Problemy pielęgnacyjne i opieka nad chorym na schizofrenię. Interwencje pielęgniarskie wobec chorego z zespołem maniakalnym
Zespół maniakalny- zmieniony chorobowo podwyższony nastrój, wzmożona aktywność, które zaburzają dotychczasowe, normalne czynności życiowe, społeczne, zawodowe. Mania jest w dużym stopniu przeciwstawieniem depresji. Zespół maniakalny najczęściej występuje w zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych i schizoafektywnych. Może wystąpić także w przebiegu schizofrenii, cyklotymii, w schorzeniach organicznych OUN, oraz chorobach o podłożu somatycznym, zaburzeniach endokrynnych, awitaminozie lub w wyniki stosowanej farmakoterapii.
Podstawowe objawy dotyczą:
-zaburzeń podstawowego nastroju (nastrój maniakalny- poczucie ciągłego szczęścia, zadowolenia, radości, nadmierny optymizm, okresowo gniewliwość)
-zaburzeń napędu psychoruchowego (wzmożenie)
-zaburzeń rytmów fizjologicznych i metabolicznych oraz rytmów biologicznych (zaburzenia rytmu snu i czuwania)
W leczeniu stosuje się leki z grupy neuroleptyków lub/i węglan litu. Psychoterapia pełni rolę pomocniczą i może być prowadzona tylko w okresie hipomanii. Jej głównym celem jest pozyskanie chorego do współpracy i przyjmowania leków.
Pielęgnowanie chorego z zespołem maniakalnym
Trudność w nawiązywaniu i podtrzymywaniu prawidłowych relacji z otoczeniem
Interwencje:
-zachowanie spokoju i opanowanie
-przejawianie empatii
-przejawianie akceptacji dla uczuć pacjenta
-zadbanie o zgodność przekazywanych komunikatów werbalnych i niewerbalnych
-rozpoznanie przyczyn i trudności pacjenta występujących w komunikowaniu z otoczeniem
-wspólne formułowanie problemów pacjenta w zakresie komunikowania
-nieokazywanie pozawerbalnej i werbalnej niechęci w przypadku natarczywego zachowania pacjenta
-nieskładanie choremu obietnic niemających szans na realizację
-przedstawienie w sposób zdecydowany braku aprobaty dla niepożądanych zachowań
-przekazywanie choremu krótkich, rzeczowych i precyzyjnych informacji
-zachowanie poczucia humoru ale i stanowczości
-informowanie o wszystkich wykonywanych zabiegach i badaniach
-stosowanie wybranych technik komunikowania się w przypadku urojeń (aktywne słuchanie, urealnianie, słowne wyrażanie wątpliwości, klaryfikowanie, zachęcanie do kontynuowania, poszukiwanie źródeł emocji)
Brak współpracy z zespołem terapeutycznym w zakresie leczenia
Interwencje:
-prowadzenie ukierunkowanej rozmowy z pacjentem, wzbudzającej motywację do podjęcia współpracy
-wyjaśnianie wszelkich wątpliwości w zakresie postępowania terapeutycznego,
-przekazywanie wiedzy przy uwzględnieniu aktualnych możliwości pacjenta na temat:
*istoty choroby,
*zasad farmakoterapii (konieczność regularnego przyjmowania leków, skutki uboczne leków)
*potencjalnych problemów wynikających z choroby i radzenia sobie z nimi
-motywowanie pacjenta poprzez:
*wskazanie korzyści płynących z podjęcia leczenia
*stosowanie pozytywnych wzmocnień
*umiejętne zadbanie o przewagę pozytywnych emocji w procesie motywowania
*rozróżnianie uczucia zniechęcenia lub zmęczenia w procesie motywowania
-umożliwienie przez pielęgniarkę kontaktu z lekarzem prowadzącym, psychologiem, psychoterapeutą, w celu wyjaśnienia wszystkich wątpliwości
-pozyskanie rodziny i znajomych pacjenta do współpracy w celu podtrzymywania nawyku przyjmowania leków u chorego
Przeżywanie i przejawianie negatywnych emocji
Interwencje:
-pomoc pacjentowi w odreagowywaniu negatywnych emocji
-tworzenie atmosfery akceptacji, bezpieczeństwa, poczucia stabilizacji na oddziale
-umożliwienie rozmowy z lekarzem, psychologiem,
-rozpoznawanie źródeł negatywnych emocji
-stosowanie technik komunikowania się
-proponowanie udziału w krótkotrwały zajęciach: psychorysunek, terapia ruchem, muzykoterapia,
-systematyczna farmakoterapia
Przejawianie zachowań agresywnych wobec otoczenia
Interwencje:
-ocena ryzyka ataku agresji
-identyfikacja przyczyn agresji i ich eliminowanie
-nieokazywanie przewagi z racji zajmowanego miejsca w hierarchii medycznej i nieprzyjmowanie postawy oceniającej
-zachowanie dystansu wobec obraźliwych słów wypowiadanych przez chorego
-zapewnienie chorego o chęci niesienia mu pomocy w celu uzyskania przez niego samokontroli
-unikanie zbyt długotrwałego kontaktu wzrokowego z chorym
-nieprzekrzykiwanie chorego mówienie spokojnie rzeczowo
-unikanie nadmiernej gestykulacji
-zachowanie bezpiecznej odległości od chorego
-poruszanie w rozmowie tematów neutralnych
-udział w farmakoterapii
-ocena stopnia konieczności zastosowania form przymusu bezpośredniego
Podejmowanie decyzji poważnie komplikujących sytuację życiową (społeczną, zawodową)
Interwencje:
-wyjaśnianie pacjentowi i rodzinie konieczności wprowadzenia ograniczeń w kontaktach ze światem zewnętrznym
(ograniczenie ilości pieniędzy, pozostawienie telefonu komórkowego na kartę, kontrola osób odwiedzających, zablokowanie konta w banku)
-hospitalizowanie chorego i zakaz wolnych wyjść w przypadku braku krytycyzmu
-dyskretna obserwacja zachowań chorych w stosunku do płci przeciwnej
-taktowna lecz stanowcza interwencja w przypadku bezkrytycznych zachowań seksualnych
-doradzanie chorym w sposób taktowny w sprawach sposobu ubierania się
-dbanie o zachowanie relacji terapeutycznej z chorym pobudzonym seksualnie
-kontrola cyklu menstruacyjnego- konsultacja ginekologiczna, (możliwość zajścia w ciąże przed hospitalizacją)
Trudności w podejmowaniu aktywności życiowych
Interwencje:
-poznanie kręgu i tematyki zainteresowań chorego
-uwzględnianie pomysłów chorego na spędzenie wolnego czasu
-cierpliwe zachęcanie do udziału w zajęciach terapeutycznych
-proponowanie krótkotrwałych zajęć o interesującej tematyce
-korzystanie z chęci pomocy pacjenta w lekkich pracach porządkowych na oddziale wraz z pielęgniarką, terapeutą zajęciowym
-proponowanie udziału w zajęciach kulinarnych, na siłowni lub pracowni komputerowej, proponowanie spacerów (tylko w stanie hipomanii)
-docenianie działań chorego, podkreślanie sukcesów w realizacji
-przeprowadzanie zajęć indywidualni w przypadku nasilenia objawów chorobowych
Zaniedbywanie potrzeb biologicznych (odżywiania, wydalania, higieny osobistej i otoczenia)
Interwencje:
-obserwowanie w sposób dyskretny wykonywanej przez pacjenta toalety ciała
-kontrolowanie w sposób dyskretny częstości zmiany bielizny osobistej i ubrania
-proponowanie pomocy ale nie wyręczanie pacjenta w wykonywaniu toalety i ubioru
-wspieranie pacjenta w podejmowanych przez niego działaniach
-wzmacnianie pozytywnych zachowań
-wskazanie korzyści płynących z utrzymywania higieny ciała, odżywiania
-obserwowanie ilości przyjmowanych posiłków i wypijanych płynów
-nakłanianie i zachęcanie w sposób taktowny do spożywania posiłków i wypijania płynów
-umożliwienie choremu wyboru posiłku
-kontrolowanie wypróżnień regularne kontrolowanie masy ciała, dokumentacja
-w przypadkach nieprzyjmowania posiłków karmienie przez sondę
Niewystarczająca ilość snu nocnego
Interwencje:
-poznanie radzenia sobie z przez chorego z bezsennością w warunkach domowych
-ograniczenie w godzinach wieczornych ilości wypijanej kawy i mocnej herbaty
-likwidowanie czynników rozpraszających (wyłączenie muzyki, telewizora, zgaszenie światła,)
-umożliwienie odreagowania napięcia emocjonalnego poprzez rozmowę terapeutyczną
-przypominanie o nocnej porze i potrzebie snu
-dyskretne obserwowanie czy pacjent śpi
-stosowanie farmakoterapii
-gdy chory nie śpi mimo podania leku nasennego, pomoc pacjentowi w wypełnieniu czasu do godzin rannych zajęciami uwzględniającymi ciszę nocną
Niepokój przed pełnieniem ról społecznych i powrotem do środowiska domowego
Interwencje:
-poznanie warunków życia pacjenta w środowisku domowych i zawodowym
-poznanie źródeł wsparcia w środowisku rodzinnym i zawodowym
-przekazanie informacji o istniejących przy szpitalach poradniach i ośrodkach psychiatrii środowiskowej
-przekazanie informacji o istniejących grupach wsparcia
-zachęcanie do udziału w zajęciach z zakresu psychoedukacji