Budowa układu krwionośnego:
Składa się z serca i naczyń krwionośnych: tętnic, żył i naczyń włosowatych.
Naczynia krwionośne tworzą zamknięty system, od szerokich tętnic do bardzo cienkich naczyń włosowatych. Można w nim wyróżnić dwa obiegi: płucny obieg ( mały) { Prawa komoranaczynia lewy przedsionek} zapewniający zaopatrzenie krwi w tlen oraz obieg obwodowy ( duży) { Lewa komora tętnice, kapilary, żyły prawy przedsionek} rozprowadzajacy utlenowaną krew po całym organizmie. Maszyna tłoczącą krew przez system naczyń krwionosnych jest serce.
Serce - mięśniowy worek ( m. sercowy - swoiście poprzecznie prążkowane) wielkości zaciśniętej pięści- pełni funkcje pompy przetaczającej krew. Leży w śródpiersiu. Ma kształt stożka. Mocne ściany serca są zbudowane z komórek bogatych w mitochondria. Obfity dopływ krwi bogatej w tlen i glukozę zapewniają naczynia wieńcowe oplatające serce. Serce człowieka podzielone jest na 4 części oddzielone od siebie. Górne części zwane przedsionkami , dolne- komorami. Przedsionki mają cieńsze ściany niż komory. Komory oddzielone są od przedsionków zastawkami : trójdzielną PP-PK, i dwudzielną ( mitralną) LP- LK. Zastawki są też między tętnicami a komorami. Ściany lewej komory są ok. 3x grubsze niż prawej. Serce otacza dwuwarstwowy worek zbudowny z błony zwanej osierdziem. Pomiędzy ścianami znajduje się niewielka ilość płynu, dzięki czemu ściany mogą się ślizgać względem siebie. Worek osierdziowy mocuje serce i w klatce piersiowej i amortyzuje jego ruchy.
Cykl pracy serca przeciętnie trwa 4/5 sekundy. Składa się z kilku etapów. W pierwszym zwanym pauzą(0,4s), mięsień sercowy pozostaje w stanie spoczynku. Krew wtedy wlewa się z żył do przedsionków, a z nich do komór serca. Następujący po pauzie skurcz przedsionków (0,15s) wpycha do komór dodatkową porcję krwi. W krótkim czasie po skurczu przedsionków kurczą się ściany komór (0.3s) pompując krew do tętnic. W tym czasie przedsionki rozkurczają się i zasysają świeża porcje krwi z żył.. cykl pracy serca kończy się rozkurczem komór serca i powrotem do stanu spoczynku.
Regularne rytmiczne bicie serca jest utrzymywane przez bodźce elektryczne wytwarzane w samym sercu, powstające w węźle zatokowo- przedsionkowym(Pp), naturalnym rozruszniku serca.( 60- 80 x / min). Bodźce szerzą się na przedsionki , powodując ich skurcz, następnie docierają do węzła przedsionkowo- komorowego. Po niewielkiej przerwie przewodzone są dalej wyspecjalizowanymi włóknami mięśniowymi do całego mięśnia komór, co powoduje ich skurcz.
W czasie 1 cyklu pracy serca u dorosłego mężczyzny o masie ciała 70 kg każda z komór tłoczy ok. 75 ml krwi.
Tętno - rytmiczne rozciąganie ściany naczyń tętniczych powstałe przy wyrzuceniu krwi z lewej komory do tętnic. Jest związane z podwyższonym ciśnieniem powstałym podczas skurczu i przenosi się w formie fal. Prawidłowe tętno u dorosłego człowieka wynosi 60 -70 pulsów na minutę.
PŁYNY USTROJOWE
Płyn tkankowy: powstaje z produktów metabolizmu komórek i przesączu płynu przez ściany naczyń krwionośnych, wypełnia przestrzenie międzykomórkowe. Jest pomostem między krwią, a komórkami. Po przedostaniu się do naczyń limfatycznych staje się limfą (chłonką).
Limfa - skład podobny do osocza, mniej białek, brak erytrocytów, jest fibrynogen(może krzepnąć). Płynąc przez węzły chłonne, zabiera z nich limfocyty. Limfa uczestniczy w transporcie tłuszczy do wątroby. Naczynia limfatyczne podobne dożył, cieńsze, posiadają zastawki. Limfa płynie w jednym kierunku, uchodząc do żył, prowadzących do prawego przedsionka.
Krew. W krwioobiegu człowieka znajduje się około 5-5,5 litra krwi. Składa się z płynnego osocza (surowica+fibrynogen) i krwinek(erytrocytów, leukocytów, trombocytów). W skład osocza wchodzi ponad 90%wody, białka( albuminy, globuliny, fibrynogen), jony(sodu, chloru, potasu, magnezu, wodoroweglanowe).
Erytocyty- 0d 4,5 - 5mln/mm3 krwi. Powstają jak wszystkie krwinki w szpiku kostnym, nie posiadają jąder, żyją ok. 120 dni, ulegają rozpadowi w śledzionie, odzyskiwane jest żelazo. Aktywnie wiążą tlen przez obecną w nich hemoglobinę. Leukocyty Od 4-8 tys/mm3 krwi, większe od czerwonych. Maja zdolność do pełzakowatego ruchu. Dzielimy je na posiadające ziarnistości granulocyty ( kwaso-, zasado- i obojętnochłonne) i nie posiadające ich agranulocyty ( monocyty i limfocyty)
Granulocyty - obojętnochłonne - fagocytują bakterie, w miejscach zapalnych - powstaje ropa
kwasochłonne- zwalczają pasożyty jelitowe i regulują reakcje alergiczne
zasadochłonne- produkują heparynę/ przeciw krzepnięciu. Żyją od kilku godzin do kilku dni.
Monocyty - makrofagi tkankowe, o właściwościach żernych ( żyją ponad 2 m-ce). Współdziałają z
limfocytami. - hamując wzrost komórek nowotworowych. Produkują interferon- białko hamujące
namnażanie się wirusów.
Limfocyty - powstają w szpiku, ale później wędrują do węzłów chłonnych. Mogą żyć od kilku dni
do kilkunastu lat. Odpowiedzialne są za wytworzenie reakcji odpornościowej, są prekursorami
przeciwciał.
Trombocyty- płytki krwi, bezjądrowe komórki, fragmenty komórek macierzystych .ilość - od 200-400tys/mm3 w krwi. Biorą udział w krzepnięciu krwi, uwalniając enzym trombokinazę wpływający na proces przekształcenia fibrynogenu w fibrynę( włóknik) i wytworzeniu skrzepu w miejscu zranienia. Żyja tylko kilka dni.
Układ krążenia człowieka i jego funkcjonowanie