Magdalena Marzec
O kilku wynalazkach
XVIII wiek to czas wielu różnego rodzaju wynalazków, jednak ich powstanie nie zawsze kończyło się powodzeniem. Mimo wszystko świadczy to o rozwoju ludzkiej pomysłowości, która powoli zbliżała się do wielkiej rewolucji naukowo-technicznej. Nieudolne próby wprowadzenia nowości technicznych wiązały się często z przeszkodami stawianymi przez czasy w których te pomysły się pojawiały. Ta sytuacja miała miejsce między innymi z telegrafem elektrycznym. Jego budowa nie powiodła się znana wtedy elektryczność statyczna zbyt łatwo ulatniała się z przewodów. Dlatego też wynalazca tego urządzenia Claude Chappe musiał poprzestać na telegrafie optycznym, który pojawił się we Francji w roku 1792. Skonstruowany w roku 1771 przez Nicolasa Cugnota pierwszy samochód parowy z powodu trudności z zaopatrzeniem w wodę także nie osiągnął należytego sukcesu podobnie jak kolejne próby Amerykanina Oliviera Evansa.
Na wysokim poziomie w kwestii nowości technicznych stała francuska inżynieria wojskowa. W czasach panowania Ludwika XVI nowatorskie rozwiązania i pomysły pojawiły się w dziedzinie artylerii. Wiele reform zawdzięcza się generalnemu inspektorowi Gribeauvalowi, które po latach zapewniły Napoleonowi posiadanie najlepszego w Europie sprzętu co miało ogromne znaczenie dla historii.
Podczas wypraw w morskich istniał duży problem z dokładnym określeniem długości geograficznych pomimo map i kompasów. Zazwyczaj okręty błądziły po morzu po omacku i myliły kierunki swojej żeglugi. Konkurs na wynalezienie urządzenia pozwalającego określić długość geograficzna do 0,5 stopnia ogłosił w roku 1714 parlament brytyjski. Zwycięzcą okazał się zegarmistrz John Harrison, który po 40 latach pracy w roku 1761 przedstawił swój chronometr morski. W czasie rejsu Anglia - Jamajka - Anglia trwającego 147 dni wskazał różnicę liczącą jedynie minutę i 54 sekundy. Największym sukcesem wynalazku Harrisona była jednak wyprawa Cooka z lat 1772-1775. Wcześniej w latach 60. Francuzi wprowadzili pewne ulepszenia lecz to on uznany jest za wynalazcę tego urządzenia.
Wynalazek wokół którego pojawiło się bardzo wiele emocji i dyskusji był piorunochron. Po raz pierwszy umieszczony został na dachu domu w Filadelfii w roku 1752 przez samego Benjamina Franklina, w Europie natomiast w takich miastach jak Londyn, w północne Włochy i Paryż. Pojawiło się jednak wiele głosów sprzeciwu wobec tego urządzenia ze względu na znaczenie jakie miały pioruny w myśleniu ludności, błyskawice mianowicie były przejawem Bożego gniewu. Dlatego też często uznawane były za dzieło bezbożne. Zdarzało się, że umieszczanie tego wynalazku miało w zamyśle inne zastosowanie niż ochrona przed piorunami. W 1785 jeden ze szlachciców francuskich założył piorunochron zakończony mieczem, który miał grozić niebu. Wywołało to oburzenie okolicznej ludności, najście mieszkańców miasta na dom szlachcica, a także nakaz zdjęcia urządzenia ogłoszony ze strony władz miejskich. Teologowie wychodzili jednak z założenia, że na równi z piorunami znajduje się wiatr, deszcz i śnieg, a ochrona przed nimi jest rzeczą godziwą. Dlatego pojawienie się piorunochronów stanowiło bezpieczeństwo dla wielu kościołów, których wysokie wieże były zagrożone uderzeniem. Kolejnym wynalazkiem, który wychodził poza strefę ziemską i stał się symbolem opanowania przez człowieka sił przyrody był balon. Jego pomysłodawcy bracia Montogolfier po zapoznaniu się z pracami Priestleya o gazach lżejszych od powietrza zbudowali z płótna podlepionego papierem balon o dwunastometrowej średnicy. Balon napełniony ciepłym powietrzem wzleciał po raz pierwszy 4 czerwca 1783 roku na wysokość 500 metrów. Dalszy rozwojem aeronautyki zajęła się francuska Akademia Nauk, a dokładniej Jacques Alexandre Charles, który stworzył balon z nagumowanej tkaniny napełniony laboratoryjnie wytworzonym wodorem. 23 sierpnia 1783 roku wzbił się na wysokość 1000 metrów i opadł 20 kilometrów za Paryżem, a cały lot obserwowali szalejący Paryżanie. Po niedługim czasie rozpoczęły się loty z załogą. Pierwsi z nim znaleźli się nad Paryżem, następnie Charles wylądował 36 kilometrów dalej, a w styczniu 1785 roku Jean Pierre Blanchard dokonał przelotu przez kanał la Manche. Pokazy balonowe stały się bardzo lubiane, a także niezwykle modne. Ogromny rozwój dokonał się w medycynie chociażby ze względu na swobodny dostęp do służb medycznych. Największe znacznie ma jednak wynalezienie szczepionki na ospę. Żona angielskiego posła lady Montagu dowiedziała się o praktyce stosowanej w Afryce i Azji polegającej na nakłuwaniu igłami zamoczonymi w ropie chorych powodującej uodpornienie na zarażenie i w roku 1719 przeniosła ją do Londynu. Ten sposób dotarł również do Ameryki za sprawą Murzynów. W roku 1721 w Bostonie kaznodzieja Mather zastosował to szczepienie na dużą skalę. W Europie praktyka szczepienia ospy spotkała się z wątpliwościami ze strony środowisk medycznych, a latach 60. XVIII toczyły się w tej sprawie zacięte spory. W tym czasie Szwajcarzy doskonalili i ulepszali tę metodę, natomiast w 1764 roku szczepienie zostało zaakceptowane i dozwolone we Francji. Edward Janner angielski lekarz zaczepił okoliczną ludności po czym przez wiele lat prowadził obserwacje i badania dotyczące tych szczepień. Zauważył, że zarażenie ospą krowią niegroźną dla człowieka powoduje uodpornienie na ospę ludzką i postanowił sprawdzić swoją teorię na organizmie jednego z chłopców. Ta metoda zwana „metodą wakcynacji” istnieje do dziś w postaci właściwie nie zmienionej.