Praca zaliczeniowa ze Standardowych Technik Diagnostycznych.

Diagnoza możliwości funkcjonowania w świetle wyników badań.

1. Wykorzystane narzędzia diagnostyczne:

• Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu

• Test Matryc Raven’a w wersji dla Zaawansowanych

• Bateria Testów APIS - Z

2. Dane demograficzne osoby badanej:

• Płeć: kobieta

• Inicjały: A. P.

• Wiek: 23 lata

• Data urodzenia: 8.12.1979

• Miejsce zamieszkania: Ostrowiec Świętokrzyski (w związku ze studiami przez

większą część roku mieszka w Warszawie)

• Wykształcenie: średnie

• Zawód: studentka

• Uczelnia: Szkoła Główna Handlowa ( Kierunek: Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne)

• Rok studiów: IV

3. Zestawienie wyników uzyskanych w badaniach diagnostycznych:

3.1. Wyniki w kwestionariuszu temperamentu.

3.1.1. Uzasadnienie wyboru określonego kwestionariusza

temperamentu.

Celem diagnozy było określenie temperamentu i dokonanie analizy sposobu, w jaki osoba badana może reagować w sytuacjach stresowych, co w pewnym stopniu

warunkuje wybór zawodu. Cechy temperamentu umożliwiają wybór form aktywności (również zawodowej) oraz warunkują stan zdrowia (zachowanie jednostki w

sytuacjach stresowych). Z tego też powodu zdecydowałam się na badanie

kwestionariuszem FCZ-KT.

1

3.1.2. Charakterystyka warunków badania.

Kwestionariusz FCZ-KT był stosowany w badaniu indywidualnym. Badanie zostało przeprowadzone w domu osoby badającej. Osoba badana wypełniała kwestionariusz przy stole, w miejscu o dobrym, naturalnym oświetleniu. W pomieszczeniu nie było osób trzecich, panowała cisza. Godzina badania 9.10.

3.1.3. Obserwacja przebiegu wykonywania testu i wnioski o nastawieniu

badanego do procedury testowej.

Po nawiązaniu kontaktu z osobą badaną, wyjaśnieniu celu badania i uzyskaniu zgody na nie , otrzymała Ona kwestionariusz. Samodzielnie przeczytała instrukcję do kwestionariusza; sytuacja nie wymagała udzielenia dodatkowych wyjaśnień. Osoba badana wypełniła kwestionariusz w około 20 minut.

W trakcie wypełniania kwestionariusza osoba badana zadawała dodatkowe pytania, takie jak: „Ale ostatnio, czy w ogóle?”; stwierdziła również, że pytania w

kwestionariuszu się powtarzają. Nad kilkoma pytaniami dłużej się zastanawiała, głośno rozważała jaka jest, jak się zachowuje. Miała poważne nastawienie do badania, starała się udzielić dobrze określającej ją odpowiedzi, długo się zastanawiała.

Po zakończeniu badania sprawdziłam, czy osoba badana udzieliła odpowiedzi na wszystkie pytania; nie stwierdziłam braku którejś z odpowiedzi.

3.1.4. Wyniki w FCZ-KT.

Tabela 1.

interpretacja

wynik

przedział

cecha

staniny

słowna

surowy

ufności

wyniku

Aktywność

14

7

(6-8)

Wysoki

Wytrzymałość

12

7

(6-8)

Wysoki

śwawość

17

6

(5-7)

Średni

Perseweratywność

19

8

(7-9)

Wysoki

Reaktywność emocjonalna

13

5

(4-6)

Średni

Wrażliwość sensoryczna

17

6

(4-8)

Średni

2

Wyniki surowe przekształciłam na wyniki znormalizowane, tj. staninowe biorąc pod uwagę dane demograficzne osoby badanej. Przekształcenia dokonałam w oparciu o tabele norm dla kobiet w wieku 20-29 lat.

Skonstruowałam przedział ufności w oparciu o SEM – standardowy błąd pomiaru wyniku otrzymanego. Przy 85% prawdopodobieństwie granice przedziału ufności to wynik otrzymany +/- 1 stanin. Przy ostrożnej interpretacji w grupie kobiet, niezależnie od wieku, w skali wrażliwości sensorycznej można przyjąć półprzedział ufności równy 2 staninom (przy 85% prawdopodobieństwie) – stąd przedstawiony w tabeli przedział

ufności dla tej cechy.

3.1.5. Istotne różnice między skalami (α=0,15) FCZ-KT.

AK 7

WT 7

śW 6

PE 2

RE 5

WS 6

AK 7

WT 7

śW 6

PE 2

RE 5

WS 6

Biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo 85%, różnica wyników skali powinna być

większa od 2 staninów (czyli minimalnie powinna wynosić 3 staniny), aby można ją było uznać za znaczącą psychologicznie.

Przy ocenie całej struktury temperamentu dokonałam rekodowania wyników skali perseweratywności i reaktywności emocjonalnej.

3.1.6. Struktura temperamentu badanego według FCZ-KT.

Otrzymane wyniki wykazują ponadprzeciętne nasilenie w zakresie aktywności i wytrzymałości (6-8 stanin), zbliżone do przeciętnej w zakresie wrażliwości

sensorycznej (4-8), reaktywności emocjonalnej (4-6), żwawości (5-7) oraz wysokie w zakresie perseweratywności (7-9 stanin).

Przy interpretacji strukturalnej należy skoncentrować się na analizie stopnia zharmonizowania cech energetycznych (reaktywność emocjonalna, wytrzymałość, aktywność) oraz cech czasowych (perseweratywność, żwawość).

3

Badana osoba „skłania się” w największym stopniu ku strukturze zharmonizowanej wskazującej na duże możliwości przetwarzania stymulacji. Osoby o takiej strukturze są bardzo wytrzymałe, bardzo aktywne i mało reaktywne emocjonalnie. Wykazują również dużą wrażliwość sensoryczną, żwawość i małą perseweratywność. Taka

konfiguracja cech wskazuje na efektywną regulację stymulacji oraz nastawienie na ich poszukiwanie. W tradycyjnej typologii Hipokratesa-Galena strukturze tej odpowiada typ sangwiniczny.

Rozpatrywane w kwestionariuszu cechy odpowiadają za poziom energetyczny

zachowania (WT, AK, RE) oraz przebieg reakcji w czasie (śW, PE). O ile w ramach charakterystyki energetycznej nasilenie cech u osoby badanej pokrywa się raczej z opisem struktury zharmonizowanej wskazującej na duże możliwości przetwarzania, nie jest tak już przy charakterystyce czasowej. Uzyskane wyniki wskazują na specyficzną strukturę cech czasowych (zbyt duża żwawość jak na stwierdzone

nasilenie perseweratywności).

Biorąc pod uwagę otrzymane wyniki można zakładać, że osoba badana jest aktywna zawodowo i społecznie. Najprawdopodobniej jest towarzyska i charakteryzuje się dużymi możliwościami przystosowawczymi. Wykazuje raczej tendencję do

podejmowania wielu różnych zdań i nie lubi monotonii. Wysoki wynik w skali

wytrzymałości sugeruje odporność na trudy, możliwość długiej pracy oraz sprawne funkcjonowanie w niekorzystnych warunkach. W zakresie reaktywności emocjonalnej wynik jest zbliżony do przeciętnej.

W charakterystyce czasowej uwagę zwraca wysoki wynik w zakresie

perseweratywności (7-9 stanin). Sugeruje to, że osoba badana ma skłonność do wielokrotnego wracania do minionych już faktów, długotrwałej ich analizy i długiego przeżywania emocji. Jak na takie wysokie nasilenie perseweratywności, osoba badana uzyskała dość wysoki wynik w żwawości. A ta cecha wiąże się ze zwiększaniem dopływu stymulacji.

Wysoka perseweratywność oznacza małe możliwości przetwarzania stymulacji, ale w przypadku osoby badanej duże nasilenie tej cechy nie jest związane z ograniczeniem zachowań „naładujących” (temu odpowiadałaby niska żwawość). Dość wysokie

nasilenie żwawości może powiększać i tak wysoki już poziom pobudzenia u osoby badanej. Otrzymane wyniki sugerują raczej małe możliwości przetwarzania

stymulacji.

4

Cechy temperamentu wyznaczają wybór form aktywności (również zawodowej), warunkują stan zdrowia i zachowania jednostki w sytuacji stresowej. Wyniki w skali RE i WT (odpowiednio 4-6 i 6-8 stanin) wskazują, iż osoba badana nie jest

szczególnie narażona na pogorszenie stanu zdrowia w sytuacji dużego natężenia stresu. Ale z racji wysokiego nasilenia perseweratywności może mieć skłonność do koncentracji na własnych problemach, stanach emocjonalnych i wykazywać duże napięcie w sytuacjach stresowych.

Najważniejsze wydaje się to, iż dzięki wysokiemu poziomowi AK i WT osoba

badana może nie mieć większych problemów w życiu zawodowym i podejmować

różne formy aktywności i zadania. Może jednak nie we wszystkich sytuacjach radzić sobie ze stresem i długo przeżywać niepowodzenia .

3.2. Wyniki w Teście Matryc Ravena.

3.2.1. Uzasadnienie wyboru Testu Matryc Ravena dla Zaawansowanych.

Wybór wersji testu był podyktowany wiekiem osoby badanej oraz tym, że jest ona studentką. Test Matryc w wersji dla zaawansowanych jest narzędziem przeznaczonym właśnie do pomiaru zdolności intelektualnych osób bardziej niż przeciętnie zdolnych –

do badania osób dorosłych, młodzieży i studentów.

3.2.2. Charakterystyka warunków badania.

Badanie było indywidualne. Zostało przeprowadzone w domu osoby badającej.

Osoba badana wypełniała kwestionariusz przy stole; oświetlenie było naturalne. W

pomieszczeniu nie było osób trzecich, panowała cisza. Test był rozwiązywany między 14.10 a 14.55, dnia 4 kwietnia 2003 roku.

śadnych czynników zakłócających nie odnotowano, chociaż warto zaznaczyć, że mieszkanie, w którym przeprowadzono badanie znajduje się w centrum Warszawy przy ruchliwej ulicy. W mieszkaniu było słychać odgłosy samochodów (mimo

szczelnie zamkniętego okna).

5

3.2.3. Obserwacja przebiegu wykonywania testu i wnioski o nastawieniu badanego do procedury testowej.

Po wręczeniu arkusza odpowiedzi i zeszytów testowych Serii I i II, osoba badana została zaznajomiona z instrukcją (odczytaną na głos) i rozwiązała zadania z Serii I.

Następnie miała 30 minut na rozwiązanie zadań z Serii II.

A. P. miała poważny stosunek do badania, chętnie się mu poddała. Rozwiązywała test w skupieniu, dwa razy zapytała się, ile pozostało czasu do końca. Po badaniu A.P.

była niezadowolona; stwierdziła, że gdyby test został przeprowadzony bezpośrednio po liceum, uzyskałyby lepsze rezultaty.

3.2.4. Wyniki surowe.

Osoba badana rozwiązała 27 zadań z serii II, poprawnie 23. Cztery odpowiedzi były błędne.

3.2.5. Centyl i ten dla wyniku globalnego według norm.

Z prawdopodobieństwem 85% można stwierdzić, że wynik prawdziwy osoby

badanej zawiera się między 20 (23-3; dolna grania przedziału) a 26 (23+3; górna granica przedziału) punktem. Odniesienie tych wyników do norm dla studentów pozwala stwierdzić, że wynik prawdziwy A.P. z prawdopodobieństwem 85% zawiera się:

• dla wyniku centylowego (α=0,15)

w przedziale (20, 69)

• dla wyniku tenowego (α=0,15)

w przedziale (42, 55)

3.2.6. Interpretacja wyniku centylowego w kategoriach podanych przez

Ravena.

Odniesienie wyniku surowego dla norm dla studentów pozwala stwierdzić, że wynik prawdziwy osoby badanej z prawdopodobieństwem 85% zawiera się między 20 a 69

centylem. Oznacza to, że możliwości intelektualne A. P. są przeciętne lub poniżej przeciętnej.

6

3.2.7. Poprawka na zgadywanie.

Pn – liczba odpowiedzi niezgadywanych

P – ogólna liczba odpowiedzi

B – liczba błędnych odpowiedzi

K – liczba alternatyw w zadaniu

Pn=P – B/K - 1

Pn = 27 – 4/8 - 1=27 – 4/7=26 3/7

3.3. Wyniki w baterii testów APIS-Z.

3.3.1. Uzasadnienie wyboru wersji APIS-Z.

Do badania wybrano baterię APIS-Z (trudniejsza wersja baterii APIS opracowana dla młodzieży kończącej szkołę średnia i studiującej na wyższych uczelniach) , która jest testem inteligencji ogólnej, przeznaczonym do badań grupowych (tu

wykorzystanym do badania indywidualnego) mierzącym cztery typy zdolności:

abstrakcyjno-logiczne, werbalne, wzrokowo-przestrzenne i społeczne. Celem badania była ocena inteligencji skrystalizowanej badanego. Diagnozę tą wersją testu uzasadnia to, że osoba badana ukończyła już liceum ogólnokształcące i studiuje.

3.3.2. Charakterystyka warunków badania.

Badanie zostało przeprowadzone 11 kwietnia 2003 roku, między godziną 14 a 15.

Trwało ono 60 minut, zgodnie z limitami czasu dla poszczególnych testów baterii APIS-Z. Badanie było badaniem indywidualnym, przeprowadzono je w domu osoby badającej. W pomieszczeniu nie było osób trzecich, panowała cisza. Osoba badana siedziała przy stole usytuowanym przy oknie; miejsce to zapewniało naturalne, dzienne oświetlenie.

W trakcie odczytywania instrukcji zadzwonił telefon, rozmowa przeprowadzona przez osoba badającą nie trwała więcej niż jedną minutę. Pod koniec badania, gdy osoba badana rozwiązywała podtest HISTORYJKI zadzwonił telefon komórkowy,

który A. P. odebrała. Rozmawiała około 25 sekund. W tym czasie pomiar czasu zatrzymano (pozostało 2 minuty do końca), uruchomiono go po zakończeniu

7

rozmowy. Innych czynników zakłócających nie odnotowano, choć warto zauważyć, że mieszkanie, w którym odbywało się badanie znajduje się w centrum Warszawy, przy jednej z dość ruchliwych ulic. Hałas dopływający z ulicy nie był całkowicie wyeliminowany, mimo szczelnie zamkniętych okien.

3.3.3. Obserwacja przebiegu wykonywania testu i wnioski o nastawieniu

badanego do procedury testowej.

Osoba badana została zaznajomiona z instrukcją a następnie otrzymała zeszyt testowy. Na rozwiązanie każdego z podtestów A. P. miała (określony instrukcją) czas.

Osoba badana miała poważny stosunek do badania. Tego dnia A. P. była lekko

przeziębiona, nie czuła się zbyt dobrze. Ponadto tego dnia miała egzamin (od jego zakończenia do momentu badania upłynęły 3 godziny). Na sugestię, że badanie można przełożyć, jeżeli A.P. źle się czuje lub jest zmęczona, osoba badana odpowiedziała, że chce rozwiązać test tego dnia, bo „już się na niego nastawiła”. Test rozwiązywała w skupieniu, a po badaniu stwierdziła, że najgorzej było przy podteście z

KWADRATAMI, ale jak się wyraziła „kiedy załapie się o co w nim chodzi, nie jest taki trudny”.

3.3.4. Wyniki surowe kolejnych podtestów, wyniki przeliczone

podtestów, suma wyników przeliczonych.

Tabela 2.

Przedział ufności dla

Wynik

Podtest

Wynik surowy

wyników

przeliczony

przeliczonych

1. Zachowania

8

5

<3, 7>

2. Kwadraty

6

5

<4, 6>

3. Synonimy

9

5

<4, 6>

4. Klasyfikacja

8

4

<3, 5>

5. Przekształcenia liczb

6

6

<5, 7>

6. Nowe słowa

7

4

<3, 5>

7. Klocki

8

7

<5, 9>

8. Historyjki

9

5

<3, 7>

Wynik ogólny

41

<37, 45>

8

3.3.5. Sten dla wyniku sumarycznego według norm.

A. P. uzyskała w badaniu baterią APIS-Z wynik ogólny równy 41 (suma wyników przeliczonych w ośmiu testach baterii). Wykorzystując dane na temat przedziałów ufności dla wyniku ogólnego można stwierdzić, że prawdziwy wynik A. P. mieści się z prawdopodobieństwem 85% w przedziale <41-4; 41+4>, czyli <37; 45>. Odwołując się dla norm dla studentów można dalej stwierdzić, że wynik prawdziwy A. P. mieści się z prawdopodobieństwem 85% w przedziale <5; 7 sten>.

3.3.6. Analiza profilowa.

Kwadraty

Synonimy

Klasyfikacja

Przekształce

nia liczb

Nowe słowa

Klocki

Historyjki

Zachowania

Kwadraty

Synonimy

Klasyfikacja Przekształce Nowe słowa

Klocki

nia liczb

9

10

9

dolna granica

8

7

przedziału

6

górna granica

5

4

przedziału

3

2

wynik

1

0

y

a

aniaadraty

klocki

kw

e słow

synonim

historyjki

zachow

klasyfikacje

przekształcenia liczb

now

Porównanie wyników uzyskanych przez osobę badaną w testach baterii APIS-Z na poziomie ufności 0, 15:

• Wyniki A. P. w testach NOWE SŁOWA, KLASYFIKACJA, ZACHOWANIA,

KWADRATY i SYNONIMY nie różnią się między sobą i są niższe od wyniku w

teście KLOCKI; wynik testu PRZEKSZTAŁCENIA LICZB różnią się i są wyższe

od wyniku w teście KLASYFIKACJA i NOWE SŁOWA; wyniki testu

PRZEKSZTAŁCENIA LICZB nie różnią się natomiast od wyników w testach

ZACHOWANIA, KWADRATY, SYNONIMY i HISTORYJKI.

• Wyniki A. P. w testach KLOCKI i PRZEKSZTAŁCENIA LICZB nie różnią się

między sobą, a jednocześnie są wyższe od wyników w testach KLASYFIKACJA,

NOWE SŁOWA. Wynik w teście KLOCKI jest wyższy również od wyniku w

teście ZACHOWANIA, KWADRATY, SYNONIMY.

• Wynik w teście KLOCKI jest wyższy od wyników w pozostałych testach w z

wyjątkiem testu PRZEKSZTAŁCENIA LICZB i HISTORYJKI.

Porównanie wyników uzyskanych w testach mierzących poszczególne zdolności

(na poziomie ufności 0,15):

Zdolności społeczne: wyniki osoby badanej w testach ZACHOWANIA I

HISTORYJKI nie różnią się istotnie statystycznie.

10

Zdolności werbalne: wyniki osoby badanej w testach SYNONIMY i NOWE

SŁOWA nie różnią się istotnie statystycznie.

Zdolności wzrokowo-przestrzenne: wyniki osoby badanej w testach KWADRATY

I KLOCKI różnią się istotnie statystycznie.

Zdolności abstrakcyjno-logiczne: wyniki osoby badanej w testach

KLASYFIKACJA i PRZEKSZTAŁCENIA LICZB różnią się istotnie

statystycznie.

3.3.7. Wnioski z badania Baterią Testów APIS-Z.

Badana osoba prezentuje średni / podwyższony poziom inteligencji

skrystalizowanej na tle studentów (ogółem).

Tendencje opisane w punkcie 7 można uogólnić w postaci następujących

twierdzeń: A. P. uzyskała względnie najniższe wyniki w testach angażujących zdolności werbalne; wyniki w testach angażujących zdolności wzrokowo-przestrzenne i abstrakcyjno-logiczne są wyższe od wyników w testach werbalnych , przy czym wynik w teście angażującym zdolności przestrzenno-wzrokowe jest względnie

najwyższym wynikiem uzyskanym przez osobę badaną w baterii APIS-Z.

Reasumując wyniki osoby badanej wskazują na względnie najsłabsze rozwinięcie zdolności werbalnych (testy NOWE SŁOWA i SYNONIMY), zarówno znajomości

słów oraz płynności słownej. Wyniki w testach PRZEKSZTAŁCENIA LICZB i

KLASYFIKACJA mierzących zdolności abstrakcyjno-logiczne różnią się istotnie statystycznie – w teście PRZEKSZTAŁCENIA LICZB osoba badana uzyskała wynik

wyższy niż w teście KLASYFIKACJA – tu zdolności te badane są na materiale

werbalnym, a umiejętności werbalne są względnie najsłabiej rozwinięte u A. P.

Istotna statystycznie różnica jest również między wynikami testów KWADRATY i KLOCKI (mierzą zdolności wzrokowo-przestrzenne) – wynik w teście 7 jest wyższy od wyniku w teście 2 i jednocześnie jest najwyższym wynikiem uzyskanym przez osobę badaną w baterii testów APIS-Z.

Można ponadto porównać wyniki otrzymane przez osobę badaną ze średnimi

wynikami osób studiujących na kierunku ekonomicznym (A. P. studiuje w Szkole Głównej Handlowej), istnieją bowiem różnice w poziomie wykonania poszczególnych testów między osobami reprezentującymi odmienne kierunki studiów. Wiąże się to z tym, że wybór kierunku studiów i powodzenie na egzaminach wstępnych są w dużym stopniu determinowane zdolnościami kandydatów. Ponadto studiowanie na

11

określonym kierunku czy wydziale studiów wiąże się z dalszym rozwojem określonych zdolności.

Tabela 3.

Studenci kierunków

Wyniki przeliczone osoby

ekonomicznych (średnia

Testy APIS-Z

badanej

punktów przeliczonych)

Zachowania

5

4,0

Kwadraty

5

4,3

Synonimy

5

4,2

Klasyfikacja

4

4,2

Przekształcenia liczb

6

4,8

Nowe słowa

4

3,9

Klocki

7

5,1

Historyjki

5

4,3

Wynik ogólny

41

34,8

Dane w tabeli wskazują, że wyniki osoby badanej są raczej zbliżone do wyników w poszczególnych testach studentów kierunku ekonomicznego. Największe różnice dotyczą wyniku w teście PRZEKSZTAŁCENIA LICZB i ZACHOWANIA, ponadto

osoba badana ma wyższy o 6,2 punktów przeliczonych wynik ogólny całej baterii APIS-Z. Dane wskazują, że studenci kierunków ekonomicznych mają niższe niż niż

studenci pozostałych kierunków wyniki w teście ZACHOWANIA i stosunkowo niskie w teście NOWE SŁOWA – osoba badana najniższy wynik osiągnęła w teście NOWE

SŁOWA.

Wyżej przedstawione wnioski sugerują, że osoba badana ma predyspozycje do

kierunków ścisłych i technicznych, studiuje natomiast na wydziale ekonomicznym, ale ten wybór wydaje się być słusznym z racji stawianych tam wymagań i posiadanych zdolności.

12

4. Ogólna ocena możliwości funkcjonowania osoby badanej w świetle wyników badań i danych pozatestowych.

Badana osoba znajduje się na IV roku studiów (Szkoła Główna Handlowa, kierunek: Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne), w przyszłym roku uzyska tytuł magistra i podejmie pracę zawodową. Przeprowadziłam badania celem ustalenia, w jakich zawodach i podczas jakich aktywności badana osoba będzie się czuła najlepiej, a jakich sytuacji powinna unikać. Ważną kwestią było również ustalenie, jak A. P. może zachowywać się w stresowych sytuacjach.

Osoba badana uzyskała wynik przeciętny/poniżej przeciętnej w zakresie zdolności intelektualnych, poprawności myślenia, spostrzegania i percepcji (Test Matryc Raven’a dla Zaawansowanych; por. punkt 3.2). A. P. była również badana Baterią Testów APIS-Z.

Zróżnicowanie wyników (zarówno wyniku globalnego, jak i wyników w poszczególnych testach) pozwala na wykorzystanie Baterii Testów APIS-Z dla poradnictwa zawodowego.

Otrzymane wyniki (por. tabela 2, punkt 3.3.7) pozwalają przypuszczać, że osoba badana ma predyspozycje do kierunków ścisłych i technicznych, studiuje natomiast na wydziale ekonomicznym, wybór ten wydaje się być jednak słusznym z racji stawianych tam wymagań i posiadanych zdolności. Można zatem przypuszczać, że osoba badana dobrze będzie się czuła w zawodach, do których przygotowuje ją uczelnia o charakterze ekonomicznym – profesje wymagające zdolności przestrzenno-wzrokowych i

abstrakcyjno-logicznych, analizowania danych, szukania zależności i ogólnych tendencji.

Osoba badana powinna dobrze radzić sobie z tego typu zadaniami, tym bardziej, że na tle studentów prezentuje średni/podwyższony poziom inteligencji. Na podstawie wyników uzyskanych przez A. P. w kwestionariuszu FCZ-KT można spróbować określić jaki rodzaj aktywności byłby najlepszy przy danej strukturze temperamentu, tzn. czy osoba badana lepiej będzie funkcjonować pracując samodzielnie, czy w grupie ludzi, w jakim tempie może wykonywać prace itd. Podsumowując wyniki otrzymane przez A. P. w

kwestionariuszu FCZ-KT (por. tabela 1) można zakładać, że osoba badana jest aktywna zawodowo i społecznie. Najprawdopodobniej jest towarzyska i charakteryzuje się dużymi możliwościami przystosowawczymi. Wykazuje raczej tendencję do podejmowania wielu różnych zdań i nie lubi monotonii. Wysoki wynik w skali wytrzymałości sugeruje odporność na trudy, możliwość długiej pracy oraz sprawne funkcjonowanie w

niekorzystnych warunkach. W zakresie reaktywności emocjonalnej wynik jest zbliżony do przeciętnej. Można wnioskować, że A. P. lepiej czułaby się na stanowiskach

nastawionych na kontakty z ludźmi i różnorodność czynności. Praca mogłaby wiązać się z 13

wyjazdami, przemieszczaniem się – ta forma zajęcia byłaby lepsza niż tzw. „praca za biurkiem” w samotności. Jednocześnie można powiedzieć, że A. P. jest w stanie pracować przez dłuższy czas w trudnych warunkach, jeżeli wymagają tego okoliczności. Opisane warunki pracy dostarczają nowych bodźców i dodatkowej stymulacji – odpowiada to nasileniu żwawości u osoby badanej. Jak na dość wysokie nasilenie tej cechy, osoba badana uzyskała wysoki wynik w perseweratywności. Sugeruje to, że ma skłonność do wielokrotnego wracania do minionych już faktów, długotrwałej ich analizy i długiego przeżywania emocji. Ma to znaczenie w sytuacjach stresowych, wiążących się z negatywnymi dla A. P. emocjami (np. konflikty w miejscu pracy, krytyka) - może mieć skłonność do koncentracji na własnych problemach, stanach emocjonalnych i wykazywać duże napięcie w sytuacjach stresowych. Nasilenie cech reaktywności emocjonalnej i wytrzymałości wskazują, iż osoba badana nie jest szczególnie narażona na pogorszenie stanu zdrowia w sytuacji dużego natężenia stresu.

Najważniejsze wydaje się to, iż dzięki wysokiemu poziomowi aktywności i

wytrzymałości osoba badana może nie mieć większych problemów w życiu zawodowym i podejmować różne formy aktywności i zadania. Może jednak nie we wszystkich

sytuacjach radzić sobie ze stresem i długo przeżywać niepowodzenia. Dlatego ważny jest wybór odpowiedniej dla niej strategii walki ze stresem.

14