Geneza Renesansu

Renesans narodził się w XV w. we Włoszech, a dokładniej we Florencji, która w owym czasie była stolicą kulturalną Włoch. Za początek renesansu uważa się rok 1421, kiedy to rzeźbiarz Lorenzo Ghilberti wykonał brązowe drzwi dla katedry florenckiej.

W architekturze renesansu zaznaczył się powrót do wzorów antycznych, pojawiają się korynckie kolumny, okna z trójkątnymi przyczółkami, kopuły, kolumnady z arkadami. Przykładem są m.in.: kopuła Bazyliki św. Piotra w Watykanie, Pałac Medyceuszów we Florencji (1444), zamek Chambord nad Loarą (połowa XVI w.) czy brama wyżynna w Gdańsku (XVI w.).

Renesans ukształtowały: - humanizacja życia, -odrodzenie kultury antycznej - reformacja oraz wielkie odkrycia geograficzne. 

Znanymi architektami renesansu byli: Michał Anioł, F. Brunelleschi i M. di Bartolommeo.

Santa Maria del Flore (dom niewiniątek) Na stopniach przypominających stylobat ustawiono  klasyczne kolumny na których spierają się półkoliste arkady  z archiwoltami, . Podcień sklepiony jest szeregiem  kopuł na żaglach. Ponad Arkadami  znajduje się się szeroki gzyms, a ponad nim, szereg prostokątnych otworów , okiennych zwięczonych  klasycznymi temporami,  24 zebra stanowią szkielet konstrukcji, wysokość kopuły porównywalna z 7 kondygnacyjną kamienicą 

2. Materiały konstrukcyjne, detale rchitektoniczne i cechy charakterystyczne budowli

Podstawa; Kamień i cegłą licowana płytami cioso,    Z drewna wykonywano stropy  o widocznych od spodu profilowanych belkach , lub będące nowością  stropy z gładkimi  sufitami , na których obecność tynku obniża nieco łatwopalność; Renesansowe stropy sklepione są pozbawione ostrołuczności wrócono do sklepień krzyżowych , bezżebrowych, typu rzymskiego złożonych z poziomych kolebek Renesansowe Okna , stosukowo duże by otrzymać dobre oświetlenie wnętrz, okna posadzone na gzymsie podokiennym z kolumienką  pośrodku i silnie zaakcentowanym  łukiem nadproża  W okresie póˇniejszym najczęściej okna ujmowano parą kolumn lub pilastrów zwięczonych belkowaniem, a także  tympanonem Portale:  półkoliście sklepione  boniowane obramowanie bogate formy nawiązujące do rzymskich łuków triumfalnych  Elewacje wzbogacano  gzymsami międzypiętrowymi ,  , nadokiennymi oraz Loggiami, i balkonami których balustrady wykonywano, z kamiennych tralek, Nad gzymsami ozdobne Attyki , Występuje  wielość elementów poziomych

3. Wille i Pałace

Pałac Włoski. Ma głównie rzut prostokątny z centralnie położonym dziedzińcem , centralnie położonym  krużgankiem, Ma wysoki parter , wysokie reprezentacyjne  I piętro  i niskie mieszkalne II piętro . Do  wnętrza prowadzą  apartyki kolumnowe. Obiekt ma rzut kwadratu z  centralnie  umieszczoną rotundą, przykrytą kopułą ,

 Pałac Pittich we Florencji, zaprojektował Bruneleschi  w 1440 r. jako gmach szerokości 59m , wysoki parter (13,5 m), o trzech portala stanowił posdstawę  dwóch wyższych  kondygnacjach. Każda z nich miała 11,5 m oraz siedmiu otworach okiennych  wkomponowanych w duże łuki obramienne  Elewacje podzielona prostymi gzymsami kordonowymi,

4. Renesans w Rzymie -twórczość Bromantiego

Świątynia  na rzucie koła ,zbudowana na wzór  świątyni starożytnej. N a stopniach została umieszczona kolumnada w porządku  doryckim,  z balkonem nad  nim . Część centralną przykrywa  kopuła  z latarnią  na bębnie

Bazylika św. Piotra Budowę Bromantie rozpoczął na planie krzyża  greckiego o wydłużonych ramiona h, po między którymi zmieścił kaplicę. Budowla miała 4 jednakowe fasady.  Po śmierci Bromantiego Michał Anioł zmienia  rzut, skraca ramiona krzyża  greckiego, likwiduje wieże , projektuje fasady z partykami kolumnowymi  W okresie Baroku zostaje odbudowany korpus  nawowy .

Gesé  - Vignola (poł XVI w.) Rzut krzyża łacińskiego  o szerokiej nawie  głównej, szerokimi i krótkim transepcie oraz krótkim prezbiterium  zakończąnym absydą. Na skrzyżowaniach nawy głównej  i trnseptu  kopuła na żaglach

Pałac  Farnese w Rzymie  o spokojne kompozycji elewacji i formie okien charakterystycznych dla  złotego okresu rzymskiego renesansu . Wzniósł go uczeń Bromantiego  Antoni da Sanfgallo młodszy

Willa Copra pod Vincezą (Rotonda) . 4 Jońskie  portyki

Pałac Pompei W miarę prosta elewacja i logika kompozycji, Rustykowany parter  z silnym wykrojem  spoin  stanowi mocą podporę piętra   z dużymi  sięgającymi podłogi , oknami .

5. Renesans w Polsce  (XVI-XVII w.)

początki i rozwój  przypada na lata 1500-1542. Głównym protektorem artystów był Zygmunt I ,a ośrodkiem  nowego kierunku - Kraków, cechy pokrewne włoskiego renesansu , zwłaszcza florencki. , Nie zależnie rozwinął się drugi nurt ; powolna  ewolucja od gotyku ku renesansowi , tworząca formy przejściowe,

6. Renesans na Wawelu

Dziedziniec 1505-35 r  (Bartłomiej Bercui, Franciszek Florentczyk, Benedykt z Sandomierza) Ma rzut nie regularnego pięciokąta, jego cztery boki  otacza krużganek . Od strony południowej  dziedziniec zalega ściana parawanowa. Układ funkcjonalny  i wysokościowy  kondygnacji jest inny niż  w pałacu Włoskim ponieważ  jest to renesansowa  przebudowa, istniejącego układu gotyckiego.

 

parter - średnio wysoki

I piętro - niskie pomieszczenia  mieszkalne

II piętro - wysokie  pomieszczenia reprezentacyjne

 

Zastosowano kolumny na postumentach które przywiązano w połowie wysokim pierścieniem, a nad głowicą ustawiono przeważnie tzw wianuszek

 Kaplica Zygmuntowska  (1515-1533). Myśl jej zbudowaniaprzez Bartłomieja Benecci powiązał król  w 1515 roku, przeznaczając budowle na własne mauzoleum  grobowe. W roku 1519 położono fundamenty przy południowej  nawie katedry na Wawelu. W 1533 r. budowla była całkowicie  ukończona. Dolna Zasadnicza cześć  ma formę sześcianu  podkreśloną geometrycznymi układami płyci n, które porządkują  żłobkowane pilastry toskańskie. Kaplica z czasem stała się mauzoleum ostatnich Jagielonów. Przykrycie stanowi kopuła z latarnią  na bębnie i żaglach. Bęben jest  ośmiokątny zewnątrz okrągły w środuku żagle zdobią  herby Litwy,, i Korony (orzeł i pogoń)  Kopuła z kasetonów, kamiennych   z rozetami,

Zamki Renesansowe

Pieskowa Skała Zamek Gotycki z XIV w. wyżynny, nie regularny. Przebudowany z końca XVI w. Fortyfikacje bastionowe,  dziedziniec otoczony krużgankiem , Lodgie widowiskowe       

Santa Maria del Fiore

Bazylika Św. Piotra, kopuła zaprojektowana przez Michała Anioła (1574)

Kraków, Kaplica Zygmuntowska na Wawelu

Pieskowa Skała, zamek.

---