K

atedr G

ozjiS

cgółw

j

U

W

M

w

O

lsztynie

Ćwiczenie nr 22

"Zapoznanie się z niwelatorem, sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora w warunkach polowych, wykonanie prostego pomiaru”

Nazwisko i imię Numer

kolejny:

Grupa: Data:

1. W

stęp

Przed rozpoczęciem pomiarów wysokościowych należy upewnić się, czy niwelator jest poprawnie zrektyfikowany. W niwelatorze powinny być spełnione w zasadzie dwa warunki: 9 płaszczyzna główna libelli pudełkowej (rurkowej) powinna być prostopadła do osi pionowej obrotu niwelatora,

9 oraz oś główna libelli rurkowej powinna być równoległa do osi celowej lunety lub urządzenie poziomujące oś celową powinno działać prawidłowo.

2. S

praw

dzeni ktyfcjosłślbura

s

s

3

3

r

r

r

3

2

1

a2

a1

r1

r

r

2

3

s

s1

s

1

s2

2

9 Libellę pudełkową ustawiamy w ten sposób aby prosta przechodząca przez osie dwóch śrub rektyfikacyjnych r

libelli była równoległa do prostej przechodzącej przez osie dwóch śrub 1 r2

ustawczych s

.

1 s2

9 Obracając śrubami ustawczymi spodarki s1 s2 s3 doprowadzamy pęcherzyk libelli okrągłej do górowania.

9 Obracamy alidadę instrumentu wraz z libella o 180o i obserwujemy położenie pęcherzyka libelli. Wyjście pęcherzyka z punktu głównego świadczy o braku prostopadłości płaszczyzny libelli do osi pionowej niwelatora.

9 Rektyfikacja libelli pudełkowej jest dosyć uciążliwa i na ćwiczeniach z geodezji jest pomijana.

3. S

praw

dzeni ktyfcjóolgłśsb

Wykonaj sprawdzenie rówpoległości osi libeli do osi celowej niwelatora według podanego schematu.

Wyniki pomiarów zapisz w odpowiedniej tabeli.

9 W celu wyznaczenia różnicy wysokości dwóch punktów A i B niwelator ustawia się w równej odległości między tymi punktami i przy spoziomowanej libelli wykonuje się odczyt na łatach pionowo ustawionych w tych punktach.

9 W pierwszej kolejności dokonujemy odczytu „wstecz” a następnie odczytu „w przód”. Odczyty te zapisujemy w dzienniku i liczymy ich różnicę odejmując od odczytu „wstecz” odczyt „w przód”.

9 Następnie po zmianie wysokości osi celowej niwelatora dokonujemy odczytu „w przód” i

„wstecz” (przy spoziomowanej libelli) W identyczny sposób liczymy ich różnicę. W ten sposób mamy różnicę wysokości wyznaczoną dwa razy.

1

9 Rozbieżność dwóch wyników nie może być większa niż 3 mm. Jeśli różnica jest mniejsza niż 3 mm możemy przenieść niwelator na następne stanowisko, w przeciwnym razie po zmianie wysokości osi celowej, pomiar należy powtórzyć.

I pomiar

II pomiar

wstecz t

wstecz t

Średnia różnica

St.

w przód p

w przód p

Δ

Uwagi

H

różnica ΔH różnica ΔH

1

ΔH1 =

2

ΔH2 =

nierównoległość osi ΔH1 –ΔH2 =

9 Następnie ustawiamy niwelator w odległości kilku metrów od jednego z punktów, np. B.

Poziomujemy instrument i celujemy do łaty B, otrzymując odczyt wstecz. Odczyt ten możemy uważać za bezbłędny, ze względu na bliskość łaty od instrumentu. Mając różnice wysokości H1 oraz bezbłędny odczyt wstecz, otrzymujemy bezbłędny odczyt łaty wprzód

„wprzód”=”wstecz” – H1.

9 Jeśli celowa przy poziomej osi celowej dostarcza nam właśnie takiego odczytu, jest to dowodem, że oś libelli i oś celowa są do siebie równoległe.

9 W przeciwnym razie należy instrument zrektyfikować, to znaczy nastawić krzyż kresek lunety na teoretyczny odczyt „wprzód” śrubkami rektyfikacyjnymi krzyża kresek.

Przykład

I pomiar

II pomiar

wstecz t

wstecz t

Średnia różnica

St.

w przód p

w przód p

Δ

Uwagi

H

różnica ΔH różnica ΔH

1234 1257

1

0465 0486

0769 0771 ΔH1 =0770

1653 1660

2

0869 0873

0784 0787 ΔH2 =0786

nierównoległość osi ΔH1 –ΔH2 =0016

Prawidłowy odczyt „wprzód” = 1660 – 770 = 890

2

4. P

om

iar óżncyw

skś

Wykonaj pomiar różnicy wysokości metodą niwelacji geometrycznej ze środka między trzema wskazanymi punktami. Wyniki pomiaru zapisz poniżej.

I pomiar

II pomiar

Średnia

wstecz t

wstecz t

St.

różnica

w przód p

w przód p

ΔH

różnica ΔH

różnica ΔH

1

2

3

Oblicz sumę pomierzonych przewyższeń. Suma =

3