Anna Pietrzak
Farmacja iE
Zachowania w zdrowiu. Czy wszyscy powinni realizować prozdrowotny styl życia?
Codziennie na choroby cywilizacyjne umiera tysiące osób. Na myśl nasuwa się pytanie: Czy człowiek jest w stanie temu zapobiec? Odpowiedź na nie jest bardzo prosta. Tak- jeżeli chce utrzymać dobry poziom zdrowia, musi realizować prozdrowotny styl życia. Należy dbać zarówno o formę fizyczną, jak i psychiczną oraz zmieniać złe nawyki i przyzwyczajenia, które niejednokrotnie wynikają z pozycji społecznej, wykształcenia, płci, kultury, miejsca zamieszkania itd.
1)Czym jest zdrowie?
Zdrowie jest stanem całkowitego fizycznego, psychicznego oraz społecznego dobrostanu, a nie tylko brakiem choroby lub ułomności.
2)Raport Lalonda( 1978r)
W krajach rozwiniętych zdrowie warunkują cztery grupy czynników:
•10-15% -czynniki biologiczne (genetyka, cechy wrodzone, dojrzewanie, starzenie się i złożony model regulacji wewnętrznej)
•
25-35% -Czynniki środowiska zewnętrznego (socjalne, fizyczne, psychiczne)
•ok50% -Styl życia (konsumpcja, zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i zawodowego, sposób rekreacji)
•10-20% -Efekty działalnośi medycyny (prewencja, promocja zdrowia, leczenie i rehabilitacja)
3) Koncepcje pojęcia „stylu życia”
•Wykładnia położenia społecznego oraz podstawa indentyfikacji społecznej jednostek i zbiorowości
•Ma duże uwarunkowania strukturalne i kulturowe, które kształtują i ograniczają pewne wybory
•Zróżnicowania stylu życia są głównie uzależnione od konsumpcji, mniej od produkcji
•Wiąże:
-sposób życia- wybór różnych dóbr i zachowań
-Szanse życiowe- prawdopodobieństwo realizacji wyborów związane z sytuacją życiową
•Im mniejsza rola tradycji, tym bardziej prulalistyczne stają się wybory związane ze stylem życia i większa ich różnorodność
•Styl życia wiąże się z grupami o podobnym statusie
•Im mniejsza rola tradycji, tym bardziej prulalistyczne stają się wybory związane ze stylem życia i większa ich różnorodność
•Styl życia wiąże się z grupami o podobnym statusie
•Wzory wyborów zachowań spośród alternatywnych możliwości, które dostępne są ludziom w zależności od ich sytuacji społeczno- ekonomicznej i łatwości, w jakiej są w stanie przełożyć określone zachowania nad inne
4) Na styl życia człowieka wpływ mają zachowania prozdrowotne i antyzdrowotne. Zachowania te uwarunkowane są:
*Płcią
*Wiekiem
*Wykształceniem
*Przynależnością narodową
*Wielkością miejsca zamieszkania
*Posiadanym dochodem
*Stanem cywilnym
*
Rasą
5) zachowanie prozdrowotne:
wzory świadomych zachowań związanych ze zdrowiem, będących efektem wyborów dokonywanych przez ludzi na podstawie dostępnych ,determinowanych ich sytuacją życiową alternatyw
Postawy i wartości reprezentowane przez ludzi w odpowiedzi na warunki ich społecznego, kulturowego i ekonomicznego środowiska
Świadome działania podjęte przez jednostkę, którego celem jest utrwalenie oraz podnoszenie potencjału zdrowia
Na zachowanie prozdrowotne składają się:
*Aktywność fizyczna
*Sen
*
Badania kontrolne
*
Życie seksualne
*Wsparcie społeczne
*Utrzymanie higieny osobistej
*Przestrzeganie bezpieczeństwa
6)zachowanie antyzdrowotne
Do zachowań antyzdrowotnych zaliczamy:
•Niewłaściwą dietę
•Stres
•Palenie tytoniu
•Picie alkoholu
•Narkotyki
•Brak badań kontrolnych
7) zachowanie prozdrowotne,a wiek, płeć, status społeczny, wykształcenie.
a) preferencje żywieniowe
*Preferencje żywieniowe są najczęściej determinowane przez: wiek, płeć oraz stan cywilny
*Najbardziej widoczne różnice są miedzy kobietami i mężczyznami - na różnice w spożyciu i preferencjach między kobietami i mężczyznami
wpływają takie czynniki jak zwyczaje kulturowe, moda oraz rodzaj wykonywanej pracy
Kobiety zwyczajowo spożywają znacznie mniejsze ilości żywności od mężczyzn oraz ograniczają ilość kalorii
*Miejsce zamieszkania i dochód ma mały wpływ na preferencje żywieniowe
*Osoby starsze preferują potrawy lekkostrawne oraz mniej kaloryczne
=>Tłuste produkty mięsne - częściej mężczyźni, ludzie o niższym wykształceniu, w młodszym wieku, zamieszkujący małe miejscowości, pozostający w związkach małżeńskich
=>Tłuste produkty mleczne -osoby młodsze, pozostające w związkach małżeńskich,
=>Produkty odtłuszczone -częściej kobiety, z wyższym wykształceniem
=>Słodycze oraz przekąski -częściej kobiety, w młodszym wieku
=>Soki, surówki - wyższe wykształcenie, ludzie młodzi, częściej kobiety, pozostający w związkach małżeńskich, wyższe dochody
b) Palenie tytoniu
*Palących mężczyzn jest 2 razy więcej niż kobiet (M-40.9% K-19.4%)
*Mężczyznom częściej udaje się rzucić palenie
*Palacze to najczęściej osoby w średnim wieku 20-60 lat
*Osoby pozostające w związkach małżeńskich są rzadziej regularnymi palaczami (34.6% - 47.6%)
*Im wyższe wykształcenie tym mniej palaczy
*Niższy dochód sprzyja regularności palenia
c) Picie alkoholu
*Osoby nie pijące w to częściej kobiety, ludzie starsi i mieszkańcy wsi
*Poziom wykształcenia wpływa na jakość
wypijanych alkoholi, mniej na ilość
*Najwyższe spożycie alkoholu w grupie wiekowej 21-29 lat oraz 35-40 lat
*Picie alkoholu rośnie ze wzrostem wielkości miejsca zamieszkania (2 razy)
d) Aktywność fizyczna
*Najwyższą aktywność fizyczną prowadzi klasa średnia
*Odpowiednio do zajmowanej pozycji społecznej wybierany jest rodzaj uprawianego sportu np. piłka nożna,bieganie jako sport masowy, natomiast tenis, jazda konna, żeglarstwo jako sporty elitarne
*Wiek, płeć, miejsce zamieszkania oraz dochód nie wpływają na aktywność fizyczną, a jedynie na jej rodzaj
e) Badania kontrolna
*Kobiety częściej wykonują samokontrolę własnego ciała
*Tylko co 10 kobieta miała wykonywane badanie mammograficzne
*55% społeczności idzie do lekarza dopiero w ostateczności
*79% ocenia system służby zdrowia jako zły
*4% korzysta z lecznictwa niemedycznego (homeopatia, zielarstwo, uzdrawiacze)
*Badaniom sprzyja wyższe wykształcenie,młodszy wiek, wyższy dochód oraz wielkość miejsca zamieszkania
d)Sen
*Norma snu dla dorosłego człowieka to 7-8h
*Im wyższe wykształcenie tym krótszy sen
*Brak różnic długości snu miedzy kobietami a mężczyznami
*W niewielkim stopniu kobiety sypiają gorzej
e)Życie seksualne
Coraz częściej mówi się o roli satysfakcjonującego życia seksualnego dla dobrego samopoczucia, a zatem i zdrowia
* Kobiety podchodzą bardziej emocjonalne do swojego życia seksualnego
* 68% kobiet przyznaje, iż prowadzi aktywne życie seksualne,a 82% z nich posiada stałego partnera. Seks jest dla nich powiązany z partnerstwem/ związkiem. Większość uważa, że seks jest elementem dopełniającym uczuciowy związek miedzy partnerami (70%).
* Kobiety rzadziej od mężczyzn szukają kontaktów pozamałżeńskich
* Cechą bardziej istotną dla mężczyzn jest posiadanie więcej niż 1 partnerki
* U mężczyzn na jakość życia seksualnego wpływ ma wiek
* Satysfakcja seksualna w przypadku obu płci jest niezależna od posiadania i liczby stałych partnerów
* Wyższa pozycja społeczna kobiet sprzyja osiąganiu przez nie bardziej satysfakcjonującego życia seksualnego
8) Zasady zdrowego stylu życia
•Prawidłowe odżywianie się
•Wysoka aktywność ruchowa
•Wyeliminowanie nałogów
•Rozwijanie umiejętności walki ze stresem
•Przestrzeganie zasad higieny osobistej
•Przestrzeganie zasad higieny umysłu
•Przestrzeganie bezpieczeństwa
Choć na każdym kroku w ówczesnym świecie jesteśmy narażeni, na utratę zdrowia, to każdy powinien pamiętać,że jest „kowalem własnego losu”.Największe szanse poprawy stylu życia stwarza sprecyzowanie i wdrożenie prozdrowotnego trybu życia oraz rozpoznanie społecznych czynników chorób. Niestety często realizowanie zachowań determinuje pozycja społeczna i czynniki makrostrukturalne, które niejednokrotnie przeszkadzają w realizowaniu dokonanych wyborów. Pomimo wielkich chęci dbania o własne zdrowie, przeciętny człowiek ma utrudnione zadanie. Ludzie z wyższej klasy społecznej mogą pozwolić sobie np. na droższe- ekologiczne owoce i warzywa, dobrą opiekę medyczną, szybkie wykonanie badań- na które statystyczny obywatel naszego kraju musi czekać wiele miesięcy, a czasami ich nie dożywa.
Pomimo, że często dbanie o zdrowie jest utrudnione, musimy pamiętać, że zdrowie mamy tylko jedno i należy zrobić wszystko co w naszej mocy, aby zapobiegać chorobom, realizując zasady prozdrowotnego stylu życia
BIBLIOGRAFIA
Ostrowska Antonina,Styl życia a zdrowie,z zagadnień promocji zdrowia, wydawnictwo IFiS PAN , 1999
www.zdrowiepubliczne.pl/index.php/artykul/pobierzPdf/id/1314
http://pl.wikipedia.org/wiki/Styl_%C5%BCycia
http://www.erodzina.com/index.php?id=53,727,0,0,1,0
http://www.gastrona.pl/global/lib/news.php?id=457&page=3
•