Lasy równikowe Obszary wilgotnych lasów równikowych oraz lasów borealnych (tajga) to największe tereny leśne na świecie. Powierzchnia lasów równikowych systematycznie się zmniejsza (w latach 90-tych o ok. 17 mln ha). Najszybciej maleją obszary Puszczy Amazońskiej w Brazylii. Przyczyną jest osadnictwo i związana z nim działalność człowieka na tym terenie. Celem osadnictwa było: - wykorzystanie zasobów naturalnych Amazonii i przyspieszenie rozwoju tego regionu; - ograniczenie przestrzennych dysproporcji w rozwoju społeczno-ekonomicznym poszczególnych regionów Brazylii; likwidacja bezrobocia i zmiana kierunków migracji wewnętrznej. Trudności w osadnictwie były spowodowane brakiem łączności transportowej, Po zbudowaniu drogi transportowej Transamazonika i drogi z Cuiaba do Santaren. Osadnictwo się zwiększyło pomimo iż w czasie pory deszczowej drogi w Amazonii są nieprzejezdne. Przy budowie dróg wykarczowano miliony drzew.. Wrósł udział Amazonii w produkcji rolnej. Gospodarstwa w Amazonii dzielimy na 2 grupy: 1/małe gospodarstwa rolne; 2/ wielkie nowoczesne gospodarstwa dużych i bogatych właścicieli ziemskich.. Małe gospodarstwa znajdują się wzdłóż Transamazonki. Warunki gospodarowania są bardzo trudne z powodu zenitalnych deszczy, gorącego mikroklimatu, wysokich temperatur, braku środków na nawożenie. Rolnicy indywidualni wypalają coraz to nowe poletka pod uprawę niszcząc Amazonię. Wielkie gospodarstwa powstały w wyniku wyrębu olbrzymich powierzchni lasu. Powstały nowoczesne zakłady hodowli bydła i przetwórstwa mięsnego, wielkie pastwiska oraz plantacje kakao, trzciny cukrowej, soi, kawy, ryżu oraz wysokowydajnych drzew. Gospodarstwa te zatrudniają duże ilości osób, co sprzyja powstawaniu dużych osiedli wraz z infrastrukturą. W Amazonii pozyskiwane drewno jest na miejscu przerabiane w kombinatach drzewnych na celulozę. Wielcy obszarnicy są też właścicielkami kopalni diamentów, tytanu i wolframu oraz kaolinu. Wykorzystywane są zasoby energetyczne rzek dla pozyskania źródeł taniej energii. Osadnictwo w Amazonii jest spontaniczne i nie zawsze zgodne z planami, co zagraża życiu pierwotnych mieszkańców - Indian, którzy są spychani do terenów rezerwatów. Nadmierna eksploatacja lasów równikowych prowadzi do niekorzystnych zmian w środowisku, takich jak: erozja gleby i obniżenie jej urodzajności, powstawanie nieużytków; wyniszczenie unikalnych gatunków roślin i zwierząt; zanik grup etnicznych; przyspieszenie procesu zmian klimatycznych i wprowadzanie do atmosfery dużej ilości dwutlenku węgla i innych szkodliwych substancji, co powoduje zmiany w stopniu odbijania promieniowania, transpiracja, parowanie, częstotliwość, wysokość i intensywnych opadów, Gospodarka lasami amazońskimi przynosi zyski i rozwój gospodarczy Brazylii ale przynosi szkodę dla wszystkich na ziemi z uwagi na zachwianie równowagi w środowisku lasu równikowego. Podobne problemy w gospodarce lasami równikowymi występują również w Afryce i Indonezji. Pustynie Brak opadów i duże wahania temperatury w ciągu doby (od +50ºC w dzień do 0 do 0 ºC w nocy) to najważniejsze cechy gorących pustyń, takich jak Sahara. Mimo to nie jest ona pozbawiona całkowicie wody. Wydmy stanowią 1/5 obszaru Sahary. Mimo to na Saharze spotyka się ok. 1200 gatunków roślin i ok. 29 gatunków ptaków. Najważniejszą cechą ptaków i zwierząt pustynnych jest ochrona zapasów wody i zapobieganie przegrzaniu, zwierzęta przystosowały się do warunków - są aktywne w nocy lub kryją się pod ziemią lub wykształciły duże uszy przez które oddają ciepło (zając wielkouchy, fenek, jeż z pustyni Gobi. Ziemna wiewiórka chroni się ogonem jak parasolem. Rośliny chronią się przed suszą poprzez bardzo długie korzenie, wytworzenie liści ograniczających parowanie i umożliwiających magazynowanie wody. Niektóre mają krótki cykl wegetacyjny i długi okres przetrwania w postaci nasienia. Formy gospodarki na pustyni to: myślistwo, hodowla zwierząt, uprawa ziemi w rejonach łatwiejszego dostępu do wody. Hodowla wiąże się z koczowniczym trybem życia spowodowanym koniecznością poszukiwania nowych pastwisk i wodopojów. Osadnictwo w tym rejonie skupia się w strefie pogranicza pustyni -tzw Sahel (krawędź), który ciągnie się w pobliżu równoleżnika 15ºN. Opady w tym rejonie występują w czasie krótkiej pory deszczowej od VI do VIII. Susze jakie wystąpiły na Sahelu spowodowały zagrożenie mieszkańców tego rejonu głodem i epidemiami chorób. Ważne dla komunikacji i zasiedlania obszarów suchych są oazy są one najważniejszym miejscem na pustyni, umożliwiają przeżycie ludzi, zwierząt i roślin.). Oazy są miejscem wielopoziomowych upraw takich roślin jak: warzywa, zboża, tytoń, drzewa cytrusowe, figowe i morelowe oraz palmy daktylowe (najważniejsza roślina oaz). Palmy są mało wymagające pod względem wody. Podczas nawodnienia daje ok. 100 kg owoców. Liście są materiałem na maty, kosze, płoty itp., łodygi jako materiał osłonowy luba opałowy, włókna łodyg jako materiał na liny i worki, pień na materiał budowlany, nasiona i owoce do spożycia Źródła wody na pustyni to wody z gruntu lub opadowe. Źródłem wody w oazie są: rzeki. Fogary (podziemne kanały zbierające wodę), wody gruntowe, wody artezyjskie, wody głębinowe. Sposobem nawadniania jest też karuzela (zraszanie roślin w uprawach piętrowych ), nawadnianie kropelkowe (doprowadzanie wody wprost do korzeni - bardzo drogie i pracochłonne) Problemem na pustyni jest też zasolenie gleby z powodu niewielkich opadów deszczu i intensywnego nawadniania |
Monsuny to wiatry okresowo zmienne występujące w miejscach zetknięcia się dużych obszarów lądowych i oceanicznych. Przyczyna ich powstawania jest różnica w nagrzaniu się lądów i mórz. Ląd się szybko ogrzewa i szybko stygnie, woda nagrzewa się powoli i powoli stygnie. Latem nad lądem tworzą się ośrodki niskiego ciśnienia a nad morzem wysokiego ciśnienia. Wilgotne powietrze napływa znad morza na ląd i powoduje opady. (monsun letni)Zimą jest odwrotnie, monsun zimowy jest suchy i chłodny. Monsuny kształtują życie mieszkańców Azji południowo wschodniej, powodują cykliczny dwufazowy rytm życia i stosowanych upraw - latem uprawy wymagające wilgoci (np. ryż - najbardziej charakterystyczna roślina w tym klimacie) zimą odpoczynek gleby lub uprawa roślin nie wymagających dużo wilgoci (np. rośliny strączkowe) Problemem związanym z klimatem monsunowym jest erozja gleb - proces przyspieszonego niszczenia gleby na skutek wypłukiwania jej składników pokarmowych (np. w rejonie Nepalu) Powoduje to nieodwracalne skutki w gospodarce rolnej. Drugim problemem są powodzie spowodowane zmywaniem gleby i zamulaniem poprzez to rzek, które nie są w stanie pomieścić spływającej do niej wód opadowych. Trzecim problemem są Fale sztormowe powstające podczas wiania tajfunów - silnych wiatrów wiejących od morza do lądu i wtłaczających wody z morza na ląd w strefie wybrzeża. (często występują one np. w Bangladeszu)
Holandia - duża część obszarów leżących nad morzem położona jest poniżej poziomu morza, czyli w rejonie depresji., występującej najczęściej w rejonach ujściua rzek. Przykładem jest Holandia. Aby użytkować te tereny mieszkańcy osuszają te je kanałami i zabezpieczają przed ponownym zalewaniem. Sa to poldery Dawniej osuszano teren między innymi wiatrakami - stąd w Holandii jest ich bardzo dużo. Poldery sa zagospodarowane rolniczo. Ziemia ta jest bardzo żyzna. W Holandii uprawia się najwięcej kwiatów i ich sadzonek. Japonia - położona jest na wyspach, ma górzyste ukształtowanie terenu co sprawia, że Japonia ma mało terenów uprawnych a ponadto często występują tam klęski żywiołowe spowodowane tajfunami i trzęsieniami ziemi. Podobnie jak w Holandii aby zdobyć tereny rolnicze osusza się tam zabagnione doliny, nawadnia wydmy i tworzy poldery na obszarach przybrzeżnych. Rolnictwo jest tam nastawione na uprawę ryżu i zbóż a także herbaty, tytoniu, bawełny i owoców. Z uwagi na nadmorskie położenie rozwineło się tam rybołówstwo (Japonia posiada bardzo bogate łowiska) i marikultura czyli hodowla ryb, skorupiaków, małży, wodorostów. Ponadto rozwija się tam ośrodki rekreacyjne i parki morskie. Japonia ma dobrze rozwiniętą komunikację zapewniającą jej łączność między wyspami. Japonia jest uboga w surowce naturalne. |