REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Prawidłowy zapis sygnału EEG to taki, który można najczęściej zarejestrować u
osób w danej populacji przy uwzględnieniu czynnika wieku, pozbawiony wszystkich
zaburzeń mózgu dających stwierdzić się innymi metodami badań.
Zapis sygnału EEG zbudowany jest z dwóch podstawowych składników:
- z pewnej liczby elektrycznych rytmów podstawowych oraz
- z chwilowych wyładowań wywołanych (spontanicznych).
Klasyfikacja rytmów bazuje na określeniu:
- miejsca powstawania,
- częstotliwości,
- amplitudy,
- kształtu,
- okresowości,
- funkcjonalnych właściwości.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Klasyfikacja rytmów  fale ALFA:
-miejsce powstawania: tylna okolica mózgu odprowadzenia potyliczne i ciemieniowe,
-częstotliwości: 8 - 13 Hz (powyżej 13 Hz bardzo rzadkie,
poniżej 8 Hz mogą wystąpić u dzieci),
amplitudy: 10 - 100 �V (najczęściej znajduje się w przedziale 20-60 �V, charakteryzuje
się krótkimi 1-2 sek. wahaniami tworząc wrzeciona, czyli
krótkie serie monorytmicznych fal, w których na początku i
na końcu ma niższą amplitudę niż w środku zapisu),
-kształt: może być regularny lub nieregularny, o zmiennej amplitudzie,
-okresowość: zwykle monorytmiczne,
-funkcjonalne właściwości: jako reguła fale alfa giną po otwarciu oczu lub podczas
koncentracji uwagi.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Klasyfikacja rytmów  fale BETA:
-miejsce powstawania: występują wszędzie ale najwyraz
niej w przednich częściach
mózgu tj. okolicy czołowej i centralnej (środkowej),
nie występuje w okolicach potylicznych (pojawia się w
przypadku defektów czaszki lub zaburzeń psychicznych),
-częstotliwości: 14 - 30 Hz,
-amplitudy: 5 - 25 �V (najczęściej na poziomie 20 �V, bardzo rzadko powyżej),
-kształt: może być regularny lub nieregularny, o zmiennej amplitudzie,
-okresowość: ulega przyspieszeniu pod wpływem działania bodz
ców zewnętrznych,
emocji, zaś bodz
cem blokującym rytm beta jest ruch lub zamiar ruchu,
-funkcjonalne właściwości: zwykle nałożona na fale alfa i
uwidacznia się po otwarciu oczu.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Klasyfikacja rytmów  fale THETA:
-miejsce powstawania: najwyraz
niej w centralnych częściach mózgu tj. okolicy
środkowej,
-częstotliwości: 4 - 7 Hz (rzadko powyżej 7 Hz),
-amplitudy: 10 - 30 �V,
-kształt: może być regularny lub nieregularny, o zmiennej amplitudzie,
-okresowość: zwykle monorytmiczne,
-funkcjonalne właściwości: zanik jest charakterystyczny dla procesu dojrzewania, może
wystąpić lokalnie w wyniku hiperwentylacji (u młodych osób
dorosłych) lub w czasie drzemki (1,2 stadium snu).
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Klasyfikacja rytmów  fale DELTA:
-miejsce powstawania: występują najwyraz
niej po 60 roku życia w okolicy
środkowej,
-częstotliwości: 0.5 - 3 Hz,
-amplitudy: 10 - 100 �V (zwykle na poziomie 50 �V),
-kształt: może być regularny lub nieregularny, o zmiennej amplitudzie,
-okresowość: zwykle monorytmiczne,
-funkcjonalne właściwości: charakterystyczne dla stanu snu (3 i 4 stadium).
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Kobieta, lat 19, zdrowa;
EEG: ciągły, regularne fale alfa o dominującej częstot. 9Hz o wrzecionowatym układzie.
F  czołowe
T  skroniowe
C  centralne
P  ciemieniowe
O  potyliczne
Rys. J.Majkowski  Atlas elektroencefalografii ,PZWL, W-wa, 1999.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Kobieta, lat 27, zdrowa;
EEG: ciągły, regularne fale alfa o dominującej częstotliwości 10Hz.
Fp -
przedczołowe
F  czołowe
T  skroniowe
C  centralne
P  ciemieniowe
O  potyliczne
Rys. J.Majkowski  Atlas elektroencefalografii ,PZWL, W-wa, 1999.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Mężczyzna, lat 35, zdrowy;
EEG: zapis płaski, ze śladem fal alfa w okolicach ciemieniowo-potylicznych,
Artefakty
mięśniowe
Fp-
przedczołowe
F  czołowe
T  skroniowe
C  centralne
P  ciemieniowe
O  potyliczne
Rys. J.Majkowski  Atlas elektroencefalografii ,PZWL, W-wa, 1999.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
PRAWIDA
OWY ZAPIS SYGNAA
U EEG
Klasyfikacja
Klasyfikacja prawidłowego zapisu sygnału EEG w oparciu o fale alfa, gdzie
N  zapis prawidłowy, zaś Index lub kolejna cyfra  typ zapisu.
N1  ciągły rytm fal alfa we wszystkich odprowadzeniach;
N2  ciągły rytm fal alfa rejestrowany z okolic potylicy i odprowadzeń czołowych,
w pozostałych odprowadzeniach widoczne fale beta i serie fal alfa;
N3  ciągłość rytmu fal alfa powyżej 50%, we wszystkich odprowadzeniach,
w pozostałych odprowadzeniach widoczne pojedyncze fale beta i theta (< 5%);
N4  ciągłość rytmu fal alfa od 20 do 50%, we wszystkich odprowadzeniach,
w pozostałych odprowadzeniach widoczne pojedyncze fale beta i theta (< 5%);
N5  w zapisie dominują fale beta względnie zapis jest płaski, fale alfa poniżej 20%;
N6  w zapisie dominują fale beta, brak czynności fal alfa, momentami zapis płaski
względnie pojedyncze fale alfa i theta;
N7  zapis płaski względnie pojedyncze alfa i theta poniżej 5% zapisu.
Uwaga: Zapis musi być symetryczny! NP  zapis na pograniczu normy.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Badania poligraficzne snu  badania opierające się na rejestracji sygnałów:
EEG, EOG (zapis ruchu gałek ocznych) i EMG (zapis potencjałów mięśniowych).
Fazy snu  sen typu REM (ang. Rapid Eye Movements  szybkie ruchy oka) oraz
sen typu NREM (ang. Non Rapid Eye Movements).
Faza REM  (paradoksalny) w którym występują szybkie ruchy gałek ocznych, a
zapis EEG odznacza się mieszaną czynnością dwóch rodzajów fal:
- niskonapięciowych fal, których częstotliwość waha się w granicach 15-30 Hz oraz
- fal o niższej częstotliwości to jest 6-7 Hz.
Faza NREM  (wolnofalowy) w którym nie występują szybkie ruchy gałek ocznych, a
zapis EEG odznacza się obecnością fal wolnych:
- Theta o częstotliwości 4-7 Hz oraz
- Delta o częstotliwości 0.5-3 Hz.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
0a. Czuwanie z otwartymi oczami:
zapis EEG  czynność podstawowa beta o częstotliwości 15-30 Hz.
oraz niskiej amplitudzie 20-30 �V; dodatkowo występują także
nieregularne rytmy alfa o częstotliwości 8-13 Hz ale za to wyższej
amplitudzie 30-60 �V.
zapis EMG  wysokonapięciowa czynność potencjałów mięśniowych
mówiąca o pewnym stałym poziomie napięcia mięśni.
zapis EOG  nieregularne okresowe szybkie ruchy gałek ocznych wraz z
mruganiem.
0b. Czuwanie z zamkniętymi oczami:
zapis EEG  czynność dominująca to fale alfa o częstotliwości 8-13 Hz i
amplitudzie 30-60 �V.
zapis EMG  wysokonapięciowa czynność potencjałów mięśniowych
mówiąca o pewnym stałym poziomie napięcia mięśni.
zapis EOG  zwolnienie ruchów gałek ocznych.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
1. Sen NREM:
zapis EEG  rozpad czynności fal alfa, pojawienie się niskonapięciowej
mieszanej czynności fal szybkich i wolnych o częstotliwości 6-7 Hz.
zapis EMG  obniżenie amplitudy potencjałów mięśniowych.
zapis EOG  zwolnienie ruchu gałek ocznych powtarzających się co 5-15 sek.
Stadia snu wolnofalowego NREM: drzemka (1), lekki sen (2) oraz sen
głęboki (3 i 4).
I stadium:.zanik fal alfa, występują fale ostre szybkie i wolne o stałej częstotliwości
14 i 6Hz o amplitudzie 40-50 �V;
Dominująca składowa fal ma znak dodatni i małe wychylenie ujemne.
Umiejscowienie fal: okolica ciemieniowo-skroniowo-potyliczna, prawa strona.
Zwolnienie ruchów gałek ocznych oraz obniżenie napięcia mięśniowego
wraz ze stopniowym zawężaniem świadomości.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
I stadium:.zanik fal alfa, występują fale ostre szybkie i wolne o stałej częstotliwości
14 i 6Hz o amplitudzie 40-50 �V;
Dominująca składowa fal ma znak dodatni i małe wychylenie ujemne.
Umiejscowienie fal: okolica ciemieniowo-skroniowo-potyliczna, prawa strona.
Zwolnienie ruchów gałek ocznych oraz obniżenie napięcia mięśniowego
wraz ze stopniowym zawężaniem świadomości.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
II stadium:.
- dalsze zwolnienie czynności fal (4-7Hz),
- występują fale nisko-napięciowe oraz średnio-napięciowe,
- pojawiają się krótkie (0.5-1.5 sek) wrzeciona (krótkie serie monorytmicznych fal) o
częstotliwości 11-14 Hz,
- można zauważyć zespoły K czyli niskonapięciowy ujemny potencjał fali ostrej
- zanik świadomości i kontaktu z otoczeniem, dalszy spadek napięcia mięśniowego.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
III i IV stadium:. dalsze zwolnienie czynności fal wolnych (fale theta 4-7Hz oraz
delta 0.5-3 Hz), regularny oddech, obniżenie ciśnienia tętniczego.
W stadium III przeważa czynność fal theta, występują wrzeciona (9-11Hz).
W stadium IV przeważa wysokonapięciowa czynność fal delta (0.5-3 Hz),
występują nałożone na fale delta także fale alfa i theta.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Etapy snu prawidłowego:
2. Sen REM: występują szybkie ruchy gałek ocznych, napięcie mięśniowe jest
prawie całkowicie zniesione, lecz występują krótkie ruchy różnych
grup mięśniowych.
W okresie REM pojawiają się marzenia senne, a przebudzony w tym stadium może
szczegółowo i nich opowiadać.
Zapis EEG podobny do I stadium snu NREM lub okresu czuwania.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
POLIGRAFICZNE BADANIA SNU
Faza NREM oraz faza REM stanowiąłącznie jeden cykl, trwający ok.70-100 min.
W ciągu nocy liczba cykli waha się pomiędzy 4-6.
W miarę upływu czasu obserwuje się wydłużenie fazy REM i skrócenie fazy NREM.
Skrócenie snu do minimum (ok.4-5 h) nie zaburza aktywności fizycznej i umysłowej.
Wydłużenie snu ponad minimum zwykle nie przynosi poprawy nastroju i wydolności
psychofizycznej.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
ZAPIS PATOLOGICZNY SYGNAA
U EEG
Zmiany patologiczne w sygnale EEG można podzielić na 2 główne grupy:
- zmiany patologiczne typu nienapadowego,
- zmiany patologiczne typu napadowego (typowy dla padaczki).
Typ nienapadowy charakteryzuje się:
- okresowością lub stałością zmian patologicznych,
- jednoogniskowością, wieloogniskowością lub też
zmiany patologiczne mogą być rozlane.
Typ napadowy charakteryzuje się:
- nagłością występowania i ustawania wyładowania bioelektrycznego,
- powtarzaniem się zmian o różnym od czynności podstawowej kształcie,
częstotliwości oraz amplitudzie.
Wyróżnia się zmiany pat. typu napadowego uogólnione oraz miejscowe.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
ZAPIS PATOLOGICZNY SYGNAA
U EEG
Zmiany patologiczne w sygnale EEG c.d.:
Asymetrie  różnice w wartości amplitudy, częstotliwości oraz kształcie fal pomiędzy
jednoimiennymi (tożsamymi) okolicami półkul.
Asymetrie amplitudy mniejsze niż 50% nie są istotne.
Asymetrie częstotliwości mają miejsce, gdy różnica częstotliwości jest większa niż 1Hz
Stereotypie  zapis nie cechuje się typową zmiennością dot. częstotliwości,
amplitudy oraz kształtu fal na przestrzeni dłuższego czasu.
Zwykle zapis stereotypowy jest sinusoidalny.
Stereotypia to przejaw poważnego uszkodzenia mózgu (opóz
nienie rozwoju
umysłowego zwłaszcza u dzieci).
Cisza elektryczna (zapis płaski)  brak w zapisie sygnału EEG spontanicznej
czynności. Może być stała (śmierć mózgu) lub przerywana.
W przypadku stałej ciszy elektrycznej należy zastosować serię bodz
ców (świetlne,
dz
więkowe, bólowe) przed postawieniem diagnozy o śmierci mózgu.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
ZAPIS PATOLOGICZNY SYGNAA
U EEG
Zmiany patologiczne napadowe w sygnale EEG c.d.:
Wyładowania  serie fal pojawiające się i znikające nagle, charakteryzujące się
różną amplitudą, częstotliwością i kształtem, ale takimi, które
pozwalają na wyodrębnienie ich z czynności podstawowej.
Wyładowania określa się mianem czynności napadowej, złożonej najczęściej z fal
wolnych, ale także z fal alfa lub beta (zależny od wielu czynników: wiek, pole powstaw)
Gdy amplituda jest jedynym kryterium wyładowania, wówczas musi być 2 razy większa
od amplitudy czynności podstawowej.
Gdy kształt jest jedynym kryterium wyładowania wówczas można mówić o tzw. iglicach
względnie zespołach iglic z falą wolną.
REJESTRACJA SYGNAA
ÓW BIOMEDYCZNYCH
ZAPIS PATOLOGICZNY SYGNAA
U EEG
Zmiany patologiczne napadowe w sygnale EEG c.d.:
Iglice  szybkie (czas trwania poniżej 80 msek), dwukierunkowe wychylenia.
Zwykle jest dwu- lub trójfazowa.
Wieloiglice  iglice o więcej niż dwóch fazach.
Fale ostre  iglice o jednym ramieniu bardziej stromym od drugiego oraz
o czasie trwania powyżej 80 msek.
Najczęstsze wyładowania powstają w okolicy czołowej i środkowej.