Zespół Lesch-Nyhana. Jest to zaburzenie metabolizmu puryn, wywołane brakiem transferazy, enzymu przekształcającego hipoksantynę i guaninę w Fosforan inozyny. Enzym ten znajduje się we wszystkich komórkach, a gen kodujący go zlokalizowano w chromosomie X. Choroba występuje tylko u chłopców.

Główne objawy to zaburzenia ze strony układu nerwowego, skłonność do samookaleczeń i dna moczanowa. Przez pierwszych 6-8 miesięcy życia dzieci rozwijają się prawidłowo.

Często pierwszym objawem są duże ilości kryształów kwasu moczowego na pieluszce dziecka, przypominających pomarańczowy piasek. W pierwszym roku życia może wystąpić kamica nerkowa. Objawy mózgowe pojawiają się zwykle stopniowo: niemowlęta, które poprzednio siedziały i dobrze trzymały głowę, tracą te umiejętności i już nigdy ich nie zdobywają. Starsze dzieci mogą siedzieć w krześle tylko po umocowaniu tułowia. Często wykonują ruchy mimowolne, Napięcie ich mięśni jest wzmożone, wykazują nieprawidłowe objawy neurologiczne. Upośledzenie umysłowe jest umiarkowane (wskaźnik inteligencji zwykle mniejszy od 50), ale część dzieci może nauczyć się mówić. Uderzająca jest w tej chorobie metabolicznej skłonność do samookaleczeń (odgryzanie warg i palców).

Samookaleczenia mają Charakter nawykowy, a chorzy nie robią tego świadomie i często proszą o pomoc. Nie występują przy tym zaburzenia czucia: chorzy samookaleczając się krzyczą z bólu.

Charakterystyczną cechą biochemiczną zespołu Lesch-Nyhana jest podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi i zwiększone jego Wydalanie z moczem. Prowadzi to do kamicy nerkowej i uszkodzenia nerek przez Sole kwasu moczowego, co może być przyczyną ciężkiej niewydolności nerek i zgonu przed 10 r. życia. Innym następstwem zwiększonego wytwarzania kwasu moczowego są guzki dnawe i Zapalenie stawów z napadami dny.

Leczenie polega na obniżeniu poziomu kwasu moczowego we krwi i tym samym

zmniejszaniu powikłań nerkowych, co nie wpływa na upośledzenie umysłowe i objawy neurologiczne. Postępowanie w tym zakresie ograniczone jest do uniemożliwienia samookaleczeń.

Choroba von Gierkego

Historia

Choroba została po raz pierwszy opisana w 1929 roku przez niemieckiego lekarza Edgara Otta Conrada von Gierkego. W 1932 roku obraz choroby rozwinął Simon van Creveld.

Epidemiologia

Częstość występowania wynosi około 1/200 000.

Choroba dotyka z równą częstością obu płci.

Patogeneza

Chorobę spichrzeniową glikogenu dzieli się na dwa typy.

W GSD Ia, czyli właściwej chorobie von Gierkego, występuje niedobór glukozo-6-fosfatazy.

Enzym ten uczestniczy w powstawaniu glukozy z glukozo-6-fosforanu, którego pulę z kolei zasilają procesy glukoneogenezy i glikogenolizy.

GSD Ib jest spowodowana brakiem translokazy glukozo-6-fosforanu. W wyniku tego niedoboru glukozo-6-fosforan nie może przedostać się do mikrosomów (w błonie mikrosomalnej znajduje się glukozo-6-fosfataza).

Objawy

• powiększony obwód brzucha

• hepatomegalia i powiększenie nerek

• zahamowanie wzrostu u niemowląt

• otyłość

• hipoglikemia

• kwasica mleczanowa

• hiperlipoproteinemia

• hiperurykemia

• ketonuria

Charakterystyczne dla GSD Ib jest występowanie okresowej neutropenii i zwiększona podatność na infekcje.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia braku aktywności glukozo-6-fosforanu w materiale pobranym podczas biopsji wątroby.

Do testów pomocniczych należą:

• test z dożylnym podaniem glukagonu - nie powoduje wzrostu stężenia glukozy

• dożylne obciążenie glukozą powoduje zmniejszenie stężenia mleczanów

• testy obciążeniowe z galaktozą i fruktoza wykazują niezdolność ich przetwarzania w glukozę

Leczenie

Leczenie polega głównie na zapobieganiu epizodom hipoglikemii poprzez odpowiednio skonstruowaną dietę. Stosuje się częste posiłki, z małymi przerwami, przez całą dobę. U

starszych dzieci dodaje się do pokarmów skrobię kukurydzianą. Rozkłada się ona w przewodzie pokarmowym bardzo powoli, co pozwala na utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy przez 5 godzin od momentu spożycia posiłku. Stosuje się dietę

wysokowęglowodanową, z ograniczeniem galaktozy i fruktozy a także dietę niskotłuszczową z odpowiednią zawartością białka.

W ciężkich przypadkach jedyną skuteczną metodą leczenia jest przeszczep wątroby.

Rokowanie

Blisko 1/3 niemowląt umiera z powodu hipoglikemii i w następstwie zakażeń.