępotknąć.

9–10.

Przeciwstawiasięjejdziałającawpodpadłejpodpanowanieszatanadoczesnościsferaciemności,uniemożliwiającapostępowaniewedługświatła(por.aluzjędoślepotyww.11).

ZostałaonazasadniczozwyciężonaprzezChrystusa,Światłoświata(por.J8,12,kom.),aleażdochwilieschatologicznegowypełnieniajestnadalgroźnadlatych,którzyniekierująsiębezreszty
światłością.

Ktozaśswojegobratanienawidzi,żyjewciemnościidziaław

ciemności,iniewie,dokądidzie,ponieważciemnościdotknęły
ślepotąjegooczy.

11.

Nowośćargumentacji1Jpoleganawykładzieświatłaiciemnościwsensieetycznym:miłościinienawiścibliźniegojakokonsekwencjiustosunkowaniasiędopostulatówChrystusa.

Zapewniaonaniewzruszone„trwanie”chrześcijaninawChrystusieiwykluczamożliwośćjakiejkolwiekchwiejności,niemówiącjużoewentualnościupadku(własnegolubspowodowanegouinnych–
por.gr.wyrazĂş¬˝´±»o˝,przeszkodapociągającazasobąupadek).Odwrotnie–ciemnośćwywołujedezorientacjęetycznąipewnyupadekspowodowanybrakiemświatła(podobniejakuniewidomego,
por.J12,35.40).TęślepotępiętnujeczwartaEwangeliajakozawinionąprzezniewierzącego(J8,21.24.43nn;9,39.41itd.),prowadzącądozupełnejzatwardziałościiodrzuceniaeschatologicznego(por.J
3,19n).

2,9-11.Odstępcy,doktórychJansiętutajzwraca(ludzie,którzyopuścilichrześcijańskąwspólnotę),zerwalikontaktzprawdziwymiwierzącymi,okazującwtensposób,żeraczejich

„nienawidzą”,niż„miłują”.StaryTestamentijudaizmzabraniały„nienawiścidobraciisióstr”(Kpł19,17).Wkontekścieżydowskimtermintenoznaczałrodaków(chociażpor.takżeKpł19,34),w
kontekściezaśchrześcijańskimodnosisiędoinnychwierzących.

2,1-11.Sprawdzianmoralny.Chrześcijaniebylinowymludemichociażmogliniepostępowaćjeszczewsposóbbezgrzeszny(1J1,8-10),nowośćichżyciawChrystusiemiałazpewnością

wpływnaichczyny.Ponieważgrzechmiałcharakterrealny(1J1,5-10),postępowanieczłowiekastanowiłoważnysprawdzianprawdziwościjegooddaniaChrystusowi,wktórymszczególnąrolę
odgrywapróbamiłości(1J2,5.9-11).Takżejudaizmpodkreślał,żeprawdziwiuczestnicyBożegoprzymierzasłuchająJegoprzykazań.

Stosunekchrześcijaninadoświata

Piszędowas,dzieci,żedostępujecieodpuszczeniagrzechówze

względunaJegoimię.

12.

Taczęśćpouczenianabieracharakterustanowego,jakkolwiekpierwszainwokacja,dzieci,niedotyczydziecijakotakich(aluzjadochrztujestwtymwypadkuwątpliwa),alewszystkich

czytelników.Natomiastwwierszachnastępnychautorkierujesłowazachętypodadresempokoleństarszegoimłodszego(analogicznielistypasterskie–por.1Tm5,1n;Tt2,1–8).Poprzednie
rozważania–azwłaszczapotępienienaruszaniaprzykazań–dotyczyłyprzedewszystkimludzi,którzyodeszliodprawdyChrystusowej,istanowiłyjednocześnieostrzeżeniepodadresemsamych
chrześcijan.Cijednak,jeżeli„trwają”wChrystusie,majązapewnioneodpuszczeniewin(1,9).AutoranurtujezagadnieniezjednoczeniazChrystusemwobecgrzesznościwświecie.Odpuszczenie
grzechówzewzględunaimięChrystusajestkonkretnymprzedstawieniemmyślisoteriologicznej.

Piszędowas,ojcowie,żepoznaliścieTego,któryjestod

początku.Piszędowas,młodzi,żezwyciężyliścieZłego.

2,13zwyciężyliścieZłego.Diabełpozostajenazawszekusicielem(Rdz3,1-6;Hi1,6+;Mt4,1+),którypopychaludzidozła(1J3,8+).Myjednakże„poznaliśmy”Syna(2,3),którytrwaw

nas(l,3+.7+),zachowujenasodzłego(3,6-9;5,18;J17,15)iczyninaszwycięzcami„świata”(4,4;5,4-5;J16,33;Mt6,13;por.J1,9+;Jk4,4;Ga6,14).

13.

OpoznaniuBogaiJezusaChrystusazob.kom.do2,3–5;oTym,któryjestodpoczątku,por.kom.do1,1.ChrystusowiistniejącemuodwiekówireprezentującemusprawyOjca

sprzeciwiasięZły(wczesnochrześcijańskieokreślenieszatana–por.Mt13,19;Ef6,16),przedstawicielaktywniedziałającychsiłprzeciwstawnychBogu.Walkęmiędzyniminaświetlijeszczeniżej4,4;
5,5.18.Szatanoddziaływujenaludzizesferyciemności,natomiasttych,którzytrwająwświatłości,usiłujewciągnąćwzasięgswychwpływów,nakłaniającichdopostępowaniaetyczniezłegoorazdo
błędnowierstwa(niżej).Wpowstałejwtensposóbwalcechrześcijanie,doktórychzwracasiętenlist,odnieśli–zaChrystusem–zasadniczezwycięstwo.

Napisałemdowas,dzieci,żeznacieOjca,napisałemdowas,

ojcowie,żepoznaliścieTego,któryjestodpoczątku,napisałemdo
was,młodzi,żejesteściemocniiżenaukaBożatrwawwas,a
zwyciężyliścieZłego.

2,14Napisałemdowas.Wariant(Wulgata):„Piszędowas”.—SformułowaniewtrzecimstychujestpominiętewWulgacie.—Zob.Mk2,2+.

14.

Wierszstanowiretorycznepowtórzeniedwóchpoprzednichwierszy,uzupełniającpoprzedniezapewnieniezwycięstwanadZłymstwierdzeniemnadprzyrodzonejmocyBożejwmłodych,

którejowocemjestwiernośćprzekazanejimnauceBożej(wprzeciwieństwiedobłędnowierców!).

2,12-14.Zachętyskierowanedoróżnychgrup.Forma„piszę”jestprzypuszczalnierównoznacznaformie„napisałem”.Różnicowaniestylubyłopowszechniestosowane,byuczynićutwór

bardziejinteresującym.Ktośmógłstwierdzać„napisałem”wliście,którywłaśniepisał-gramatycynazywajątękonwencję„epistolarnymaorystem”.

Zjednejstronysłowa„ojcowie”,„młodzi”i„dzieci”(Janniewykluczatutajkobiet,leczstosujeówcześnieobowiązującekategoriejęzykowe,zgodniezktórymiformarodzajumęskiegobył

stosowanawodniesieniudogrupmieszanych)mogąoznaczaćróżnestopniezaawansowaniawwierzechrześcijańskiej;zob.komentarzdo1J2,1;zdrugiej,niektórzypisarzekierowaliróżnepouczenia
moralnedoróżnychgrup,omawiającsprawymającedlaniechnajwiększeznaczenie(np.Izokrates,greckiretorzIVw.poChr.;listgreckiegofilozofaEpikura;por.Prz20,29;2Tm2,22).

Wstarożytnymdomuojcowiezajmowalizaszczytnąpozycjęisprawowaliwładzę.Dziecimiałysięuczyćinieposiadałyautorytetuaniwładzy.Młodzibylizwyklekojarzenizsiłąienergią.

Tutajmająpokonaćzłego,uczestniczącwzwycięstwieChrystusa(1J4,4;5,4)nadgrzechem(1J3,10-12).Chociażniektórzystarożytnipisarzeczęstouważalimłodzieńcówzabardziejpodatnychna
określonepokusy(zwłaszczarozpustę),Janwyrażaswojąufnośćwnich.

Niemiłujcieświataanitego,cojestnaświecie.Jeśliktośmiłuje

świat,niemawnimmiłościOjca.

15.

Nowąmyślą–jednakściślezwiązanązpoprzednią–jestostrzeżenieprzedumiłowaniemświata,którynieoznaczatutajwidzialnejrzeczywistościziemskiejjakotakiej–wyszłaona

przecieżspodrękiStwórcy.Autorowilistuchodzioświatpodpadłypodpanowaniegrzechuiszatana,awięcsferęprzeciwstawnąBogu.Niesnującrefleksjinadtym,wjakisposóbówświatpodpadłpod
panowanieZłego,apostoł–zgodniezapokaliptycznąkoncepcją–stwierdzafaktjegowystępnościiniepodatnościnazbawczedziełoBogawChrystusieipostulowaneprzezNiegożyciemoralne.To,co
jestnaświecie,oznaczaogólniestylżyciaipostępowanieludzizesferydoczesności.Mamytujasnowyrażonąmyśloradykalnymprzeciwieństwiesoteriologicznymietycznymmiędzyświatema
Bogiem.Wszystko,cojestzrodzonezBoga,przezwyciężatenświat(por.5,4).JakiekolwiekustępstwaczynionedlaświatasąniedopogodzeniazautentycznąmiłościąBoga.

2,15.Określenie„świat”mogłosięodnosićdowszystkiegozwyjątkiemBoga.TutajoznaczasystemrzeczyprzeciwnyBogu.PodobniejakIzrael,którywStarymTestamenciemusiał

wielokrotniewybieraćpomiędzylojalnościąwobecBogaalojalnościąwobecsąsiednichnarodówpogańskich,chrześcijanierozproszenimiędzynarodamimusieliwybieraćChrystusaponadto,co
ówczesnakulturalansowałajakosprzecznezJegożądaniami.WprzypadkuJanowychczytelników,odmowapójścianakompromismogładużokosztować(1J3,16).

Wszystkobowiem,cojestnaświecie,awięc:pożądliwośćciała,

pożądliwośćoczuipychategożycia,pochodzinieodOjca,leczod
świata.

2,16pychategożycia.ZaWulgatą.Alboteż:„pychabogactwa”.—Siły,którekierują„światem”:zmysłowość,urokpozorów,pychawynikającazposiadaniadóbrziemskich.Prawdziwe

rzeczywistościzaśsązupełnieinne(por.2Kor4,18;Hbr11,1.3.27;itd.).

16.

Trzyszczególnecechycharakteryzująsferęświata:pożądliwośćciała;pożądliwośćoczuipychażycia.Pierwszaskupiawszystkieodruchypochodzącezestronycielesno-zmysłowej

człowieka.Autormiałzapewneszczególnienamyślinadużyciawdziedzinieżyciaseksualnegoorazpijaństwoitp.Pożądliwośćoczuobejmujeodruchybardziejwewnętrzne:chciwość;zazdrość,ale
takżepożądliwośćseksualnąwrazzcałymwyrafinowaniemświatawrogiegoBoguiChrystusowi.Szczytempostawypogrążonegowzłościświatajestpycha,prowadzącaczłowiekadopraktycznej
negacjiswejzależnościodBoga,niekiedyażdoubóstwianiasamegosiebie.Wpewnymsensiepychajestupodstawypoprzedniowymienionychcechpodtrzymywanychprzezczłowieka,alejestowiele
niebezpieczniejszaodnich:wykluczabowiemniemaldrogępowrotnądoBoga,gdyżnaJegomiejsceusiłujeczłowiekpostawićsamegosiebie.Zasadniczojednakaniciało,anioczy,aniżycieniesąjako
takiereprezentantamisferyZłego,leczjedynietymiczynnikami,doktórychzłapożądliwośćznajdujełatwiejszyprzystęp.NaukaJanowaopożądliwościnasuwaskojarzeniazrabinicząteoriądwóch
skłonności:złejidobrej,którewalcząwczłowiekudecydującojegopostępowaniuetycznym.Opierająsięonenarozumieniuczłowiekawsensiejednejpsychofizycznejcałości.Walkamiędzynimi
odbywasięwserculudzkim,aleciałojestczynnikiem,wktórym„złaskłonność”zbieraszczególnieobfiteżniwo.

2,16.StaryTestamentczęstołączyłoczyzpożądliwością,zwłaszczaseksualną,ipychą.Zarównojudaizm,jakistarożytnifilozofowie(np.Arystoteles,Epiktet)potępialiaroganckąpychę.

UmieszczająctetrzywystępkioboksiebieJanmożeczynićaluzję(jaktosugerowaliniektórzyuczeni)doRdz3,6,chociażjęzyk,któryzostałtutajużyty,macharakterbardziejogólny.

Światzaśprzemija,aznimjegopożądliwość;ktozaśwypełnia

wolęBożą,tentrwanawieki.

17.

Wkażdymraziedlachrześcijaninasferaświatapogrążonegowdoczesności,azniąipożądliwość,dotądpanująceniepodzielnie,zostałyprzezwyciężoneiprzemijają.ŚwiętyPaweł

akcentowałichprzemijalnośćwsensieeschatologicznym(1Kor7,31,kom.).Św.Janpragnieuświadomićprzedewszystkimdoczesnośćświataipożądliwości,ichcharakterchwilowy,którynie
gwarantujeprawdziwejegzystencji.Ichskutkiemjestnietrwanie,leczśmierćwieczna.Przeciwnie–pełnieniewoliBożejprzezchrześcijandajeżycie,któretrwanawieki.Trwanietojestniczyminnym
niżżyciemwiecznym(por.J6,51.58;8,51–52;10,28)wzjednoczeniuzBogiem.

2,17.Judaizmmówiłoprzemijaniuświataiotym,żeBożesłowotrwanawieki(por.teżIz40,6-8).Jandodajeotuchytym,którzywoleliraczejumrzećdlasprawyChrystusa,niżprzyjąć

proponowanyprzezświatkompromis(por.1J3,16).

Należywystrzegaćsięnauczycielifałszu

Dzieci,jestjużostatniagodzina,itak,jaksłyszeliście,

antychrystnadchodzi,boototerazwłaśniepojawiłosięwielu
antychrystów;stądpoznajemy,żejużjestostatniagodzina.

2,18antychryst.Wariant:„Antychryst”.—NatemattegoPrzeciwnikaczasówostatecznych,októrychJanmówitutajw1.mn.,zob.2Tes2,3-4+.Występujeonzzaciekłościąprzede

wszystkimprzeciwautentycznejwierzewChrystusaSynaBożego(w.22;4,2-3;por.5,5;J1,18+).

18.

Ostatniagodzinanadajenastępującymwierszomperspektywęhistoriozbawczą:eschatologicznejwalkimiędzydwiemawrogimisferamiprzedstawionymiwyżej,międzysferąświatai

sferąBoga.Ostatniagodzinanieoznaczasamejparuzji,czylipowtórnegoprzyjściaChrystusa,leczczaspoprzedzającykoniec(por.w.28).Ujmujegoonaogólnie(inaczejniecoJ5,28n,zob.kom.),
rezygnujączokreślaniaczyobliczania,alepodającjedyniejednązjegocechcharakterystycznych:wystąpienieantychrystów,októrymwiedządobrzeczytelnicy.Użytaformułajaksłyszeliściezakłada
pouczenieapostolskie.UdzielałgozapewnePawełwTesalonice(2Tes2,3–12),jednakżewjegonomenklaturzeAntychrystnosiimięczłowiekagrzechulubsynazatraceniaiwkażdymraziejest
narzędziemszatana.Nauczaniewczesnochrześcijańskiełączytępostaćzohydąziejącąpustką(Dn9,27;11,31;por.Mk13,14;Mt24,15;dalszyetapjejrozwojuprzedstawiaAp13,1nn;19,19nn).
Wedługówczesnychpojęćantychrystbyłosobąindywidualną,człowiekiem,którywspecjalnysposóbjestnarzędziemnieprawości,działawimieniuszatanaznakiicuda(2Tes2,9)ijakotakistanowi
przeciwieństwopowtórnegoprzyjściaJezusaChrystusawchwiliparuzji.Autorwykładatupowszechnieznanątradycjęoantychryściewsensiewystąpieniabłędnowierców,którychzwalcza,awięcw
połączeniuzezjawiskamijemuwspółczesnymi.RóżnicamiędzykoncepcjąPawłowąaniniejsząpolegajeszczenatym,żeJanwykładapostaćantychrystakolektywnie(podobnie2J),owielu
błędnowiercach,gdytymczasem2Tesmyśliraczejojednostce.Wjednymidrugimwypadkupodkreślonazostałałącznośćwystąpieniaantychrystówzbliskąparuzją,nieoznaczonąjednakprzezautora
1J.Natomiast1Jzajmujesiędokładniejszącharakterystykąbłędnowierców,októrychmuchodzi.

2,18.Żydzipowszechniewierzyli,żewczasachostatecznychszerzyćsiębędziezło.Okresbezpośredniopoprzedzającykoniectegoświatabyłzwykleniesprecyzowany(podobniejaktutaj),

chociażniektórzypisarzeżydowscyprzypisywalimuokreślonetrwanie(np.czterdzieścilat,stoczterdzieścilat).Wydajesięteż,żeniektórzyŻydziwyobrażalisobiepostaćbędącąszczególnym
ucieleśnieniemzłajakoarcykapłanalubwładcęuciskającegoBożylud.Wyobrażenietowywarłoznaczeniewiększywpływwkręgachchrześcijańskich(np.2Tes2,3).ApostołJansugeruje,żejuż
niejakozsamejdefinicjiistniejewielu„Antychrystów”.0anjestjedynympisarzemNowegoTestamentu,któryposługujesiętymterminem.Słowo„anty-”możeoznaczać„zamiast”,Jannazwałby
jednakprzypuszczalniesubstytutChrystusa„fałszywymChrystusem”,podobniejaktoczyniwprzypadku„fałszywychproroków”w1J4,1,gdybyotoznaczeniemuchodziło.Bardziejprawdopodobne
jestodczytanie„anty-”wznaczeniu„przeciwko”,jakoprzeciwnikChrystusa.Por.Pawłowąnaukędotyczącą„działaniatajemnicybezbożności”-2Tes2,7.)

Wyszlionispośródnas,leczniebyliznas,bogdybybyliznas,

pozostalibyznami;atostałosiępoto,abywyszłonajaw,żenie
wszyscysąznas.

2,19niebyliznas.PomimozewnętrznejprzynależnościdowspólnotyniemielijużduchaChrystusa.

19.

Zwierszawynika,iżsąnimiczłonkowiewspólnotychrześcijańskiej,którzyodłączylisięodniejwpewnejchwiliiodtądstalisięnarzędziembłęduiszatana.Wprawdzieniematumowy

otym,żezostalioniwykluczenizKościoła,niemniejnależysuponować,żeniebylioninigdyrzeczywistymi,duchowymijegoczłonkami,alejedynienależelidoniegozewnętrznie.Wwyniku
naturalnegoprocesueliminacjiodpadli,atymsamymbrakzichstronywewnętrznej,duchowejwięzizespołecznościąstałsięoczywisty.Jesttokonkretyzacjamyśli(obszerniejtraktowanejwrozdz.3),
żeten,ktodefinitywnieprzeszedłześmiercidożycia,zciemnościdoświatłaChrystusowego,zostajewciągniętywjegosferębezreszty,takżepowrótdosferygrzechustajesiępraktycznieniemożliwy
(3,6.9).Oczywiściemożeonpopełniaćgrzech,którynieprzynosiśmierciipodlegaodpuszczeniu(zob.wyżej),aleniemożestaćsięnarzędziemnieprawości,bonarodziłsięzBoga(3,9,kom.).Jeślisię
zdarza,żechrześcijaniewracajądopoprzedniegożycia,stająsięnarzędziemszatana,dowodzą,iżnigdynienależeliduchowodouczniówChrystusa,żeniewidzieliGoaniniepoznali(3,6).Jestto
swegorodzajuzbawczo-historycznakonieczność(Łk18,8;2Tes2,3;1Tm4,1;2Tm3,1–5),którejAutorlistunieuzasadnia(np.1Tmuzasadniająobjawieniemudzielanymcharyzmatykom–zob.
kom.do1Tm4,1).

2,19.StaryTestamentmówiłwyraźnie,żesprawiedliwymożestaćsięgrzesznikiem(np.Ez18,24-26),wskazywałteżjednak,żeuczynkiczłowiekamogąujawnićszczerośćlubobłudęjego

serca(np.2Krn12,14).ZarównoGrecy,jakinauczycieleżydowscy,piętnowaliuczniów,którzyokazalisięniewiernilubniezdolnidosprostaniapróbom,zakładającogólnie,żeichwstępnezawierzenie
nauczycielowibyłoniewystarczające.Judaizmzdawałsobiesprawę,żewielunawróconychwrzeczywistościwcalenieprzyjęłonowejwiary,chociażzeszczególnąsurowościątraktowanożydowskich
apostatów,którzyprzyjęliPrawo,następniezaśjeodrzucili.

NiektóretekstyNowegoTestamentu(np.J6,70-71;1J2,19)ujmująkwestięapostazjizperspektywyBożejwszechwiedzy,innezperspektywydoświadczeniawierzącego(np.Ga5,4;1Tm

4,1-2).Wprzeciwieństwiejednakdowiększościwspółczesnychegzegetów,starożytnikomentatorzyżydowscyniedostrzegalisprzecznościmiędzytymidwiemaperspektywami.

WynatomiastmacienamaszczenieodŚwiętegoiwszyscy

jesteścienapełnieniwiedzą.

2,20macienamaszczenieodŚwiętego.ChodzioDuchadanegoMesjaszowi(Iz11,2+;61,1)aprzezNiegowierzącym(3,24;4,13;por.2Kor1,21),Ducha,któryichwewszystkimpoucza

(w.27;J16,13+;por.1Kor2,10.15)idziękiktóremusłowaJezusasą„duchemiżyciem”(J6,63).—Wariantdrugiegostychu:„znaciewszystko”.

20.

CzynnikiemdecydującymotrwaniuiwytrwaniuwChrystusiejestdarudzielonyprzezDuchaŚwiętego,zwanytutajnasposóbobrzędowynamaszczeniem.Zapewniaonwiedzęipoucza

owszystkim(w.27).TęwłaśniefunkcjęprzypisywałaczwartaEwangeliaDuchowi-Parakletowi(J14,17;15,26;16,13).AutorlistuprzypominachrześcijanomofakcieotrzymaniaDuchaŚwiętego,ale
niemówinicosposobieJegootrzymania(zewzmiankionamaszczeniuniemożnawysnućżadnegopewnegownioskucodoaluzjidochrztu).JeśliDuchŚwiętyrazwprowadziłchrześcijaninawprawdę
Bożą,udzieliłmutymsamymwiedzyBożej,uniemożliwiającejgłoszeniejakiegokolwiekbłędu.

Jawamniepisałem,jakobyścienieznaliprawdy,leczżeją

znacieiżeżadnafałszywanaukazprawdyniepochodzi.

2,21Innemożliwetłumaczeniedwukońcowychstychów:„iżewiecie,żeżadnafałszywanaukazprawdyniepochodzi”.

21.

Wierszkontynuujeserięnegatywnychipozytywnychwypowiedzi,koncentrującswąuwagęnaprawdzie.Jestonarównoznacznaztym,oczympouczaDuchŚwięty,Duchprawdy(J

16,13).NadtoprawdastanowiwykładnikrzeczywistościBożej,gdytymczasemfałszywanaukajestcechąznamionującąciemnościiszatana.Toantytetyczneujęcieodpowiadadobrzetendencjomlistu,
podobniejakcałejwspółczesnejmuniekanonicznejliteraturyapokaliptycznej(szczególnieczęstewliteraturzequmrańskiejiwTestXIIPatr.).

2,20-21.WStarymTestamencieludzinamaszczanoolejkiemdowykonaniakonkretnegozadania,zwłaszczadokapłaństwaiurzędukrólewskiego.Terminprzetłumaczonyjako

„namaszczenie”byłteżużywanywznaczeniuprzenośnymwodniesieniudoludziwyznaczonychprzezBogadospełnieniaokreślonejmisji.Chrześcijaniezostaliobdarzenizdolnościąrozeznawania

(zob.1J2,27).

Któżzaśjestkłamcą,jeślinieten,ktozaprzecza,żeJezusjest

Mesjaszem?Tenwłaśniejestantychrystem,ktonieuznajeOjcai
Syna.

2,22Trudnookreślićzpewnością,którzyheretycysątutajprzemiotemkrytyki(prawdopodobnieKerynt,któregobłądznajdujesięwgnozie).TytułChrystusaniejesttujedynieprzekładem

terminu„Mesjasz”,leczprzywołujepełnięwiary„chrześcijan”wTego,który„przyszedłwciele”(2J7).

KtokolwieknieuznajeSyna,niemateżiOjca,ktozaśuznaje

Syna,tenmaiOjca.

22–23.

Poczęścidoktrynalnejnastępujebliższacharakterystykaopisanychbłędnowierców.Łącznikiemmiędzyniąapoprzednimiwypowiedziamijestokreśleniekłamcaświadczący,że

opisanyprzykładniejestwynikiembłęduwypływającegomożezludzkiejułomności,leczstanowikonsekwencjędziałaniaszatana,kierującegosferąkłamstwa.Człowiektenstajesięnarzędziem
szatana–antychrystemwpełnymtegosłowaznaczeniu.Twierdzenie:JezusjestMesjaszem(wchrześcijańskimtegosłowaznaczeniu)stanowiwczesnochrześcijańskiewyznaniewiary,któremuwłaśnie
zaprzeczająbłędnowiercy.JużwczasiedziałalnościJezusanaziemiŻydziprowadzilisporycodomesjańskiejgodnościNauczycielazNazaretu(por.J1,46;4,25n.29;7,26nitd.).Tutajchodziocoś
więcej,mianowicieonajściślejsząłącznośćSyna,JezusaChrystusa,zOjcem.Zagadnieniespornewyszłojużdawnopozaramywypełnieniaobietnicmesjańskich.Jegoprzedmiotemjestboskagodność
ZbawicielaiOdkupicielaorazJegonierozerwalnałącznośćzOjcem.PoprzyjściunaświatSynaBożegoniemainnejdrogizjednoczeniazOjcemjakprzezJezusaChrystusa,niemaautentycznego
poznaniaBogajakprzezSłowo,niemazbawieniaiżyciawiecznegojaktylkowChrystusie.Kimwięcbylicibłędnowiercy?Omówionedotądcechy(zob.takżekom.dorozdz.4)wskazująnato,iż
chodzioheretykówspośródkółdawnychpogan,niezaśżydowskochrześcijańskich(por.charakterystycznybrakdowodzeniaargumentamizeST).Niestety,ogólnedanezawartewliścieniepozwalają
naidentyfikacjębłędnejnaukizżadnązeznanychskądinądherezji.Przypuszczeniaegzegetówwahająsięmiędzybliżejnieokreślonymitendencjami(por.l.mn.±˝ÄŻÇÁąĂÄoą)gnostycyzującymia
doketyzmemlubkonkretnienaukąKerynta,odmawiającąJezusowiChrystusowiboskości.Niejestteżwykluczone,iżchodziowybujałeprądycharyzmatyczneprowadzącedoherezjilubonadużywanie
proroctwawkierunkunieortodoksyjnym.

2,22-23.Fragmenttenmożerówniedobrzezwracaćsięprzeciwkoniechrześcijańskiejopozycjiżydowskiej,jakiwyznawcomKerynta,występującymprzeciwkowierze.Zgadzającsięna

kompromiswkwestiiabsolutnejwyjątkowościJezusajakoChrystusaijedynejdrogidoOjca,chrześcijaniepochodzącyzŻydówmoglibyprawdopodobniepozostaćwsynagodze,unikającwtensposób
niebezpieczeństwazwiązanegozodmowąuczestniczeniawboskimkulciecezaraigroźbyprześladowań.Nietrudnosobiewyobrazić,żefałszywiprorocyopowiadalisięzatakimkompromisem(por.1J
4,1-6)(zob.wprowadzeniedoKsięgiApokalipsy).Kerynt,którynauczałokoło100r.poChr.,wierzył,żeChrystus-DuchzstąpiłnaJezusa,niebyłjednakzNimtożsamy.Ireneusz,pisarzchrześcijański
zkońcaIIw.poChr.,przypisywałtenpoglądtakżewielupóźniejszymgnostykom.

Wyzaśzachowujeciewsobieto,cosłyszeliścieodpoczątku.

Jeżelibędzietrwałowwasto,cosłyszeliścieodpoczątku,toiwy
będziecietrwaćwSynuiwOjcu.

2,24WdrugimstychuchodziokatechezęapostolskąodnośniedomisteriumChrystusa.

24.

Czytelnicy,doktórychzwracasięAutor,sąwolniodtegorodzajubłędu,ponieważtrzymająsięwiernieprzekazanejimnapoczątku,tj.wchwilikiedystalisięchrześcijanami,

apostolskiejwiarywJezusaChrystusa,SynaBożego.JegotosłowoprowadzidozjednoczeniazBogiem,akonsekwentniedożyciawiecznego.

Aobietnicątą,danąprzezNiegosamego,jestżyciewieczne.

25.

Wiersztendajeobietnicężyciawiecznegowprzyszłości,gdyczwartaEwangeliaprzypisujeposiadanieżyciajużterazwierzącym,apełnięwprzyszłymzmartwychwstaniuciał(5,29;

6,33.40.44.54).Autorzwracającsiędochrześcijanutrwalonychwwierzezbraterskimupomnieniem,zakładaposiadanieprzeznichjużtegożycia,kładziewięcnacisknajegoprzyszłąchwałęi
utrwaleniestanuposiadania,kiedyznajdąsięoninazawszezChrystusem.WarunkiempełnegostopniachwałyjesttrwaćwChrystusie.

Towszystkonapisałemwamotych,którzywprowadzająwasw

błąd.

Codowas,tonamaszczenie,któreotrzymaliścieodNiego,

trwawwasiniepotrzebujeciepouczeniaodnikogo,ponieważJego
namaszczeniepouczawasowszystkim.Onojestprawdziweiniejest
kłamstwem.Toteżtrwajciewnimtak,jakwasnauczyło.

2,27Wedługtrzeciegostychuchrześcijaniezostalipouczeniprzezapostołów(w.24;1,3+),jednakżeprzepowiadaniezewnętrzneprzenikaduszetylkodziękiłasceDucha(por.2,20+).

26–27.

Wierszetekończąostrzeżeniaprzedbłędnowiercami,razjeszczeprzeciwstawiającichprawowiernymchrześcijanom.Wtych,którzytrwająwChrystusie,trwarównieżJego

namaszczenie(w.20)dokonaneprzezDuchaŚwiętego,autwierdzającewprawdzie.Czynionowszelkieludzkiepouczaniezbędnym,niewtymwprawdziesensie,bychrześcijanieniebyliposłuszni
oficjalnemunauczaniu,aniteżtylkowtymsensie,byniesłuchalizwodniczychpouczeńbłędnowierców.Chodzioto,żesłowaprawdyinamaszczenieDuchaŚwiętegodająstałyitrwałyfundament
doktrynalny,zapewniającyosiągnięcieżyciawiecznego.TaopartanaświadectwieDuchaŚwiętegopostawawiary,stoiwjaskrawymprzeciwieństwiedokłamstwa,pochodzącegozeźródłanieprawości–
odszatana.Wiersz27niezawierawyraźnychaluzjisakramentalnych(wsensiechrztuśw.czybierzmowania).

2,24-27.Wielukomentatorówutrzymuje,że„namaszczenie”(w.27)odnosisiędoDucha(por.J14,17.26;Dz10,38).Innisugerująwoparciuokontekst,żedoprzesłaniaEwangelii.W

każdymraziejesttoaluzjadoStaregoTestamentu,gdzieBógwybierapewnychludzi,byobdarzyćichszczególnympowołaniem,cotutajodnosisiędowszystkichwierzących.StaryTestament
posługiwałsięobrazemnamaszczeniaolejkiemwznaczeniusymbolicznym,naoznaczeniepoświęceniaalbooddzielenialudzi(np.królów)lubprzedmiotów(np.przybytku)doużytkusakralnego.
Ostatecznepoświęcenienastępowałowchwili,gdyDuchzstępowałnapowołanychludzi(Iz61,1;por.1Sm10,1.9;16,13).

2,18-27.Rozeznawanieduchów:sprawdzianteologiczny.Janmusizapewnićswychczytelników,żetooni,niezaśodstępcy,sąprawdziwyminaśladowcamiBoga.Doprzedstawionego

wyżejsprawdzianuetycznego(1J2,1-11)apostołdodajeterazsprawdzianteologiczny:muszązachowaćwłaściwypoglądnanaturęChrystusa.Janwdalszymciągurozwijatutajnaukęoczasach
ostatecznych(w.18)z1J2,17.

MamyżyćjakodzieciBoże

TerazwłaśnietrwajciewNim,dzieci,abyśmy,gdysięzjawi,

mieliufnośćiwdniuJegoprzyjścianiedoznaliwstydu.

28.

Założeniaparenetyczneodwołująsiędoznacznieszerszejmotywacjidoktrynalnej.Poomówieniuzagadnieńzwiązanychzostatniągodziną(2,18),okresemdziałaniaantychrystów,

wskazujeAutorformalnienaparuzjęjakochwilę,kiedyustanieichzłowrogiedzieło,alekiedyrównieżnadejdzieczasobrachunku.Cichrześcijanie,którzywytrwaliwChrystusie,wierniprzekazanej
przezDuchaŚwiętegoprawdzie,mogązpełnąufnościąprzystąpićdosędziowskiegotrybunałuPana.Doznaćwstydujestrównoznacznezwyrokiemodrzuceniadlatych,którzyokazalisięniegodni
imieniaChrystusowego.Odrzuceniestoiwprzeciwieństwiedonagrodyzapostawęchrześcijanwiernychsłowuprawdy.

2,28.Wtradycjiżydowskiejdzień,wktórymBógprzyjdzie,byosądzićświat,mabyćdniempełnymgrozyilękudlaludzi,którzyniebyliposłuszniJegowoli(por.Am5,18-20).

Jeżeliwiecie,żejestSprawiedliwy,touznajcierównież,że

każdy,ktopostępujesprawiedliwie,pochodziodNiego.

29.

ChrystusPanjestSprawiedliwy(por.oBogu–1,9).WjęzykubiblijnymwodniesieniudoBogaoznaczato:wiernyobietnicomswegosłowaiświadczącegooNimDuchaŚwiętego,ito

zobowiązuje,alestanowitakżesprawdzian.Zobowiązujedożyciawwiernościpodjętymzobowiązaniomchrześcijańskim,cozkoleijestkryteriumtrwałejprzynależnościdoChrystusaipochodzeniaod
Boga(por.J1,13;1J3,9;4,7).

2,29.Wstarożytnościpanowałoprzekonanie,żedziecidziedzicząnaturęojców.Poglądtenbyłtakpowszechny,żewielupisarzyostrzegało,iżcudzołożnicyniepowinnimiećdzieci,bynie

odcisnąłsięwnichichobraz.

1J3

Popatrzcie,jakąmiłościąobdarzyłnasOjciec:zostaliśmy

nazwanidziećmiBożymi,irzeczywiścienimijesteśmy.Światzaś
dlategonasniezna,żeniepoznałJego.

3,1irzeczywiścienimijesteśmy.Brakwniektórychrkpsach.Wariant(Wulgata):„abyśmynimibyli”.

To,cochrześcijaninposiadaobecnie,zawdzięczamiłościOjca.Miłośćjesttymczynnikiem,dziękiktóremuBógzniwelowałnieskończonydystansdzielącyStwórcęodstworzenia,

Świętegoświętych–odgrzesznika,bypociągnąćczłowiekakuSobieiuczynićgoSobiebliskim,godnymnosićtytułdzieckaBożego.Tamiłość,którąJezusprzyrzekłswoimnaOstatniejWieczerzy(J
16,27)–zwracającsiędogronaswychuczniów,stajesięterazudziałemkażdegochrześcijaninaztytułutrwaniawChrystusie.DzieckiemBożymstajesięchrześcijaninjakonarodzonyzBoga(3,9).
MocątegopochodzeniaotrzymujeondarDucha(„namaszczenie”).

3,1.Wszyscy,którzypodzielalipoglądJana,żechrześcijaniesądziećmiBożymi,zgodzilibysięzmyślą,którąapostołtutajwyraża.NiemalwspółczesnyJanowiżydowskinauczycielrabbi

Akiba,powiadał:„Bógumiłowałludzkość,bowiemstworzyłjąnaswójobraz.Jegomiłośćjestjednakjeszczewiększa,gdyżnietylkostworzyłjąnaswójobraz,alerównieżdałjejtopoznać”.Rabbi
Meir,żyjącywdrugiejpołowieIIw.poChr.,pisał:„UmiłowanyjestIzrael...sąonibowiemdziećmiBożymi”.

Umiłowani,obecniejesteśmydziećmiBożymi,alejeszczesię

nieujawniło,czymbędziemy.Wiemy,żegdysięobjawi,będziemydo
Niegopodobni,boujrzymyGotakim,jakimjest.

MimotegodziecięctwoBożeniejestostatecznymwypełnieniemzbawienia:zmierzaonokueschatologicznejchwale,kupełnemuwspółuczestnictwuzOjcemizJezusemChrystusem.

PodobnidoBogabędziemydziękidoskonałejwizjiBoga,jakązapewniabezpośredniaJegobliskośćwwieczności.Naniejopierasięrównieżchwałaeschatologicznachrześcijan(J17,22–wsensie
chwałyjużposiadanej).OglądanieBogabędziebezpośrednie(naziemiwierzącywidząOjcawSynu),mówiącjęzykiemPawłowym:twarząwtwarz(1Kor13,12).

Każdyzaś,ktopokładawNimtęnadzieję,uświęcasię,

podobniejakOnjestświęty.

3,3uświęcasię...jestświęty.Albo:„oczyszczasię...jestczysty”wznaczeniu:bezgrzechu.
—On.ChodzioJezusa.

Taperspektywabudziipodtrzymujenadziejęchrześcijańską,którejgwarantemjestsamBóg.Uświęcaniesięjakoowoctejnadzieimawydźwięketyczny:człowiekżyjącyniąstajesię

wolnyodwszelkiegogrzechu,stajesięświęty.

3,2-3.Wniektórychnurtachmyśligreckiejnaturaludzkaupodabniałasiędobóstwadziękikontemplacjisprawboskich.Filozofowiestarożytni,np.Platon,wierzyli,żedokonalitej

przemianydziękioglądowiumysłu,niezaśzapomocąwiedzyzmysłowej.Filonpodzielałpogląd,żeczłowiekmożeoglądaćBogajedyniewdoświadczeniumistycznym,uważałbowiem,żeBógjest
transcendentnyWierzył,żeBógobdarzyłIzraela,azwłaszczaproroków,zdolnościąwizji,którejmusiałajednaktowarzyszyćcnotaiczystośćduszy,iktóramiałasiędopełnićwchwiliosiągnięcia
doskonałości.Myśltapojawiasięteżwpewnychpalestyńskichtekstachżydowskich,zwłaszczazkręgumistycyzmu.Byćmożewiększeznaczeniematutajfakt,żeoglądanieBogabyłoczęstołączonez
czasamiostatecznymi,zaśwpewnychnurtachapokaliptycznejmyśliżydowskiejwidzenieBożejchwałymiałodoprowadzićdoprzemianyczłowieka.

ApostołJanmożeczerpaćwiększośćelementówobrazuprzemianydzięki

oglądaniuBożejchwałyzeStaregoTestamentu(Wj34,29-35;zob.komentarz
doJ1,14-18).Wedługapostołaczłowiek,któryznaBoga,oczyszczasię
proporcjonalniedoposiadanejwiedzy,pełneiostateczneoczyszczenienastąpi
zaśwówczas,gdypoznaBogawsposóbdoskonały.

2,28-3,3.GotowośćnaprzyjścieJezusa.CzytelnicyJanowimieliwdalszymciągutrwaćwChrystusie(w.28),jakdotejpory(w.27).Natemattrwania(zamieszkiwania,pozostawania),

zob.komentarzdoJ15,1-8.

Musimyunikaćgrzechu

Każdy,ktogrzeszy,dopuszczasiębezprawia,ponieważgrzech

jestbezprawiem.

Grzechibezprawietodwawspółzależneaspektyprzewrotności,jednakżepierwszyzdajesiębyćuczestnictwemwdrugim,owieleintensywniejszymcododziałaniazła.Bezprawie,

jakkolwieketymologiczniezwiązaneznegacjąPrawa,wznaczeniuwczesnochrześcijańskim(podobniejakwewspółczesnymNTjudaizmie,szczególnieQumran)wyrażapanowaniezławokresie
eschatologicznym.Wtymznaczeniumówiśw.PawełoNiegodziwcu(¬˝oĽoÂ)jakoorzecznikubezprawia(2Tes2,8,kom.)iotajemnicybezbożności(2Tes2,7).Uosobieniembezprawiajestszatan,
uważanyzazwierzchnikasferyprzewrotności.Wtymznaczeniukażdy,ktogrzeszy,stajesię–zależnieodrodzajuiwielkościgrzechu–narzędziembezprawiaiszatana.Autorlistumówi
najprawdopodobniejowszelkimgrzechu,sprowadzającymśmierć(ubłędnowierców)iniesprowadzającymjej(uchrześcijan),bokażdyznichmacośzesferynieprawości.Natomiastjestrzecządość
wątpliwą,czybezprawienawiązywałobydopoprzednichwezwańdozachowywaniaprzykazań,któreodrzucalignostycyzującylibertyniwimięswejrzekomej„wiedzy”.

3,4.Grecyuważaligrzechzaniedoskonałość.StaryTestamentijudaizmutożsamiałygoznaruszeniemBożegoPrawa.Janpragnie,bywszyscyzrozumieli,żeonsampojmujegrzechw

znaczeniubiblijnym.

Wiecie,żeOnsięobjawiłpoto,abyzgładzićgrzechy,wNim

zaśniemagrzechu.

3,5grzechy.Wariant:„naszegrzechy”.

Pouczenieprzypominanajważniejszepunktykatechezychrzcielnej:Chrystusprzyszedłnaświat,abyzgładzićgrzechy,sampozostającpozasferąizasięgiemgrzechu.JegoBoskanatura

jestwręczniedopogodzeniazjakimkolwiekcieniemgrzechu.JeżelichrześcijaniestalisiępouwolnieniuodgrzechówprzezChrystusaprawdziwiedziećmiBożymiijeżelizdążajądouczestnictwa
eschatologicznegowżyciuBożym,niemogąmiećnicwspólnegozgrzechem.

3,5.Apostołużywatutajprzypuszczalniejęzykaofiarniczego;por.J1,29.Myśljesttaka,żeludzie,którzytrwająwJezusie,zostaliwyzwolenizgrzechu.

KtokolwiektrwawNim,niegrzeszy,żadenzaśztych,którzy

grzeszą,niewidziałGoaniGoniepoznał.

3,6KtokolwiektrwawNim,niegrzeszy.Janstylizujeobrazy.ZnadzieioglądaniaBoga(w.2)idopełnionejświętości(w.3)wynikajużteraz,przezdziałanieJezusaChrystusa(w.5;2,2),

wolnośćodwszelkiegozławłaściwasynomBoga(w.9;5,18;por.Ga5,16),którzyzostali„usprawiedliwieni”(w.7;2,29;por.Rz3,24-25+).Tojednakżeniewykluczawrzeczywistościkonkretnej
możliwościgrzechu(1,8-10+),którywłaśnieniszczywięź(por.2,3-5).

Dzieci,niedajciesięzwodzićnikomu;ten,ktopostępuje

sprawiedliwie,jestsprawiedliwy,takjakOnjestsprawiedliwy.

6–7.

Zgodniezesposobemmyśleniaantytetycznym,Autorprzedstawiadwiediametralnieróżnepostawywobecgrzechu:ci,którzynietylkoprzyjęliimięChrystusaistalisięchrześcijanami,

aletrwająwNim,pozostająpozasferągrzechu,takjakChrystusjestpozanią.Niechodzituostwierdzenie„możnościniegrzeszenia”,atymmniejtylko„niemożliwościpopełnianiagrzechu”,leczo
zasadępraktyczną,potwierdzanąprzezżycie,którąmożnatakżeodwrócić:ktoniepopełniagrzechu,pozostajetrwalezwiązanyzChrystusem.Odwrotnie,jeślikto„grzeszy”wpełnymtegosłowa
znaczeniu(udziałwsferzebezprawia–zob.wyżej),dowodzibrakuuczestnictwawżyciuBożym,acowięcej,że„Goniewidziałaniniezna”(por.2,4.9.11oraz3,6).Opostępowaniunawzór
sprawiedliwościChrystusazob.kom.do2,29.

3,6-7.Wersettenponownienawiązujedomocy,którakryjesięwoglądaniuBoga(por.1J3,2-3)iprowadzidoprzemianyczłowieka.Niektórzykomentatorzysądzą,żestanbezgrzeszności

pełnitutajrolęideału:wierzącyjestpozbawionygrzechu„wtakimstopniu,wjakim”trwawChrystusie.(Platonuważał,żewtakimstopniu,wjakimczłowiekjestprawdziwymartystą,jegodziełojest
doskonałe.Jeślijednakjegodziełuczegośbrakuje,oznaczato,żetwórcaniedokońcapostępowałjakprawdziwyartysta).Innisądzą,żesłowatemająsenspotencjalny:wierzącyjestzdolnydo
prowadzeniabezgrzesznegożycia(por.J8,31-36).Jednakwerset9jestzbytjednoznaczny,byinterpretacjetakiemogłybyćprawdziwe.

Wydajesię,żeJanobracatwierdzeniafałszywychnauczycieliiichnaśladowcówprzeciwkonimsamym(1J1,8-10):wprzeciwieństwiedobłędnowierców,którzypowiadająjedynie,żenie

majągrzechu,prawdziwiwierzącyrzeczywiścienieżyjąwgrzechu.(Wielukomentatorówsugerowało,żeformaczasuteraźniejszegowjakimużytosłowa„grzeszyć”wskazujena„życiewgrzechu”,tj.
popełnianiegrzechówjakocharakterystycznystylżycia.Niejesttoprowadzeniesprawiedliwegożyciaisporadyczneuleganiepokusom,poktórymnastępujeszczerenawrócenie).Konkretnegrzechy,
którewystępująwJanowymopisieodstępców,stanowiąpogwałceniedwóchpodstawowychprzykazań,któreapostołpodkreśląwswoimliście:właściwejpostawywstosunkudoczłonkówwspólnoty
chrześcijańskiejiwłaściwychpoglądównaosobęJezusa(1J3,24).Janmożewięcmiećnamyśli,żepopełniająonigrzech,któryprowadzidośmierci,tj.utratyżyciawiecznego(por.1J5,16-17).

Ktogrzeszy,jestdzieckiemdiabła,ponieważdiabełtrwaw

grzechuodpoczątku.SynBożyobjawiłsiępoto,abyzniszczyć
dzieładiabła.

3,8jestdzieckiemdiabła.Wyrażenia:„byćzBoga”,„byćzprawdy”,„dzieciBoga”,znaczą,żechrześcijaninżyjepodwpływemBoga,którytrwawnim.Zostająimprzeciwstawione

sformułowania:„pochodzićoddiabła”(3,8),„odZłego”(3,12),„zeświata”(2,16;4,5),„dziecidiabła”(3,10),określającewszystkich,którzyżyjąpodprzewrotnymwpływemszatanaipozwalająmusię
zwodzić.

ZkoleiprzechodziAutorlistudosprawcygrzechuinieprawości,doszatana.CzwartaEwangeliaprzedstawiłagojakozabójcęodpoczątkuiojcakłamstwa(J8,44).Trwanieodpoczątku

wgrzechunawiązujedoopisuupadkuludzkościwRdz3,dalej,docałejhistoriizbawienia,wktórejszatanjestrzecznikiemszerzącegosięgrzechuizepsucia.Toteżludziepopełniającygrzechstająsię
duchowymidziećmidiabła,jegowiernyminaśladowcami,awrzeczywistości–narzędziami.Alejeszczewięcej:byćdzieckiemdiabłaoznaczazaprzeczeniedziecięctwaBożego.Międzydziecięctwem
jednymidrugimistniejenieskończonaprzepaść,wykluczającawszelkąpostawępośredniąipaktowaniezgrzechem.MisjąChrystusa,działającegowświeciejakoJezuszNazaretu,byławalkaz

szatanemizniszczeniejegozłowrogiegodzieła.Stwierdzenieto,zgodnezargumentacjąEwangelii,należałobyćmożerównieżdonauczaniakatechumenów,choćdualistyczneprzedstawienietejwalki
wskazujenamyślwswejformiespecyficznieJanową.

3,8.WedługZwojówznadMorzaMartwego,wszystkiegrzechysąpopełnianepodwpływemduchabłędu;zważywszynatradycyjnypoglądżydowski,zgodniezktórymdiabełwprowadził

grzechnaświat,wszystkiegrzechysąwostatecznymrozrachunkujegodzieleniiwyrażająjegoosobę.

KtokolwieknarodziłsięzBoga,niegrzeszy,gdyżtrwawnim

nasienieBoże;takiniemożegrzeszyć,bosięnarodziłzBoga.

3,9nasienieBoże.ByćmożechodzioChrystusa(por.Ga3,16;1J5,18),araczejbądźtooDucha(por.2,20.27),bądźteżozalążekżycia,którymjestotrzymanesłowo(2,7.24),owocujące

przezDucha(2,20.27).

NasienieBoże,którejestczynnikiemżyciaprowadzonegozdalaodsferygrzechu,oznaczadarDuchaŚwiętego.JużJ3,6mówioegzystencjiduchowejtego,cosięnarodziłozDucha.

Nasieniejestwięcpodobnąprzenośniącoinamaszczenie.Wjednymidrugimwypadkuchodzio„zamieszkanie”DuchaŚwiętegowchrześcijaninie.Niepodatnośćchrześcijaninanagrzechjestwłaśnie
Jegoowocem.MimotoDuchŚwiętymieszkającywwierzącymniejestjakąśsiłąmagiczną,którauwalniałabyczłowiekaodczujnościizaangażowaniaetycznego,alewzmacniatepostawyiczynije
skutecznymi.DlategoteżnarodzeniesięzBoga,pochodzącezdaruJegołaski,realizujesięwustawicznejwspółpracyzniąprzezDucha.

Musimyzachowaćprzykazania,zwłaszczaprzykazanie

wzajemnejmiłości

DziękitemumożnarozpoznaćdzieciBogaidziecidiabła:kto

postępujeniesprawiedliwie,niejestzBoga,jakiten,ktoniemiłuje
swegobrata.

10.

Podziałludzinadwaobozy:pobożnych,kierującychsięduchemChrystusaizrodzonychzBoga,orazniezbożnych,należącychdosferyszatana,jestwłaściwycałemupiśmiennictwu

późnożydowskiemuotendencjachapokaliptycznych.Najwyraźniejwystępujewpismachqumrańskich,gdziesynowieświatłości(albo„ludziedziałuBożego”)stojąwnieubłaganymprzeciwieństwiedo
„synówciemności”,zwanychrównieżludźmi„działuBeliala”(jednozokreśleńszatana).Międzynimipanujeodwiecznanienawiśćiwalka(ażdozmagańorężnych,jakiezakładaRegułaWojny).Autor
1Jpodajeorientacyjnekryteria(podobniejakRegułaZrzeszeniazQumran!),pozwalająceodróżnićjednychoddrugich:sąnimisprawiedliwość,rozumianawprzedstawionympowyżejznaczeniu,i
miłośćbraterska,którabędzieprzedmiotemnastępnychrozważań.

3,9-10.Natematbezgrzeszności,zob.komentarzdoww.6-7.Niektórzybadaczesugerowali,żeJanzaczerpnąłobraz„nasienia”odswoichprzeciwników,ideatapojawiasiębowiempóźniej

ugnostyków.Obraztenbyłjużjednakpowszechnieużywanywtradycjichrześcijańskiej(Jk1,18.21;1P1,23;zob.komentarzdo1P1,23).Wierzono,żedzieckodziedziczynaturęojcaza
pośrednictwemnasienia,Janmożewięcwykorzystaćtenobrazdoprzekazaniaswojejmyśli:ci,którzynarodzilisięzBoga,dziękinawróceniuwyrażająJegoosobę,cizaś,którzynienarodzilisięz
Boga,równieżujawniajątoswojąnaturą.WedługStaregoTestamentuBożesłowozapisanewsercumiałomocprzezwyciężeniagrzechu(np.Ps119,11;Jr31,32-33).

Takabowiemjestnowina,którąusłyszeliścieodpoczątku,że

mamysięwzajemniemiłować.

11.

Nowina(gr.±łłµ»Ż±)oznaczaraczejpolecenieChrystusalubkonkretnieprzedstawioneprzykazanienowe(por.do2,7).Chodziomiłośćbliźniegoitowszechobejmującą,nie

ograniczonądożadnejgrupypartykularnej(jakwQumran,gdzieobowiązywałaonawobecczłonkówZrzeszenia,natomiastwobecinnychludzinależałopraktykowaćnienawiść).Wprzeciwieństwiedo
świata,którywobecuczniówChrystusaokazujenienawiśćlubwnajlepszymrazieobojętność,chrześcijaninniemożewykluczaćnikogozeswejmiłości.Przykazanietakrozumianeniejestczymś
nowymdlaczytelników,aleznanymimodchwili,kiedyzetknęlisięzesłowemBożym.

Nietak,jakKain,którypochodziłodZłegoizabiłswegobrata.

Aczemugozabił?Ponieważczynyjegobyłyzłe,bratazaś
sprawiedliwe.

3,12Taantytezawdalszejczęścitekstu,ażdo4,6,jestkontynuowanawprzeciwstawieniusynówBożych,którzyżyjąwprawdzieimiłości,iświata,gdziekrólujągrzechoraznienawiść.

12.

TymrazemAutornaświetlaswojestwierdzenienajbardziejjaskrawymprzykładem,jakiegodostarczaST:bratobójstwemKaina.Historiatabyłapowszechnieznana,dlategoteżtu

otrzymujeonainterpretacjęwstyluspecyficznieJanowym.Czytelnikdowiadujesię,żeKainbyłodZłego(oddiabła–por.3,8),czylinależałaktywniedosferyszatanaistałsięnarzędziemnieprawości.
Godnauwagijestzgodnośćzabójstwajakoowocunieprawościzokreśleniemdiabłajakozabójcyodpoczątku(J8,44).DalejdoszukujesięAutorbliższej,obiektywnejprzyczynybratobójstwa.Kain
popełniłje(Rdz4,8)naskutekswoichwystępkówmoralnych,któretworzyłyprzepaśćmiędzyKainemasprawiedliwympostępowaniemjegobrataAbla.Przepaśćtęmożewypełnićjedyniealbo
oczyszczającedziałanieBoże,podjęteprzezczłowieka,alboaktywnedziałanienieprawości,zmierzającedopociągnięcia–nawetprzezgwałtimord–tego,coprawe,kusobie.WKainiezwyciężyłoto
ostatnieiukazałowcałejpełniaktywnedziałaniezła.WykładhistoriiKainaiAblastanowirodzajchrześcijańskiegomidraszu,podporządkowanyjestjednakzałożeniomparenetycznym.

Niedziwciesię,bracia,jeśliświatwasnienawidzi.

13.

Wswejnienawiści,którejowocembyłmord,okazałsięKaintypowymprzedstawicielemświatapodpadłegopodpanowanieBeliala.Odtamtejchwiliświattrwawswejnienawiści,a

nawetpotęgujejąwmiaręzbliżaniasiękukońcowiczasów.Czytelnicy,którychłączymiłośćbraterska,niepowinnisiędziwić,skorodoświadczająnasobieskutkówtejnienawiści.

3,11-13.WzmiankaozamordowaniuAblaprzezKainaczęstopowracawtradycjiżydowskiej,czasamizniewielkimirozwinięciami.Wpewnychtradycjachbardziejszczegółowoomawiasię

niegodziwośćKaina.WrazzupływemczasuKainstałsiętradycyjnympierwowzoremzła(KsięgaJubileuszówi1KsięgaHenocha.FaryzeuszełączyliczasamiKainazsaduceuszamiiichniewiarąw
przyszłeżycie).PismoŚwięteokreślagomianem„niesprawiedliwego”(Mdr10,3).FilonwielokrotnieprzedstawiałKainajakosymbolmiłościsamegosiebieiczyniłzeńprzykładzasady,wmyślktórej
„gorszysprzeciwiasięlepszemu”,podobniejaktomamiejscetutaj(por.Ga4,29).NiektórzypóźniejsignostycywystępującyprzeciwkoPrawuuważaliKainazabohatera.

Wczasachstarożytnychzamordowaniebratabyłouważanezajednąznajpotworniejszychzbrodni(zob.np.Cyceron,Horacy).Janodnosisłowo„brat”dokażdegoczłonkachrześcijańskiej

wspólnoty.Zabójcabyłdzieckiemdiabła(1J3,10),bowiemjednymzpierwszychuczynkówdiabłabyłosprowadzenieśmiercinaAdama(zob.komentarzdoJ8,44).Niektórepóźniejszeteksty
rabinackiepowiadają,żeojcemKainabyłzłyanioł,byćmożenawetsamdiabeł.Rywalizacjamiędzyrodzeństwem(Rdz37,8;1Sm17,28)zwykleustawaławrazzupływemczasu,leczczynKaina
uniemożliwiłpojednanie.

Mywiemy,żeprzeszliśmyześmiercidożycia,bomiłujemy

braci,ktozaśniemiłuje,trwawśmierci.

Każdy,ktonienawidzi

swegobrata,jestzabójcą,awiecie,żeżadenzabójcanienosiwsobie
życiawiecznego.

14–15.

Winnaichożywiaćświadomość,iżzasprawązbawczegoczynuJezusaChrystusa,przezswąwiarę,zostaliuwolnienizesferygrzechuiśmierci,przechodzącdożycia.Cechą

rozpoznawczątych,cozostalizrodzeniprzezBoga–jestmiłość(3,10;4,7).Nienawiśćnatomiastkwalifikujedosferyśmierci,skądniemawyzwolenia.Brakmiłościbliźniegodowodzi,żezbawcze
wołanieJezusaChrystusanieznalazłoechawtymczłowieku.Nienawiśćczyniczłowiekapodobnymdomordercy,czegodowiódłwpełniprzytoczonywyżejprzykładKaina,anadtowyraziłwKazaniu
naGórzesamJezus(por.Mt5,21n,kom.).Zgodniezwyrażonymwielokrotnieprzeświadczeniemzabójcaniemożepozostaćprzyżyciu(wsensieprawno-fizycznym).Tosamoobowiązujewdziedzinie
nadprzyrodzonej.Ktonienawidzibliźniego,wykazującpostawępodobnądozabójcy,dajedowód,żenieposiadanajwyższegodaruBożego:życiawiecznego.Jestonwpełnymsensieczłowiekiem
podpadłympanowaniuśmierci,zarównofizycznej,jakeschatologicznej.WtensposóbprastarazasadawyrażonawRdz9,6nabieranowej,pełnejinadprzyrodzonejinterpretacji.

3,14-15.ZabójstwobyłowPrawieStaregoTestamentukaraneśmiercią,zaśwpóźniejszejmyśliżydowskiejzasługiwałonakaręGehenny.Jezusuważałzazabójstwonawetpostawę,która

mogłaprowadzićdopopełnieniago(por.Mt5,21-22).

Potympoznaliśmymiłość,żeOnoddałzanasżycieswoje.My

takżewinniśmyoddaćżyciezabraci.

16.

WwierszutymAutorprzechodzidopozytywnegookreśleniawymiarówmiłości.Natychmiastnasuwamusięnamyślprzykładnajdoskonalszejjejpostaci:zbawczaśmierćJezusana

krzyżu.To,żeJezusChrystusofiarowałswojeżycienakrzyżuzagrzechyświata,wyrażanajpełniejistotętejmiłościwformienajautentyczniejszej.PrzeciwstawiającowąmiłośćnienawiściKaina
możnapowiedzieć,żeoilenienawiśćzabiera(życie),chcepociągnąćwsferęnieprawości,miłośćdajemożliwiewszystkozsiebiedlaizainnych,czytoprzyjaciół(J15,13),czyteżnieprzyjaciół(Mt
5,44).Stądnasuwasiępostulatetyczny:naśladującChrystusa,chrześcijaninmaofiarować–jeślizajdziepotrzeba–tytułemtejmiłościswojewłasneżyciezabraci,tj.zainnychchrześcijan.Chodzi
więcomiłośćnieznającągranic,nawetjeśliwgręwchodzitakcennyskarb,jakżycie.ZamiastniegowformiedoczesnejzapewniaonawiecznystanposiadaniazaprzykłademChrystusauwielbionego.

Jeślibyktośposiadałnaświeciemajątekiwidział,żebratjego

cierpiniedostatek,azamknąłprzednimsweserce,jakmożetrwaćw
nimmiłośćBoga?

3,16-17.CzytelnicyJanowispodziewalisięprześladowali,byćmożenawetutratyżycia,chociażdotejporyniewieluponiosłośmierćmęczeńską(Ap2,13).Odmowauczestniczeniaw

obchodachboskiegokultucezaraspowodowałabyuznaniewierzącychzawywrotowców,wrogombyłobywięcłatwiejwydawaćichmiejscowymwładzom.Ponieważwięźniowienieposiadający
obywatelstwabylizwykletorturowaniwceluwydobyciazeznań,zwłaszczajeślibyliniewolnikami,chrześcijaniemusieliwielewycierpieć,byniewydaćwspółbracinaśmierć.

Jandomagasięodwierzącychautentycznejpostawymiłościjużwchwiliobecnej.Apostaci,którzyodeszlizewspólnoty,byćmożeabyuniknąćprześladowań,sąodpowiedzialnizaśmierć

innych,podobniejakKain.Prawdziwichrześcijaniepowinnijednakprowadzićofiarneżycie,codzienniepoświęcającsiędlainnych.Podobniejakwpewnychnurtachmyśliżydowskiej,skąpstwowobec
potrzebującegopowodowało,żecierpiałongłód(por.Jk2,15).

Dzieci,niemiłujmysłowemijęzykiem,aleczynemiprawdą.

17–18.

Niezawszejednakżyciechrześcijańskiewymagatakwielkiejofiary.Autorprzytaczawięcinnyprzykład,jaksięwydaje,naderaktualnywniektórychśrodowiskachchrześcijańskich;

podobniejakdziś.Miłośćtonietylkogotowośćdooddaniażyciazadrugich–torzeczywistyczyn.Udzielaniepotrzebującemubratudóbrmaterialnychposiadanychwobfitościlubnawetdzieleniesięw
niedostatkunależydoautentycznychprzejawówmiłości.Natomiastnieczułość(„zamykanieserca”)napotrzebybliźniego(por.Jk2,15n,kom.)wykluczajejistnienie.Serce,awłaściwiewjęz.gr.
„wnętrzności”,uważanebyłozasiedliskoodruchówmiłosierdzia,któreprzyczynachmiłościodgrywatakważnąrolę.Pięknesłowaniezaradząniedostatkowibliźniego(por.Jk2,14);sprawitomiłość,
popartaczynem.

3,18.KsięgaMądrościorazstarożytnaliteratura(np.Izokrates,Demostenes,Kwintylian,Seneka,Lukian)częstołączyły„słowo”i„czyn”.Chwalonotego,ktobyłwiernyobojgu,zaśten,

ktomówiłanieczynił,byłtraktowanyjakobłudnik.

Potympoznamy,żejesteśmyzprawdy,iuspokoimyprzedNim

naszeserca.

3,19poznamy.Wariant(Wulgata):„poznajemy”.—WJsłowu„prawda”nadajesię(2,4)znaczeniebardzoszerokie,któreobejmujewiaręimiłość(3,23;5,1).„Zprawdy”sąci,którzy

wierzą(2,21-22),którzykochają(3,18-19).Por.2J4-6;3J3-8;J3,21;8,31+;18,37.

19.

TakapostawajestznamieniempochodzeniazBożejsferyprawdyigwarantujepewnądrogędotejsfery,dopełnegozjednoczeniazBogiem.Jeślizaśczłowiekpostępującywedługzasad

miłościczujesięzaniepokojonywsumieniuzpowoduswejsłabościiniedoskonałości,miłośćzapewnimuspokójwewnętrznyiupewnigo,żeżycieBoże,zktóregosięwywodzi,niejestułudą.Co
więcej,Bóg,któregomiłośćnaśladujechrześcijanin,upoważniadouspokojeniasumieniaisercauświadamiającegoczłowiekowijegoograniczonośćetyczną.

3,19.ZwojeznadMorzaMartwegonazywajączasamisprawiedliwych„dziećmiprawdy”lub„działemBożejprawdy”.

Ajeśliserceoskarżanas,toprzecieżBógjestwiększyniżnasze

sercaiznawszystko.

3,20Człowiek,któryczujewyrzuty„swegoserca”,swegosumienia(por.1Kor4,4+;Ef1,18+),wie,żeBógznawszystko(por.J16,30)iżeOnjestMiłością(3,1;4,8+),awięcżejest

bardziejprzenikliwyibardziejwyrozumiałyniżnaszesumienie,jednakżezakładasiępraktykowaniemiłościiwypełnianieprzykazań(w.23-24).—Innetłumaczenie:„iprzedNimprzekonamynasze
serce,jeżelionobynasoskarżało,żeBógjestwiększyodnaszegosercaiżeOnznawszystko”.

20.

MiłośćiłaskaBoga,któryjestwiększyodnaszychorganówżyciareligijnegoimoralnego,stanowiostojęnadzieiiufnościchrześcijańskiej.Onprzenikadoskonalecałegoczłowieka(zna

wszystko)iodnosiwszystkodomiaryswejnieskończonejmiłości.Autorniemówiwyraźnie,czyniepokójsumieniapowodujągrzechy(popełnionepootrzymaniułaskiwiary?przedtem?),czyteż
niemożnośćosiągnięciapełnejmiarydoskonałościBożejnamiaręChrystusa.Jednojestpewne:nieskończonamiłośćBożaprzewyższanieskończenietenstanrzeczyiwładzeludzkie,któredyktują
niepokój,jestwięcniezawodnąucieczkąchrześcijanina.

Umiłowani,jeślisercenasnieoskarża,tomamyufnośćwBogu,

21.

Serce,któreosiągnęłopokójwBogulubktórenicniewyrzucachrześcijaninowi,przepełniaufność:znajdujesięonowstaniedoskonałejprzyjaźnizBogiem.

3,20-21.Wjudaizmiewielokrotniepodkreślano,żeBógznasercawszystkichludzi(por.Jr29,23).NiektóretekstynazywająGonawet„BadającymSerca”.Bibliapowiada:„Szczęśliwy,

któregowłasnaduszaniepotępia”(Syr14,2).

aocoprosićbędziemy,otrzymamyodNiego,ponieważ

zachowujemyJegoprzykazaniaiczynimyto,cosięJemupodoba.

22.

KonsekwencjątegostanujestabsolutnapewnośćwysłuchaniamodlitwzanoszonychdoNiego;temattenomawiaszerokoJ14,13n;15,7;16,23n.26.Chrześcijaninpraktykującymiłość

Bogaibliźniegowypełniaprzykazaniajakocośoczywistegoinaturalnego.Niesądlaniegociężarem,leczspontanicznąpotrzebąserca.

PrzykazaniezaśJegojesttakie,abyśmywierzyliwimięJego

Syna,JezusaChrystusa,imiłowalisięwzajemnietak,jaknam
nakazał.

23.

Autorstreszczaipodsumowujecałedowodzenie.Wiaraimiłośćniesąprzykazaniamijednymizwielu,alestanowiąpodstawęisenswszystkichprzykazań.Wiarawyrażasięwpismach

JanowychwuznaniuwJezusieChrystusieSynaBożego,wysłannikaOjca,iwpłynącymstądJegozjednoczeniuzBogiem.PotwierdzaonawszystkiesłowaJezusaiwszystkieJegopostulatyetyczne.
WiarawimięSynajestwjęzykubiblijnymwiarąwsamegoSyna(imięwyrażaistotę,osobowośćtego,ktojenosi),któryjestBogiem.OwzajemnejmiłościnakazanejprzezJezusaChrystusapor.kom.
doJ13,34;15,12–17.

KtowypełniaJegoprzykazania,trwawBogu,aBógwnim;a

to,żetrwaOnwnas,poznajemypoDuchu,któregonamdał.

24.

Ostatniwierszrozdziałupowracadocentralnegotematulistu,mianowiciedozjednoczeniazBogiem.Sprawdzianem„trwaniawNim”jestchrześcijaństwoczynu,pełnienieJego

przykazań.Jednocześnieostatniamyślwierszazapowiadajużtematnastępnegorozdziału,traktującegoorozróżnianiuduchów.Już2,20.27mówiłyodarzeDuchaŚwiętegootrzymanymprzez
chrześcijan.Jegoobecnośćprzejawiasięwdziałaniucharyzmatycznym,alenietylkownim(chodziosprawdzianobowiązującywszystkichchrześcijan,anietylkoniektórych!).Raczejchodzitu–
zgodnieztendencjącałegorozdz.3–oDuchaŚwiętegojakonadprzyrodzonąpodstawędziałaniaetycznegochrześcijanina(por.np.Ga5,22n,kom.)iogólniej–całegożyciapłynącegozwiary.
PosiadanieDuchaprzynoszącegonadprzyrodzoneowocejestostatecznymsprawdzianemtrwaniawBogu.

3,22-24.Otoprzykazania,którełamaliodstępcy:opuszczającchrześcijańskąwspólnotę,wykazalibrakmiłościdoswoichbraciisióstr,niewierzączaśwJezusajakojedynegoi

prawdziwegoChrystusa(1J2,22)odstąpiliodprawdziwejwiaryNatematobietnicywysłuchaniamodlitwy,zob.J14,12-14.

3,4-24.Poczyjejstroniesięopowiadacie?WtradycyjnymstylużydowskimJanprzeciwstawiagrzechsprawiedliwości,atymsamymludzi,którzyopowiadająsiępojednejipodrugiej

stronie(1J3,4-9).Wyjaśnianastępnie,dlaczegoludzieniesprawiedliwiwystępująprzeciwkosprawiedliwym,czerpiącilustracjętejzasadyztypowegożydowskiegoprzykładu:sprawiedliwimiłująsię
wzajemnie,leczgrzesznicy,jakKain,nienawidząsprawiedliwych(J3,10-18).Tensprawdzianmiałjasnouwidocznićktoodniesieostatecznezwycięstwowdniusądu(1J3,19-24).

1J4

Musimystrzecsięantychrystówiświata

Umiłowani,niekażdemuduchowidowierzajcie,alebadajcie

duchy,czysązBoga,gdyżwielufałszywychprorokówpojawiłosię
naświecie.

4,1Trzebasięupewnić,czyci,którzysięodwołujądoDuchaBożego,niesąwrzeczywistościpopychaniprzezducha„świata”.Rozpoznasięichpoowocach(Mt7,15-20),pozwiązkachi

upodobaniach(por.2,3-6.13-14;itd.),przedewszystkimpotym,comówiąoChrystusie(w.2-3).Apostołowiemajązdolnośćrozeznawaniatego(w.6).

Tekstrozpoczynasięostrzeżeniemprzedbłędnowiercami,którzynazywanisąpodobniejak2P2,1fałszywymiprorokami,będącymipodintensywnymwpływemantychrysta(zob.kom.

do2,18).Chodziotychsamychzwolennikówherezjichrystologicznych,odznaczającychsiętakżeprzewrotnympostępowaniemmoralnym(por.3,14nn).Autorzakłada,żezarównoprawowierni
chrześcijanie(zob.3,24),jakifałszywiświadkowieprawdysąpodwpływem„ducha”,leczniejednakowo.„Duch”wrozumieniujudaizmuiwczesnegochrześcijaństwajestpojęciemwieloznacznym,
jednakzawszepochodzącymodlubpozostającymwrelacjidoczynnikaponadnaturalnego.WSTduchwjakiejkolwiekpostaci(nawetzły–por.1Sm16,14)pochodziodJahwe.Judaizmnatomiast
przeciwstawiałduchadobregoduchowizłemu,uważającobydwazasiłykierująceżyciemipostępowaniemkażdegoczłowieka(taknp.:RegułaZrzeszeniaqumrańskiegozawierapouczeniaocechach
charakterystycznychduchaprawdyiduchaprzewrotności;pierwszypochodziodBoga,drugiodBeliala,czyliszatana).Opróczdwóchsiłtranscendentnych„duch”możeoznaczaćtakżeiducha
człowieka,naktóregoonedziałają.Ponieważduchyte„zamieszkują”wczłowieku,piszącyonichprzechodzidowolnieodtranscendentnegoduchadoduchawsensieantropologicznym,conastręcza
dużetrudnościwinterpretacjiwypowiedzi.U1J4,1nn„duch”oznaczaprzedewszystkimspecjalne,niemalcharyzmatycznedziałaniejednegoczydrugiegoduchaiprzypominawskazaniaudzielane
przezśw.Pawław1Tes5,21i1Kor12,3(zob.kom.),ztym,żeApostołowiniechodziojakieśnadzwyczajneprzejawyzestronymówiących„wduchu”,aleoświadectwoprawdywjednym,a
świadectwobłęduwdrugimprzypadku.Nicbowiemniewskazujenato,żemówiącypodwpływemduchazłegofałszywiprorocyczyniątowstanieuniesienialubbluźnią,takjakw1Kor12,3(kom.).

4,1.JudaizmkojarzyłDuchaBożegozwłaszczazproroctwem,leczuznawałtakżeistnieniefałszywychproroków,którzy-jakpowiadaJan-działająpodwpływeminnychduchów.Jego

czytelnicyzrozumielizapewne,coapostołmiałnamyśli.ŻydziuznawaliistnienieinnychduchówopróczDuchaBożego(zob.zwłaszczakomentarzdo1J4,6).NaobszarzeAzjiMniejszejbyłowielu
pogańskichekstatyków,wieluteżżydowskichmistykówpowiadało,żeotrzymalispecjalneobjawienie.Potrzebarozróżnianiaowychduchówbyławięcpilna.

PotympoznajecieDuchaBożego:każdyduch,któryuznaje,że

JezusChrystusprzyszedłwciele,jestzBoga.

Żadenzaśduch,który

nieuznajeJezusa,niejestzBoga;itojestduchantychrysta,który–
jaksłyszeliście–nadchodziijużterazprzebywanaświecie.

4,3którynieuznajeJezusa.Wariant(Wulgata),bardzouzasadniony:„któryrozwiązuje(albo:„niszczy”)Jezusa”.

2–3.

Kryteriumrozróżnieniaduchówjestprzedewszystkimchrystologiczne:wyznanie,żeJezusChrystusprzyszedłnaświatwcieleświadczyoBożympochodzeniudziałającegowtym

człowiekuducha.Formuławyznaniakierujesięprzeciwdoketyzmowi;awyrażeniewciele(Ă¬Áľ)podkreślajednoznacznierealizmcielesnejegzystencjiJezusaChrystusa.Możechodziprzede
wszystkimostwierdzeniewcieleniaJezusa(por.J1,14),tymbardziej,żenegatywnapostaćwyznania(4,3)mówiogólnieo„nieuznawaniuJezusaChrystusa”,niezaśonegacjiJegoprzyjścianaświatw
ciele.Tospostrzeżeniejestzwłaszczawtedysłuszne,gdyzidentyfikujesiębłędnowiercówzgnostycyzującymiheretykami(zob.wyżej).Ciutrzymująbowiem,żeczłowiekmożenawiązaćkontaktz
Bogiemdrogąsamoodkupienia,uważająwięcprzyjścieJezusawceluzgładzeniagrzechówludzkościiodkupieniajejzaniepotrzebne.TakiezałożenieniemożepochodzićodDuchaBożego,alezdradza
działanieduchapozostającegopodwładząantychrysta(por.2,18;2J7).Ojegowystąpieniuwostatniejgodziniezob.kom.do2,18.

4,2-3.Sprawątutajporuszanąmożebyćfakt,żeodstępcyzaprzeczali,iżJezusprzyszedłjakoChrystus(jeśliopozycja,zjakąmamytutajdoczynienia,jestopozycjążydowską).Bardziej

prawdopodobnewydajesięjednak,żejesttodokeckateza,jakobyJezusniebyłprawdziwymczłowiekiem,aninaprawdęnieumarł(zob.wprowadzenie).Byłatoherezja,którąobalićmoglizwłaszcza
naoczniświadkowie.MożeteżchodzićzwyczajnieosprowadzenieroliJezusadorolijakąspełniałJanChrzciciel,cooznaczałobykompromiswystarczającydotego,byuniknąćprześladowania.
Niezależnieodbłędu,zjakimmamytutajdoczynienia,odstępcytwierdzili,żeichnaukajestnatchniona(podobniejaktoczyniąniektórewspółczesnesekty).Janniezaprzeczarzeczywistości
natchnienia;twierdzijedynie,żedziałającywnichduchniejestDuchemBożym.

Wy,dzieci,jesteściezBogaizwyciężyliścieich,ponieważ

większyjestTen,którywwasjest,odtego,któryjestwświecie.

Oni

sązeświata,dlategomówiąodświata,aświatichsłucha.

jesteśmyzBoga.Ten,ktoznaBoga,słuchanas.KtoniejestzBoga,
nasniesłucha.Wtensposóbpoznajemyduchaprawdyiduchafałszu.

4,6My.Uprawnienigłosiciele,przedewszystkimapostołowie.
—Podjętynakońcuwierszatematdwóchduchówjestznanyjudaizmowi(np.Qumran)ibliskitematowidwóchdróg(Pwt11,26-28;Mt7,13-14+).Człowiekzostałumieszczonymiędzy

dwomaświatami,„jest”onzjednegoalbozdrugiegouczestniczącwichduchu(3,8.19).Niemawątpliwościcodoostatecznegozwycięstwawierzących(w.4;2,13-14;5,4-5).

4–6.

Tewierszemówiąomocodawcachobuduchówprzeciwstawnychsobie.AutorowiniechodziodualistycznezestawienieBogaiwładcytegoświata(por.kom.doJ12,31;14,30i16,11),

aleocelpraktyczny:utwierdzeniechrześcijanwprzekonaniu,żeTen,zktóregoonisięnarodzili,przewyższawielokrotniepotęgątego,podktóregozwierzchnośćpodpadłświat.Ozasadniczym
zwycięstwiedzieciChrystusowychnadZłymzob.kom.do2,13n.

OileczwartaEwangeliawywodziniewierzącychprzeciwnikówJezusa„zdołu”(zniskości–por.J8,23)w.5wyprowadzaichzeświata,przezktóryrozumiano(jakpoprzednio)sferę

doczesnościiszatana.Zkoniecznościmówiąoninietylkojęzykiemświatainasposóbprzyjętywświecie,pełenkłamstwaiułudy,alezbrakuduchaBożegownich–orzeczachdotyczącychsfery
świata.Tymtłumaczysięichsukceswświecie,któryichsłuchajako„swoich”,niechcezaśsłuchaćtych,którzyniesązeświata(por.J17,16,kom.).Odwrotniezaści,którzysązBoga,słuchajągłosu
DuchaŚwiętego,przemawiającegoautentycznymgłosemBoga.Jestonzrozumiałydlatych,coGo„znają”.Wzakończeniuw.6Autorlistupragniewskazaćprzedewszystkimnato,poczymmożna

poznaćbłędnowiercę:sprawdzianemjestprawdziweipełnepoznanieBoga,jakiegwarantujeduchprawdy.Innymisłowy,napodstawiezachowaniatego,któryprzyznajesiędoChrystusa,można
stwierdzić,jakiduchnimkieruje;czyznajdujesięonpodprzewodnictwemDuchaŚwiętego,czyteżkierujenimduchfałszu.Taostatnianazwa,znanadobrzeliteraturzemiędzytestamentowej(TestXII
Patr,Qumran),stanowitypoweokreślenieunikającewymienianiawłaściwegomocodawcyczłowieka,szatanalubantychrysta(por.takżew.4–ten,któryprzebywanaświecie).

4,4-6.WpodobnysposóbZwojeznadMorzaMartwegoodróżniajądzieciBożeodresztyświata,chociażichautorzyidąznaczniedalejodJana,twierdząc,żekażdyczynjest

zdeterminowanyalboprzezduchaprawdy,alboprzezduchabłędu.(Słownictwodotyczące„dwóchduchów”przypuszczalnieniebyłowyłączniedomenąZwojówznadMorzaMartwego,pozanimijest
najlepiejpoświadczonewTestamencieDwunastuPatriarchów.Testamentytezawierająwzmiankioduchufałszu,lecznajbliższyfragmentowi1J4,6jestTestamentJudy20,którywrazzTestamentem
Lewiegoprawdopodobniezawierachrześcijańskieinterpolacje.Kwestiatapozostajenierozstrzygnięta,chociażparalelawTestamencieJudyjestprzypuszczalnieprzedchrześcijańskaiodzwierciedlaideę
podobnądożydowskiejdoktrynyodwóchskłonnościach,którąrozwinęliipogłębilipóźniejsirabini.Natemattejdoktryny,zob.komentarzdoRz7,15-22).Zapewnienie,żeTen,którywnichjest,
przewyższatego,któryjestwświecie(1J4,4)przywołujezasadęzeStaregoTestamentu(2Krl6,16;2Krn32,7-8).

Bógjestźródłemprawdziwejmiłości,wiedzyiżycia

Umiłowani,miłujmysięwzajemnie,ponieważmiłośćjestz

Boga,akażdy,ktomiłuje,narodziłsięzBogaiznaBoga.

4,7miłujmysię.MiłowaniejestwłaściwedzieciomBożym,ponieważjestwłaściweBogu(w.16).

OmiłościmówiłjużAutor1Jdwukrotnie(zob.kom.do2,7–11i3,11–18)wróżnychkontekstach.Obecniechodziowypowiedźzasadniczą:oistotęmiłości,którąAutorupatrujew

Bogu,najwyższymjejźródle.UzewnętrznienietejmiłościwJezusieChrystusiejestteżprawzoremwszelkiejmiłościpraktykowanejprzezczłowieka.TakrozumiananosionacechyBoże.Łącznośćz
poprzedniąargumentacjązostajenawiązanaprzezwzmiankionarodzeniuzBogaiznajomościBoga.Dalejchodzioostreodróżnieniebłędnowiercówodautentycznegochrześcijaństwa:brakmiłości
prawdziwieBożejjestpraktycznym,łatwouchwytnymsprawdzianemprzynależnościdosferyduchafałszu.Wprawdzieświatrównieżpotrafimiłowaćto,conależydoniego(por.J15,19),niejestto
jednakautentycznamiłośćBoża,aleaprobata,budującanapodobieństwiedosiebie.Właściwymusposobieniemświatajestnienawiść(por.3,13.15).

Ktoniemiłuje,nieznaBoga,boBógjestmiłością.

4,8BógukochałIzraela(Iz54,8+).MisjajedynegoSynajakoZbawicielaświata(w.9;J3,16;4,42;por.Rz3,24-25+;5,8;itd.)ukazuje,żemiłośćjestzBoga(w.7),ponieważsamBógjest

miłością(w.16;3,16)idajeudziałwmiłościtemu,kto(w.10i19)wierzyJegosynowi(1,3+).

ZnaćBogaoznaczawjęzykubiblijnympraktycznieiwpełnidoznawaćGo.MiłośćspełniarolęłącznikamiędzyczłowiekiemaBogiemipozwalatrwaćczłowiekowiwustawicznymi

pełnymzjednoczeniuzNim.BezmiłościBoganiemożebyćmowyoautentycznejmiłościbliźniegoaniozachowywaniuprzykazań(por.2,3–5).ZrodzonyzBoga(por.3,9)iuczestniczącywżyciu
BożymchrześcijaninstajesięzdolnydopoznawaniaimiłowanianamiaręBożą.Takiepoznaniezapewniażyciewieczne(por.kom.doJ17,3;20,31;1J5,20).

Stwierdzenie,iżBógjestmiłością(por.w.16),chcewyrazićistotęBoga,araczejjedenzjejzasadniczychaspektów,podobniejakJ4,24(kom.)i1J1,5(kom.).Niematobyćspekulatywne

poznanieBoganawzórfilozofiigreckiej,aleowockontemplacjidziałaniaBogawhistorii,azwłaszczawOsobie,nauczaniuidziałaniuJezusaChrystusa.Tejmiłościniemożepojąćświat,oddalonyod
BogaiwrogiMu,iodwrotnie–tamiłośćjestznamieniemdzieciBożych.

WtymobjawiłasięmiłośćBogakunam,żezesłałSynaswego

Jednorodzonegonaświat,abyśmyżyciemielidziękiNiemu.

NajpełniejobjawiłasięświatumiłośćwcielonawOsobieJezusaChrystusa:jestonasamądobrocią(por.Tt3,4)imiłosierdziem.WtensposóbBóg,któregowSTniktnigdyniewidział(J

1,18,kom.),stajesiędostępnydlakażdego,ktochceczerpaćztegoniewyczerpanegoźródłamiłości.OznaczeniuokreśleniaJednorodzonyzob.kom.doJ1,14.18.JednorodzonySynprzynosinamżycie
zpełniOjca(J5,26)iudzielago.

Wtymprzejawiasięmiłość,żeniemyumiłowaliśmyBoga,ale

żeOnsamnasumiłowałiposłałSynaswojegojakoofiarę
przebłagalnązanaszegrzechy.

10.

Niemogłoonostaćsięboskąsiłąuodporniającąwobecświatazasprawączłowieka–stałosięwięcniąprzezSynaBożego.Ludzie–bezwzględunato,jakodnosilisiędoBoga–

potrzebowalimiłościBożej,aledramatemichbyłoto,iżbezinterwencjiBogawJegoSynustalisięniezdolnidojejprzyjęcia.JezusChrystusprzybyłdonichjakoofiaraprzebłagalna(por.2,2i3,16)i
właśnieprzeztoprzepaśćmiędzyczłowiekiemaBogiem,jakąstworzyłgrzech,zostałazniwelowana.

4,7-10.Ponownie(1J3,9-10)Jandowodzi,żenaturaczłowiekaujawniajegoduchowepokrewieństwo.Ci,którzysątacyjakBóg,sąJegodziećmi.Bogacechujeprzedewszystkimmiłość

objawionawkrzyżuChrystusa.Odstępcydowiedlibrakumiłości,opuszczającchrześcijańskąwspólnotę.Natematprzebłagania,zob.komentarzdo1J2,2.

Umiłowani,jeśliBógtaknasumiłował,toimywinniśmysię

wzajemniemiłować.

11.

MiłośćświadczonaprzezBogazobowiązujedoświadczeniamiłościbliźnimnamiaręBożą.Oznaczatomiłośćwszechobejmującą,miłośćnieznającągranicludzkiejprzychylnościczy

sympatii.TakjakBógkażesłońcuwschodzićnaddobrymiizłymi(Mt5,45),kierującdowszystkichbezwyjątkuapelmiłości,chrześcijaninbędziewystępowałzinicjatywąmiłościwobeckażdego
bezinteresownie,zpełniązaangażowania,ażdoryzykażyciawłącznie(por.3,16).TakamiłośćutrwalawchrześcijaniniezjednoczeniezBogiem.

NiktnigdyBoganieoglądał.Jeżelimiłujemysięwzajemnie,

BógtrwawnasimiłośćkuNiemujestwnasdoskonała.

4,12Wpierwszymstychumomentpolemicznyprzeciwko„duchowym”,którzysięchełpilimożliwościądosięgnięciaBogaprzezbezpośredniąintuicję(por.J1,18;3,13;5,37;6,46).Więź

(1,3+)iwidzenie(3,2)łącząsięzmiłością.

12.

WSTtęsknotąwiernegobyło„oglądanieBoga”,rozumianewsensieobecnościwświątyni,ewentualniecudownychteofaniilubbliżejnieokreślonegozjednoczeniazNim(Hi19,25–

27).Przeciwnicygnostyccy(wczasiepowstania1J)obiecywalitakie„oglądanie”BogaprzezekstatycznewzniesieniesiękuNiemu;byćmożepodobnąnaukęgłosilifałszywiprorocyz4,1.W

odróżnieniuodtychniedoskonałychlubwręczbłędnychdrógdoBoga,podajew.12jedynąprawdziwą:wolnydarBoży,wktórymOnsięnamudziela,sprawdzasięwmiłościbliźniego.Towłaśnie
stanowinietylkooglądanieBoga,aletrwałeposiadanieGo.WtymznaczeniumiłośćBoża,udzielanabliźnim,jestzalążkiemżyciawiecznego,októrym1Kor13,12–14,1mówijakoopełnympoznaniu
iposiadaniumiłości,największejzcnót(zob.kom.).

4,11-12.Prawdziwamiłośćchrześcijańskawymagadoskonalenia,przetowprzeciwieństwiedoodstępców,czytelnicy,którzypozostaliwewspólnocie,wzrastająwewzajemnejmiłości.

Fałszywinauczycielemogliutrzymywać,żedoświadczalimistycznychwizjiBoga(zob.komentarzdo1J3,2-3;4,1),Jandodajejednakpoprawkę:Bógjestniewidzialny(Wj33,20)iwierzącymogąGo
poznaćjedyniedziękiJegomiłościobjawionejwcieleprzybitymdokrzyża(1J4,9)orazdziękichrześcijańskiejmiłościofiarnej.

Poznajemy,żemytrwamywNim,aOnwnas,boudzieliłnam

zeswegoDucha.

4,13TendarDucha,októrymmowawtrzecimstychu,zapowiedzianynaczasyostateczne(Dz2,17-21.33)zostałrozlanywsercach(por.Rz5,5+;1Tes4,8)irodziwnichwewnętrzną

pewnośćtego,coapostołowiegłosząwsposóbzewnętrzny(5,6-7;por.Dz5,32).ChodzituostansynostwaBożego(Rz8,15-16;Ga4,6).

13.

DuchŚwiętypodtrzymujetąnadprzyrodzonąwięźwzajemnejmiłościwspołecznościChrystusa(por.kom.do3,24).Oświadectwieopartymnaoglądaniuwłasnymioczamizob.kom.do

1,1.TreściątegoświadectwajestSyn,awSynuOjciec.

Mytakżewidzieliśmyiświadczymy,żeOjcieczesłałSynajako

Zbawicielaświata.

Jeśliktośwyznaje,żeJezusjestSynemBożym,

toBógtrwawnim,aonwBogu.

14–15.

JezusChrystusnositutajrzadkiwNTtytułZbawicielaświata(tylkowJ4,42).WyrażaonzasadniczązbawcząfunkcjęSynaBożego,wielokrotniejużpodkreślaną,alenadtoma

zapewnewydźwiękpolemiczny.ŚwiatpogańskistosowałtytułZbawca(ĂÉÄ®Á)częstokroćdobóstwalubludzi,przypisującimdziałaniedobroczynne(zwłaszczacesarzomrzymskim).Dlategoteż
późniejszepismaNTpodkreślają,ktojestprawdziwymZbawcąwodróżnieniuodludzkichpozorów(zob.np.Tt3,4,kom.).Przezdodaniewyrazuświatatytułtenuwydatniauniwersalizmdzieła
odkupieniaJezusaChrystusa.

Myśmypoznaliiuwierzylimiłości,jakąBógmakunam.Bóg

jestmiłością:ktotrwawmiłości,trwawBogu,aBógtrwawnim.

16.

TupowracamyślAutoraznówdozasadniczegotematumiłości.Miłośćbliźniego,pojmowanajakoodpowiedźnamiłośćBoga,zapewniatrwałąwspólnotęzBogiem.Wytrwaniew

miłościoznaczakontynuacjęukazanejwJezusieChrystusiepostawygotowościdoofiaryimiłosierdziabezgranic.Odwrotnie,miłośćtajestnajautentyczniejszymsprawdzianemzjednoczeniazBogiem,
najpełniejszymwyrazemmiłości,objawionymwChrystusie.

4,13-16.ChociażwspólnotazQumrangłosiła,żejakozbiorowośćposiadaDucha,większośćnurtówstarożytnegojudaizmuumieszczałanajbardziejspektakularnedziałanieDuchaw

odległejprzeszłościiprzyszłości,lubprzypisywałabardzorzadkimjednostkom.DlaJanawszyscyautentyczniewierzącywJezusaposiadająDucha,którypobudzaichdomiłości(zob.komentarzdoJ
4,11-12)orazudzielaprorockiegonatchnienia,bymogliskładaćprawdziweświadectwooChrystusie(zob.komentarzdo1J4,1).

Przeztomiłośćosiągawnaskresdoskonałości,iżbędziemy

mielipełnąufnośćwdzieńsądu,ponieważtak,jakOnjest[wniebie],
imyjesteśmynatymświecie.

17.

Dlaczłowieka,któryżyjedopierowbrzaskunastającegozbawieniaeschatologicznego,miłośćspełniajeszczeinnąrolę.Jeśliświatpozbawionymiłościpodpadłdefinitywniepodsąd,dla

chrześcijaninarealizującegoautentycznąmiłośćBożąwzględembliźniegojestonaźródłemufnościwobecowegozbliżającegosięsądu.Wierzy,bezlękuoczekujeinauguracjinowegoświata,
przebywającwdoczesnościskazanejnaprzemijanie.Miłośćstanowisiłęzabezpieczającągoprzedzgubnymiwpływamiświata–jejpełnianależyjużdosferyBożej,sferywieczności.Spojrzenie
eschatologiczneAutoralistuodpowiadaJ5,24i12,48(zob.kom.)ijakotakieróżnisięoddominującejwczwartejEwangeliieschatologiiczęściowozrealizowanej,któradopatrujesięsąduw
teraźniejszejdecyzjicodoprzyjęcialubodrzuceniawiary(por.kom.doJ3,19;12,31;16,8).

4,17.WStarymTestamencie(np.Am5,18-20)iwjudaizmie„dzieńsądu”miałnapawaćlękiemludzinieposłusznychBogu(1J2,28).Cijednak,którzytrwaliwmiłości,moglibyćpewni

uniewinnieniaprzedBożymsądemwtymdniu,bylibowiemświadkamiJegobezinteresownejmiłości.

Wmiłościniemalęku,leczdoskonałamiłośćusuwalęk,

ponieważlękkojarzysięzkarą.Tenzaś,ktosięlęka,nie
wydoskonaliłsięwmiłości.

4,18Miłośćprzybierasynowskiwymiarbojaźnireligijnej(Pwt6,2+;Prz1,7+),natomiastwykluczaniewolniczylękprzedpotępieniemprzezBoga(3,20),którywswoimSynudałtak

wielkiedowodymiłości(por.w.8+).

18.

Lękjestwłaściwyczłowiekowi,wktórymboskamiłośćniewydałajeszczepełnychowoców.JestonwprawdzieświadomydziecięctwaBożego,aletowarzyszytemuzbytwiele

pozostałościdawnejsytuacjiczłowiekanieodkupionego,azbytmałoufnościisiłypłynącychzezjednoczeniazBogiem.TakzrozumianylękniemanicwspólnegozbojaźniąBoga,postawąwłaściwą
stworzeniu,bazującąnaświadomościwłasnejniewystarczalności.Niemaonaniczbojaźnisąduiperspektywykary,dlategoteżniesprzeciwiasięmiłości.

4,18.Starożytniuważali,żegrzechczęstoprowadzidołęku(np.Rdz3,8;ListArysteasza243).Chociażfilozofowiezeszkołystoickiejpodkreślali,żeniebojąsięniczego,ponieważ

okolicznościniemogącałkowicieobezwładnićludzkiegorozumu,Janowapewność,żeprawdziwiwierzącyniemusząsięlękać,nieodnosisiędookoliczności,dotyczyonajedynieuniknięciakaryw
dniusądu(1J4,17).

Oźródlemiłości

Mymiłujemy[Boga],ponieważBógsampierwszynas

umiłował.

19.

Jakjużpoprzednio(w.11)zaznaczyłAutor,miłośćchrześcijańskajestodpowiedziąnamiłośćBożą.

4,19.RównieżwedługStaregoTestamentu,BożałaskawośćwzględemIzraelitówbyładlanichprzykładem,jaknależytraktowaćinnych(Wj13,8;22,21;Kpł19,34;Pwt10,19),chociaż

najdoskonalszymwzoremjestJezusChrystus(1J4,10;por.J13,34).

Jeślibyktośmówił:MiłujęBoga,abrataswegonienawidził,jest

kłamcą,albowiemktoniemiłujebrataswego,któregowidzi,nie
możemiłowaćBoga,któregoniewidzi.

TakiezaśmamyodNiego

przykazanie,abyten,ktomiłujeBoga,miłowałteżibrataswego.

20–21.

Wierszetewysuwająwnioskiparenetycznezprzeprowadzonychrozważańdoktrynalnych.Łącząsięonezintencjąpolemiczną.Przeciwnicygnostyccyszczycąsię,iżBoga

„poznają”,atymsamym„miłują”.Tymczasemtakjakich„poznanie”,podobnieproblematycznajestich„miłość”,któraobracasięwnienawiśćdoprawowiernegoKościoła,aczęstowpogardęipychę.
Zgodniezwyrażonąwyżejmyślą,jednoznacznymsprawdzianemprawdziwejmiłościBoga,niepodpadającegopodzmysłowedoświadczenie,jestmiłośćbliźniego,zktórymchrześcijaninobcuje
bezpośrednionacodzień.DrogadozjednoczeniazBogiemnieprowadziprzezbezpośrednie„widzenie”,jakutrzymywalignostycy,leczprzezczynniewyrażanąmiłośćbliźniego.Toteżwszelkie
twierdzeniaobezpośrednimkontakciezBogiem,jeślinietowarzyszyimpostawamiłościbliźniego–itoczynnej,aniesłownej–sąbezwątpieniafałszywe.Ostatniwierszrozdziałustosujeuniwersalne
prawomiłości,określanejakoprzykazanie(por.kom.do3,23),dożyciawspólnoty.Wypełnianietegoprawamastanowićatmosferę,wktórejrozwijasiębujnieżycieChrystusowe.

4,20-21.Zasadadowodzeniawoparciuoto,cojestblisko,zamiastodwoływaćsiędobogów(np.Plutarch)orazzasada,wmyślktórejnowyprzyjacielbędzienastraktowałtaksamojak

traktowałinnych(wspominananp.przezżyjącegowIVw.przedChr.retoraIzokratesa)byłyznaneiuznawaneprzezstarożytnych.WStarymTestamencieuczynkispełnionewobecludzi,którzynie
mogąsięodwdzięczyć,byłytraktowanejakdobrowyświadczonesamemuBogu(Prz19,17;por.Pwt15,9).

1J5

Każdy,ktowierzy,żeJezusjestMesjaszem,zBogasięnarodził;

ikażdymiłującyTego,którydałżycie,miłujerównieżtego,ktożycie
odNiegootrzymał.

5,1Wtrzechkońcowychstychachmowaotym,żektokochaBoga,kochatakżedzieciBoga.MiłośćBogarealizujesiępoprzezmiłośćbliźniego.Miłośćbliźniegojestkryterium

prawdziwościmiłościBoga(3,14.17-19;4,20)ipierwszymzprzykazań,wktóremiłośćBogawprowadza(w.2-3;por.2,3-5;3,22-24;J13,34+;15,10-14;Mt22,36-40p;Rz13,9;Ga5,14).Ostatecznie
towiaranadajekształtmiłości,wiara,przezktórączłowiekrodzisięzBoga(3,1;J1,12+).

5,1.Rodzinybyłyczęstotraktowanejakjednacałość,niemożnawięcbyłomiłowaćjednegoczłonkarodziny,zaśgardzićdrugim.Wersettenmożeteżwyrażaćprzekonanie,żedzieci

odznaczająsięcharakteremswoichrodziców.

Potympoznajemy,żemiłujemydzieciBoże,gdymiłujemy

BogaiwypełniamyJegoprzykazania,

5,2.Natematczynnegookazywaniamiłości,por.1J3,18.

albowiemmiłośćwzględemBogapoleganaspełnianiuJego

przykazań,aprzykazaniaJegoniesąciężkie.

1–3.

Pierwszetrzywierszepiątegorozdziałukontynuująjeszczepoprzednitematautentycznejmiłości.WiarastanowidalszekryteriumświadcząceonarodzeniusięzBoga.Wyrażają

zwięzłaformułachrystologiczna:JezusjestMesjaszem.Brakmiłościbliźniego,któryotrzymałżyciewieczneodBoga,jestniedopogodzeniazmiłościądosamegoDawcyżycia.Pozytywnie:ktomiłuje
OjcaiSyna,tenzkoniecznościmiłujeiobdarzonychprzezNichbraci.Niejesttojakaśczystanaturalnaskłonność,świadomośćwięzówczłowieczeństwa,aleformalneposłuszeństwoprzykazaniom,
podobnedowykonywanianakazówojcaprzezdzieci.Rzeczcharakterystyczna,żeAutorlistuprzedstawiatutaj(jakjużpoprzednio)miłośćchrześcijańskąwznaczeniuprzedewszystkimmiłościku
braciom(dzieciomBożym),tj.chrześcijanom.TenpozorniezacieśnionypunktwidzeniawporównaniuzuniwersalistycznymnakazemmiłościChrystusamasweuzasadnieniewkonkretnejsytuacji
wspólnotchrześcijańskich.SąoneuwikłanewwalkęzcałymzespołemsiłprzeciwnychBogu,zszatanemnaczele.Najskuteczniejsząsiłąobronnąchrześcijaństwa,warunkiempełnejjegodynamiki,jest

właśniewzajemnamiłość.PostulatzachowywaniaprzykazańChrystusowych(moje)zostałwyrażonywJ14,15.21a.Wprzeciwieństwiedokazuistycznychpostulatówetycznychrabinizmu(naświetlaje
JezusuMt23,1–33)stanowiącychciężarniedouniesienia(Mt23,4),przykazaniateniesąciężkie,bowiemodpowiadająwewnętrznympotrzebomczłowiekazrodzonegozBoga.JezuswzywałuMt
11,28–30(kom.)podswelekkieipełnedobrocijarzmo.

5,3.Bożeprzykazanianigdyniebyłyzbytciężkiedlaludzi,wktórychsercachzostałyzapisane(Pwt30,11-14).WielużydowskichnauczycieliuważałopewneczęściPrawaza„cięższe”od

pozostałych(jakwMt23,23),leczrozumieliprzezto,iżniektórebyływażniejszewżyciucodziennym,niezaśzbyttrudne,bymożnajebyłowypełnić.

Oźródlewiary

Wszystkobowiem,cozBogazrodzone,zwyciężaświat;tym

właśniezwycięstwem,którezwyciężyłoświat,jestnaszawiara.

któżzwyciężaświat,jeślinieten,ktowierzy,żeJezusjestSynem
Bożym?

5,5Por.Rz1,4+.Takonkluzjawynikazdwóchzasad:ktowierzy,narodziłsięzBoga(w.1),ktosięnarodziłzBoga,zwyciężaświat(w.4).

4–5.

Tematzwycięstwanadświatemwypełniatewiersze.Światrozumianytutajjestrównieżwsensiesferypodpadłejpodpanowaniezłego,którazagrażawkażdejchwilimiłości

Chrystusowejwsercuchrześcijaninazbliżającegosięniebaczniedotejsfery.Narzędziempobudzającymdozłegojestpożądliwość(2,16).KtojednakprawdziwienarodziłsięzBoga,otrzymałtakże
nadprzyrodzonąmocstawieniaskutecznegooporuzłu.Wykładnikiemtejmocyjestobokmiłości–wiarawSynaBożego,gwarantującazwycięstwonadświatemiszatanem(por.kom.doJ12,36n;
14,30).Wyznaniechrystologiczne,analogicznedo4,15,podkreślazbawczeprzyjścieJezusaChrystusanaświat,itojakoSynaBożego.PonieważJezusjestprawdziwymSynemBożym,któryprzybyłna
pogrążonywgrzechuiśmierciświat,stałsiędlanasŻyciemwiecznym(por.5,20).

5,4-5.Obraz„zwycięstwa”byłużywanywkontekściewojskowym,sportowym,dyskusyjnymisądowym,prawiezawszezawierałjednakelementkonfliktulubsprawdzianu.Janzachęca

swoichczytelnikówdozwycięstwawobliczuprzeciwnościiprześladowań,byćmożenawetmęczeńskiejśmierci(przypuszczalniechodziłoteżocierpieniazpowoduodmowyuczestniczeniawboskim
kulciecezara).

JezusChrystusjestTym,któryprzyszedłprzezwodęikrew,i

Ducha,nietylkowwodzie,leczwwodzieiwekrwi.Duchdaje
świadectwo,boDuchjestprawdą.

5,6przezwodęikrew.Chodziowodęikrew,którewypłynęłyzbokuJezusa,kiedyzostałotworzonywłócznią.

Formułachrystologiczna,nasuwaAutorowinamyślzagadnieniebłędnowierstwa,którezamierzausunąć.WteologiiJanowejspecjalneznaczenieposiadachrzestwJordanie(przezwodę),

podczasktóregoJezuszostałprzedstawionyludowijakoMesjasz(J1,31),następniezaśchrześcijaninzłączonyjestnieodwołalniezJezusemChrystusem.Dalej,specjalneznaczeniematakżekrew
ofiarowanaprzezBarankaBożegozażycieświata(J6,51),podpadłegopodzłowrogiepanowaniegrzechu.ZprzebitegobokuJezusanakrzyżuwypłynęłykrewiwoda(zob.kom.doJ19,34),stającsię
dlawszystkichźródłemżycia.ŚwiadczyotymDuch-Paraklet,RzecznikprawdyBożej(por.kom.doJ14,17;15,26;16,13).Wydajesię,żebłędnowiercyprzyznawaliwodziechrztuśw.przynajmniej
pewneznaczenie.MożechodzioherezjęKerynta,któryutrzymywał,iżnaJezusanarodzonegojakozwykłyczłowiekzstąpiłprzychrzciewJordanieChrystus,tj.najwyższamocBoża,podpostacią
gołębicy.WbrewpodobnymmniemaniomDuchŚwiętyświadczy,iżJezusprzybyłnaświatnietylkomocąotrzymanegoprzezJanachrztu,alewekrwi,jakoSynBożyiOdkupicielrodzajuludzkiego.
ŚwiadczyzaśnietylkowczasiechrztuJezusa(uJ1,19.32.34–świadectwotakieskładazresztąJanChrzciciel),aleprzezKościół,wktórymprzebywazgodniezzapowiedziąJezusaChrystusa–por.J
15,26;16,13.

Trzejbowiemdająświadectwo:

5,7Tekstw.7-8jestwWulgacieposzerzonyprzezdodatekzwanyCommaJohanneum(przytoczonytuwnawiasie),któregoniemawdawnychrkpsachgrec.orazwstarychprzekładachiw

najlepszychrkpsachWulgaty.Wydajesię,żejestonmarginalnąglosą,którawpóźniejszymczasiezostaławprowadzonadotekstu:„Ponieważsątrzej,którzydająświadectwo(wniebie:Ojciec,Słowoi
DuchŚwięty,itychtrojesąjednym;isątroje,którzydająświadectwonaziemi):Duch,wodaikrew,itychtrojesąjednym”.

Duch,wodaikrew,acitrzejwjednosięłączą.

5,8citrzejwjednosięłączą.Trzyświadectwasązgodne.KrewiwodałącząsięzDuchem(2,20+.27;J3,5;4,1+),abyświadczyć(por.J3,11+)narzeczmisjiSyna,którydajeżycie(w.11;

por.J3,15+).

7–8.

Tematświadectwanadajetontymdwomwierszom.WedługprzepisówPrawastarotestamentowegowiarygodnośćwprzewodziesądowymmusiałypotwierdzićzgodnezeznaniaco

najmniejdwóchświadków(por.Pwt17,6;19,15–takżeJ8,17,kom.).NapoparciewyznaniaJezusajakoChrystusaAutorprzytaczatrzechzgodnychświadków.Sątowodaikrew,wymienione
poprzedniosprawdzianyprzyjściaJezusanaświatjakoOdkupiciela,orazkoronnyświadekchrześcijański–DuchŚwięty.Wodaikrewnawiązują(zob.wyżej)dostrumieniapłynącegozboku
Ukrzyżowanegoijakotakienasuwająnamyśldwasakramenty:chrztuiEucharystii(omówioneszerzejwkom.doJ3i6).DuchŚwiętyjestnatomiastczynnikiemnadprzyrodzonym,zktóregoobate
sakramentyczerpiąswąboskąmoc(por.J3,6;6,63).ZgodnośćichświadectwapoleganaharmonijnymwspółdziałaniuponadipozahistorycznyfaktżyciaJezusaizbawcząJegośmierć.Także
wzmiankaoEucharystiizwracasięprzeciwgnostycyzującymbłędnowiercom,zaprzeczającymJejidentycznościzciałemJezusa,któryponiósłzbawcząśmierćzagrzechyświata(por.Ignacy
Antiocheński,DoSmyrnian7,1:„…nieuznają,żeEucharystiajestCiałemZbawicielanaszego,Ciałem,którecierpiałozanaszegrzechy,któreOjciecwswejdobrocizmartwychwzbudził”).

Należydodać,żetradycjałacińska(częściowo)uzupełniła–wniektórychkodeksach–w.7wsensietrynitarnym,dodającsłowa:„WniebieOjciec,SłowoiDuchŚwięty,aCiTrzejsą

jednością”.Chodzituniewątpliwieododatek,nienależącydotekstuoryginalnego(tzw.commaJanowe).Pierwotniebyłatozapewnerefleksjaprywatna,umieszczonanamarginesierękopisu(stosownie
doówczesnegozwyczaju),wprowadzonanastępniedotekstu.Dawniejszateologia,opierającasięwyłącznienatłumaczeniułacińskim,posługiwałasiętymtekstemjakoargumentemdoktrynalnym.
Obecniedodatektenjestjednomyślnieodrzucanyprzezbiblistykęjakoglosa,itodośćpóźna.

Jeśliprzyjmujemyświadectwoludzi–toświadectwoBoże

więcejznaczy,ponieważjesttoświadectwoBoga,któredałoswoim
Synu.

Jeśliświadectwoludzkie,spełniająceokreślonewarunki,jestpowszechnieprzyjmowane,tymbardziejzasługujenatoświadectwoBoga.Świadectwotoniejestokreślonebliżejcodo

brzmienia,miejscaczyokoliczności:wpodobnysposóbpowoływałsięnaniesamJezusuJ5,37.NiemożechodzićjedynieoświadectwoprzekazaneprzezJanaChrzciciela(J5,34–36),boJezus
wyraźnieprzeciwstawiatemuświadczeniuwzmiankowaneświadectwojakowyższe.Najprawdopodobniejautormanamyślitrzechprzedstawionychwyżejświadków(woda,krew,DuchŚwięty),w
wyjaśnionymwyżejsensieopierającychsięprzecieżnaautorytecieBożym.

KtowierzywSynaBożego,tenmawsobieświadectwoBoga;

ktoniewierzyBogu,uczyniłGokłamcą,bonieuwierzyłświadectwu,
jakieBógdałoswoimSynu.

10.

Wiarajestczynnikiemnietylkoumożliwiającymprzyjęcietegoświadectwa,alenakładającymformalnyobowiązekposiadaniagojakocośtrwałego.Niechodzituwięcoświadectwo

czystowewnętrzne,jakiedyktowałobysercewierzącego,aleoobiektywneświadectwoBoże,któredocieraidominujewewnętrzuchrześcijanina.Argumentdrugiejczęściodpowiada1,10(zob.kom.)
odnośniedogrzechu.PodważenieświadectwaBożego,równoznacznezpraktycznymzarzuceniemMukłamstwa,powodujenieodwracalneskutkieschatologiczne:odrzucenieJezusaChrystusa,
jedynegoDawcyżyciawiecznego,awięcpraktycznieśmierćwieczną(zob.J3,18).

Aświadectwojesttakie:żeBógdałnamżyciewieczne,ato

życiejestwJegoSynu.

Ten,ktomaSyna,mażycie,aktoniema

SynaBożego,niemateżiżycia.

11–12.

ObwieszczającJezusajakoswegoSyna,Bógnietylkodajeświatu–wsposóburoczysty–świadectwo,aleogłaszaGoźródłemżyciawiecznego(por.J3,16).Otymżyciumówił

obszerniePrologczwartejEwangelii(zob.kom.doJ1,4).Udziałwżyciuwiecznym,życiuBożym,równoznacznyzposiadaniemBoga,możliwyjestjedynieprzezzjednoczeniezJezusemChrystusem.
Niejesttotylkodarprzyszły,aleobecnystanposiadaniaprzezwiarę.WmyślteologiiJanowej,każdy,ktowierzywSynaBożego,mażyciewieczne(por.J3,15n.36;20,31).

Otymnapisałemdowas,którzywierzyciewimięSynaBożego,

abyściewiedzieli,żemacieżyciewieczne.

13.

Ostatniwierszstanowirodzajpodsumowaniacałegodowodzenia.Autorpragniezapewnićswoichadresatówoposiadaniuprzeznichżycia,októrymmówiłpoprzednio,iwskazaćna

znaczeniezachowywanianiezachwianejwiarywśródszerzącegosiębłędnowierstwa.Tenstanposiadaniamożenapawaćichoptymizmem,alezobowiązujedoczujnościiobronyotrzymanychzacenę
krwiChrystusanadprzyrodzonychdóbr.

5,6-13.Wielubadaczysugerowało,żeodstępcy,podobniejakKeryntiniektórzypóźniejsiAgnostycy,powiadali,iżChrystus-DuchzstąpiłnaJezusawchwiliJegochrztuiopuściłGotuż

przezJegośmiercią;inni,żeodstępcywierzyli(podobniejakdokeciiniektórzypóźniejsignostycy),iżJezusfaktycznieprzyjąłchrzest,leczniemógłumrzećwdosłownymtegosłowaznaczeniu.Jest
teżmożliwe,żeniektórzywyznawcydoketyzmudopatrywalisięw„wodzieikrwi”zj19,34obrazupółboga:olimpijskiebóstwawgreckiejmitologiizamiastkrwimiałyosocze,wodnistypłyn.Mogli
więcwtensposóbpodkreślaćJegoBoskośćkosztemprawdziwegoczłowieczeństwa.

Starożytnedokumentyhandlowezawierałyczasamipodpisykilkuświadkówpotwierdzającedokonanietransakcji,WStarymTestamencieipóźniejszychsądachżydowskichzawsze

wymaganoprzedstawieniaprzynajmniejdwóchwiarygodnychświadków(Pwt17,6;19,15).Jancytujetrzechświadków,którychwiarygodnośćniepodlegaładyskusji.(FormułaTrójcyŚwiętej,którą
znaleźćmożnawniektórychprzekładach1J5,7,jestprawowierna,nienależyjednakdotekstu.Pojawiasięjedyniewtrzech-pochodzącychzXII,XViXVIw.-spośródtysięcydostępnychrękopisów,
wstawionatamprzezpisarzy,którzyznalijązłacińskiejWulgaty,tazaśprzejęłająznotydokonanejnamarginesie,opartejnapopularnej,wczesnejinterpretacjitekstu.)

Epilog:wartośćiskutecznośćmodlitwagrzesznicy

Ufność,którąwNimpokładamy,poleganaprzekonaniu,że

wysłuchujeOnwszystkichnaszychpróśbzgodnychzJegowolą.

5,14-21PodobniejakwEwangelii(por.J21),pozakończeniu,którewinnozamykaćlist,znajdujesięjeszczedodatek.

Ajeśliwiemy,żewysłuchujewszystkichnaszychpróśb,pewni

jesteśmyrównieżposiadaniatego,ocoGoprosiliśmy.

14–15.

PodobniejakwierzącywChrystusamaBoga(2,23)iJegożyciewieczne(5,12),takmożemiećpewnośćosiągnięciawszystkiego,ocoGoprosi;tobowiemstanowikonsekwencję

udziałuwJegożyciu.Naturalnie,jesttaktylkowtedy,gdychodziorzeczyodpowiadającezjednoczeniuzBogiem,stanowiącebezpośredniolubpośrednionadprzyrodzonedaryBoże.Wśródnichsą
takżedobraziemskieprowadzącedoBoga.ObszerniejoprośbiewimięJezusamówikom.doJ14,13;15,16.Niechodzitylkooprośbyowłasnedobramodlącegosię,aletakżeodobrabliźniego,w
ramachmiłościpolegającejnanadprzyrodzonejwymianiedóbr.

5,14-15.Natemathistorycznegotłaogólnejzasadywyrażonejwtychwersetach,zob.komentarzdoJ14,12-14.Jednakkonkretnąsprawą,którazostałatutajpodkreślonajestmodlitwaza

błądzącegobratalubsiostrę,któryznalazłsiępodwpływemideigłoszonychprzezfałszywychproroków(1J4,1-6);zob.1J5,16-17(por.Mt18,15-20).

Jeśliktośspostrzeże,żebratpopełniagrzech,którynie

sprowadzaśmierci,niechsięmodli,aprzywrócimużycie;mamna
myślitych,którychgrzechniesprowadzaśmierci.Istniejetakigrzech,
którysprowadzaśmierć.Wtakimwypadkuniepolecam,abysię
modlono.

5,16grzech,którysprowadzaśmierć.Odbiorcylistubyliniewątpliwiepoinformowanicodotegogrzechuwyjątkowejwagi.ByćmożechodziogrzechprzeciwDuchowi,przeciwprawdzie

(por.Mt12,31+)albooapostazjęantychrystów(2,18-29;Hbr6,4-8;itd.).

Każdebezprawiejestgrzechem,sąjednakgrzechy,którenie

sprowadzająśmierci.

5,17grzechy,któreniesprowadzająśmierci.Grec.ma1.poj.Wariant(Wulgata):„każdanieprawośćjestgrzechem,itogrzechem,którysprowadzaśmierć”.5,18-21Trzyzdania,

rozpoczynającesięod„Wiemy”,podsumowujązasadniczepewnikiinadziejechrześcijańskieprzedstawionewliście.

16–17.

Autorrozważatonaprzykładziewstawiennictwazabratempopełniającymgrzech.TakiewstawiennictwoznałjużwprawdzieST,jednakwinnymsensie.Skutecznieczynilitoludzie

owybitnejświętości,wielcypatriarchowie(Abraham,Mojżesz,prorocyitd.–por.Rdz18,27nn;20,7;Wj32,11–14;34,8n;Jr37,3n;42,2;2Mch15,14itd.)imęczennicy(2Mch7,37n).Wnowej
rzeczywistościChrystusowejdostępdołaskawościBogaprzysługujewszystkimchrześcijanomdziękizjednoczeniuzBogiem.Specjalnąwagęposiadawprowadzonerozróżnieniegrzechu,który
sprowadzaśmierć,odtego,któryniepowodujetegorodzajuskutków.WSTchodziwpierwszymwypadkuoprzestępstwozasługującenafizycznąśmierć(np.Lb18,22;Iz22,14).WpismachJanowych
zarównożycie,jakiśmierćposiadająznaczenieduchowe.Chodziwięcniewątpliwieośmierćeschatologiczną,potępieniewieczne(por.takżeJ8,51,kom.).Konsekwentniegrzechniesprowadzający
śmiercistanowiwykroczenieniepowodującedefinitywnegoodrzuceniaprzezBoga,nieprzekreślającezjednoczeniazNim,jakkolwieknaruszającepoważnietęłączność.Wymienionedwiekategorie
grzechuniepokrywająsięcałkowiciezpóźniejszymrozróżnieniemwteologiigrzechupowszedniegoiciężkiego.Zdrugiejstronygrzech,którysprowadzaśmierć,niejestidentycznyzgrzechem
przeciwDuchowiŚwiętemu(Mk3,29,kom.)anizgrzechemniepodlegającymodpuszczeniu,októrymmówiHbr10,26–31.Autorlistuabstrahujeodzagadnieniamożliwościczyniemożliwości
nawróceniatakiegogrzesznika,jakkolwiekwyłączeniegozobowiązkumodlitwybraci(coniejestrównoznacznezzakazem!)czynitakienawróceniedośćproblematycznym.Oocenieinnychgrzechów
sprowadzającychśmierćwNTzob.kom.do1Kor5,5i1Tm1,20.Czychodziw1Jogrzechapostazji,októrymmówiączęstopóźnepismaNTiwczesnochrześcijańskaliteratura(por.grzechniewiary
uJ16,9)–niejestjasne.Pewnejesttylkoto,żewprzypadkugrzechuniepociągającegoeschatologicznychskutkówwstawiennictwobraterskiejestwpełniskuteczne.Każdygrzech,jakobezprawie,
stanowinaruszenienależytegozjednoczeniazBogiemijakotakistanowiJegozniewagę.Istniejejednakmiędzynimiróżnicastopnia.Te,którewypływajązesłabości,mogąbyćodpuszczonedzięki
miłosierdziuBożemu(1,9),zawstawiennictwemChrystusa(2,1)orazJegodzieci,gdyżnieprowadząonekuśmierci.

5,16-17.Zważywszynaposługiwaniesięwtymliściesłowem„życie”naoznaczenieżyciawiecznegoi„śmierci”naoznaczeniejegoprzeciwieństwa,określenie„grzech,którysprowadza

śmierć”wydajesięoznaczaćgrzechpowodującyutratężyciawiecznego(por.Rdz2,17;3,24).Dwagrzechy,któreJanmiałprawdopodobnienamyśli,tonienawiśćdobraciisióstr(odrzucenieprzez
odstępcówchrześcijańskiejwspólnoty)iniewłaściwawiarawJezusa(fałszywadoktrynadotyczącaJegoboskiejiludzkiejosoby);zob.komentarzdo1J3,23.

StaryTestamentijudaizmwprowadzałyrozróżnieniepomiędzyrozmyślnymbuntemprzeciwkoBogu,któryniewymagałszczególnegoprzebłagania,alżejszymiwykroczeniami.Zwróćmy

uwagę,żeniektórestarożytnetekstyżydowskie(np.ZwojeznadMorzaMartwego,KsięgaJubileuszów)takżewspominająogrzechuśmiertelnymjako„wyrokuśmierci”,któryzwyklewykonywano
raczejwformiewykluczeniazewspólnoty,niżdosłownejegzekucji.Ludzie,przeciwkoktórymzgrzeszono,mogliwyjednaćprzebaczeniedlaswoichkrzywdzicielimodlącsięzanich(Rdz20,7.17;Hi
42,8),leczgrzechświadomegoodstąpieniaodBożejprawdyuniemożliwiałskutecznośćwstawienniczejmodlitwyoprzebaczenie(1Sm2,25;Jr7,16;11,14;14,11).Janpowiadaprzypuszczalnie:Bóg
przebaczybłądzącymnawasząprośbę,leczci,którzycałkowicieposzlizaherezją,znajdująsiępozazasięgiemdziałaniamodlitwylub(zgodniezinnąinterpretacją)musząsięsaminawrócić,by
otrzymaćprzebaczenie.

Wiemy,żektokolwieksięnarodziłzBoga,niegrzeszy,lecz

NarodzonyzBogastrzeżego,aZłygonietknie.

5,18Narodzony.ChodzioJezusa(por.J1,13.18).—Wariant(Wulgata):„zrodzenie”.

18.

Wierszpodkreślaznanądobrzeczytelnikomprawdę,żegrzechzostałzasadniczoprzezwyciężonyprzezChrystusa.JakodzieckoBoże,chrześcijaninzostałwyrwanyzmocygrzechui

śmierciwiecznej,ponieważ–mówiącjęzykiemJanowym–narodziłsięzBoga.Zdrugiejstronyznajdujesięnaetapieeschatologicznejrzeczywistości,którakażemuprzebywaćwświecie.Tymsamym
popadajeszczezesłabościwgrzech,jednakżenieodwracaongooddefinitywnieobranejdrogizbawienia.Tegrzechymaobowiązekwyznawać(1,9),byzostałymuodpuszczone.

5,18.SzatanniemógłdoświadczyćHiobabezBożejzgody(Hi1,11-12;2,3-6).Judaizmuznawał,żeszatanpotrzebujeBożegoprzyzwolenia,bywystawiaćnapróbęNaródWybranyorazże

BógodrzucaoskarżeniaszatanawysuwanepodadresemJegoludu.

Wiemy,żejesteśmyzBoga,całyzaśświatleżywmocyZłego.

19.

Tymsamymrzecznikzła,szatan,niemażadnejwładzynaddziećmiBoga.OdebrałmująprzezswójzbawczyczynChrystus.Terenemjegodziałaniajest–jakjużstwierdzaAutor

poprzednio–świat,rozumianyniewsensiedziełaBożego,alesferyludzi,którzydobrowolnieodrzucilizbawcząinicjatywęBożą(por.J1,11;3,19).Zastwierdzeniemtymmożnałatworozpoznać
apokaliptyczneprzeciwstawieniedoczesności–reprezentowanejprzeztenświat,podpadłypodwładzęszatana–wieczności,kuktórejprowadziJezusChrystus.

Wiemytakże,iżSynBożyprzyszedłiobdarzyłnaszdolnością

umysłu,takiżpoznajemyPrawdziwego.Jesteśmywprawdziwym
Bogu,wSynuJego,JezusieChrystusie.Onzaśjestprawdziwym
BogiemiŻyciemwiecznym.

5,20DrugistychmówioBogu,którysamjedenjestprawdziwy(J17,3+;por.8,31;1Tes1,9;Ap3,14)iktórysamjedenjestprawdziwieznanyzewzględunato,kimjest:Życiemi

Miłością.

20.

WwierszutymwystępujeOnformalniejakoSynBożyorazprzeciwnikszatana.WłaśnieJegoepifania,czyliobjawieniesięwciele,zniszczyłopanowanieksięciaciemności.Cowięcej,

udzieliłOnswoimmocypoznaniaprawdziwego.TocharakterystyczneokreśleniewyrażałowjudaizmiezasadnicząróżnicęmiędzyprawdziwymBogiemawszelkimipogańskimibóstwami.Niechodzi
tutylkoorzeczywisteipełnepoznanie,różneodgnostyckiego,aleotrwałezjednoczeniezBogiemprzeziwJezusieChrystusie.WłaśniewNimprawda,łaskaiżyciestałysięniezaprzeczalnymstanem
posiadaniachrześcijanina.PonieważJezusChrystusnietylkomateboskiecechy,alejest–wludzkiejpostaciiwniebieskiejchwale–prawdziwymBogiem,możnaGosłusznieokreślićjakoŻycie
wieczne,któreprzyniósłnaświatdlatych,którzyniebylizeświata(J17,16).

5,19-20.Judaizmgłosił,żewszystkienarodyopróczżydowskiegoznajdująsięwewładaniuszatanaijegoaniołów.Nietrudnojestodgadnąćźródłotejidei-niemalwszyscypoganieczcili

bożki,większośćdopuszczałasięteżrozpustyiinnychgrzechów.

Dzieci,strzeżciesięfałszywychbogów!

5,21OstatniebłaganiespowodowaneprzypomnieniemTego,którysamjedenjestprawdziwy.
—Idole,zapewnewznaczeniuprzenośnym,mogąoznaczaćpogaństwoalboteżidole„serca”(Qumran),któreodwracajączłowiekaodwiaryimiłości.—WWulgacienakońcuwiersza

dodane:„Amen”.

21.

Końcoweostrzeżenieprzedfałszywymibogaminieodnosisiębezpośredniodobałwochwalstwa,októrymniebyłomowywliścieorazoktóretrudnoposądzaćjegoczytelników,lecz

stanowiostatnieostrzeżenieprzedgrzechem.ÓwczesnaliteraturażydowskazQumranprzedstawiagrzechywłaśniejako„idoleserca”,tzn.elementzupełnieobcysferzeBożej.Możnagoprzyrównaćdo
kultupogańskichbóstwumonoteisty(1QS2,11;4;5;1QH4,15).Absolutnyrozbratzgrzechemodpowiadadefinitywnemuodrzuceniusprawszatanapodjakąkolwiekpostacią.

5,21.Chociażsłowo„fałszywibogowie”możeoznaczaćwszystko,coodwodziczłowiekaododdawaniaczciprawdziwemuPanu(stądwZwojachznadMorzaMartwego„bożkiludzkiego

serca”oznaczająfałszywepoglądylubgrzechy),dlawspólnotyzobszaruAzjiMniejszejmogłomiećtakżeznaczeniedosłowne(materialneobrazyfałszywychbogów).Możesięodnosićdooddawania
boskiejczciobrazowicezara,przedktórymchrześcijaniemieliskładaćofiaręzkadzidła,bywtensposóbdowieśćswojejlojalnościwobecpaństwa.Mogłorównieżdotyczyćkompromisuz
bałwochwalstwemwszerszymznaczeniu-bóstwaAzjiMniejszejstanowiłypokusędlatych,którzywyrzeklisiępogaństwa.Starożytnetekstyżydowskieczęstopotępiałybałwochwalstwojako
najgorszyzgrzechów-zpewnościąjakoprzestępstwokaraneśmierciąlub„grzechsprowadzającyśmierć"(1J5,16-17).Jeślifałszywiprorocy,którzywzywalidokompromisuw1J4,1-6,odpowiadają
tym,którzywywieraliwpływnaKościoływAzjiztegookresu(Ap2,20),tobałwochwalstworówniedobrzemogłomiećcharakterdosłowny;zob.komentarzdoAp2,14;9,20;13,20i15.

Document Outline

WPROWADZENIE DO LISTÓW KATOLICKICH.. 4
Nazwa. 4
Kanoniczność. 5
Kolejność. 6
Wprowadzenie do Listów św. Jana (B.P.) 7
Okoliczności powstania. 7
Treść i teologia. 8
Wprowadzenie do Pierwszego Listu św. Jana (P.K) 9
1 J 1. 10
Prolog. 10
Bóg jest światłem i my mamy żyć w światłości 12
Należy zerwać z grzechem.. 14
1 J 2. 15
Poznanie Boga i zachowywanie przykazań. 16
Stosunek chrześcijanina do świata. 18
Należy wystrzegać się nauczycieli fałszu. 20
Mamy żyć jako dzieci Boże. 23
1 J 3. 24
Musimy unikać grzechu. 26
Musimy zachować przykazania, zwłaszcza przykazanie wzajemnej miłości 28
1 J 4. 32
Musimy strzec się antychrystów i świata. 32
Bóg jest źródłem prawdziwej miłości, wiedzy i życia. 34
O źródle miłości 37
1 J 5. 38
O źródle wiary. 39
Epilog: wartość i skuteczność modlitw a grzesznicy. 42

23 Pierwszy List sw Jana Biblia Jerozolimska

Document Outline