Fazy umierania (wg. R.Kubler-Ross

)



To nie może być prawda



Sprzeciwu, buntu, agresji



Pertraktacji



Zmaganie się pomiędzy depresją a
nadzieją



Akceptacji, pożegnania, pokoju i zgody

Opieka

nad ludźmi w końcowych stadiach życia/ choroby

może być prowadzona w hospicjach lub szpitalach. Jednak w
wielu przypadkach chorzy wolą umierać w domu. Podstawą
w opiece terminalnej jest zapewnienie maksymalnego
komfortu, pomocy medycznej, wsparcia psychicznego oraz
praktycznej porady. Nawet tam, gdzie środki materialne są
poważnie ograniczone, można zapewnić dobrą opiekę
paliatywną.

Decyzję o zaprzestaniu leczenia powinien podjąć pacjent

(o ile to możliwe), jego rodzina lub bliscy w porozumieniu z
lekarzami. Od chwili odstawienia leków opieka musi się
koncentrować na zaspokajaniu wszystkich potrzeb
umierającego. Należy za wszelką cenę uśmierzyć ból i
emocjonalnie przygotować chorego do śmierci. Oferowana
pomoc powinna

dotyczyć zarówno praktycznych, jak i

pielęgnacyjnych zagadnień

Zagadnienia dotyczące
pielęgnacji



Opanowanie bólu



Odżywianie i nawadnianie pacjenta



Podstawowa pielęgnacja



Splątanie lub demencja



Trudno gojące się rany



Zaburzenia emocjonalne

Opanowanie bólu

Pielęgniarka może pomóc choremu oraz jego opiekunowi,

dostarczając właściwe leki przeciwbólowe. Chory powinien

pozostać wolni od bólu. Oznacza to stosowanie stałych

dawek leków przeciwbólowych. W niektórych przypadkach

będzie to wymagało częstszego, niż co 3 - 4 godziny

stosowania leku przeciwbólowego. Pielęgniarki powinny

zapoznać się z protokołami leczenia bólu u ludzi terminalnie

chorych. W związku z różnymi zakażeniami u wielu

pacjentów może występować kilka rodzajów bólu, każdy,

więc wymaga rozpoznania i leczenia. Problemy natury
psychologicznej

oraz duchowej mogą zwiększać dolegliwości

bólowe, dlatego też nie wolne ich lekceważyć. Wymagają

one pomocy tak samo, jak fizyczny ból. Na tym etapie

choroby nie ma obawy przed uzależnieniem od leków

przeciwbólowych, a najważniejsze jest zapewnienie
pacjentowi komfortu.

Trzystopniowy schemat leczenia
bólu:

1. Stosowanie aspiryny lub paracetamolu.
2. Jeśli nie przynoszą spodziewanego efektu,

zastosowanie kodeiny lub dihydrokodeiny (z
dodatkiem lub bez niesteroidowego leku
przeciwzapalnego, np. ibuprofen, diklofenak).

3. Jeżeli wymienione możliwości nadal nie

przynoszą pacjentowi ulgi, podanie morfiny (z
lub bez koanalgetyku) albo syntetycznej
petydyny i fentanylu. Można także rozważać
sedację, np. przy pomocy valium,

Inne formy uśmierzania bólu to
(w zależności od potrzeby): okładanie
bolących miejsc chłodnymi, wilgotnymi
ręcznikami lub też ich rozgrzewanie.
Odprężyć pacjenta może również masaż
oraz ćwiczenia głębokiego oddychania.

Odżywianie i nawadnianie pacjenta

Odwodnieniu można zapobiec przez częste

podawanie płynów, np. wody, niesłodzonych
soków owocowych, zupy, wywaru z ryżu, słabej
herbaty. Jeżeli u pacjenta występują wymioty,
należy często podawać wodę małymi porcjami.
Do nawodnienia doustnego można także
zastosować roztwory soli. Niekiedy konieczne
jest nawodnienie dożylne. Zaleca się także
stosowanie leków

Główny problem może stanowić biegunka z

cuchnącymi stolcami z domieszką ropy,
utrzymująca się nawet przez wiele miesięcy.
Pożywienie powinno być więc lekkostrawne i
podawane w krótkich odstępach czasu.
Zawsze trzeba pamiętać o zachowaniu
środków ostrożności i używać rękawiczek
przy kontakcie z przedmiotami
zanieczyszczonymi kałem.

Podstawowa opieka fizyczna

Pacjent musi mieć zawsze czysta,
suchą pościel. Należy często zmieniać
pozycję pacjenta oraz dobrze wietrzyć
pomieszczenie, w którym przebywa.
Przydatne są tez odświeżacze
powietrza.

Splątanie lub demencja

Ruchy

pacjenta staja się niezborne i nie jest świadomy tego, co się dzieje w

otoczeniu. Może mieć zaburzenia pamięci i tracić zdolność jasnego myślenia.

Okresowo chorzy są świadomi swojego stanu, a następnie tracą poczucie

rzeczywistości. Taka sytuacja niepokoi ich opiekunów. Osoby splątane wymagają

stałej uwagi, a czasem nawet ochrony przed samookaleczeniem. Należy usunąć z

ich zasięgu niebezpieczne przedmioty oraz leki. Opieka nad splątaną osobą jest

stresująca i wyczerpująca. Należy więc pracować na zmiany. Pielęgniarki powinny

wytłumaczyć rodzinie, że zachowanie pacjenta nie jest zamierzone i można mu

zapewnić odpowiednią opiekę także w warunkach domowych. Co jakiś czas należy

również weryfikować listę stosowanych leków, by wykluczyć, że któryś z nich nasila

występowanie zaburzeń.

Trudno gojące się rany

Konieczna jest profilaktyka

przeciwodleżynowa oraz leczenie
powstających odleżyn. Głębokie ropnie oraz
owrzodzenia skóry mogą ulec zakażeniu.
Opieka pielęgniarska powinna gwarantować
zaopatrywanie ubytków skóry, nacinanie
czyraków oraz utrzymywanie zainfekowanych
miejsc w czystości. Dodatkowo mogą być
potrzebne leki stosowane miejscowo, doustnie
lub w iniekcjach

Zaburzenia emocjonalne

Niepokój emocjonalny to typowe odczucie.

Mogą go doświadczać wszystkie osoby

1. Strach

przed śmiercią jest prawidłową

reakcją i może wywoływać złość,
przygnębienie lub agresję. Opiekunowie nie
powinni dawać fałszywych zapewnień, ale
zachęcić pacjenta do rozmowy o jego
lękach. Pomocne może być wsparcie
duchowe,

2.

Samotność i przygnębienie. Czasami ludzie

przestają odwiedzać osoby nieuleczalnie chore
w obawie przed śmiercią lub dlatego, że nie
wiedzą jak się zachować. Taka izolacja może
prowadzić do poczucia samotności i depresji. W
niektórych kulturach ludzie będą szukali okazji
do rozmowy o uczuciach towarzyszących byciu z
umierającym,

3.

Poczucie winy i żalu. W ostatnich chwilach

swego życia człowiek może mieć poczucie winy,
smutku i żalu, potrzebować rozmowy o
problemach, za które czuje się odpowiedzialny
oraz szukać przebaczenia.

4. Wsparcie duchowe

może przyjść ze strony

organizacji religijnych lub pojawić się na skutek
głębokich przemyśleń i poszukiwań własnej
duchowości pacjenta. Chorzy mogą odejść od
religii na skutek presji środowiska lub własnej
decyzji. Opiekunowie powinni poznać potrzeby
duchowe pacjenta, uszanować jego
przekonania religijne (lub ich brak), wyszukać
odpowiednią osobę, która zapewni wsparcie
duchowe oraz omówi ewentualne praktyki
religijne związane ze sposobem pochówku.

Oznaki zbliżającej się śmierci



Zimny pot na czole, chłodna broda, bladość i
ochłodzenie skóry



Sinica dystalna (czubki palców)



Duża ilość wydzieliny w oskrzelach



Nieregularny oddech, słabe tętno, często
przyspieszone



Zazwyczaj śmierć zwiastowana jest przez coraz
płytszy, coraz bardziej powierzchowny oddech.
Oddechy stają się coraz rzadsze, nieregularne, aż
ustają całkowicie a skóra robi się chłodna

Gdy zbliża się śmierć, nie należy zostawiać
osoby umierającej samej. Wielu ludzi bardzo boi
się umierania w samotności.

Zawsze należy oddać szacunek rytuałom,

praktykom i zwyczajom w stosunku do ciała
zmarłego a rodzinę/żałobników, jeżeli sobie tego
życzą, należy pozostawić samych z ciałem.