Gradacja- wzrost populacji przekraczający wszystkie normy obserwowane w danym środowisku. Składa się z 2 etapów: *progradacji (wzrost liczebności), Stadium wstępne- wzrost liczebności 2-4 razy, skutki gospodarcze nie odczuwalne. Stadium ostrzegawcze- widoczne straty w konarach drzew, owady cechuje wysoka płodność, odporność na choroby, przewaga samic w strukturze płci, obejmuje 2 pokolenia, populacja rozprzestrzenia się na sąsiednie drzewa. Stadium wybuchowe- obejmuje 2-3 pokolenia, liczebność gwałtownie wzrasta, szkody obejmują do50-70% igieł liści co prowadzi do pogorszenia warunków życia szkodników i w efekcie do retrogradacji. Retrogradacja- spadek liczebności w skutek niekorzystnych warunków żerowych, chorób, przewagi samców i malej płodności samic, trwa od 2-3 lat, liczebność zmniejsza się do stanu początkowego. Populacja-zespół organizmów jednego gatunku żyjących równocześnie w określonym środowisku i wzajemnie na siebie wpływających, zdolnych do wydawania płodnego potomstwa. Właściwości populacji: liczebność, zagęszczenie. Liczebność-czyli liczba osobników tworzących populację. Liczebność populacji zależy od rozrodczości, śmiertelności, migracji, emigracji. Dynamika liczebności- zmiany liczebności w czasie:- wahania przypadkowe, zależne od zmieniających się stanów otoczenia, -wahania prawidłowe, zależne od biologii gatunku, -wahania roczne pojawy cykliczne, cykle 4,10,35 letnie, wahania sekularne, zachodzą w ciągu długich okresów Rozrodczość- to zdolność populacji do wydawania potomstwa. Rozróżniamy rozrodczość potencjalną, czyli możliwość wydawania maksymalnej ilości potomstwa w optymalnych warunkach; i rozrodczość ekologiczną, czyli możliwość wydawania potomstwa pomniejszoną o tzw. opór środowiska (czynniki wpływające na śmiertelność potomstwa). Śmiertelność- stosunek liczby zgonów w danym czasie do liczebności populacji, tabele przeżywania i krzywe Zagęszczenie- to liczba osobników danej populacji występująca na określonej powierzchni lub w określonej objętości. Jednostka powierzchni czy objętości zależy od wielkości osobników, ich ruchliwości, rozmieszczenia, poziomu troficznego. Metody oceny liczebności i zagęszczenia: -Bezpośrednie * bezwzględne- osobniki liczone bezpośrednio, najdokładniejsza ale nie zawsze wykonalna. -Pośrednie: *metody taksacyjne- co najmniej 5% obszaru zajmowanego przez zające. Posuwa- las i pole, ludzie stoją po boku i liczą uciekające zające. Pędzenia próbne- 10% obszar, np. sarny, obszary obstawiane dookoła. Zagęszczenie względne: metoda liczenia różnych śladów pozostawionych przez zwierzęta, metoda pułapkowa np. szkodniki w lasach, metoda liczenia odchodów zwierzęcych, liczenie odgłosów, na podstawie liczby zwierząt upolowanych. Tabela kohot- przedstawia losy grupy osobników od urodzenia aż do śmierci ostatniego z tej grupy. Tabela statyczna- przestawia przekrój przez populację przez różne grupy wiekowe w tym samym czasie.
Imigracja - napływ obcej ludności na teren danego państwa. Jest przeciwieństwem emigracji. Ich napływ zależy od: fazy wzrostu w której znajduje się populacja, szybkości rozprzestrzeniania się populacji. Struktura wieku- udział różnych grup wiekowych w populacji. Piramidy wieku: Płaska- dużo osobników młodych mało w wieku średnim i starszych, populacje krótko żyjące, duży przyrost i śmiertelność. Wysmukła- dużo młodych, średnich i starych, dobre warunki życia. Urna- mało młodych, dużo w wieku średnim i starszych. Struktura płci: populacje jednopłciowe stałe, jednopłciowe czasowe, dwupłciowe. Struktura przestrzenna, modele rozkładu przestrzennego: losowy- najrzadziej spotykany rozkład, równomierny- np. w warunkach sztucznych, skupiskowy- najczęściej spotykany. Biologia gleb- pedobiologia- nauka o glebach. Darwin(1837)- znaczenie dżdżownic w glebie, drenowanie i mieszanie gleby. Ehrenberg- badał pierwotniaki i mikroorganizmy glebowe, spojrzenie w mikrośwat. Muler- próchnica jest zróżnicowana i zależy od siedliska (mull i mor). Berlese- zastosował lejki do wypłaszania fauny glebowej, dał podstawy metodyczne do badania mezofauny gleb. Gleba jako podsystem: to część ekosystemu, ważne laboratorium ( przepływ energii i krążenie materii), obiekt skomplikowany trudny do badań (zróżnicowane procesy i mikrośrodowiska), kształtują ją klimat i roślinność. Fazy gleby: faza stała (części mineralne i organiczne), gazowa- powietrze w przestworach pow 0.03mm, skład powietrza gleb N-81,5, O2-18, CO2-10%, faza płynna-ważna dla życia. Faza mineralna, ważne cechy- stan rozdrobnienia, pojemność sorpcyjna. Faza organiczna- martwa materia organiczna, żywe korzenie, edafon, opad roślinny, ilość i jakość zależy od składu roślin i siedliska. Etapy tworzenie i rozkładu próchnicy: -rozdrobnienia materiału przez makro i mezofaunę glebową, gatunki z silnym aparatem gębowym, -produkcja próchnicy, fauna i mikroflora ze słabym aparatem gębowym, -powolny rozkład próchnicy. Typy próchnicy leśnej: Mull- pH-7, bogaty w Ca i N i składniki mineralne, dominują bakterie, promieniowice, dżdżownice, odmiana ziemista: czarna, brunatna, szara. Mor- pH<5, ubogi w Ca i N i składniki mineralne, dominują grzyby, mikro i mezofauna, odmiany: surowiznowa, butwinowa, humusowa. Funkcje próchnicy: magazyn energii i składników odżywczych, współtworzy agregaty strukturalne gleby: gruzełkowate, ziarniste, orzechowe, słupkowe, płytkowe, reguluje wodno-powiertrzne właściwości gleby, chłonie zanieczyszczenia, ma właściwości buforowe, wiąże metale w procesiechelatyzacji. Edafon- mikroflora + zwierzęta, bogaty w gatunki, ogólna nazwa wszystkich organizmów żywych, żyjących w przypowierzchniowej części gleby. Zalicza się do nich mikroorganizmy, zwierzęta takie jak pierścienice, nicienie, larwy owadów oraz glony. Stanowi on około 5 % objętości gleby. Rola edafonu: rozkład materii org, wchłanianie pierwiastków( sorpcja), tworzenie próchnicy, tworzenie struktury gleby, odtruwanie gleby z toksyn. Kierunki badań zoologii gleby: *funkcjonalny- edafon a żyzność gleby, *diagnostyczny- bioidentyfikacja środowiska
Wyspa- odizolowana od kontynentu część lądu otoczona dookoła wodą. Biogeograficzna teoria wysp- zależnie od wielkości wyspy i od jej odległości od kontynentu różnie kształtuje się tempo imigracji i tempo lokalnego wymieniania gatunków. Mniejsza odległość to większa imigracja która spada ze wzrostem liczby gatunków już tam obecnych. Większa wyspa= mniejsze wymieranie które wzrasta ze wzrostem liczby gatunków. Przykłady wysp na lądzie: niewielkie przestrzenie leśne, zadrzewienia i zakrzewiania, przestrzenne układy wzgórz wapiennych, torfowiska. Zależności między liczba gatunków a powierzchnią wyspy leśniej: minimalna wielkość terytorium dla danego gatunku jest większa niż dana powierzchnia leśna, brak określonego siedliska, w małych pow les wzrasta konkurencja i drapieżnictwo, następuje biotyczna degradacja środowiska. Korytarze ekologiczne- twory łączące obszary korzystne dla bytowania, które są oddzielone od siebie powierzchniami niekorzystnymi. Trasy te biegną głównie wzdłuż rzek bagien, brzegów, zadrzewień. Podział korytarzy ekologicznych: *pod względem strukturalnym: liniowe, pasowe *pod względem pochodzenia i charakteru: reliktowe- pozostałości starego układu, niektóre żywopłoty i pasy drzew, -powstałe w wyniku zakłóceń środowiska np. drogi, -determinowane zasobami środowiska, - świadomi zakładane korytarze np. żywopłoty. Funkcje korytarzy: obniżenie stopnia izolacji, funkcja bariery półprzepuszczalnej, funkcja siedliska dla niektórych gatunków, korzystny wpływ na otaczające tło. Zadrzewienia śródpolne. Pochodzenie: z reliktów naturalnej roślinności leśnej zebranej w formie enklaw lub tworzone z roślin drzewiastych występujących w okolicznych lasach, w wyniku spontanicznej lokalizacji dokonywanej przez drzewa i krzewy, przez sadzenie wielogatunkowych zadrzewień. Struktura: zakrzewienie- utworzone z pojedynczej warstwy drzew lub krzewów, o wys 2-3m, regularnie strzyżone lub porośnięte niskimi ciernistymi krzewami, psotykane wzdłuż dróg i torów, zakrzewienie wysokie- utworzone z krzewów i pojedynczych drzew o wys. 5-6m, składają się z co najmniej 2 linii drzew i krzewów, zadrzewienie- utworzone z drzew i krzewów różnej wys. Można w min wyróżnic warstwy roślinności, składaja się z co najmniej 3 warstw linii krzewów i drzew. Reminy- silnei rozwinięte kępy roślinności drzewiastej, wyróżniana warstwowość z bogatym runem roślin zielonych, wytwarzają często własny mikroklimat. Ekonomiczna wartość zadrzewień śródpolnych: ograniczają szkody wyrządzanie przez wiatr roślinom np. wyleganie zbóż, dają schronienie przed wiatrem bydłu i zwierzynie, ułatwiają zraszanie pól, w regionach nadmorskich zmniejszają zasięg rozprysku słonej wody, zapobiegają tworzeniu się zasp, hamują erozję wietrzną, zmniejszają parowanie, zwiększają tworzenie się rosy, wzrost liczebności opadów, zatrzymują wodę i chronią przed jej erozją, poprawiają wydajność upraw i hodowli, zacieniowanie cieków wodnych, zatrzymanie szkodliwych emisji, równowaga ekologiczna.