Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 1

ROZDZIAŁ 5

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 2

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

S

SS

t

tt

r

rr

o

oo

n

nn

a

aa

c

cc

e

ee

l

ll

o

oo

w

w

w

o

oo

p

pp

o

oo

z

zz

o

oo

s

ss

t

tt

a

aa

w

w

w

i

ii

o

oo

n

nn

a

aa

p

pp

u

uu

s

ss

t

tt

a

aa

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 3

5. PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5.1 WARUNKI METEOROLOGICZNE DLA WYKONYWANIA

LOTÓW VFR (VMC)

5.1.1 Z wyjątkiem lotów specjalnych VFR, loty VFR powinny być wykonywane tak, aby

statek powietrzny leciał przy widzialności i w odległości od chmur, równych lub
większych niż określonych w poniższej tabeli.

Tabela (5.1.1.1) - Minima widzialności i odległości od chmur dla lotów z widocznością

A***B C D E

F G

Klasa przestrzeni
powietrznej

Powyżej 900 m (3000 ft)
AMSL lub powyżej 300 m
(1000 ft) nad terenem — w
zależności co jest wyższe

Na i poniżej 900 m (3000 ft)
AMSL lub 300 m (1000 ft)
nad terenem — w zależności
co jest wyższe

Odległość od
chmur

Pozioma — 1500 m
Pionowa — 300 m (1000 ft)

Z dala od chmur i z
widocznością powierzchni
ziemi

Widzialność w
locie

8 km na i powyżej 3050 m (10 000 ft)
AMSL*
5 km poniżej 3050 m (10 000 ft) AMSL*

5 km**

*

Gdy względna wysokości przejściowa jest mniejsza niż 3050 m (10 000 ft) AMSL, to

zamiast tych wartości należy używać FL 100.

**

Można wykonywać loty:

a) przy zmniejszeniu widzialności w locie do 1500 m:

1) z prędkościami, przy których będzie wystarczająco zapewniona możliwość

zauważenia we właściwym czasie innego ruchu lub jakichkolwiek przeszkód, aby
uniknąć kolizji, lub

2) w warunkach w których prawdopodobieństwo spotkania innego ruchu w zasadzie

będzie małe, np. w obszarach o małej intensywności ruchu oraz w czasie
wykonywania prac agrolotniczych na małych wysokościach,

b) na śmigłowcach przy widzialności w locie mniejszej niż 1500 m, jeżeli wykonują

manewry z prędkością, przy której będzie wystarczająco zapewniona możliwość
zauważenia we właściwym czasie innego ruchu lub jakichkolwiek przeszkód, aby
uniknąć kolizji.

***

Minima VMC w przestrzeni powietrznej klasy A są wskazówką dla pilotów, lecz nie

oznacza to, że loty VFR w przestrzeni klasy A są dozwolone.

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 4

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.1.2 Z wyjątkiem gdy organ kontroli ruchu lotniczego udzieli na to zezwolenie, w lotach

VFR nie należy startować ani lądować na lotniskach znajdujących się w strefie
kontrolowanej lotniska albo wchodzić do strefy ruchu lotniskowego lub włączać się
do ruchu lotniskowego:

a) gdy pułap chmur jest niższy niż 450 m (1500 ft); lub
b) gdy widzialność przy ziemi jest mniejsza niż 5 km.

5.1.3 Warunki meteorologiczne dla lotów z widocznością na lotniskach niekontrolowanych

są zgodne z tabelą 5.1.1.1, jednak nie gorsze niż minima określone dla każdego
lotniska lub lądowiska opublikowanego w AIP Polska.

5.2 PRZESTRZEŃ POWIETRZNA

5.2.1 PODZIAŁ PRZESTRZENI POWIETRZNEJ W FIR WARSZAWA:

Przestrzeń powietrzna FIR Warszawa jest podzielona na:

a) przestrzeń kontrolowaną obejmującą:

• całą przestrzeń powietrzną FIR Warszawa od FL 095 do 460;
• drogi lotnicze, TMA, CTR poniżej FL 095;

b) przestrzeń niekontrolowaną obejmującą całą przestrzeń poniżej FL 095

z wyłączeniem przestrzeni kontrolowanej (CTR, AWY, TMA).

5.2.2 KLASYFIKACJA PRZESTRZENI POWIETRZNEJ W FIR WARSZAWA

Przestrzeń powietrzna FIR Warszawa została sklasyfikowana zgodnie z klasyfikacją
przestrzeni powietrznej ICAO od powierzchni terenu/wody do FL 460 i wprowadzono
a) klasę C – w przestrzeni kontrolowanej;
b) klasę G – w przestrzeni niekontrolowanej

Przestrzeń powietrzna powyżej FL 460 jest niesklasyfikowana

5.3 PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW Z WIDOCZNOŚCIĄ

5.3.1 PRZEPISY OGÓLNE

5.3.1.1

Przepisy i procedury wykonywania lotów z widocznością (VFR) w FIR Warszawa
są zgodne z PL-2 i PL-11.

5.3.1.2

Loty VFR mogą być wykonywane:

a) między wschodem, a zachodem słońca;
b) między zachodem, a wschodem słońca jedynie z zachowaniem przepisów

dotyczących lotów VFR w nocy (patrz punkt 5.8);

c) do poziomu lotu FL 195 włącznie;
d) powyżej poziomu lotu FL 195 tylko w wyznaczonych TSA, EA lub ich

odpowiednikach;

e) z prędkością poddźwiękową.

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 5

5.3.1.3

Strefy i rejony lotnisk kontrolowanych opublikowane w AIP Polska oraz
elastyczne elementy przestrzeni powietrznej (TSA, TFR, MRT) należy w lotach
VFR omijać.

5.4 LOTY VFR W PRZESTRZENI KONTROLOWANEJ

5.4.1 Loty VFR w przestrzeni kontrolowanej należy wykonywać zgodnie z przepisami

wynikającymi z klasy C zawartymi w PL-11. Wymagane jest:

a) złożenie planu lotu ICAO;
b) utrzymywanie dwustronnej łączności radiowej z właściwym organem ATS;
c) w obszarze kontrolowanym FIR Warszawa oraz w CTR Warszawa/Okęcie, CTR

Gdańsk/Rębiechowo i CTR Kraków/Balice wyposażenie statku powietrznego w
transponder pracujący w modzie A i C, chyba, że właściwy organ ATC zezwoli
inaczej.

5.5 LOTY VFR W PRZESTRZENI NIEKONTROLOWANEJ

5.5.1 Loty VFR w przestrzeni niekontrolowanej należy wykonywać zgodnie z przepisami
wynikającymi z klasy G przestrzeni.

5.5.2 Wymagane jest zapoznanie się załogi z informacjami o wprowadzonych

ograniczeniach w przestrzeni powietrznej FIR Warszawa (NOTAM, AUP, UUP) oraz
rzeczywistym wykorzystaniu stref publikowanych w AUP, które należy uwzględnić
przy planowaniu i podczas wykonywania lotu. Powyższe informacje można uzyskać:

a) przed startem: w AMC Polska (tel. [phone] do 35, AFS: EPWWZAMC)

w odniesieniu do stref w całym FIR Warszawa;

b) po starcie: tylko w odpowiednim ośrodku FIS/SNRL w odniesieniu do stref

znajdujących się w rejonie odpowiedzialności danego ośrodka.

5.5.3 Służba informacji powietrznej jest zapewniona tylko na żądanie.

5.5.4 Służba alarmowa jest zapewniona tylko w stosunku do tych lotów, na które został

złożony plan lotu (FPL).

5.5.5 Jeżeli lot odbywa się do/z lotniska, na którym nie ma służby ATS, zapewnienie służby

alarmowej oprócz złożenia FPL wymaga dodatkowo od pilota powiadomienia
właściwego FIS/SNRL o starcie/lądowaniu. Informacja o starcie powinna zawierać
informacje o planowanym lądowaniu.

5.5.6 Jeżeli pilot nie przekaże informacji o lądowaniu, plan lotu nie zostanie zamknięty,

a służba alarmowa w stosunku do takiego lotu będzie zapewniona nadal. W takim
wypadku kosztami akcji poszukiwawczo-ratowniczej obciążony zostanie pilot.

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 6

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.6

LOTY VFR W STREFIE IDENTYFIKACJI OBRONY POWIETRZNEJ
(ADIZ)

5.6.1 Strefa identyfikacji obrony powietrznej jest to przestrzeń wzdłuż granicy państwowej

o szerokości 15 km sięgającą w głąb kraju.

5.6.2 Dowódca statku powietrznego zamierzający wykonać lot krajowy w tej przestrzeni

zobowiązany jest do złożenia planu lotu zgodnie z przepisami PL-2 i dodatkowo,
bezpośrednio przed startem, poinformowania właściwego terytorialnie ośrodka
FIC/SNRL lub Centrum Operacji Powietrznych (tel: [phone]).
W złożonym planie lotu w punkcie 18 (uwagi) należy umieścić wskaźnik RMK/ADIZ.

5.7 LOTY SPECJALNE VFR

5.7.1 Lot specjalny VFR – to lot wykonywany w strefie kontrolowanej lotniska

w warunkach meteorologicznych gorszych niż VMC.

5.7.2 Jeżeli sytuacja w ruchu lotniczym na to pozwala, może być wyrażona zgoda na

wykonywanie lotów specjalnych VFR na podstawie zezwolenia właściwego organu
kontroli lotniska.

5.7.3 Lot specjalny VFR może być wykonywany w warunkach atmosferycznych nie

gorszych niż:

1) w dzień:
a) widzialność w locie nie mniejsza niż 1,5 km dla śmigłowców i 2 km dla innych

statków powietrznych;

b) wysokość podstawy najniższych chmur, pokrywających więcej niż połowę nieba

(pułap chmur), nie jest mniejsza niż 100 m dla śmigłowców i 150 m dla innych
statków powietrznych;

c) lot będzie wykonywany z dala od chmur i z widocznością terenu.

2) w nocy:
a) widzialność w locie nie mniejsza niż 3 km dla śmigłowców i 5 km dla samolotów;
b) wysokość podstawy najniższych chmur, pokrywających więcej niż połowę nieba

(pułap chmur), nie jest mniejsza niż 300 m dla śmigłowców i 500 m dla
samolotów;

c) lot będzie wykonywany z dala od chmur i z widocznością terenu.

5.8 LOTY NOCNE VFR

5.8.1 Loty nocne VFR mogą być wykonywane między zachodem a wschodem słońca z

zachowaniem poniższych przepisów:

a) z dala od chmur i z widocznością terenu lub świateł w terenie;
b) przy rzeczywistych prędkościach powietrznych nie większych niż 300 km/h;
c) nie wyżej niż 3050 m (10 000 ft) AMSL, gdy bezwzględna wysokość przejściowa

jest mniejsza niż ta wartość, a gdy jest ona większa to zamiast tych wartości
przyjmuje się FL 100;

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 7

d) z wyjątkiem startów i lądowań nie niżej niż:

1) 300 m nad przeszkodami — na samolotach;
2) 200 m nad przeszkodami — na śmigłowcach;

e) w warunkach meteorologicznych ujętych w tabeli 5.1.1.1, lecz bez zmniejszenia

minimum widzialności ujętych w tej tabeli pod lit. a) i b).

5.9 LOTY MIĘDZYNARODOWE VFR

5.9.1 W lotach międzynarodowych mają zastosowanie przepisy dla lotów VFR,
a dodatkowo:

a) wymagane jest złożenie planu lotu;
b) starty i lądowania statków powietrznych mogą być wykonywane tylko na

lotniskach dostępnych w lotach międzynarodowych VFR (wykaz dostępny w AIP
i Biuletynie VFR);

c) przy składaniu planu lotu należy tak skalkulować lot, aby rzeczywisty czas

przekroczenia granicy FIR Warszawa (EET) nie różnił się od zaplanowanego o
więcej niż 10 minut;

d) szczegółowe informacje o dostępności lotnisk dla lotów międzynarodowych w FIR

Warszawa są zawarte w NOTAM, Suplementach do AIP Polska oraz w AIP
Polska.

5.9.2 Cywilnym statkom powietrznym wykonującym międzynarodowy lot VFR nie zezwala

się na lądowanie na lotniskach innych niż „dostępnych w lotach międzynarodowych”
oprócz przypadku zaistnienia awarii, uniemożliwiającej bezpieczne i zgodne
z przepisami kontynuowanie lotu lub w przypadku otrzymania specjalnego zezwolenia
na lądowanie.

5.9.3 Inne lotniska mogą być udostępnione statkom powietrznym wykonującym loty

międzynarodowe tylko w przypadkach, gdy:

a) lądowanie wykonywane jest na polecenie organu służby ruchu lotniczego;
b) zaistnieje konieczność przymusowego lądownia;
c) po uzyskaniu zezwolenia władzy lotniczej.

5.9.4 Na niektórych lotniskach krajowych kontrola celna i paszportowa jest dostępna na

żądanie, ale tylko w przypadku uzgodnienia tego bezpośrednio z zarządzającym
lotniskiem. Uzgodnienie takie musi być dokonane przed planowanym przylotem,
z wyprzedzeniem określonym w AIP Polska, rozdział AD2, w opisie danego lotniska.

5.9.5 W razie wypadku lub lądowania statku powietrznego, wykonującego lot

międzynarodowy, na terytorium Polski w miejscu, w którym brak organów
wyznaczonych do załatwiania formalności celnych i paszportowych, dowódca statku
powietrznego obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ
policji lub inny terenowy organ administracji państwowej. Podjęcie dalszego lotu bez
zezwolenia właściwych organów celnych i organów ochrony granicy jest zabronione.

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 8

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.9.6 Do czasu przybycia organów celnych lub organów ochrony granicy, dowódca statku

powietrznego zobowiązany jest do zastosowania niezbędnych środków w celu
zapewnienia dokonania wymaganych formalności.

5.9.7 Przy zaistnieniu powyżej opisanej sytuacji dowódca statku powietrznego jest również

obowiązany do jak najszybszego poinformowania organu służb ruchu lotniczego.

5.10 WYSOKOŚCI LOTÓW VFR

5.10.1 Wysokość lotu, na której ma się odbyć lot lub jego część należy wyrażać jako:

• poziomy lotu – podczas lotu na najniższym dostępnym poziomie lotu lub powyżej

tego poziomu albo odpowiednio powyżej wysokości bezwzględnej przejściowej;

• wysokości bezwzględne – podczas lotu poniżej najniższego dostępnego poziomu lotu

albo odpowiednio na lub poniżej wysokości bezwzględnej przejściowej;

• wysokość nad terenem – w określonej części przestrzeni powietrznej (podczas lotów

patrolowych, zabiegów agrolotniczych i weterynaryjnych, koszących w specjalnie
wydzielonych strefach).

5.10.2 W przestrzeni kontrolowanej wysokości lotów przydzielane są przez właściwy organ

ATC w formie zezwolenia kontroli.

5.10.3 W lotach powyżej wysokości względnej 900 m obowiązują wysokości lotu zależne od

magnetycznego kąta drogi:

Na i poniżej wysokości przejściowej 2000 m (6500 ft) AMSL

Kąt drogi zawarty między

000° - 179°

Kąt drogi zawarty między

180° - 359°

wysokość lotu (m/ft AMSL)

wysokość lotu (m/ft AMSL)

1050/3500

-

-

1350/4500

1700/5500

-

-

2000/6500*

(*) 6500 ft AMSL jest wysokością przejściową w przestrzeni niekontrolowanej.
Zgodnie z PL-2 należy unikać przelotu na wysokości przejściowej.

Powyżej wysokości przejściowej:

Kąt drogi zawarty między

000° - 179°

Kąt drogi zawarty między

180° - 359°

poziom lotu (FL)

poziom lotu (FL)

FL 075

-

-

FL 085

FL 095*

-

(*) FL 095 stanowi dolną granicę przestrzeni kontrolowanej. Zajmowanie tego

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 9

poziomu jest możliwe wyłącznie na podstawie zezwolenia właściwego organu ATC.

5.10.4 ZABRANIA SIĘ WYKONYWANIA LOTÓW VFR:

a) na wysokości względnej mniejszej niż 150 m (500 ft) w dzień, 300 m (1000 ft)

w nocy – nad lądem/wodą;

b) nad gęstą zabudową miast lub osiedli lub nad zgromadzeniem osób na otwartym

powietrzu na wysokości względnej mniejszej niż 300 m
(1000 ft) nad najwyższą przeszkodą znajdującą się w promieniu 600 m od statku
powietrznego;

c) nad obszarem zwartej zabudowy miasta stołecznego Warszawy, na wysokości

mniejszej niż FL 070;

d) nad obszarami miast o liczbie mieszkańców od 25000 do 50000 na wysokościach

poniżej 500 m nad poziomem terenu dla śmigłowców i samolotów tłokowych oraz
1000 m nad poziomem terenu dla samolotów wyposażonych w inne silniki;

e) nad obszarami miast o liczbie mieszkańców od 50000 do 100000 na wysokościach

poniżej 1000 m nad poziomem terenu;

f) nad obszarami miast o liczbie mieszkańców powyżej 100000 na wysokościach

poniżej 1500 m nad poziomem terenu.

Powyżej wymienione zakazy i ograniczenia nie dotyczą lotów:

a) wykonywanych zgodnie z procedurami dolotowymi, podejściami do lądowania

i procedurami odlotowymi na lotniskach i lądowiskach, położonych wewnątrz lub
w pobliżu tych rejonów;

b) w celu udzielenia pomocy w przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub

zwierząt, w tym w szczególności w czasie wystąpienia klęsk żywiołowych,
katastrof i sytuacji awaryjnych;

c) związanych z wykonywaniem niezbędnych usług lotniczych, w szczególności

patrolowania linii energetycznych, gazociągów, obszarów leśnych oraz lotów
agrotechnicznych;

d) wykonywanych w celu zapewnienia porządku publicznego;
e) wykonywanych w celu poszukiwania i ratownictwa lotniczego;
f) wykonywanych w celu ochrony granicy państwowej;
g) na przechwycenie statków powietrznych;
h) wykonywanych w innych uzasadnionych przypadkach za zezwoleniem

właściwego organu służby ruchu lotniczego;

5.10.5 W strefach zakazanych (P), niebezpiecznych (D) i o ograniczonym ruchu lotniczym

(R) obowiązuje zakaz wykonywania lotów. Loty w strefach P i R mogą być
wykonywane tylko w wyjątkowych sytuacjach na podstawie zezwolenia organu
zarządzania ruchem lotniczym udzielonego zgodnie z wytycznymi określonymi przez
Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Lot w strefie D jest możliwy, gdy dana strefa
jest nieaktywna (informacja w AUP) i na podstawie zezwolenia właściwego organu
ATC.

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 10

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.10.6 PRZEJŚCIE Z LOTU VFR DO LOTU IFR

Statek powietrzny zamierzający przejść z lotu VFR do IFR powinien:

a) jeżeli plan lotu został złożony, podać koniecznie zmiany, jakie mają być

wprowadzone do jego bieżącego planu lotu: lub

b) złożyć z powietrza plan lotu (AFIL) właściwemu organowi służby ruchu

lotniczego.

5.11 PROCEDURY NASTAWIANIA WYSOKOŚCIOMIERZY

5.11.1 Procedury nastawiania wysokościomierza stosowane w FIR Warszawa są zgodne z

zawartymi w dokumencie ICAO Doc 8168 – OPS/611 tom 1, z wyjątkiem różnic
podanych w 5.11.2

5.11.2 W przestrzeni niekontrolowanej, w lotach na i poniżej wysokości bezwzględnej

2000 m (6500 ft) AMSL obowiązuje nastawienie wysokościomierza na QNH.

5.11.3 Wartości ciśnienia podawane są w hektopaskalach (hPa), a na żądanie załogi statku

powietrznego w mm Hg.

5.11.4 Na żądanie dowódcy statku powietrznego, lotniskowy organ ATS podaje ciśnienie

odniesione do poziomu wskazanego lotniska lub progu drogi startowej w użyciu
(QFE)

5.11.5 PROCEDURY

5.11.6 Dla zapewnienia separacji lub w ramach zapewnienia służby informacji powietrznej

poniżej bezwzględnej wysokości przejściowej organy ATS będą podawały dowódcom
statków powietrznych bezwzględne wysokości lotów.

5.11.7 Na lotniskach wojskowych i w strefach tych lotnisk (MATZ) obowiązuje nastawienie

wysokościomierza według QNH chyba, że opublikowane lokalne przepisy stanowią
inaczej.

5.11.8 Podczas wykonywania lotów związanych z pracami agrotechnicznymi, montażowymi

itp. w rejonie położonym w pobliżu lotniska (lądowiska) wysokościomierz może być
nastawiony na:

a) ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lądowiska) – QFE, o ile różnica

wzniesień lotniska (lądowiska) i terenu, nad którym wykonuje się te prace, jest
nieznaczna, a pozycja w płaszczyźnie pionowej statku powietrznego może być
wyrażana jako wysokość nad lotniskiem (lądowiskiem);

b) ciśnienie atmosferyczne na poziomie terenu – QFE, na którym wykonuje się te

prace, o ile różnica wzniesień lotniska (lądowiska) i tego terenu ma wpływ przy
innym nastawieniu wysokościomierza na wykonywanie tych prac, a pozycja w
płaszczyźnie pionowej statku powietrznego może być wyrażona jako wysokość
nad tym terenem;

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 11

5.11.9 Podczas wykonywania lotów akrobacyjnych wysokościomierz może być nastawiony

na ciśnienie atmosferyczne na poziomie terenu, nad którym wykonuje się akrobacje, a
pozycja w płaszczyźnie pionowej statku powietrznego może być wyrażana jako
wysokość nad tym terenem.

5.11.10 Dowódcy statków powietrznych w lotach w bezpośrednim sąsiedztwie dróg

lotniczych, TMA lub CTR mają obowiązek nawiązania łączności z organem ATS w
celu nastawienia wysokościomierza zgodnie z otrzymanymi instrukcjami.

5.11.11 POZIOMY PRZEJŚCIOWE W FIR WARSZAWA

5.11.12 Poziom przejściowy w przestrzeni niekontrolowanej ustala się na FL 075.

5.11.13 Zmiana poziomu przejściowego na FL 080 w przestrzeni niekontrolowanej następuje

wtedy, gdy QNH wynosi 978 hPa lub mniej.

5.11.14 Aktualna wartość ciśnienia QNH oraz poziom przejściowy podawane są przez organy

ATS lub w komunikacie ATIS.

5.11.15 Dla wszystkich stref kontrolowanych lotnisk (CTR) i rejonów kontrolowanych lotnisk

(TMA) w FIR Warszawa ustala się bezwzględną wysokość przejściową równą 1500 m
natomiast poziom przejściowy równy FL 060 (patrz uwaga poniżej).

Zmiana poziomu przejściowego na FL 070 dla wszystkich lotnisk kontrolowanych
następuje wtedy, gdy QNH wynosi 978 hPa lub mniej.

5.12 ŁĄCZNOŚĆ W PRZESTRZENI NIEKONTROLOWANEJ

5.12.1 Dla celów służb ruchu lotniczego w łączności powietrze – ziemia należy stosować

łączność radiotelefoniczną.

5.12.2 Piloci statków powietrznych wykonujących lot niekontrolowany w FIR Warszawa

powinni kontaktować się na odpowiedniej częstotliwości spośród wymienionych
poniżej:

Nazwa ośrodka

Znak wywoławczy

Częstotliwość (MHz)

FIS Okęcie

FIS Gdańsk

FIS Kraków

SNRL Świdwin

SNRL Szymany

SNRL Poznań

SNRL Wrocław

SNRL Bydgoszcz

SNRL Łask

SNRL Sandomierz

Okęcie Informacja

Gdańsk Informacja

Kraków Informacja

Świdwin Informacja

Szymany Informacja

Poznań Informacja

Wrocław Informacja

Bydgoszcz Informacja

Łask Informacja

Sandomierz Informacja

119,450
118,525
119,275
124,500
124,500
124,500
124,500
124,500
124,500
124,500

Częstotliwość ogólnopolska

124,500

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 12

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.12.3 Granice poziome sektorów są opublikowane w AIP Polska ENR 6.2-4.

5.12.4 Gdy kontakt radiowy zostanie utracony należy próbować nawiązać łączność na

częstotliwości 124,500 MHz lub z najbliższym organem służby ruchu lotniczego
w zależności od kierunku lotu do lotniska docelowego.

5.12.5 W przestrzeni niekontrolowanej klasy G nie jest wymagane utrzymywanie

dwustronnej łączności radiowej za wyjątkiem przypadków wymienionych poniżej:

a) w lotach, dla których ma być zapewniona służba informacji powietrznej lub

alarmowa;

b) w strefach RMZ opublikowanych w AIP Polska;
c) przed wlotem do stref ATZ, MATZ, TRA.

5.12.6 Wlot do TRA, ATZ, MATZ może nastąpić po nawiązaniu łączności radiowej

i uzyskaniu zezwolenia właściwego organu służby ruchu lotniczego lub wojskowego
organu dowodzenia.

5.13 PLANOWANIE LOTÓW

5.13.1 LOTY VFR W PRZESTRZENI KONTROLOWANEJ

5.13.2 Plan lotu, należy przedstawić co najmniej 1 godzinę przed planowanym czasem

odblokowania (EOBT).

5.13.3 Jeżeli plan lotu jest przedstawiony podczas lotu, to w takim czasie, który umożliwi

jego odbiór przez zainteresowany organ służby ruchu lotniczego, co najmniej 10
minut przed przewidywanym przybyciem statku powietrznego do :

a) zamierzonego punktu wlotu do obszaru kontrolowanego;
b) zamierzonego przecięcia drogi lotniczej.

5.13.4 LOTY VFR W PRZESTRZENI NIEKONTROLOWANEJ

5.13.5 Przed rozpoczęciem każdego lotu VFR w przestrzeni niekontrolowanej, dla którego

ma być zapewniona służba alarmowa należy przekazać plan lotu do Biura Odpraw
Załóg lub właściwego terytorialnie ośrodka FIS.

5.13.6 Plan lotu należy składać nie później niż:

a) 30 minut przed startem;
b) 1 godzinę przed planowanym czasem odblokowania (EOBT) w przypadku

przekraczania granicy FIR Warszawa;

c) 1 godzinę w przypadku lotu z naruszeniem przestrzeni kontrolowanej

(obowiązkiem pilota jest upewnienie się, że plan lotu nie został odrzucony).

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 13

5.13.7 PLAN LOTU ZGŁOSZONY Z POWIETRZA

5.13.8 Plan złożony z powietrza powinien zawierać wszystkie informacje niezbędne do

wypełnienia formularza planu lotu ICAO.

5.13.9 W lotach krajowych dopuszcza się składanie skróconych planów lotu. Skrócony plan

lotu zgłoszony z powietrza powinien zawierać:

a) znak wywoławczy;
b) typ statku powietrznego (ew. statków z podaniem ilości)
c) kategoria w śladzie – tylko, jeśli H
d) lotnisko startu / lądowania
e) trasa;
f) miejsce i czas

- obecna pozycja (miejscowość, lotnisko, pomoc nawigacyjna lub namiar

i odległość);

- czas przewidywanego przelotu nad jednym z ww punktów lub

przewidywany czas wlotu w przestrzeń kontrolowaną;

g) wysokość / poziom lotu (jeśli wymagany);
h) inne informacje - na życzenie organu ATS.

5.14 PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW WEDŁUG WSKAZAŃ

PRZYRZĄDÓW

5.14.1 WYPOSAŻENIE STATKU POWIETRZNEGO

5.14.1.1 Do wykonania lotu IFR statek powietrzny powinien być wyposażony

w odpowiednie przyrządy oraz urządzenia nawigacyjne i radiokomunikacyjne,
które pozwalają wykonać zaplanowany lot.

5.14.1.2 Wykaz niezbędnego wyposażenia w zależności od rodzaju lotu określają przepisy

zawarte w PL - 6, cz. II, rozdz. 6.

5.14.2 MINIMALNE POZIOMY

5.14.2.1 Z wyjątkiem przypadków gdy jest to konieczne dla startu lub lądowania albo gdy

zostało udzielone specjalne zezwolenie przez właściwy organ służb ruchu
lotniczego, lot IFR należy wykonywać na poziomie odpowiadającym co najmniej
ustalonej i opublikowanej minimalnej bezwzględnej wysokości lotu, a gdy nie jest
ona ustalona, lot ten należy wykonywać:

a) nad terenem wyżynnym lub nad górami — co najmniej 600 m nad najwyższą

przeszkodą w promieniu 8 km od przypuszczalnej pozycji statku powietrznego;

b) nad terenem innym niż wymieniony pod lit. a) — co najmniej 300 m nad

najwyższą przeszkodą w promieniu 8 km od przypuszczalnej pozycji statku
powietrznego.

Uwaga ! — Przy określaniu przypuszczalnej pozycji statku powietrznego należy uwzględnić
dokładność nawigacji, jaką można osiągnąć na danym odcinku trasy, mając na uwadze
dostępne urządzenia nawigacyjne na ziemi i na pokładzie statku powietrznego.

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 14

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

5.14.2.2 Dla lotów IFR stosuje się także ograniczenia dotyczące możliwości przelatywania

nad gęstą zabudową miast lub osiedli opisane w punkcie 5.10.4 lit. c-f.

5.14.3 PRZEJŚCIE Z LOTU IFR DO VFR

5.14.3.1 Statek powietrzny, zamierzający przejść z lotu IFR do lotu VFR, powinien

zawiadomić właściwy organ służb ruchu lotniczego, że anuluje lot IFR oraz podać
zmiany, jakie należy wprowadzić do jego bieżącego planu lotu.

5.14.3.2 Gdy statek powietrzny wykonuje lot IFR w warunkach meteorologicznych dla lotu

z widocznością lub napotka takie warunki, to nie powinien anulować swego planu
lotu IFR, jeżeli nie przewiduje i nie zamierza kontynuować lotu przez dłuższy
okres w stabilnych warunkach meteorologicznych dla lotu z widocznością.

5.14.4 PRZEPISY DOTYCZĄCE WYKONYWANIA LOTÓW IFR W PRZESTRZENI

POWIETRZNEJ KONTROLOWANEJ

5.14.4.1 Loty IFR w przestrzeni powietrznej kontrolowanej powinny być wykonywane

zgodnie z ustaleniami ust. 3.6.rozporządzenia MI z dnia 11 marca 2004 w sprawie
szczegółowych technicznych przepisów ruchu lotniczego (PL-2).

5.14.4.2 Lot IFR w przestrzeni powietrznej kontrolowanej powinien się odbywać na

poziomie przelotu wybranym z tabeli poziomów przelotu podanej w załączniku nr
2 niniejszej instrukcji, chyba że za zezwoleniem organu kontroli ruchu lotniczego
wykonuje się wznoszenie lub zniżanie. Uzależnienie poziomów od kąta drogi
zawartych w tej tabeli nie obowiązuje, jeżeli podano inaczej:

a) w zezwoleniach kontroli ruchu lotniczego; lub

b) w Zbiorze Informacji Lotniczych - Polska.

Uwaga.— Niezbędne informacje dotyczące warunków korzystania z dróg lotniczych
są publikowane w Zbiorze Informacji Lotniczych - Polska.

5.14.5 PRZEPISY DOTYCZĄCE WYKONYWANIA LOTÓW IFR POZA

PRZESTRZENIĄ POWIETRZNĄ KONTROLOWANĄ

5.14.5.1 Lot IFR wykonywany jako przelot poza przestrzenią powietrzną kontrolowaną

powinien się odbywać na poziomie przelotu odpowiednim dla jego kąta drogi, jak
podano w tabeli poziomów przelotu w załączniku nr 2 niniejszej instrukcji, chyba
że wykonuje się wznoszenie lub zniżanie.

5.14.5.2 W locie IFR wykonywanym poza przestrzenią powietrzną kontrolowaną, należy

utrzymywać nasłuch na właściwym kanale łączności fonicznej powietrze-ziemia
i nawiązywać — w razie potrzeby — dwukierunkową łączność z właściwym
organem służb ruchu lotniczego zapewniającym służbę informacji powietrznej.

5.14.5.3 Dowódca statku powietrznego zamierzający wykonać lot IFR poza przestrzenią

powietrzną kontrolowaną powinien:

Aeroklub

Polski

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Rozdział 5

Wydanie z
25.04.2004 r.
Zmiana Nr: 0

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

5 – 15

- złożyć plan lotu,
- podczas lotu — utrzymywać nasłuch na odpowiednim kanale łączności

fonicznej i w razie potrzeby nawiązywać dwukierunkową łączność
z organem zapewniającym służbę informacji powietrznej.

- dowódca statku powietrznego wykonując lot kontrolowany powinien podać

właściwemu organowi służb ruchu lotniczego, możliwie jak najwcześniej,
czas i poziom minięcia każdego kolejnego wyznaczonego obowiązkowego
punktu meldowania wraz z innymi wymaganymi informacjami, chyba że
został zwolniony przez ten organ z tego obowiązku. Podobnie meldunki
pozycyjne należy podawać w odniesieniu do dodatkowych punktów, jeżeli
wymaga tego właściwy organ służb ruchu lotniczego.

5.15 INFORMACJE DODATKOWE

5.15.1 PROCEDURY UŻYWANIA TRANSPONDERÓW

5.15.2 Dowódcy statków powietrznych wyposażonych w transponder i wykonujących lot

VFR w polskiej przestrzeni powietrznej powinni nastawić kod A 7000, chyba że
właściwy organ służby ruchu lotniczego przydzieli im inny kod.

5.15.3 Bez zezwolenia organu służby ruchu lotniczego zabrania się ustawienia:

a) squawk STANDBY;
b) squawk IDENT.

5.15.4 Z chwilą uzyskania informacji o zakończeniu służby radarowej dowódca statku

powietrznego zobowiązany jest do przestawienia transpondera na kod A 7000.

5.15.5 Kody specjalne:

a) 7500 – uprowadzenie statku powietrznego;
b) 7600 – utrata łączności;
c) 7700 – niebezpieczeństwo.

5.15.6 PROCEDURY DLA STATKU POWIETRZNEGO W NIEBEZPIECZEŃSTWIE

5.15.7 Dowódca statku powietrznego w chwili zauważenia wypadku lub odebrania depeszy

o niebezpieczeństwie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w Aneksie 12
ICAO, rozdział 5.

5.15.8 Nadawanie i odbiór depesz o niebezpieczeństwie w polskim obszarze poszukiwania

i ratownictwa odbywa się zgodnie z ustaleniami Aneksu 10 ICAO.

5.15.9 W łączności podczas akcji poszukiwawczo – ratowniczej używane są kody i skróty

opublikowane w dokumencie PL-8400 „Kody i skróty stosowane w
międzynarodowym lotnictwie cywilnym”.

5.15.10 Ciągły nasłuch jest prowadzony na częstotliwości 121,500 MHz przez cywilne

organy służby ruchu lotniczego. Radiostacje lotnicze jednostek poszukiwawczo-

Rozdział 5

INSTRUKCJA WYKONYWANIA

LOTÓW i SKOKÓW

AEROKLUBU POLSKIEGO

Aeroklub

Polski

5 – 16

PRZEPISY WYKONYWANIA LOTÓW

Wydanie z

25.04.2004 r.

Zmiana Nr: 0

ratowniczych w czasie poszukiwań i akcji ratowniczej posługują się częstotliwością
121,500 MHz i częstotliwością morską 2182 kHz.

5.15.11 W czasie trwania akcji poszukiwania i ratownictwa cywilnych statków powietrznych

używa się sygnałów podanych w Aneksie 12 ICAO, rozdział 5, paragraf 5.10. (patrz
także AIP Polska, rozdział GEN 3.6).

5.15.12 DEFINICJA DNIA I NOCY

Dzień – okres miedzy wschodem i zachodem słońca.
Noc – okres miedzy zachodem i wschodem słońca.

5.15.13TABELA WSCHODÓW I ZACHODÓW SŁOŃCA

Tabele wschodów i zachodów słońca w FIR Warszawa sa zawarte w AIP Polska,
rozdział GEN 2.7

M

M

M

i

ii

e

ee

j

jj

s

ss

c

cc

e

ee

c

cc

e

ee

l

ll

o

oo

w

w

w

o

oo

p

pp

o

oo

z

zz

o

oo

s

ss

t

tt

a

aa

w

w

w

i

ii

o

oo

n

nn

e

ee

p

pp

u

uu

s

ss

t

tt

e

ee