Proces zapalny

Rafał Filip

Proces zapalny

Zapalenie. Inflammatio.



Zapalenie to wieloaspektowa (wieloskładnikowa) reakcja

unaczynionej tkanki łącznej na egzo- lub endogenne czynniki

uszkadzające.

Jakie narządy, tkanki, substancje są odpowiedzialne?:



naczynia krwionośne: osocze, leukocyty, monocyty, trombocyty



tkanka łączna: komórki (tuczne, fibroblasty, makrofagi,

limfocyty)



substancja pozakomórkowa:



- białka strukturalne: kolagen, elastyna



- białka adhezyjne: fibronektyna, laminina



chemiczne mediatory



- proteoglikany

Proces zapalny

Cechy zapalenia:

(Celsus, Virchow)



Rubor (zaczerwienienie)



Tumor (obrzmienie, guz)



Calor (ciepło)



Dolor (ból)



Functio laesa (upośledzona czynność)

Proces zapalny

Inflammatio:

Acuta (ostre)

Chronica

(przewlekłe)

1. krótko (do kilku dni)

1. dłużej

2. wysięk (obrzęk)

2. limfocyty i

makrofagi

3. emigracja neutrofili z naczyń

3. proliferacja

tkanki łącznej i naczyń

Proces zapalny

Exsudatum (wysięk) Transsudatum

(przesięk)

białka > 4%

białka ~2,5%

(albuminy)

gęstość > 1,02

gęstość < 1,012

komórki: granulocyty

bez komórek

limfocyty

Proces zapalny

Inflammatio acuta

leukocyty:



pożerają:

bakterie



Zabijają:

obce antygeny



trawią i rozkładają:

martwicze tkanki



ale też niszczą tkanki zdrowe!

amunicja:



enzymy proteolityczne



mediatory chemiczne



toksyczne wolne rodniki

Proces zapalny

Inflammatio acuta:

Zmiany naczyniowe:



średnica



przepływ



przepuszczalność

Zmiany komórkowe:



emigracja leukocytów



aktywacja leukocytów i chemotaksja



fagocytoza

Proces zapalny

Zmiany naczyniowe:



zwężenie tętniczek (przejściowe, sekunda)



rozszerzenie tętniczek – otwarcie wolnych kapilar



zwiększenie przepływu krwi (Rubor, Calor)



↑przepuszczalności naczyń (Tumor)



- białka osocza na zewnątrz



- stasis (koncentracja erytrocytów i ↑ lepkości krwi)



zwolniony przepływ krwi



marginacja leukocytów (dochodzą do brzegu

naczynia)



emigracja leukocytów

Proces zapalny



Inflammatio purulenta (ropne) – mianownictwo



superficialis (powierzchowne) → pyorrhoea = ropotok

(błony śluzowe)



empyema = ropniak (jamy surowicze lub narządy

surowicze)



profunda (głębokie)

→ phlegmone = ropowica

(rozległe, bardzo ciężkie)



abscessus = ropień (ograniczone)

Empyema - Ropniak



pleurae (pyothorax)



pericardii



subphrenicum (przy zapaleniu ropnym otrzewnej,

wyosobnione ognisko)



appendicis



vesicae felleae



cavi uteri (pyometra)



pyosalpinx



pyonephros, pyonephrosis (w miedniczce i kielichach)



pyocephalus internus (płyn mózgowo-rdzeniowy)



peritonitis purulenta diffusa

Proces zapalny



Inflammatio purulenta:



→ abscessus zakrzepowe zapalenie żył

)



→ phlegmone (spowodowane bakteriami)



sepsis (posocznica)



pyaemia (ropnica)



zatory zakażone abscessus metastatici (ropnie przerzutowe)



(„Przerzutowe” są zwykle tylko nowotwory, dwa wyjątki: wapnienie przerzutowe i

ropnie przerzutowe).



Dla bakterii nie ma nic fajniejszego od krwi.

Proces zapalny



Sepsis (posocznica) – rozmnażające się

bakterie wirulentne i ich toksyny we krwi.

Niska odporność ustroju (toksemia).



Pyaemia (ropnica) – posocznica z

osiedlającymi się bakteriami w narządach →

ropnie przerzutowe.



Pus (ropa) – martwiczo zmienione fragmenty

komórek, toksyny, neutrofile, resztki bakterii.



Bacteraemia – obecność bakterii we krwi

(niewiele lub niepatogenne).

Proces zapalny

Phlegmone (ropowica)



Panaritium = zastrzał (ropowica podskórna
palca)



Paronychia = zanokcica (ropowica
podminowująca paznokcia)



Furunculus = czyrak (ropne zapalenie torebki
włosa)



Carbunculus = karbunkuł (czyrak mnogi)



Hordeolum = jęczmień (czyrak rzęsy)

Inflammatio acuta:

Wzrost przepuszczalności naczyń –

mechanizmy



Skurcz komórek śródbłonka naczyń



- histamina, bradykinina, leukotrieny



- szybki, krótki (min.), odwracalny (odpowiedź

natychmiast przemija)



Retrakcja komórek śródbłonka



- IL-1, TNF, INF-γ



Uszkodzenie i martwica komórek śródbłonka



- długo (godz.), aż zamknięcie zakrzepem



Uszkodzenie komórek śródbłonka przez neutrofile



- wolne rodniki



- enzymy proteolityczne



Przeciek z regenerujących kapilarów

Inflammatio acuta:

Etapy

Emigracja leukocytów – extravasatio



marginacja → rolling → adhezja

(światło naczynia)



transmigracja (diapedesis)

(śródbłonek)



migracja w tkance łącznej w kierunku czynnika
chemotaktycznego

(tkanka łączna)

Adhezja (przyleganie)