Jak bystrym jesteœ obserwatorem?





W wyÅ“wietlanym kilkanaÅ“cie lat temu filmie Szampan dla Cezara z Ronaldem Colmanem w roli gÂłównej, bohater bierze udziaÂÅ‚ w telewizyjnym quizie i odpowiada na kaÂżde pytanie. W scenie finaÂÅ‚owej Colman moÂże wygraÃÅš kilka milionów dolarów, pod warunkiem, Âże pokona ostatniÂÄ… przeszkodê i wymieni numer wÂÅ‚asnej ksiÂÄ…Âżeczki ubezpieczeniowej. OczywiÅ“cie tego nie wie.





Jakiego koloru lampa zapala siê u góry sygnalizatora Å“wietlnego? Czerwona czy zielona? W pierwszej chwili pomyÅ“lisz, Âże to bardzo proste. Ale wyobraŸ sobie, Âże bierzesz udziaÂÅ‚ w Wielkiej Grze, wiesz, Âże za prawidÂÅ‚owÂÄ… odpowiedŸ otrzymasz duÂżo pieniêdzy, najwyÂższÂÄ… stawkê, ale musisz odpowiedzieÃÅš trafnie. A wiêc, jakie Å“wiatÂÅ‚o zapala siê na górze? Czerwone czy zielone?

JeÅ“li dobrze wczuÂÅ‚eÅ“ siê w rolê uczestnika konkursu, chyba zawahasz siê z odpowiedziÂÄ…. Tak naprawdê nie jesteÅ“ do koÃÄ…ca pewien, mam racjê? JeÅ“li nie, naleÂżysz do tej mniejszoÅ“ci, która widzi, podczas gdy wiêkszoÅ“ÃÅš z nas tylko patrzy. Fakt, Âże wiêkszoÅ“ÃÅš ludzi, którym zadaÂÅ‚em powyÂższe pytanie, albo odpowiada bÂłêdnie, albo nie jest pewna, Å“wiadczy o tym, Âże miêdzy widzeniem a patrzeniem jest ogromna róÂżnica. A przecieÂż Å“wiatÂÅ‚a na skrzyÂżowaniach oglÂÄ…damy niezliczonÂÄ… iloÅ“ÃÅš razy i to codziennie!

OczywiÅ“cie czerwone Å“wiatÂÅ‚o zapala siê zawsze na górze, zielone zawsze na dole. JeÅ“li jest jakiÅ“ trzeci kolor, to ÂżóÂÅ‚ty, zawsze poÅ“rodku. Zgoda, byÂÅ‚eÅ“ pewien swojej odpowiedzi, ale moÂże wiarê w bystroÅ“ÃÅš Twej obserwacji zachwieje inny test.

JeÅ“li masz zegarek tradycyjny, nie patrz na niego teraz i odpowiedz na pytanie: czy cyfra szeÅ“ÃÅš na cyferblacie jest arabska, czy rzymska? 6 czy VI? Zastanów siê przez chwilê, zanim spojrzysz na przegub rêki. Znowu wyobraŸ sobie uczestnictwo w grze o wielkie pieniÂÄ…dze. Wiêc?

Dobrze, zdecydowaÂÅ‚eÅ“ siê na odpowiedŸ. SprawdŸ wiêc, czy miaÂÅ‚eÅ“ racjê. I jak? A moÂże pomyliÂÅ‚eÅ“ siê w obu przypadkach, bo na Twoim zegarku w ogóle nie ma szóstki? Niektóre zegarki majÂÄ… przecieÂż w tym miejscu niewielkÂÄ… tarczê z sekundnikiem.

Nawet jeÅ“li odpowiedziaÂÅ‚eÅ“ poprawnie, potem musiaÂÅ‚eÅ“ dla pewnoÅ“ci sam siebie sprawdziÃÅš. ZerknÂÄ…ÂÅ‚eÅ“ na wskazówki. A czy moÂżesz teraz powiedzieÃÅš, która dokÂÅ‚adnie byÂÅ‚a wtedy godzina? Prawie pewne, Âże nie i oto spoglÂÄ…dasz na zegarek raz jeszcze! Znowu patrzyÂÅ‚eÅ“, a nie widziaÂÅ‚eÅ“.

Spróbuj zadaÃÅš to pytanie znajomym. ChociaÂż spoglÂÄ…damy na zegarki dziesiÂÄ…tki razy dziennie, maÂÅ‚o kto potrafi opisaÃÅš szóstkê na swoim czasomierzu.

Jeszcze jedno pytanie do zabawy z przyjacióÂÅ‚mi, ale najpierw sprawdŸ, czy sam na nie odpowiesz. Na awersie banknotu jednodolarowego widnieje charakterystyczna postaÃÅš, którÂÄ… kaÂżdy z nas oglÂÄ…daÂÅ‚ zapewne dziesiÂÄ…tki razy. Kto to jest? Tak, to George Washington. Powiedzmy, Âże zgadÂÅ‚eÅ“. Ale na co patrzy prezydent Stanów Zjednoczonych i w którÂÄ… stronê? Musisz spojrzeÃÅš i sprawdziÃÅš, prawda? OtóÂż prezydent patrzy w prawo, na okrÂÄ…gÂÅ‚ÂÄ… zielonÂÄ… pieczêÃÅš Departamentu Stanu. W tym przypadku naprawdê warto byÃÅš spostrzegawczym i patrzeÃÅš uwaÂżnie, gdyÂż jeÅ“li ta pieczêÃÅš jest niebieska, banknot pochodzi sprzed 1923 roku i dealerzy pÂÅ‚acÂÄ… dziÅ“ za niego nawet trzysta dolarów.

Nie traÃÅš za szybko dobrego samopoczucia, nawet jeÅ“li nie odpowiedziaÂÅ‚eÅ“ na Âżadne z tych pytaÃÄ…; jak powiedziaÂÅ‚em zdarza siê to wiêkszoÅ“ci ludzi. Ludzie patrzÂÄ…, ale nie widzÂÄ…. A tak przy okazji, czy pamiêtasz numer swojego ubezpieczenia? Albo dowodu, paszportu?

ChociaÂż moje metody sprawiÂÄ…, Âże rozwiniesz wyobraŸniê i automatycznie zaczniesz koncentrowaÃÅš uwagê na tym, co widzisz, w nastêpnym rozdziale znajdziesz wiêcej ÃÅšwiczeÃÄ… spraw dzajÂÄ…cych bystroÅ“ÃÅš obserwacji.

PoÅ“wiêcam tak wiele miejsca i uwagi tej sztuce, poniewaÂż obserwacja to jedna z najwaÂżniejszych rzeczy w ÃÅšwiczeniu pamiêci, podobnie jak skojarzenia. Nasz mózg nie jest w stanie zapamiêtaÃÅš niczego, czego wczeÅ“niej nie zobaczyÂÅ‚, na czym nie skupiÂÅ‚ uwagi. SygnaÂÅ‚ Å“wietlny lub dŸwiêkowy zapamiêtujesz tylko wtedy, kiedy po Å“wiadomym zarejestrowaniu przez zmysÂÅ‚y skojarzysz go z czymÅ“, co juÂż znasz, co pamiêtasz.

PoniewaÂż – jak mówiÂÅ‚em – dziêki mojej metodzie zaczniesz patrzeÃÅš i obserwowaÃÅš, i to przyjdzie samo, naszÂÄ… uwagê skupimy przede wszystkim na skojarzeniach.

Skojarzenia w aspekcie pamiêci to nic innego, jak powiÂÄ…zanie, poÂÅ‚ÂÄ…czenie ze sobÂÄ… dwóch lub wiêcej przedmiotów, pojêÃÅš, obrazów, sytuacji, itp. Powtarzam: jeÅ“li coÅ“ zapamiêtujesz lub zapamiêtaÂÅ‚eÅ“, to tylko dlatego, Âże skojarzyÂÅ‚eÅ“ to z czymÅ“ innym.

Niczym innym przecieÂż jak skojarzeniem jest powiÂÄ…zanie liczby dni poszczególnych miesiêcy z ukÂÅ‚adem knykci i doÂÅ‚ków w zaciÅ“niêtych piêœciach. Pamiêtasz zapewne, Âże poczynajÂÄ…c od maÂÅ‚ego palca knykieÃÅš to 31 dni, a doÂÅ‚ek – 30.

Czy narysujesz z pamiêci mapê Wielkiej Brytanii? Albo Chin, Japonii czy dawnej CzechosÂÅ‚owacji? Zapewne nie. Ale gdybym powiedziaÂÅ‚: WÂÅ‚ochy, zdecydowana wiêkszoÅ“ÃÅš z Was zobaczyÂÅ‚aby w wyobraŸni but, czyÂż nie? Narysuj but z wysokÂÄ… cholewkÂÄ…, a w przybliÂżeniu zaznaczysz terytorium WÂÅ‚och.

Jak to siê staÂÅ‚o, Âże wyobraŸnia podsunêÂÅ‚a Ci taki wÂÅ‚aÅ“nie obraz? PoniewaÂż kiedyÅ“, moÂże wiele lat temu, ktoÅ“ powiedziaÂÅ‚ Ci, albo sam do tego doszedÂÅ‚eÅ“, Âże zarys PóÂÅ‚wyspu ApeniÃÄ…skiego przypomina but. Mapa WÂÅ‚och byÂÅ‚a tym, co chciaÂÅ‚eÅ“ zapamiêtaÃÅš, a but tym, co juÂż znaÂÅ‚eÅ“ i mogÂÅ‚eÅ“ uÂżyÃÅš do skojarzenia.

A te wszystkie mnemotechniki i "rymowanki" szkolne, które pamiêta siê przez caÂÅ‚e Âżycie? "W pierwszej wszystkie sÂÄ… dodatnie, w drugiej tylko sinus, w trzeciej tangens i cotangens, a w czwartej cosinus" (w ten sposób zapamiêtywaÂÅ‚eÅ“ znak funkcji trygonometrycznych zaleÂżnie od kÂÄ…ta) albo: "Klio Mel Ter Tal Er Eu Ur Pol Kal" (chodzi oczywiÅ“cie o Klio, Melpomenê, Terpsychorê, Taliê, Erato, Euterpe, Uraniê, Polihymniê i Kaliope). To teÂż skojarzenia, wykorzystujÂÄ…ce rym i rytm dla odmiany.

W podobny sposób, chociaÂż nie poprzez wierszyk, moÂżesz zapamiêtaÃÅš dÂÅ‚ugi ciÂÄ…g cyfr, tworzÂÄ…c ciÂÄ…g sÂłów, w których liczba liter bêdzie odpowiadaÂÅ‚a kolejnej cyfrze. Np.: dla liczby p (3,14159265594...) bêdzie to zdanie: "Daj, o Pani, o boska Mnemozyno, pi liczbê, zwanÂÄ… takÂże ludolfinÂÄ… takÂÄ…..."

Równie czêstÂÄ… metodÂÄ… mnemotechnicznÂÄ… jest np. skojarzenie poczÂÄ…tkowych liter wyrazów z ich znaczeniem. JeÅ“li np. zapamiêtasz bzdurne zdanie: "CiupaÂż Zenobii F.", spóÂÅ‚gÂÅ‚oski w nim zawarte podpowiedzÂÄ… Ci kolejnoÅ“ÃÅš barw w widmie Å“wiatÂÅ‚a biaÂÅ‚ego. CiuPaÂÅ» ZeNoBii F, czyli Czerwony, PomaraÃÄ…czowy, ÂŻóÂÅ‚ty, Zielony, Niebieski, BÂłêkitny i Fiolet. (Co to jest "ciupaÂż"? – pytacie. Na pewno wiêkszy od ciupaÂżki...)

Jest jednak jeden problem: nic nie pomaga Ci zapamiêtaÃÅš, Âże zdanie to odnosi siê do barw têczy i odwrotnie. JeÅ“li masz jakieÅ“ sÂÅ‚owo-klucz, to Å“wietnie. Wtedy dasz sobie radê, ale z kolei jak zapamiêtaÃÅš to sÂÅ‚owo?

Nauczysz siê tego w nastêpnych rozdziaÂÅ‚ach. PokaÂżê Ci, jak dziêki zasadzie prostych, Å“wiadomych skojarzeÃÄ… moÂżna zapamiêtaÃÅš praktycznie wszystko. Tak, nie przejêzyczyÂÅ‚em siê – wszystko: nazwiska, twarze, nazwy, przedmioty, fakty, postaci, ksztaÂÅ‚ty, przemówienia, itd. Wszystko, z czym spotykasz siê w codziennym Âżyciu, i spoÂÅ‚ecznym, i zawodowym.