10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 23 • 22.03.2010 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Porady eksPerta

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowo-

ści, w tym z tytułu nadzoru, odpowiedzialność ponosi kie-

rownik jednostki. Odpowiedzialność tę ponosi on również

wtedy, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości

– z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu

z natury – zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. W przypadku gdy kierownikiem

jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpo-

wiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu. Wynika to z art. 4 ust. 5 ustawy

o rachunkowości.

Za kierownika jednostki uważa się członka zarządu lub innego organu zarządzającego,

a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników

ustanowionych przez jednostkę (art. 3 ust. 1 pkt 6 wymienionej ustawy), a także:

– w spółce jawnej i spółce cywilnej – wspólników prowadzących sprawy spółki,

– w spółce partnerskiej – wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd,

– w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej – komplementariuszy prowadzą-

cych sprawy spółki,

– w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą – tę osobę,

– likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadło-

ściowym.

Rachunkowość obejmuje:

1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących

zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,

3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu ak-

tywów i pasywów,

4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

5)sporządzaniesprawozdańfinansowych,

6) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji

przewidzianej ustawą o rachunkowości,

7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych – obowiązek ten dotyczy

jednostek wymienionych w art. 64 ustawy o rachunkowości, których roczne spra-

wozdania finansowe podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta.

W sytuacji gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości zostaną powierzone

innej osobie za jej zgodą, np. głównemu księgowemu, kierownik jednostki nadal ponosi

odpowiedzialność z tytułu nadzoru. Przy czym osobistą, wyłączną odpowiedzialność za

przeprowadzenie inwentaryzacji w drodze spisu z natury ponosi kierownik jednostki. Nie

może ona zostać przeniesiona na inne osoby.

Kierownik jednostki obowiązany jest zapewnić sporządzenie rocznego sprawozdania

finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawić je wła-

ściwym organom zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami

statutu lub umowy. W jednostkach, których rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy osta-

teczny termin sporządzenia sprawozdania finansowego za 2009 r. upływa 31 marca 2010 r.

Sprawozdanie finansowe podpisuje (podając datę podpisu):

– osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych i

– kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy – wszyscy człon-

kowie tego organu.

W jednostkach, w których skład zarządu uległ zmianie w trakcie roku obrotowego, za

który sporządzane jest sprawozdanie, sprawozdanie to podpisuje osoba lub osoby pełniące

funkcję kierownika jednostki na dzień faktycznego sporządzenia sprawozdania. To samo

dotyczy osoby sporządzającej sprawozdanie finansowe (głównego księgowego).

Odpowiedzialność za sporządzenie

sprawozdania finansowego

Ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość odmowy złożenia podpisu pod sprawoz-

daniem finansowym przez osoby zobowiązane do jego podpisania. W takim przypadku

odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania (art. 52

ust. 2 ustawy o rachunkowości). Zatem główny księgowy lub kierownik jednostki ma

prawo do odmowy podpisania sprawozdania finansowego, jeśli jest ku temu ważny powód.

Jako przyczynę odmowy złożenia podpisu główny księgowy może podać m.in. przejęcie

obowiązków prowadzenia ksiąg rachunkowych w trakcie roku lub po jego zakończeniu.

Należy jednak wskazać, że złożenie podpisu pod sprawozdaniem finansowym np. przez

głównego księgowego wskazuje osobę, która to sprawozdanie sporządziła i nie musi ozna-

czać przyjęcia odpowiedzialności za księgi rachunkowe.

W spółkach kapitałowych, spółkach komandytowo-akcyjnych, towarzystwach ubez-

pieczeń wzajemnych, towarzystwach reasekuracji wzajemnej, spółdzielniach, przedsię-

biorstwach państwowych, kierownik jednostki odpowiada także za sporządzenie – wraz

ze sprawozdaniem finansowym – sprawozdania z działalności jednostki. To sprawozdanie

podpisuje wyłącznie kierownik jednostki (np. zarząd w spółce z o.o.). Nie podpisuje go

osoba prowadząca księgi rachunkowe, jeżeli nie jest członkiem zarządu.

Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości rzetelnie

i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Za nieprze-

strzeganie tych zasad grożą sankcje karne określone m.in. w art. 77 ustawy o rachunkowości.

Z przepisu tego wynika, że karze grzywny lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo

obu tym karom łącznie podlega ten, kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do:

1) nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub

podawania w tych księgach nierzetelnych danych,

2) niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami

ustawy lub zawarcia w nim nierzetelnych danych.

Sankcje wymienione w tym przepisie odnoszą się zarówno do osoby, która przejęła

prowadzenie ksiąg rachunkowych, jak i kierownika jednostki. Jeżeli w jednostce zarzą-

dzanej przez organ wieloosobowy nie wskazano osoby odpowiedzialnej za rachunkowość,

to odpowiedzialność za wykonanie obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg rachun-

kowych oraz za sporządzenie sprawozdania finansowego ponoszą wszyscy członkowie

tego organu.

Ponadto karze grzywny albo karze ograniczenia wolności podlega osoba, która wbrew

przepisom ustawy o rachunkowości:

1) nie poddaje sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,

2) nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień,

oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiąz-

ków,

3) nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym

rejestrze sądowym.

Wynika to z art. 79 ustawy o rachunkowości. Za niedopełnienie obowiązków wymie-

nionych w tym przepisie odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki.

Warto w tym miejscu wskazać, iż krąg osób odpowiedzialnych za sprawozdanie finan-

sowe został rozszerzony z dniem 2 maja 2008 r. Wprowadzony do ustawy o rachunkowości

art. 4a przewiduje, że kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego

organu nadzorującego są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz

sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunko-

wości. Zaszkodęwyrządzonądziałaniemlubzaniechaniemstanowiącymnaruszenie

wymienionegoobowiązkukierownikjednostkiorazczłonkowieradynadzorczejlub

innegoorganunadzorującegojednostkiodpowiadająsolidarniewobecspółki. Należy

dodać, że członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki nie

podpisują sprawozdania finansowego.

Podstawaprawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze

zm.).

EwaKowalska

Kiedywpisaćdoksięgipodatekodnieruchomości?

Prowadzę własną działalność gospodarczą. Otrzymałem decyzję z urzędu

miasta nakładającą na mnie obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości

za 2010 r. Przy czym jego płatność następować będzie w 4 ratach. Kiedy

należy wpisać kwotę tego podatku do księgi podatkowej?

W pytaniu nie wskazano, jaką metodą podatnik prowadzi księgę podatkową

– uproszczoną (kasową), czy memoriałową. Jednak jeśli chodzi o podatek od nierucho-

mości, moment ujęcia tego kosztu w księdze będzie ten sam w przypadku stosowania

obu metod.

Jeżeli bowiem podatnik ewidencjonuje koszty zgodnie z metodąuproszczoną, koszty

uzyskania przychodów ujmuje w księdze w dacie poniesienia (art. 22 ust. 4 ustawy

o pdof – Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Za dzień poniesienia kosztu uzyskania

przychodów, co do zasady, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego

dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (art. 22 ust. 6b ustawy

o pdof). Podatnikstosującymetodęuproszczonąpowinienwięczaksięgowaćkoszt

ztytułupodatkuodnieruchomościpoddatądecyzjiotrzymanejzurzędugminy.

W przypadku gdy podatnik stosuje przy prowadzeniu księgi metodę memoriałową,

rozlicza koszty uzyskania przychodów w zależności od tego, czy z przychodami danego

roku podatkowego związane są bezpośrednio, czy pośrednio (art. 22 ust. 5-5c i 6 ustawy

o pdof). Wydatki dotyczące podatku od nieruchomości stanowią koszty pośrednie. Takie

koszty księguje się w dacie poniesienia. Jeżeli dotyczą one okresu przekraczającego rok

podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część odnosi się do danego roku po-

datkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie

do długości okresu, którego dotyczą. Podatek od nieruchomości dotyczy jednego roku

podatkowego, tj. w tym przypadku 2010 r. Zatempodatnikewidencjonującykoszty

zgodniezmetodąmemoriałowąpowinienwpisaćdoksięgikoszttegopodatku

wdaciejegoponiesienia,tj.(zgodnie z art. 22 ust. 6b ustawy o pdof) poddatądecyzji

otrzymanejzurzędugminy.

Nie ma w tym przypadku znaczenia, że płatności podatku od nieruchomości dokony-

wane będą w ratach. Zarówno w przypadku metody uproszczonej, jak i memoriałowej

koszt tego podatku powinien zostać ujęty w księdze jednorazowo, w pełnej wysokości

wynikającej z decyzji, pod datą jej wydania. Kwotę podatku od nieruchomości wpisać

należy w kolumnie 13 księgi podatkowej „Pozostałe wydatki”.

DorotaPrzybyszewska

Ujemnykapitałwłaściciela

Prowadzę księgowość w przedsiębiorstwie osoby fizycznej. Na koniec

2009 r. na koncie kapitału właściciela powstało saldo po stronie Wn. Czy

tak może być? Gdzie to ująć w bilansie?

W przypadku gdy kwota środków pieniężnych trwale wycofanych z firmy

przekraczawartośćkapitałuwłaściciela,kapitałtenbędziemiałwartośćujemną.

Wtejwartościjestonwykazywanywbilansie.

W trakcie roku na skutek różnych operacji może dochodzić do wycofywania środków

z przedsiębiorstwa osoby fizycznej przez jej właściciela. Przykładowo ma to miejsce,

gdy na zlecenie właściciela firma opłaca w jego imieniu składki ZUS czy zaliczki na

podatek dochodowy. Właściciel może też pobierać zaliczki na bieżące zakupy firmowe

lub też na cele prywatne (zaliczki na poczet zysku). Wszystkie te operacje wstępnie

ujmuje się jako należność wobec właściciela, po stronie Wn konta 24 „Pozostałe

rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z właścicielem), z dalszą analityką według

poszczególnych typów rozrachunków.

Na dzień bilansowy dokonuje się analizy zapisów na koncie rozrachunków z wła-

ścicielem, w celu ustalenia sald o charakterze przejściowym i trwałym. Przejściowy

charakter mają te należności, które zostaną rozliczone w przyszłym roku obrotowym.

Z kolei należności, które mają charakter trwały, a więc nie zostaną uregulowane przez

właściciela, przeksięgowuje się na koniec roku z konta 24 na konto 80 „Kapitał właści-

ciela” (lub też na konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”, ale w bilansie kwota ta

zmniejsza wartość kapitału właściciela).

Inną przyczyną zmniejszenia wartości kapitału może być przeznaczenie rzeczo-

wych składników majątku firmy (np. środków trwałych) na cele prywatne właściciela.

Wartość netto wycofywanych składników księguje się na podstawie decyzji właściciela

bezpośrednio na zmniejszenie kapitału (Wn konto 80).

Na skutek takich operacji kwota środków trwale wycofanych z firmy może prze-

kroczyć wartość kapitału podstawowego, ujętego na koncie 80. Wtedy wystąpi ujemne

saldo na tym koncie, tj. saldo po stronie Wn, które należy zaprezentować w pasywach

bilansu w pozycji A.I „Kapitał (fundusz) podstawowy” ze znakiem ujemnym.

DorotaPrzybyszewska