Pieniądz - jest to pewien powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu)

Pieniądz jest to środek wymiany.

Najistotniejsza cecha pieniądza:

• jest on powszechnie akceptowany jako środek płatniczy albo inaczej - środek wymiany.

Funkcje pieniądza:

• funkcja środka wymiany; środek, za którego pośrednictwem ludzie dokonują wymiany dóbr i usług,

• jednostka rozrachunkowa - jest to jednostka, w której są wyrażone ceny i prowadzone są rozliczenia,

• środek przechowywania wartości (tezauryzacji), ponieważ można go wykorzystać do dokonania zakupów w przyszłości,

• miernik odroczonych płatności - funkcja jednostki rozrachunkowej w dłuższym okresie.

Prawa pieniądza:

1. Prawo Groshama (Kopernika, Oresure?)

„Pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy”

2. Prawo Mayeka

„Pieniądz lepszy wypiera z obiegu pieniądz gorszy”

Rodzaje popytu na pieniądz:

1. Transakcyjny - dążenie do posiadania sald gotówkowych w celu realizacji przewidywanych zakupów,

2. Przezornościowy - dążenie do posiadania sald gotówkowych w celu finansowania nieoczekiwanych zakupów,

3. Spekulacyjny - dążenie do posiadania pieniądza w przewidywaniu spadku ceny innych aktywów i przewidywania przyszłych zysków, np. giełda i obcy kapitał w polskich bankach.

Baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej mocy) - łączna ilość pieniądza, która znajduje się w posiadaniu systemu bankowego oraz w obiegu poza bankowym.

Rezerwy - ilość pieniądza przeznaczona do natychmiastowej dyspozycji, mająca służyć zaspokajaniu potrzeb właścicieli wkładów albo depozytów.

Stopa rezerw - stosunek rezerw do wkładów.

Podaż pieniędzy zależy od:

1. Bazy monetarnej - ma na to wpływ Bank Centralny,

2. Stopy ubytku gotówki z systemu bankowego - poza kontrolą Banku Centralnego i zależy od zwyczajów ludności,

3. Wysokości rezerw obowiązkowych - pod kontrolą Banku Centralnego,

4. Stopy procentowej - im wyższa tym wyższe są dla banków koszty utrzymania rezerw dobrowolnych.

Agregaty pieniądza:

1. M1 - pieniądz transakcyjny - obejmuje pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków), depozyty złotowe (na żądanie i oszczędnościowe) gospodarstw domowych oraz depozyty złotowe przedsiębiorstw na żądanie,

2. M2 - szeroki pieniądz (pieniądz wkładowy, quasi - pieniądz)

• rachunki oszczędnościowe,

• wkłady terminowe (z reguły do pewnej wysokości)

3. M3

• duże terminowe depozyty we wszystkich instytucjach depozytowych,

• środki objęte krótkoterminowymi umowami odkupu (tydzień, miesiąc)

• środki instytucji w spółkach lokacyjnych na rynku pieniężnym

4. L - zasoby płynne

• wkłady eurodolarowe rezydentów USA (innych niż banki)

• akcepty bankietów - weksle bankowe,

• skarbowe papiery bankowe

5. D- całkowite zadłużenie krajowego sektora niefinansowego - najszersza miara pieniądza.

System bankowy - stanowiony przez prawo (konstytucję i prawo bankowe) ,które określa zadania jakie pełni dany system, zasady prowadzenia działalności bankowej oraz zasady współpracy pomiędzy elementami systemu.

Podstawowe kryteria prowadzenia działalności bankowej:

1. kryterium ekonomiczno - finansowe - minimum kapitałowe.

2. forma organizacyjno - prawna - spółka akcyjna.

3. wymogi odnośnie właścicieli i osób zarządzających

4. licencja

5. podrzędność wobec Banku Centralnego i Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Funkcje systemu bankowego:

1. tworzenie pieniądza centralnego,

2. tworzenie pieniądza zdecentralizowanego - jako narzędzia kredytowego i środka zapłaty,

3. pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych a ich użytkownikami.

Podstawowe rodzaje banków tworzących system bankowy:

1. Bank Centralny

2. Banki operacyjne (komercyjne)

• banki komercyjne,

• banki handlowe,

• banki inwestycyjne (brak w Polsce)

• banki uniwersalne (zajmują się wszystkim, większość banków w Polsce)

3. Banki specjalne

• specjalizacja branżowa,

• specjalizacja terytorialna - zasięg działania

• specjalizacja operacyjna - np. tylko bieżąca obsługa podmiotów

4. Kasy oszczędnościowe - instytucje, które zbierają środki pieniężne od drobnych klientów. Nie mogą podejmować ryzykownych inwestycji.

5. Spółdzielczość kredytowa (bankowa) - małe banki o niewielkiej sile ekonomicznej. Zgromadzone środki są wspólnym kapitałem wszystkich jego członków.

{Nie nastawione na zyski. W Polsce dużo małych}

Funkcje Banku Centralnego:

1. Centralny bank państwa:

• polityka pieniężna i dewizowa

• obsługa instytucji rządowych i budżetu państwa,

• zarządzanie rezerwami dewizowymi

2. Bank emisyjny:

• wypuszczenie w obieg znaków pieniężnych,

• organizowanie obiegu,

• regulowanie ilości pieniądza,

3. Bank banków:

• oddziaływania na system bankowy, zgodnie z realizowaną polityką pieniężno-kredytową

• zapewnienie stabilności i płynności całego systemu.

Naturalna stopa bezrobocia.

Odsetek podaży siły roboczej obejmujący bezrobotnych w warunkach istnienia równowagi na rynku pracy. Są to dobrowolnie bezrobotni, którzy nie chcą podjąć zatrudnienia przy płacy realnej zapewniającej równowagę na rynku.

Wyraża ona najwyższy możliwy do utrzymania poziom bezrobocia w danej gospodarce i odpowiada potencjalnej wielkości produkcji w danym kraju (ok. 5 - 7%)

Prawo Okuna.

Dotyczy związku pomiędzy cyklicznymi ruchami PKB (PNB) a bezrobociem. Prawo to stwierdza, że gdy rzeczywisty PKB (PNB) zmaleje o 3% w odniesieniu do PKB (PNB) potencjalnego to stopa bezrobocia zwiększy się o 1%.

Rodzaje bezrobocia:

1. Frykcyjne - powstaje w wyniku dokonujących się powolnych przystosowań struktury podaży siły roboczej i struktury popytu (krótkotrwałe).

2. Strukturalne - spowodowane niedostosowaniem struktury podaży i popytu na siłę roboczą w aspekcie kwalifikacyjnym, zawodowym lub regionalnym (długotrwałe).

3. Cykliczne - związane z cyklem gospodarczym lub koniunkturalnym, np. w fazie recesji lub depresji rosną zapasy itd.

4. Klasyczne - związane z ruchem wynagrodzeń.

5. Technologiczne - wynika z postępu technologicznego i technicznego.

Stopa kompensacji - relacja pomiędzy dochodem otrzymanym w czasie bezrobocia, a dochodem otrzymanym przy zatrudnieniu.

---