Temat: Elastyczność popytu i podaży.

1. Czynniki kształtujące popyt i podaż

W życiu gospodarczym popyt kształtuje wiele czynników, które wypływają zarówno ze strony konsumentów, jak i producentów.

Czynniki oddziaływujące na popyt ze strony konsumentów są następujące:

• Dochody realne konsumentów

• Podział dochodów popędy gospodarstwa domowe

• Oczekiwania dotyczące zmian dochodów

• Indywidualne preferencje nabywców(gusty, upodobania)

• Liczba konsumentów tworząca wielkość popytu

• Struktura demograficzna określająca zapotrzebowanie na poszczególne towary przez określone grupy ludności

Czynniki oddziaływujące na popyt ze strony przedsiębiorstw (dostawców) są następujące:

• Cena danego dobra

• Ceny dóbr komplementarnych i substytutów

• Przewidywania dotyczące zmian cen

• Wielkość i struktura oferowanych do sprzedaży towarów i usług

• Właściwości produktów (ich walory użytkowe)

• Działania promocyjne (reklama wyrobów, ułatwienie w sprzedaży, np. sprzedaż ratalna)

Popyt definiuje się jako funkcję ceny danego dobra, także funkcją wysokości dochodu jakim nabywca dysponuje.

Funkcyjną zależność pomiędzy wysokością popytu na dany towar, a poziomem cen określa się mianem PRAWA POPYTU.

Czynniki kształtujące podaż:

• Cena danego dobra

• Ceny innych dóbr

• Koszt produkcji

• Cenny czynników produkcji(ziemia, kapitał, praca)

• Cele przedsiębiorstwa

• Warunki finansowe i kredytowe

• Oczekiwania dotyczące zmian cen

• Pojawienie się większej lub mniejszej ilości producentów (konkurencja)

Istnieje dodatnia zależność pomiędzy ceną a zaoferowaną do sprzedaży ilością dobra.

Gdy cena rośnie, wzrasta dostarczona ilość dóbr. Gdy cena spada, zmniejsza się dostarczona ilość dóbr.

Cena równowagi (price equilibrium) jest to taka cena, przy której ilość żądana równa się ilości dostarczonej.

Działanie prawa popytu i podaży kształtuje ceny na poziomie ceny równowagi.

Cena ta „czyści” rynek z nadmiarów i niedoborów. Cena ta jest stabilna do momentu, gdy zmieniają się warunki po stronie popytu lub podaży.

2. Reakcje popytu na zmiany cen

Elastyczność popytu określa stopień reakcji popytu na zmiany cen lub dochodów. Reakcja popytu na zmiany cen jest różna dla różnych towarów.

Do mierzenia stopnia reakcji popytu na zmianę cen stosuje się współczynnik cenowej elastyczności popytu.

Definicja: Cenowa elastyczność popytu jest to stosunek zmiennej zmiany popytu do względnej zmiany ceny(lub inaczej: procentowej zmiany popytu, do procentowej zmiany cen)

Współczynnik cenowej elastyczności popytu

- współczynnik cenowej elastyczności popytu

q^d - wielkość popytu na dane dobro w okresie wyjściowym

∆q^d - zmiana wielkości popytu na to dobro pod wpływem zmiany jego ceny

p - cena dobra w okresie wyjściowym

∆p - zmiana ceny, czyli różnica pomiędzy nową ceną a jego ceną w okresie wyjściowym

Elastyczność cenowa popytu na bilety na mecze piłkarskie

Cena biletu($)	Zapotrzebowanie na bilety(tys. na 1 mecz)	Elastyczność cenowa popytu
12,5	0	-∞
10	20	-4
7,5	40	-1,5
5	60	-0,67
2,5	80	-0,25
0	100	0

Popyt na bilety na mecze piłkarskie

Elastyczność cenowa popytu w Wielkiej Brytanii

Szerokie kategorie dóbr	Elastyczność cenowa	Wąskie kategorie dóbr	Elastyczność cenowa
Paliwa i energia	-0,5	Produkty mleczne	-0,1
Żywność	-0,5	Pieczywo	-0,2
Alkohol	-0,8	Imprezy rozrywkowe	-1,4
Artykuły trwałego użytku	-0,9	Podróże zagraniczne	-1,6
Usługi	-1	Usługi gastronomiczne	-2,6

3. Rodzaje popytu

Przyjmując jako kryterium podziału wielkości współczynnika cenowej elastyczności wyróżnia się następujące rodzaje popytu:

• Popyt nieelastyczny

• Popyt proporcjonalny(inaczej popyt o jednostkowej elastyczności)

• Popyt elastyczny

• Popyt sztuczny

• Popyt doskonale elastyczny

Wpływ elastyczności na cenę równowagi i wielkości sprzedaży (popyt nieelastyczny)

Elastyczność popytu a wpływ zmiany ceny na sumę wydatków

Elastyczność popytu a wpływ zmiany cen na sumę wydatków

Elastyczność popytu a wpływ zmiany cen na sumę wydatków

Elastyczność cenowa popytu na niektóre dobra w Wielkiej Brytanii - prosta i mieszana

Dobra i usługi	Elastyczność popytu względem zmiany cen
		Żywność	Odzieży i obuwia	Transportu i łączności
Żywność Odzież i obuwie Transport i łączność	-0,4 0,1 0,3	0,0 -0,5 -0,1	0,1 -0,1 -0,5

4. Pochodowa elastyczność popytu

1. Miarą reakcji popytu na zmiany dochodów jest współczynnik dochodowej elastyczność popytu.

2. Dochodowa elastyczność popytu - stosunkowa zmiana popytu na dane dobro podzielone przez stosunkową zmianę dochodów

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu

- współczynnik dochodzeń elastyczności popytu

q^d - popytu na dane dobro w okresie wyjściowym

∆q^d - zmiana popytu na dane dobro spowodowana zmianą realnych dochodów

y - dochody realne w okresie wyjściowym

∆y - zmiana dochodów realnych, czyli różnica pomiędzy nowym dochodem realnym a dochodem realnym w okresie wyjściowym

4. Dochodowa elastyczność popytu określa, o ile procent zmieni się popyt na jakiś towar, gdy dochód konsumenta zmieni się o 1 procent

5. Wyróżnia się nominalne i realne dochody ludności

• Dochody nominalne są wyrażone w jednostkach pieniężnych

• Dochody realne wyrażają to, co można nabyć za dochód nominalny przy istniejącym poziomie cen

• analizując zależność popytu od dochodów przyjmuje się upraszczające założenie, że ceny nie ulegają zmianie

Reakcja popytu na wzrost dochodu o 1%

Rodzaje dóbr	Elastyczność dochodowa	Zmiana wielkości zapotrzebowania	Zmiana udziału w budżecie	Przykład
Dobra Normalne Luksusowe Podstawowe Dobra niższego rzędu	Dodatnia >1 0-1 Ujemna	Wzrost Wzrost o więcej niż 1% Wzrost o mniej niż 1% Spadek	Wzrost Spadek Spadek	Jachty Żywność Chleb

Elastyczność dochodowa popytu w Wielkiej Brytanii

Szerokie kategorie dóbr	Elastyczność dochodowa	Wąskie kategorie dóbr	Elastyczność dochodowa
Wyroby tytoniowe Paliwo i energia Żywność Alkohol Odzież Dobra trwałego użytku Usługi	-0,5 0,3 0,5 1,1 1,2 1,5 1,8	Węgiel Pieczywo Nabiał Warzywa Wycieczki zagraniczne Sprzęt turystyczny i rekreacyjny Wino i wyroby spirytusowe	-2,0 -0,5 0,5 0,9 1,1 2,0 2,6

Udział wydatków na żywność i usługi w budżetach konsumentów brytyjskich w latach 1992-2002

Lata	Realne wydatki ludności na spożycie (mld $ w cenach 1998 r.)	Udział wydatków na
				Żywność (%)	Usługi (%)
1992 2002	378 614	12 9	48 50

5. Reakcje podaży na zmiany cen

Cenowa elastyczność podaży jest to stosunek względnej zmiany podaży do względnej ceny; lub procentowej zmiany ceny…

Współczynnik cenowej elastyczności podaży

- współczynnik cenowej elastyczności podaży

q^s - wielkość podaży dane dobra w okresie wyjściowym

∆q^s - zmiana wielkości podaży danego dobra pod wpływem zmiany jego ceny

p - wyjściowa cena

∆p - zmiana ceny (price) - różnica pomiędzy nową ceną a ceną wyjściową

Cenowa elastyczność podaży może przybierać różne wartości. Są to z reguły wartości podaż dóbr zmienia się na ogół w tym samym kierunku …

Różne elastyczności podaży

---