ZAPOBIEGANIE

ZAKAŻENIOM SZPITALNYM

mgr Jolanta Janik

Mycie i dezynfekcja rąk

„...gdy Cię nie

widzę

nie wzdycham,

nie płaczę...”

Fragment szlagieru sprzed lat

Szpital, z racji swojej

działalności,

jest miejscem

potencjalnie

niebezpiecznym

dla

przebywających w nim

ludzi.

„W nowoczesnym, dobrze

zorganizowanym szpitalu

lub oddziale, jedynym nie

do wyeliminowania

rezerwuarem

drobnoustrojów

wywołujących zakażenia

szpitalne pozostaje

człowiek.”

[M.

Stankiewicz]

Dla pracowników

systemu opieki zdrowotnej

szczególnie ważne

jest wdrożenie zasad

ochrony pracowników przed

niekorzystnym działaniem

czynników biologicznych.

Ryzyko zawodowe

• Możliwość wystąpienia niepożądanych,

związanych z wykonywaną pracą zdarzeń

powodujących straty, w szczególności

niekorzystnych skutków zdrowotnych

będących wynikiem zagrożeń

zawodowych występujących w

środowisku pracy lub związanych ze

sposobem wykonywania pracy

• Źródło: Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie

medycyny pracy (Dz. U. 97.96.593)

Definicje

• Czynniki biologiczne –

oznaczają

drobnoustroje, włącznie z tymi, które zostały

zmodyfikowane genetycznie, hodowle komórkowe

i wewnętrzne pasożyty ludzkie, mogące być

przyczyną zakażenia i alergii lub zatrucia

• Drobnoustroje –

oznaczają komórkowe

i bezkomórkowe jednostki mikrobiologiczne,

zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału

genetycznego

Źródło:Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed

ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników

biologicznych w miejscu pracy (siódma dyrektywa szczegółowa w

rozumieniu art.. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG

Ryzyko zakażeń personelu

szpitalnego

Grupy ryzyka

• Droga krwiopochodna: HBV, HCV, HIV, gorączka

krwotoczna, parenteralna inokulacja przez skaleczenie igłą,

skalpelem lub rozbitym szkłem

• Droga kontaktowa: zapalenie spojówek, liszajec, opryszczka,

paciorkowce, Enterococcus sp., meningokoki, pałeczki Gram-

ujemne, cytomegalia, gruźlica, biegunka bakteryjna, zakażenia

przyranne, MRSA, VRE

• Droga pokarmowa:biegunka wirusowa, HAV, Shigella,

Salmonella, gronkowce (zakażenie lub zatrucie enterotoksyną)

• Droga inhalacji np.: proszkowanie, wirowanie – aerozol

biologiczny, klimatyzacja (Legionella sp.)

• Inne: odra, różyczka, Clostridium difficile

Najczęściej używanym

„instrumentem

medycznym”

są ręce

Ręce

są najważniejszym

wektorem transmisji

zakażeń w szpitalu

Flora bakteryjna

dłoni

• Przejściowa – ma luźny kontakt ze skórą dłoni,

najczęściej drobnoustroje nie rozmnażają się,
natomiast charakteryzują się wysokim potencjałem
chorobotwórczym, można je usunąć przez mycie rąk

• Stała (naturalną) – pełni funkcje ochronne i jest

trudna do usunięcia, chociaż charakteryzuje się
niską patogennością, to jednak nie powinna w
żadnym przypadku dostać się do rany chirurgicznej

• Obecna w czynnych ogniskach zakażenia – ręce

po zanieczyszczeniu przez kontakt z zakażonym
chorym lub z jego wydzielinami mogą przez dotyk
przenosić drobnoustroje chorobotwórcze na inne
osoby, sprzęt

Mycie rąk

• Socjalne /„zwykłe”/
• Higieniczne
• Chirurgiczne

Wskazania

do higienicznej dezynfekcji

rąk

• Po przyjściu do pracy i przed wyjściem z pracy
• Przed i po określonym kontakcie z pacjentem
• Po kontaktach z występującym ryzykiem zakażenia
• Przed i po zabiegu inwazyjnym
• Po kontakcie z krwią, płynami ustrojowymi,

wydzielinami i wydalinami

• Po kontakcie z brudnym albo skażonym sprzętem lub

bielizną

• Przed założeniem i po zdjęciu rękawic
• Gdy nie używamy rękawic, instrumentów
• Przed jedzeniem, piciem lub przygotowaniem posiłków,

w tym podawaniem posiłków, napojów, leków

Polskie normy w zakresie

higieny rąk

•

Standardowa procedura higienicznego mycia

rąk

PN – EN 1499 – algorytm postępowania:

Zwilż ręce letnią bieżącą wodą

Ułóż dłonie na kształt kubka

Weź 1 ml płynnego mydła przeznaczonego do

higienicznego mycia rąk z dozownika łokciowego

Myj ręce zgodnie ze standardem mycia rąk tak, aby

zapewnić całkowite pokrycie rąk środkiem

myjącym

Standardowa procedura

higienicznego mycia rąk

PN – EN 1499 – algorytm

postępowania cd.:

Opłucz ręce pod bieżącą letnią wodą

Powtórz wszystkie czynności jeszcze 4 razy.

Łączny czas mycia musi trwać 60 s, płukania 15

s.

Osusz ręce ręcznikiem jednorazowego użycia

(papierowym)

Standard mycia rąk –

technika Ayliffe

Etap 1. Pocieraj wewnętrzne części dłoni (jedną dłonią

o drugą dłoń)

Etap 2. Pocieraj prawą wewnętrzną częścią dłoni o lewą

grzbietową część dłoni a następnie lewą wewnętrzną częścią

częścią dłoni

o prawą grzbietową część dłoni (dokładnie umyj przestrzenie

między palcami od strony grzbietowej u obu rąk)

Etap 3. Pocieraj wewnętrzne części dłoni z przeplecionymi

palcami (dokładnie umyj przestrzenie między palcami od

strony dłoniowej)

Etap 4. Pocieraj grzbietowe części złączonych palców jednej

dłoni

o wewnętrzną część drugiej dłoni i odwrotnie.

Etap 5. Pocieraj ruchami obrotowymi kciuk prawej dłoni o

wewnętrzną część zaciśniętej na nim lewej dłoni a następnie

odwrotnie.

Etap 6. Pocieraj ruchami obrotowymi opuszki palców prawej

ręki

w zagłębieniu dłoni lewej a następnie odwrotnie.

Standardowa procedura higienicznej

dezynfekcji rąk metodą wcierania środka

dezynfekcyjnego PN – EN 1500 – algorytm

postępowania:

Ułóż dłonie na kształt kubka.

Weź 3 ml preparatu przeznaczonego do higienicznej

dezynfekcji rąk

z dozownika łokciowego.

Wcieraj preparat w skórę dłoni i nadgarstków przez 30 sekund,

zgodnie ze standardem higienicznej dezynfekcji rąk, tak aby

zapewnić całkowite pokrycie rąk środkiem dezynfekcyjnym

Powtórz procedurę z następnymi 3 ml środka dezynfekcyjnego,

tak aby całkowity czas wcierania wynosił 60 s.

Wszystkie etapy higienicznej dezynfekcji rąk wykonaj 5 razy.

Łączny czas wcierania musi trwać 60 s.

Standard higienicznej

dezynfekcji rąk

technika Ayliffe

Etap 1. Pocieraj wewnętrzne części dłoni (jedną dłonią

o drugą dłoń)

Etap 2. Pocieraj prawą wewnętrzną częścią dłoni o lewą

grzbietową część dłoni a następnie lewą wewnętrzną częścią

częścią dłoni

o prawą grzbietową część dłoni (dokładnie umyj przestrzenie

między palcami od strony grzbietowej u obu rąk)

Etap 3. Pocieraj wewnętrzne części dłoni z przeplecionymi palcami

(dokładnie umyj przestrzenie między palcami od strony

dłoniowej)

Etap 4. Pocieraj grzbietowe części złączonych palców jednej dłoni

o wewnętrzną część drugiej dłoni i odwrotnie.

Etap 5. Pocieraj ruchami obrotowymi kciuk prawej dłoni o

wewnętrzną część zaciśniętej na nim lewej dłoni a następnie

odwrotnie.

Etap 6. Pocieraj ruchami obrotowymi opuszki palców prawej ręki

w zagłębieniu dłoni lewej a następnie odwrotnie

.

Higieniczne mycie i

dezynfekcja rąk

schemat

• Mycie

60 s

Płynne mydło (5x1 ml)

z dozownika łokciowego.

Myć dłonie i nadgarstki 5 razy

(wykonując

wszystkie etapy mycia 1- 6)

• Płukanie 15 s

Po opłukaniu dokładnie osuszyć

ręce

ręcznikiem jednorazowego użycia.

• Dezynfekcja

60 s

Alkoholowy preparat dezynfekcyjny

(2x3 ml)

z dozownika łokciowego.

Dezynfekować obie ręce przez 5-krotne

wcieranie

środka

dezynfekcyjnego

(wykonując

wszystkie etapy dezynfekcji 1- 6)

Obszary dłoni pomijane

podczas zabiegu

mycia i dezynfekcji rąk

Strona

grzbieto
wa

Strona

dłonio
wa

najrzadziej pomijane

stosunkowo często
pomijane

najczęściej pomijane

Warunki techniczne

• Dozowniki z preparatem do dezynfekcji rąk

powinny znajdować się:

w każdym miejscu mycia rąk
na stanowiskach pobierania krwi
na stanowiskach (wózkach) opatrunkowych
w pokojach pacjentów (np. OIOM)

• Obsługa dozownika, umywalki:

łokciem
grzbietem dłoni
bezdotykowo

Uwagi dotyczące mycia

rąk

• Noś krótko obcięte paznokcie
• Unikaj noszenia pierścionków i zegarka
• Zabezpiecz zranienia wodoodpornym opatrunkiem
• Myj i dezynfekuj ręce w przypadku uszkodzenia

rękawicy

• Unikaj rozpryskiwania w czasie mycia i

dezynfekcji,

aby nie skazić ubrania i otaczającego środowiska

• Wilgotne ręce są podatniejsze na skażenie i

przenoszenie drobnoustrojów niż suche

• Dokładne wycieranie rąk papierowym ręcznikiem

pomaga w usuwaniu pozostałych bakterii

• Zalegający preparat dezynfekcyjny może

powodować podrażnienia i suchość skóry

Uwagi dotyczące mycia

rąk

• Myj ręce mydłem, a następnie stosuj preparat

dezynfekcyjny

• Mocno pocieraj o siebie dłonie, aby pozbyć się

martwych komórek naskórka i bakterii

• Przy myciu i dezynfekcji dłoni pamiętaj o grzbietowej

powierzchni rąk

• Pamiętaj o umyciu powierzchni między palcami
• Spłukuj dokładnie ręce bieżącą wodą
• Dokładnie wysusz ręce papierowym ręcznikiem
• Pocieraj ręce tak, aby kciuki i nadgarstki stykały się ze

sobą

• Zdezynfekuj opuszki palców jednej ręki obracając

je na dłoni drugiej ręki