Istota i klasyfikacje celów wychowania. Układ taksonomiczny. Operacjonalizacja celów.

Cel - to kres, punkt, do którego jest skierowane jakieś działanie, punkt centralny jakiejś akcji; to także zdarzenie zamierzone przez sprawcę.

Źródła celów:

• Z własnego doświadczenia, będzie ono pomocne, bo już wiemy czego oczekujemy od wychowanka.

• Kultura, tradycje, normy moralne, prawne, obyczaje

• Obserwacja zachowań dzieci - doprowadzające nas do określonych celów, sprecyzowanych potrzeb.

• Świat wartości, doświadcza się co jest złe, a co jest dobre, wartością jest życie, rodzina, sprawiedliwość, tolerancja, godność człowieka.

Grupy celów wg A. Guryckiej:

• Cele kreatywne - tworzyć postawy, których nie było; tworzyć do początku: wywołać, ukształtować

• Cele optymalizujące - kształtować to co już jest; doskonalić coś wartościowego, zwiększyć, wzmóc.

• Cele minimalizujące - coś osłabić, ograniczyć - jakieś postawy, ciężka praca

• Cele korekcyjne - z negatywnej postawy na pozytywną, zmienić.

Cele wg R. Ceasena:

• Cele ostateczne - odnoszą się do wielkich zmian i nadziei, wywodzące się z wizji przyszłości i najwyższych aspiracji

• Cele pośrednie - odnoszą się do aspiracji mniej ogólnych, które kierują się wysiłkiem na jednym lub kilku poziomach systemu oświatowego

• Zadania edukacyjne - odnoszące się do konkretnych zadań, jakie przypadają procesom uczenia się.

Obróbka celów:

• Taksonomizacja pewne uporządkowanie celów (hierarchiczne klasyfikacja celów)Są dwa poziomy i cztery kategorie:

I Działania

A. Uczestnictwo w działaniu np. uczeń czyta interesującą go lekturę

B. Podejmowanie działania np. jak A, ale czasem spontanicznie sięga po dodatkowe opracowania

II Postawy

C. Nastawienie na działanie np. jak B, przy czym porusza dany temat z rówieśnikami D. System działań np. jak C, uczeń poszerza wiedze z danej dziedziny i wiąże z nią swoje plany życiowe.

Hierarchizacja - uogólnienie, przechodzenie od szczegółu do ogółu

• Operacjonalizacja - przechodzenie od ogółu do szczegółu. Jest najwyższa w wychowaniu.

Procedura operacjonalizacji celów za B. Niemierko - cele pracy edukacyjnej:

ETAPY

1. Zapisanie celu w postaci ogólnej

2. Intuicyjny obraz ucznia osiągającego cel

3. Luźne zapisy celów operacyjnych

4. Selekcja luźnych zapisów

5. Klasyfikacja luźnych zapisów

6. Sformułowanie celów operacyjnych

7. Sprawdzenie celów operacyjnych

8. Ewentualne powtórzenie etapów 2-7

TECHNIKI POMOCNICZE

1. Wyobrażanie populacji wzorcowej - jest myślowym odwołaniem się do własnych doświadczeń z ludźmi, którzy dany cel ogólny w pełni osiągnęli. Zbieramy ich w wyobraźni w grupę społeczną. (zastanawiamy się: Co wspólnego maja? Czym różnią się od innych?)

2. Burza mózgów - wszyscy uczestnicy podają pomysły na rozwiązywanie problemu, a wartościowanie tych pomysłów jest odroczone.

3. Próba inscenizacji - wykonanie czynności stanowiącej osiągnięcie celu operacyjnego. Wystarczy czynność uproszczona lub jej objaśnienie. Jeśli inscenizacja jest niemożliwa bądź nietrafna to zapis celu powinien być zmieniony.

4. Wykorzystanie taksonomii celów kształcenia - klasyfikacja luźnych zapisów wg dziedzin i kategorii. Dyskusja zmierza do określenia natury każdego celu.

5. Próba komunikacji - ułożenie luźnych zapisów celów operacyjnych w logiczny ciąg i odczytanie komuś z zewnątrz

6. Egzamin pomyślny (techniki os A-F) - wyobrażenie grupy i podzielenie uczniów na tych co osiągnęli cel operacyjny i tych co tego celu nie osiągnęli.

Np. Wynika z dobra np.

Przyjaźń

Zaufanie koleżeństwo sympatia

Uczciwy życzliwość pogodny

Lojalny pomocny komunikatywny

Szczery uprzejmy

---