Średniowiecze - "wieki średnie" - epoka oddzielająca starożytność od renesansu, okres upadku kultury antycznej.
Czas trwania -ok. 500lat w Polsce(X-XVw)
Najwyższą wartością średniowieczu był Bóg oraz sprawy wiary, główną ideologią - teocentryzm, który nakazywał wszystkie sprawy doczesne podporządkować Stwórcy. Uznano, że sprawy doczesne są grzechem więc należy wyrzec się wszelkich uciech, żyć w głębokim ubóstwie oraz poświęceniu dla Boga (asceza)
Średniowieczna koncepcja człowieka:
Dusza: doskonała, tęskniąca do Boga, oczekująca na nagrodę wiecznego życia
Ciało: grzeszne, pragnące zmysłowych rozkoszy, powstrzymujące duszę w jej locie do nieba.
Filozofia: TEOCENTRYZM-(od greckie teos -Bóg ) Bóg to wartość najwyższa i najdoskonalsza. SCHOLASTYKA- główny kier. filozofii chrześcijańskiej, uznała Biblię i pisma Arystotelesa za najważniejszy autorytet.
Asceza- świadoma rezygnacja z doczesnych dóbr materialnych, umartwianie się, wyrzekanie przyjemności, dobroci życia.
Chansons de geste- pieśni o czynach, bohaterskich walkach.
Hagiografia- żywotopisarstwo, żywoty świętych
Stabat Mater Dolorosa- motyw Matki Boleściwej
Danse macabre- Taniec śmierci (nikt nie uniknie śmierci)
Memento mori- pamiętaj o śmierci
Cechy literatury średniowiecznej:
Anonimowość - większość utworów nie była podpisana, Dydaktyzm - rola wychowawcza
Dwujęzyczność - łacina i pod koniec języki narodowe Rękopiśmienność - przed wynalezieniem druku Alegoryczność - pod motywami postaciami czy obrazami ukryte były domyślne treści.
Biblia, Legenda
Pieśń (Bogurodzica, lament świętokrzyski)
Epos rycerski - "Pieśń o Rolandzie"
Epos miłosny -Dzieje Tristana i Izoldy
Kronika-historiografia (Gall Anonim w "Kronice polskiej")
Kazanie "Kazania świętokrzyskie", "Kazania gnieźnieńskie" dotyczące świąt religijnych
Hagiografia-„Legenda o św. Aleksym”„Kwiatki św. Franciszka”, „Wyznania” - św. Augustyna
Poemat alegoryczny - Boska Komedia - Dante Alighieri
1/Bulla gnieźnieńska zwana "złotą" z roku 1136 zawiera 410 wyrazów polskich - nazw miejscowości i ich mieszkańców.
2. Księga henrykowska z roku 1270 zawiera pierwsze zdanie polskie: "Daj ać ja pobruszę a ty poczywaj".
3. "Bogurodzica" z XIII w. hymn pochwalny, jeden z najstarszych tekstów polskich
4. Kazania świętokrzyskie z XIV w. (odkrycie w 1890 r.)
5. Kazania gnieźnieńskie z XV w.
6. "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią"
7. "Legenda o św. Aleksym"
8. „Kronika polska" Galla Anonima, spisana po łacinie
9. "O chlebowym stole" - rodzaj savoir-vivru dworskiego
|