25

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2009

KINEZYTERAPIA

Metoda Dobosiewicz (DoboMed) jest autorsk

ą metodą zacho-

wawczego leczenia skrzywie

ń kręgosłupa oraz towarzyszącym

im deformacji tu

łowia i ograniczeń funkcji układu oddechowego.

Metoda
Dobosiewicz
(DoboMed)

I

dea głównych założeń metody Dobosie-
wicz narodziła się pod koniec lat 70.

XX w. Początkowo zastosowana została
w warunkach ambulatoryjnych (pacjenci
byli szkoleni w zakresie ćwiczeń, które
następnie kontynuowali w domu). Pod-
legała systematycznym modyfikacjom.
Od roku 1982 stała się główną strategią
postępowania wobec chorych ze skoliozą
idiopatyczną, leczonych zachowawczo
w warunkach ambulatoryjnych przez
prof. Krystynę Dobosiewicz. W póź-
niejszym okresie została zastosowana
w warunkach stacjonarnych. Pacjenci
byli przyjmowani na okres 3-4 tygodni

na oddział rehabilitacji i wówczas in-
tensywnie prowadzono kinezyterapię
metodą Dobosiewicz. Po odpowiednim
przeszkoleniu pacjenci kontynuowali
ćwiczenia w domu (z pomocą również
przeszkolonych rodziców/opiekunów).
W poradni okresowo konsultowali umie-
jętność prowadzenia tych ćwiczeń. Pod-
czas kontroli dostosowywano ćwiczenia
do aktualnego stanu funkcjonalnego i mor-
fologicznych zmian deformacji kręgosłupa
u chorego. W przypadku nieprawidłowego
opanowania metody lub konieczności
istotnej modyfikacji w trakcie prowa-
dzonej terapii, chorzy byli przyjmowani

na oddział na okres 2-3 tygodni, w celu
ponownego przyuczenia lub utrwalenia
umiejętności związanych z prowadze-
niem kinezyterapii metodą Dobosiewicz.
Od samego początku praktycznych
zastosowań tej metody (od 1979 r.) była
ona stosowana jako terapia samodzielna
lub w połączeniu z leczeniem gorsetem
typu Chêneau. Z czasem modyfikacje
przeprowadzone w zakresie gorsetu
Chêneau (a dokładnie CTM) przyczyniły
się do ściślejszego powiązania tych dwóch
metod terapeutycznych.

Metoda Dobosiewicz (DoboMed)

jest autorską metodą zachowawczego

Fot. 2. Pocz

ątkowo stosowane są pozycje niskie, a w następnej kolejności pozycje wyższe w odpowiedniej sekwencji (siad, klęk, pozycja stojąca). Szczególną uwagę zwraca

si

ę na kifotyzację odcinka piersiowego kręgosłupa

Fot. 1. Istotnym elementem technik podstawowych jest korekcja miednicy
oraz obr

ęczy barkowej i jej utrzymanie w trakcie całego cyklu ćwiczeń

fot. Archiwum

autora

26

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2009

KINEZYTERAPIA

Fot. 3. Ka

żde z ćwiczeń podstawowych zawiera w sobie różne formy działania (mobilizacja, korekcja i stabilizacja). Terapeuta stosuje w celu ułatwienia przeprowadzenia korekcji

ró

żne formy stymulacji eksteroceptywnej w okolicy szczytu skrzywienia (w czasie wdechu po stronie wklęsłej – fot. 3B, a w czasie wydechu po stronie wypukłej – fot. 3E)

Fot. 4. Ka

żde z ćwiczeń podstawowych zawiera w sobie różne formy działania (mobilizacja, korekcja i stabilizacja).

Terapeuta stosuje w celu u

łatwienia przeprowadzenia korekcji różne formy stymulacji eksteroceptywnej w okolicy

szczytu skrzywienia (w czasie wdechu po stronie wkl

ęsłej, a w czasie wydechu po stronie wypukłej)

leczenia skrzywień kręgosłupa oraz
towarzyszących im deformacji tułowia
i ograniczeń funkcji układu oddechowe-
go. Znajduje ona zastosowanie w terapii
skolioz idiopatycznych. Stosowana jest
jako samodzielna metoda terapii w grupie
chorych współpracujących oraz w skoja-
rzeniu z leczeniem gorsetowym (gorsety
typu Chêneau). Znajduje również zasto-
sowanie w przygotowaniu do leczenia
operacyjnego skolioz.

Trzy fazy metody

Metoda składa się z trzech głównych
elementów (faz), które są powtarzane
cyklicznie (najlepiej codziennie, a na-
wet – w przypadku intensywnej terapii
w warunkach stacjonarnych na oddziale
rehabilitacji – kilka razy dziennie).

Pierwszym z nich jest faza przygoto-

wawcza oparta na różnych technikach
fizjoterapeutycznych obejmujących
zarówno kinezyterapię, jak i fizykotera-
pię. Faza ta ma na celu przygotowanie
czynnościowe do właściwych ćwiczeń
korekcyjnych.

Drugim elementem składowym są tech-

niki podstawowe polegające na czynnej
trójpłaszczyznowej autokorekcji defor-
macji. Korekcja ta przeprowadzana jest
w ściśle symetrycznych (i skorygowanych)
pozycjach wyjściowych. Bardzo istotnym
elementem technik podstawowych jest
prawidłowa korekcja miednicy i obręczy
barkowej (fot. 1, str. 25). Pomiędzy nimi
prowadzona jest trójpłaszczyznowa,
czynna korekcja deformacji kręgosłupa
(w zamkniętym łańcuchu kinetycznym
w oparciu o symetryczne skorygowane
ustawienie obręczy miednicznej i barko-
wej) zsynchronizowana z poszczególny-
mi fazami cyklu oddechowego. W celu

widok z ty

łu

widok z przodu

A

B

C

D

E

F

27

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2009

KINEZYTERAPIA

stopniowania trudności w zakresie
korekcji (w odniesieniu do sił grawitacji)
początkowo stosowane są pozycje niskie
(pozycje Klappa), a w następnej kolej-
ności pozycje wyższe w odpowiedniej
sekwencji (siad, klęk, pozycja stojąca)
(fot. 2, str. 25). Na końcu, jako najtrud-
niejsza, przeprowadzana jest korekcja
w czasie chodu (przed lustrem, do przo-
du i w tył). Szczególną uwagę zwraca
się na kifotyzację odcinka piersiowego
kręgosłupa (zwłaszcza w przypadku
skolioz piersiowych). Każde z ćwiczeń
podstawowych zawiera w sobie różne
formy działania (takie jak: mobilizacja,
korekcja i na końcu stabilizacja). W celu
ułatwienia przeprowadzenia korekcji
terapeuta stosuje różne formy stymula-
cji eksteroceptywnej w okolicy szczytu
skrzywienia (w czasie wdechu po stronie
wklęsłej, a w czasie wydechu po stronie
wypukłej) (fot. 3-4, str. 26).

Ostatnia faza cyklu ćwiczeniowego

ma na celu utrwalenie uzyskiwanej
korekcji oraz oddziałuje na równowagę,
a zwłaszcza na propiorecepcję.

Efekty metody

Efekty stosowania DoboMed zależą
od wielkości skrzywienia oraz inten-
sywności prowadzenia terapii. Głów-
nym elementem decydującym o jej

skuteczności jest poprawność w wyko-
nywaniu ćwiczeń. Istotnym elementem
decydującym o efektach terapii jest też
gibkość kręgosłupa i rodzaj skoliozy idio-
patycznej. Najlepsze rezultaty odnoto-
wano w zakresie skolioz młodzieńczych
o morfologii jednołukowej skrzywienia
pierwotnego. Skuteczność terapii Do-
boMed została wielokrotnie opisana
w recenzowanej literaturze fachowej
(w oparciu o retro- i prospektywne
badania analizy deformacji w obrazie
rentgenowskim).

Warte przytoczenia są wyniki w za-

kresie leczenia długoterminowego,
obejmującego okres dojrzewania
płciowego, skolioz idiopatycznych
z udowodnionym na podstawie badania
RTG ich progresywnym przebiegiem.
Analiza ta nie obejmowała poziomu
zaangażowania chorych (tj. częstości
i jakości wykonywania ćwiczeń) – brała
pod uwagę osoby, które współpracowały
i niewspółpracujące. Wyjściowy kąt
skrzywienia wg Cobba wynosił średnio
28°

(zakres 15°-45°), średni okres obser-

wacji – 51 miesięcy (37-91 miesięcy).
Odnotowano pogorszenie w zakresie
wartości średniej kąta Cobba wynoszące
0,6° (odnotowano poprawę o 14° i po-
gorszenie o 15°). U większości chorych
odnotowano stabilizację skrzywienia.

Stosowanie DoboMed wpływa nie tylko

na morfologię deformacji, ale również
poprawia funkcję układu oddechowego
i zwiększa wydolność wysiłkową.

Kinezyterapia w DoboMed skupia się

na trójpłaszczyznowej, czynnej korek-
cji w ściśle symetrycznych pozycjach
wyjściowych, kifotyzacji odcinka pier-
siowego kręgosłupa, derotacji tułowia,
oddziaływaniu bezpośrednio w okolicy
szczytu skrzywienia, mobilizacji żeber
po stronie wklęsłej, stymulacji ekstero-
ceptywnej w okolicy szczytu skrzywienia,
synchronizacji poszczególnych faz ćwi-
czenia z fazami cyklu oddechowego.

DoboMed jest metodą bardzo trudną;

poprawnie stosowana może w istotny
sposób wpłynąć na zmniejszenie de-
formacji w skoliozach idiopatycznych
oraz na poprawę jakości życia chorych
z tymi skoliozami poprzez poprawę
funkcji układu oddechowego i wzrost
wydolności wysiłkowej.

‰

J

ACEK

D

URMA

ŁA

Katedra i Klinika Rehabilitacji,

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

[e-mail]

Piśmiennictwo u autora i w „RwP+”
(www.rehabilitacja.elamed.pl)