Modele odpowiedzi do przyk"adowego arkusza egzaminacyjnego
Biologia
Poziom podstawowy
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia
Nr Maksymalna punktacja
zadania za zadania
1. Za poprawnie narysowany schemat 2
uwzgl´dniajÄ…cy wymagane elementy  1
chromatyna
pkt.
Za poprawnie podanÄ… funkcj´ jednego
kariolimfa
ze sk"adników jądra  1 pkt.
Przyk"adowe odpowiedzi: rybosomy
Otoczka jÄ…drowa oddziela jÄ…dro od cyto-
plazmy, umoÅ»liwia sprawnÄ… wymian´
róŻnych substancji z cytoplazmą po-
przez pory.
Kariolimfa tworzy p"ynne Ęrodowisko ją-
dra, w którym zanurzona jest chromatyna.
jÄ…derko
pory
G"ównym sk"adnikiem chromatyny jest
otoczka jÄ…drowa jÄ…drowe
DNA, w którym zawarta jest informacja
genetyczna komórki.
2. Za podanie podstawowego zadania spe"nianego przez krÄ…Å»ki mi´dzykr´gowe  1 pkt. 1
KrÄ…Å»ki mi´dzykr´gowe amortyzujÄ… wstrzÄ…sy.
3. Za prawid"owe podanie nazwy narzÄ…du  1 pkt. 2
Za wymienienie jednej funkcji  1 pkt.
Narządem oznaczonym literą A jest krtał
.
Krtał
jest narzÄ…dem g"osu, odpowiada za wydawanie dÄ™wi´ków.
4. Za poprawnie podanÄ… odpowiedÄ™  1 pkt. 1
W grupie krwi AB nie ma ani przeciwcia" anty-A, ani anty-B, dlatego moŻna takim
osobom przetoczyç teoretycznie kaÅ»dÄ… krew.
5. c) A 1
6. Za prawid"owe podanie nazw z´bów w kaÅ»dym uz´bieniu  po 1 pkt. 2
Uz´bienie mleczne: 2 siekacze, 1 kie", 2 trzonowe.
Uz´bienie sta"e: 2 siekacze, 1 kie", 2 przedtrzonowe, 3 trzonowe.
7. Za prawid"owe wskazanie po"oŻenia przepony w czasie wdechu i wydechu wraz 2
z argumentami  po 1 pkt.
Schemat A  po"oÅ»enie przepony w czasie wdechu  nast´puje wtedy skurcz prze-
pony (skurczona przepona zwi´ksza obj´toĘç przestrzeni ponad niÄ…).
Schemat B  po"oÅ»enie przepony w czasie wydechu  nast´puje wtedy rozkurcz
przepony (rozkurczona przepona zmniejsza obj´toĘç przestrzeni ponad niÄ…).
8. Za podanie dwóch elementów  1 pkt. 3
Za podanie trzech elementów  2 pkt.
Za podanie czterech elementów  3 pkt.
Odcinek przewodu
Sk"adnik pokarmowy Enzym
pokarmowego
jama ustna w´glowodany amylaza Ęlinowa
Żo"ądek bia"ko pepsyna
jelito cienkie/dwunastnica t"uszcze lipaza trzustkowa
9. Za prawid"owe podanie nazwy narzÄ…du  1 pkt. 2
Za okreĘlenie roli w rozwoju prenatalnym cz"owieka  1 pkt.
Narządem Żeł
skim oznaczonym literÄ… A jest macica.
W macicy nast´puje zagnieÅ»dÅ»enie si´ zarodka w jej Ęcianie, rozwój zarodka, a na-
st´pnie p"odu.
www. operon. pl
1
Biologia. Poziom podstawowy
Nr Maksymalna punktacja
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia
zadania za zadania
10. Za prawid"owe podanie nazwy  1 pkt. 2
Za podanie jednej cechy budowy nefronu  1 pkt.
Elementem oznaczonym literÄ… A jest kanalik nerkowy (kanalik kr´ty I i II rz´du).
Kanalik nerkowy tworzony jest przez nab"onek jednowarstwowy szeĘcienny, które-
go komórki są przystosowane do aktywnego transportu jonów, natomiast są s"abo
przepuszczalne dla mocznika.
11. Za prawid"owe podanie dwóch nazw  1 pkt. 3
Za prawid"owe podanie trzech nazw  2 pkt.
Za prawid"owe podanie czterech nazw  3 pkt.
A  tarczyca, B  nadnercza, C  jÄ…dra, D  jajniki
12. Za prawid"owo dobrane dwie pary  1 pkt, za trzy pary  2 pkt. 2
komórki jajowe  plemniki
jajowody  nasieniowody
jajniki  jÄ…dra
13. Za prawid"owe podanie kaŻdej funkcji  po 1 pkt. 2
¸oÅ»ysko umoÅ»liwia sprawnÄ… wymian´ gazowÄ…, usuwanie mocznika z p"odu, dostar-
czanie substancji budulcowych i energetycznych do p"odu oraz ochron´ rozwijajÄ…-
cego si´ organizmu.
14. Za prawid"owÄ… odpowiedÄ™  1 pkt. 1
Kr´gos"up przybiera esowaty kszta"t  odcinek szyjny i l´dÄ™wiowy wygi´te sÄ…
do przodu, natomiast piersiowy i krzyÅ»owy  do ty"u. Ponadto pomi´dzy trzonami
kolejnych kr´gów wyst´pujÄ… krÄ…Å»ki mi´dzykr´gowe amortyzujÄ…ce wstrzÄ…sy.
15. Za kaŻdy prawid"owo podany i uzasadniony sposób  po 1 pkt. 2
Na osteoporoz´ cz´Ä˜ciej cierpiÄ… kobiety w starszym wieku, dlatego stosowanie za-
st´pczej terapii hormonalnej moÅ»e zahamowaç rozwój choroby.
Stosowanie diety bogatej w sk"adniki mineralne, szczególnie w wapł
, równieŻ spo-
woduje zahamowanie rozwoju choroby.
16. Za prawid"owe podanie kaŻdego przyk"adu  po 1 pkt. 2
Dostateczna iloĘç nieprzerwanego i g"´bokiego snu pomaga uwolniç organizm
od stresu i napi´ç doĘwiadczanych w ciÄ…gu dnia i zregenerowaç si"y.
Cz"owiek, który zbyt d"ugo nie Ępi, jest zm´czony, rozdraÅ»niony i przestaje prawi-
d"owo wykonywaç normalne czynnoĘci Å»yciowe.
17. Za kaŻdy prawid"owo uzupe"niony zapis  po 1 pkt. 4
Za podanie zasady komplementarnoĘci  1 pkt.
Kodony w DNA: ATGGTTATG
Kodony w mRNA: UACCAAUAC
Antykodony w tRNA: AUGGUUAUG
Zasada komplementarnoĘci polega na wzajemnym uzupe"nianiu si´ dwóch nici, wy-
nikajÄ…cym ze struktury zasad "Ä…czÄ…cych si´ parami  AT, CG. Jedna niç wyznacza bu-
dow´ drugiej.
18. Za prawid"owe wpisanie trzech cech  1 pkt, za cztery cechy  2 pkt. 2
1, 3, 6, 7
19. Za prawid"owe wyjaĘnienie kaŻdej z trzech cech kodu  po 1 pkt. 3
Zapisane cechy kodu:
trójkowy  trzy kolejne nukleotydy tworzą kodon odpowiadający za jeden amino-
kwas;
zdegeneralizowany  poszczególne aminokwasy kodowane sÄ… przez wi´cej niÅ» je-
den kodon;
jednoznacznoĘç  dana trójka nukleotydów koduje wy"Ä…cznie jeden okreĘlony ro-
dzaj aminokwasu;
kod jest bezprzecinkowy i niezachodzÄ…cy  poszczególne trójki si´ nie nak"adajÄ…
i nie są oddzielone Żadnymi elementami.
www. operon. pl
2
Biologia. Poziom podstawowy
Nr Maksymalna punktacja
Oczekiwana odpowiedÄ™ ucznia
zadania za zadania
20. Za prawid"owe podanie dwóch argumentów  po 1 pkt. 2
Kr´pe cia"o, krótsze koÅ‚
czyny Eskimosów  w mroęnym klimacie zmniejszają stra-
ty ciep"a.
Wydatne nosy ludzi mieszkajÄ…cych na suchych terenach uzdatniajÄ… wdychane po-
wietrze. Ludzie mieszkający wysoko w górach mają krew bogatszą w hemoglobi-
n´, co umoÅ»liwia im lepsze funkcjonowanie w rozrzedzonym powietrzu, bez ryzy-
ka niedotlenienia.
21. Za prawid"owe podanie nazwy kaŻdego z rozmieszczeł
wraz z przyk"adem  po 1 pkt. 3
1  rozmieszczenie skupiskowe, np. stokrotki, szpaki, sardynki; 2  rozmieszczenie
losowe, np. biedronki na "ące; 3  rozmieszczenie równomierne, np. kaktusy, rysie.
22. Za prawid"owe podanie przyk"adu kaŻdego z bioindykatorów oraz jego wykorzysta- 2
nia w okreĘlaniu stanu Ęrodowiska  po 1 pkt.
Porosty są bardzo wraŻliwe na zanieczyszczenia atmosferyczne, m.in. związkami
siarki i azotu. Po zanalizowaniu sk"adu gatunkowego i stosunków iloĘciowych po-
rostów danego obszaru b´dzie moÅ»na szybko okreĘliç stopieÅ‚
skaŻeł
Ęrodowiska.
O dobrym bilansie tlenowym zbiornika i braku zanieczyszczeł
informuje obecnoĘç
np. pstrÄ…ga potokowego.
23. Za prawid"owe podanie rodzajów sukcesji  1 pkt. 2
Za opis i podanie dwóch przyk"adów terenów  1 pkt.
Sukcesja:
pierwotna  zachodzi na terenach nigdy nie zasiedlonych przez biocenoz´, np. zbo-
cza wulkanu, osuwiska skalne, wydmy
wtórna  zachodzi na terenie wczeĘniej zaj´tym przez innÄ… biocenoz´, która uleg"a
zniszczeniu, np. tereny popowodziowe, spalone lasy, karczowisko.
24. Za prawid"owe podanie dwóch przyk"adów negatywnego wp"ywu kwaĘnych desz- 2
czy na Ęrodowisko przyrodnicze  po 1 pkt.
KwaĘne deszcze powodujÄ… wzrost zakwaszenia gleb i wód oraz potrafiÄ… uszkadzaç
pow"oki cia"a organizmów. Szczególnie wraŻliwe na tego typu zanieczyszczenia są
drzewa iglaste oraz porosty, które zamierają.
Zakwaszenie wód jest przyczynÄ… zmniejszenia si´ liczebnoĘci p"azów, zw"aszcza
Żab.
www. operon. pl
3