Mistrzowie kina amerykańskiego –

ORSON WELLES

Reżyser kultowy

niezwykła relacja z publicznością: zawsze mówił we własnym imieniu (obecność w dziele)

●

uczciwość wobec widza (partner)

●

osobiste wyznanie, ekshibicjonizm, narcyzm

●

spektakularne rozwiązanie

●

najprostsze emocje odbiorcy

●

bezkompromisowość w definiowaniu świata, ale w subtelny sposób sugerował drugie dno
natury ludzkiej i sytuacji

●

w pierwszej warstwie – proste rozwiązania, czytelne symbole

●

w drugiej warstwie – subtelny niepokój, podważał autentyczność przedstawianego świata

to gwarantowało zwycięstwo prawdy, sprawiedliwości i dobra

●

niezmienność poruszanych tematów

spójność twórcza

●

MOTYWY FUNDAMENTALNE: zło, prawda, wierność, poczucie straty

●

ambiwalentny stosunek do sztuki (kreacji)

●

nierówność filmów

ciągłe poszukiwanie

●

ur. 1915

osierocony przez matkę (pianistkę) / podróżował z ojcem / wcześn9ie w teatrze/

malarstwo i rysunek (dzieki temu rewolucyjne zmiany w postrzeganiu planu filmowego)

●

zaczynał jako aktor na Broadwayu

●

1937 założył awangardowy Mercury Theatre (potem także teatr radiowy MT on the air)

adaptacje „Wojny Światów” Herberta Georga Wellsa (Amerykanie myśli, że Marsjanie
zaatakowali New Jersey

●

1939 – kontrakt z wytwórnią RKO i rozpoczął pracę nad „Obywatelem Kanem”

●

potem do końca życia reżyserował, pisał scanariusze i grał w filmach – zmarł w Hollywood w
1985 roku

●

w świat filmu wszedł z doświadczeniem plastycznym i teatralnym

●

„Obywatel Kane”

poszukiwanie prawdy i niemożliwość jej odnalezienia

reżyser sam gra tytułową postać (w różnym wieku)

bohaterowie są ułomni – tak jak widzowie

tragizm ma źródło w człowieku

Kane – postać tragiczna i groteskowa zarazem/ dziedzic

ogromnej fortuny, która spodziewała się nagle

obsesja dzieciństwa, czas skradziony

wybudował sobie

własny świat marzeń i iluzji (Xanadu) a la Babilon

bohater czuje się dobrze przy Susan –drugiej żonie (ona miała

być śpiewaczką bez głosu, a on bohaterem bez powodu) są do
siebie podobni

niemoc miłości Kane’a/ jest pionkiem

„Różyczka” – nazwa firmy produkującej saneczki –

wypowiedziana w chwili śmierci Kane’a

bohater szukał autentyczności, dlatego w chwili śmierci

wspomina nieznaczny epizod z dzieciństwa – o saneczkach

puzzle – układane przez Susan w ogromnej sali kominkowej –

scena jest symboliczna, puzzli jest bardzo dużo, układanie ich to
syzyfowa praca (niemożność odkrycia prawdy)

●

przekleństwo Wellesowskiego bohatera – pamięć (bo jest niedoskonała)

●

bohaterowie są nieszczęśliwi

●

„Wspaniałość Ambersonów” 1942

●

„Intruz” 1942

●

tragizm wypływa z fatalizmu

●

bohater walczy o własne przetrwanie ze świadomością, że zdany jest na siebie

●

grzechy – pycha i naiwność

●

„Dama z Szanghaju” 1947 (noir)

sentymentalne zakończenie

deklaracja wizji

świata Wellesa

●

antropomorfizował zło (nie było abstrakcyjne)

●

zło pochłania swoje narzędzia

●

„czyści” bohaterowie

są narzędziami – młody marynarz z „Damy z Szanghaju”

rejs statkiem – podróż inicjacyjna, w świecie rekinów, które zjadają same siebie

wierzy, że zło go nie dosięgnie, ociera się o koszmar, ponieważ zło jest absolutne i
jeżeli jest, to nie da się uniknąć jego konsekwencji

●

apodyktyczny, sadystyczny kaleka, pogardzany przez otoczenie i panujący nad nim

●

przestrzenny model pułapki – miejsce zamknięcia, nie sposób uciec

np.

klaustrofobiczna wieża w kościele w „Intruzie”, gabinet luster w „Damie z Sz...” oraz
Xanadu w „O.K.”

●

poczucie straty ! –0 w „O.K.” – utrata dzieciństwa i swobodnego rozwoju

●

bohater mówiąc „Różyczka” pragnie odzyskać utraconą niewonność-