CHIRURGIA i ONKOLOGIA
Opisz zjawisko apoptozy.
Apoptoza - tzw. fizjologiczna śmierć komórki podlegająca wielokierunkowej i wzajemnie uzupełniającej się regulacji organizmu, zachodzącej stale podczas życia.
Jest to zjawisko określonych zjawisk morfologicznych zachodzących
w ściśle określonej kolejności: kurczenie się cytoplazmy komórkowej, zagęszczenie chromatyny, rozpad jądra komórkowego, rozszczepienie DNA (endonukleazy).
Charakterystyczne jest to, że przez długi okres czasu zachowana jest ciągłość błony komórkowej, która w końcu ulega pofałdowaniu z tworzeniem się pęcherzyków zawierających elementy jądra komórkowego i nie naruszone fragmenty komórkowe.
Są one usuwane poza komórkę i podlegają fagocytozie. Chroni to organizm przed gwałtownym uwolnieniem materiału podlegającego niszczeniu przez enzymy lizosalne, a tym samym zapobiega niszczeniu komórek i tkanek zdrowych oraz ułatwia usuwane materiału
alergizującego. Proces ten umożliwia w dużej mierze regulację procesów immunologicznych z nabyciem tolerancji immunologicznej przez limfocyty T (grasica i tzw.obwodowy układ chłonny). Zjawisko to jest też odpowiedzialne za proces usuwania limfocytów autoreaktywnych skierowanych przeciwko własnym elementom komórkowym. Przez co proces ten chroni organizm przed postępującą autoimmunizacją.
Jakie efekty lecznicze można uzyskać w stosowaniu terapii ruchem w przewlekłym niedokrwieniu kończyn?
Celem leczenia poprzedzającego jest:
Utrzymać możliwie najdłużej sprawność i drożność naczyń.
Ruch pozwala na:
wydłużanie odcinka bez chromania przystankowego,
zwiększenie tolerancji wysiłku,
z jednoczesnym skróceniem czasu odpoczynku.
Usprawnienie:
poprawia przemianę tlenową (wykorzystanie O2),
stymuluje rozwój krążenia obwodowego,
poprawia koordynację wykonanych ruchów.
STOSUJE SIĘ:
ćwiczenia ruchowo-gimnastyczne, trening marszowy (60-120 kroków lub 2/3 odcinka chromania przystankowego na bieżni ↑ 120), jazda na rowerze (lub ergometrze)
Na czym polega tzw. skojarzone leczenie nowotworów?
ZASADY SKOJARZONEGO LECZENIA NOWOTWORÓW
Wykorzystanie wszystkich dostępnych metod z uwzględnieniem wskazań , a zwłaszcza przeciwwskazań ( metod medycznych i technicznych).
SKOJARZENIE TRZECH PODSTAWOWYCH METOD LECZNICZYCH
chirurgicznych,
chemioterapeutycznych,
radioterapii
6. Jaki jest udział fizjoterapeuty w przygotowaniu pacjenta do zabiegu operacyjnego ? (za wyjątkiem stanów nagłych).
Z wyjątkiem stanów nagłych przygotowanie do zabiegu operacyjnego może trwać tygodnie- miesiące :
wyrównanie niewydolności krążeniowo-oddechowej,
niewydolności i zaburzeń oddychania,
niewydolności nerek, itp.
Bezpośrednio przed zabiegiem operacyjnym :
wyuczenie ćwiczeń oddechowych,
nauka efektywnego kaszlu,
ćwiczenia ogólnousprawniające z zaangażowaniem wszystkich grup mięśniowych,
pozycja półleżąca z podgiętymi k.k. dolnymi pozwala na tzw. pośrednie ustawienie przepony - swobodne oddychanie.
7. Podaj zasady stosowania zabiegów fizjoterapeutycznych w odniesieniu do okresów przebiegu klinicznego Zespołu Sudecka.
Okres I ostry; b. silny piekący ból, rozszerzenie naczyń → przekrwienie, obrzęk, ucieplenie, skóra ciemnofioletowa
Zadania
- uśmierzenie bólu
- ograniczenie przepływu krwi
↓
kończyna w pozycji czynnościowej z ćwiczeniami czynnymi do reakcji bólowej,
kąpiele oziębiające na zdrowej kończynie (reakcje kontralateralne z udziałem OUN).
Okres II -Skóra cienka. wilgotna z zahamowaniem porostu włosów, paznokcie kruche, łamliwe. Postępujący zanik mięśni.
Przykurcze w stawach → ograniczenia ruchomości
Nasilające się odwapnienia kości.
Zadania
- poprawa niedostatecznego przepływu krwi,
- ćwiczenia czynne (do reakcji p/bólowej),
- kąpiele rozgrzewające (od zdrowej kończyny),
- kąpiele ciepłe (nie gorące) na kończynę chorą,
- masaż szczotkowy (z włosia)
Okres III zanikowy (6-12 m-cy)
Silne dolegliwości bólu przy ruchach i obciążaniu
Dalszy zanik skóry i mięśni. Zesztywnienie stawów
Zadania
- ćwiczenia czynne = obciążenia kończyny,
- wzmacnianie siły mięsni (operacyjne wydłużanie umożliwiające ruch).
Zadania:
- poprawa niedostatecznego przepływu krwi,
- ćwiczenia czynne (do reakcji p/bólowej),
- kąpiele rozgrzewające (od zdrowej kończyny),
- kąpiele ciepłe (nie gorące) na kończynę chorą,
- masaż szczotkowy (z włosia)
8. Dlaczego nie należy stosować masażu klasycznego pasa barkowego u pacjentów po mastektomii?
BŁĘDEM JEST STOSOWAĆ MASAŻ KLASYCZNY PO STRONIE OPEROWANEJ [rozgrzane tkanki silniej wydzielają chłonkę]
PRZY ISTNIEJĄCYCH WSKAZANIACH -STOSOWAĆ MASAŻ Z WYŁĄCZENIEM KOŃCZYNY PO STRONIE OPEROWANEJ
9. Fizjoterapeutyczne przeciwdziałanie wystąpieniu i rozwojowi obrzęku limfatycznego po mastektomii
Profilaktyka p/obrzękowa już od pierwszych godzin po zabiegu operacyjnym,
- chusta trójkątna odciążająca kończynę,
- ćwiczenia bierno - czynne w I dobie po zabiegu operacyjnym, na podwieszkach, w odciążeniu
- masaż wspomagający odpływ chłonki z kończyny (b. delikatnie),
- ciągła psychoedukacja.
Profilaktyka obejmuje także:
· nie spanie/ leżenie na boku operowanym,,
· p/obrzękowe ułożenie kończyny także i podczas snu,
· nie mierzenie RR na tej kończynie,
· ograniczenie dźwigania (obciążenia statyczne i dynamiczne bezpośrednie i pośrednie).
11. Na jakie anatomiczne okolice ciała u dziecka nie powinno stosować się zabiegów fizjoterapeutycznych silnie działających?
Narządy i układy szczególnie wrażliwe na zastosowanie metod fizjoterapeutycznych:
- układ odpornościowy (uwaga na choroby rozrostowe),
- Centralny Układ Nerwowy,
- okolica chrząstek wzrostowych kości,
- elementy układu endokrynnego (tarczyca, gonady, itp.).
Nie należy stosować u dzieci:
- zabiegów radoczynnych (kąpiele, inhalację, krenoterapia),
- zabiegów silnie przegrzewających tkanki (ultradźwięki, DKF), (Terapuls z ograniczeniem),
Stosować z dużą ostrożnością:
- zabiegi łagodnie i średnioprzegrzewające tkanki (terapuls, parafina, borowina, Sollux).
Zabiegi na okolice stawów stosować zawsze symetrycznie (k.k.dolne).
Duża ostrożność przy stosowaniu zabiegów fizykoterapeutycznych na okolice:
- zatok obocznych nosa
- uszu OUN
- krtani (tarczyca),
- bioder (gonady, chrząstki wzrostowe).
12. Podaj zasadniczy cel działania leczniczego w przypadku występowania przykurczu Volkamanna.
PRZYKURCZ VOLKMANNA. Przykurcz zwiększa się przy zgięciu grzbietowym, a zmniejsza przy zgięciu dłoniowym nadgarstka
Stosuje się ćwiczenia pozostałych, wolnych stawów kończyny górnej (głównie palce)
ustępowanie obrzęków;
W zakresie barku i łokcia należy dążyć do uzyskania pełnych zakresów ruchu.
Zazwyczaj obserwuje się bardzo szybki powrót funkcji nadgarstka po zdjęciu opatrunku gipsowego.
Urazy ręki; podstawą funkcji jest chwyt z jak najwcześniejszym usprawnieniami celem usunięcia obrzęku (przesięk bogaty w białko)
↓
- uniesienie p/obrzękowe,
- ruchy czynne st. łokciowych i barkowych,
- czynne ruchy ręki w st. międzypaliczkowych, śródręczno -paliczkowych nadgarstka (nie objęte uniesieniem).
Można stosować suche ciepło poprzez lampę Sollux.
Celem jest dążenie do jak najszybszego uruchomienia dłoni z możliwie najkrótszym okresem unieruchomienia.
13. Wymień zasadnicze elementy tzw. kompleksowego postępowania w urazach kręgosłupa /zwłaszcza przebiegających z uszkodzeniem rdzenia kręgowego/.
Urazy kręgosłupa przebiegające z uszkodzeniem rdzenia kręgowego wymagają postępowania kompleksowego które obejmuje :
- zapewnienie stabilności,
- odtworzenie kanału kręgowego,
- ograniczenie zmian pourazowych rdzenia,
- pielęgnacja/ profilaktyka p/odleżynom ,
- zapobieganie zmianom w układzie oddechowym, zakażeniom układu moczowego i innych narządów i układów ze ścisłym rygorem pielęgnacyjnym, regularnych zmian pozycji ciała ,
- wczesne postępowanie usprawniające prowadzące do uzyskania możliwie najlepszej sprawności przy danym poziomie uszkodzeń w OUN.
14. Wymień główne mechanizmy urazów kręgosłupa.
Mechanizm zgięciowy urazu - zgięcie ku przodowi poza granice fizjologiczne (siły działają od tyłu na okol. grzbietu, potylicy) bezpośrednio lub pośrednio z przegięcia tułowia i głowy do przodu przy ustalaniu pozostałych części kręgosłupa).
Uszkodzenia niższych części kręgosłupa poprzez okl. grzbietu (często złamanie odcinków przykręgosłupowych żeber) → złamania, zwichnięcia kręgów (Odcinek Th b. stabilny).
W odcinku lędźwiowym ze znaczną fizjologiczną ruchomością zgięciową
dochodzi często do uszkodzeń aparatu więzadłowego i wtórnych zmian krążka międzykręgowego
Mechanizm wyprostny - siły działające od przodu z urazu bezpośredniego lub pośredniego.
Bardzo częsty u osób starszych oraz złamania C1 i C2 oraz tzw. złamania wisielcze w tej okolicy; odłamanie fragmentu kostnego paradoksalnie powoduje odbarczenie rdzenia tzw. uszkodzenia stabilne (przy pośrednio lub lekko zgiętym odcinku kręgosłupa).
Mechanizm kompresyjny - o najlepszym rokowaniu (ograniczenie wtórnych uszkodzeń rdzenia); siły działające w osi kręgosłupa ze zgnieceniem kanału).
15. Wymień zasadniczy stan przedrakowy w przebiegu raka jelita grubego i zasadniczy objaw kliniczny mogący wskazywać na rozwój raka w jelicie grubym.
Zasadniczy stan przedrukowy jelita grubego
gruczolaki (polipy)- gruczolak cewkowy i kosmkowy i mieszany!!!
gruczolakowatość rodzinna
zespół Peutz- Jeghersa
stany zapalne- wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie uchyłków okrężnicy
NAJWCZEŚNIEJSZYM OBJAWEM JEST KRWAWIENIE ( 85% PRZYPADKÓW).
16. Wymień główny czynnik wywołujący raka płuc.
BEZSPORNIE UDOWODNIONO , ŻE DYM TYTONIOWY JEST
CZYNNIKIEM WYWOŁUJĄCYM POWSTANIE I ROZWÓJ RAKA PŁUC. Synergistyczne działanie dymu tytoniowego i pochodnych azbestu ( sam azbest atakuje opłucną) powoduje to 6 x większe występowanie raka płuc. Ważne są oddziaływania : niklu, miedzi, chromu, które występują przy przerobie ropy naftowej i wyrobie koksu.
Dodatkowo oddziaływują :zanieczyszczenia atmosferyczne z zawartością spalin, dymu
węglowego, arsenu, benzoprenu, dwutlenku siarki. Predyspozycje genetyczne : wysoki poziom 4 -hydroksyarylu, enzymu metabolizującego węglowodory w tkance płucnej. Stwierdzono, że przy jego wysokim poziomie występuje wysoka częstość rozwoju raka płuca.
17. Podaj drogi szerzenia się nowotworów.
Drogi szerzenia się nowotworów
krwionośnymi do wątroby,
drogami chłonnymi ( częściej) do węzłów chłonnych okołojelitowych,
kreskowych, wzdłuż przebiegu żż krezkowych, węzłów
pozaotrzewnowych i wzdłuż aorty.
18. Wymień najbardziej typowe objawy kliniczne w przebiegu raka sutka.
OBJAWY KLINICZNE
Rak sutka ma najczęściej formę „ guzka”. We wczesnych fazach rozwoju raka , nie można na podstawie objawów klinicznych odróżnić procesu npl. od innych procesów rozrostowych w tej okolicy złośliwych i łagodnych. W części przypadków stwierdza się znaczną twardość zmiany, która zlewa się z otoczeniem. Okresowo można dostrzec wciąganie skóry. W przypadku objęcia procesem rozrostowym lub zamknięciem nowotworowym naczyń chłonnych , tworzy się charakterystyczny obraz tzw. „ skórki pomarańczy” na skórze z towarzyszącym obrzękiem skóry na zmianie i w jego otoczeniu
20. Podaj ogólne zasady postępowania fizjoterapeutyczne u osób po amputacjach kończyn.
ZASADY OGÓLNE REHABILITACJI PO AMPUTACJACH KOŃCZYN
zabezpieczenie kikuta przed przykurczami i wadliwym ustawianiem,
utrzymanie ruchomości zachowanych stawów ( zwłaszcza w sąsiedztwie dokonanej amputacji),
stabilizacja objętości kikuta ( opatrunki, lej gipsowy),
wzmacnianie mięśni ( siła, elastyczność),
utrzymanie czucia powierzchownego i głębokiego,
hartowanie kikuta,
ćwiczenia ogólnokondycyjne i wzmacniające,
higiena
21. Wymień czynniki predysponujące do wystąpienia odleżyn.
ODLEŻYNA - obszar z miejscowym zaburzeniem krążenia powstały w wyniku długotrwałego ucisku , prowadzący do miejscowych zaburzeń odżywiania - zastoju żylnego - upośledzonego napływu tętniczego - martwicy.
Powstawaniu odleżyn sprzyja zarówno otyłość z nadmiernie rozwiniętą tkanką podskórną jak i wyniszczenie z jej zanikiem. Okolicami ciała predysponowanymi do ich powstawania są punkty kostne:
potylica, małżowina uszna, barki , łopatki, łokcie, kolana, krawędzie miednicy, grzebień biodrowy, okolica stawów skokowych, pięty.
Czynniki ryzyka:
ograniczenie ruchomości - obłożnie chorzy,
nietrzymanie moczu i stolca,
wyniszczenie ( niedobory żywieniowe),
zmiana stanu przytomności,
zmiana psychiki ( depresja),
zaburzenie ( utrata czucia).
Czynniki biomechaniczne:
ucisk,
tarcie,
nadmierna wilgotność,
wzrost temperatury,
rozwój i rozmieszczenie tkanki tłuszczowej,
stan krążenia,
wadliwy metabolizmu kolagenu,
heterotropowe ogniska kostnienia,
niedokrwistość