Lektury:
P. Partner, Wojownicy Boga
Jones, Pakistan
E. Sivan, Radykalny Islam
J. Danecki, Podstawowe wiadomości o Islamie
M. i U. Tworoschka, Islam, tom. IV Religie Świata
D. Nicol, Islam
J. Bielawski, Islam
F. Daftary, Ismaelici
F. Bartlet, Assasyni
Czym jest Fundamentalizm Muzułmański?
Fundamentalizm nie jest tylko przyporządkowany Islamowi. Występuje w każdym wielkim systemie religijnym, zwłaszcza w charakterze monoteistycznym (żydowski, hinduski, katolicki), a także w prawosławnym. W języku arabski ruch ma na celu modernizację (Salffiyya). W wiekach późniejszych określany był jako neoSalffiyya. Modernizm i fundamentalizm są ze sobą sprzeczne pozornie. Chodzi o wzorowanie się na Koranie oraz na tradycji proroka, a także na muzułmańskiej wykładni prawa (idżtihad). Wiek XVIII i XIX to okres modernizacji w Islamie. Odrzucanie tych wpływów cywilizacyjnych, które Islam przejął od innych religii cywilizacyjnych. Kwestia kolejną jest oparcie się na Koranie i prawie koranicznym, jakim jest Szarijat. Kiedy patrzy się na interpretację fundamentalizmu i kwestii powrotu do Koranu, wydaje się sprzecznością, ale nie dla wyznawców Islamu. W dużej mierze odgrywa czynnik przekonania o słuszności własnego światopoglądu. Kolejną kwestią wspólną dla fundamentalizmów islamskich, to niechęć (wrogość) dla Zachodu, jako systemu wartości, oraz dla systemu, jako innego wychowawczo. Fundamentaliści nie odrzucają całkowicie zachodu, gdyż przyjmują wartości techniczne, ale odrzucają wychowawcze (rozluźnienie obyczajów, amerykanizację, kwestie praw kobiet, równouprawnienie, mniejszości seksualnych). W każdy kraju muzułmańskim zmiany na korzyść kobiet są minimalne, bo są to społeczeństwa patriarchalne. Muzułmanie uważają, że Zachód to krok cywilizacyjny do przodu pusty duchowo. Islam, a właściwie Koran, nie był dziełem powstałym w wyniku działania proroka Mahometa. Kazania proroka zapamiętywano i spisywano na tabliczkach, a niektóre nawet były tatuowane na skórze. Za panowania trzeciego kalifa Uthmana ibn Affana, zostały zebrane i spisane nauki Mahometa. Życiorys Mahometa został utworzony 150 lat po jego śmierci, autorem jest Ibn Ishak. Ogromnym problem Islamu jest problem sukcesji. Dwa lata po zdobyciu Mekki prorok umiera. Wierni szukają następcy albo z rodu proroka, albo z emigrantów (Muhadżirun). Muzułmanie wykazali się rozsądkiem politycznym, wybierając na przywódcę kalifa Abu Bakra. Po śmierci proroka część plemion beduińskich odmówiła posłuszeństwa Mekce. Problem władzy będzie czynnikiem przyszłych podziałów Islamu. Dzisiaj istotnym elementem Islamu są Szyici. Pierwszym pęknięciem w łonie Islamu jest kwestia Bitwy Wielbłądów pod miastem Basra w Iraku (656 r.). 657 n.e. w tym roku powstaje kluczowe pękniecie, czyli Szyici. Szyici to stronnictwo Alego. Ten ruch ma początkowo charakter polityczny. Dopiero z czasem staje się ugrupowaniem także religijnym. Starcie pod miastem Siffin (Irak). Były dwa wielkie obozy z armiami naprzeciw siebie. Rywale Alego to przede wszystkim Syryjczycy. Natomiast Alego popierają plemiona pustyni oraz wojska Kufy i Basry. Dochodzi jednak do układu, że nie miecz a arbitraż miał osądzić, komu się należy władza. Następuje pękniecie w obozie władzy Alego. Arbitraż daje tytuł kalifa nie Alemu. Ali jednak nie uznał tego wyniku. Ali ma już dwóch wrogów (jego dawni ludzie, którzy wypowiedzieli mu posłuszeństwo- Charydżyci oraz starzy wrogowie). Rok później Charydżyci zostali pobici przez Alego. Ten ruch będzie jak rak, który toczy kwiat Islamu, gdyż będą kwestionować władzę kalifa. W wyniku zamachu, Ali zginął, i w tym momencie do władzy doszedł Muawija i Syryjczycy. Na tron wchodzi dynastia Omajjadów, a ten okres to okres podbojów prowadzonych przez świat Islamu.
Szyici- już od schyłku wieku VII idzie w stronę ruchu religijnego. Pojawia się kwestia osób Imamu i pierwszych męczenników. Ali po śmierci pozostawił dwóch synów- Hasan i Husain. Hasan został prawdopodobnie zamordowany przez ludzi Muawiji, a Husain zginał w bitwie z Syryjczykami pod Karbalą (680 r). Od tego czasu Szyici będą w największym stopniu kwestionować władzę kalifów, Omajjadów oraz kolejnych kalifów (m.in. Bagdadzkich). Okres w którym Szyici nabierają cech religijnych to wiek szczególnie IX. Dla Szyitów szczególną pozycję ma Imam (np. prowadzący modły w meczecie, kierujący wiernymi, duchowy i polityczny przywódca). Następuje także uświęcenie postaci Imama. Imamowie szyiccy uzyskują nieomylność boską, a wydając wyrok sprawę uznaje się za zamkniętą. Imamami dla szyitów byli Ali, Hassan i Husain. Ali ma dwa groby- jeden w Iraku a drugi w Masar im-Szarif (Grób Szarifa- prawdziwy grób).
Takijja- w przypadku, kiedy Muzułmanie bądź Szyici działają w środowisku, w którym są mniejszością, mają prawo mówić to, co chcą.
Wyłoniły się schizmy w łonie Islamu. Powstały sekty, np. Ismailici (zwolennicy 7 Imama), Aszaryci (zwolennicy 12 Imama). Najbardziej istotne to ruchy poismailickie. Z Ismailitów wywodzą się ugrupowanie terrorystyczne (Al-Kaida, Braci Muzułmańscy etc.). Ruch ten jest matką wszystkich grup terrorystycznych w świecie Islamu.
Pierwszym ugrupowaniem byli Karmaci, którzy odwoływali się do radykalnego Islamu. Przywódcą był Pers Hamdan Karmat. Niemal od zawsze istniał konflikt pomiędzy Arabami a Persami w świecie Islamu (kwestie historyczne, odmienność etniczna i językowa, kwestie religijne). Persowie zostali pokonanie przez Arabów. Hamdan Karmat to człowiek, o którym wiemy w sposób pośredni. Niewątpliwie jest to sekta muzułmańska. Ismailici i Karmaci przyjęli taką koncepcję, która się nazywa Dar al-Hidżra. Oznacza to, że jakieś ugrupowania działa poza granicami swojego państwa. W średniowieczu chodziło o to, że Ismailici budowali swoje bazy wojskowe. Wykładnia Karmata polega na tym, żeby stosować Koran, ale ma także pomysły autorskie (wspólnota mienia, wspólnota kobiet). Oprócz tego nastawienie Karmata to nie jest służenie prawdzie. Islamem dla wyznawców Karmata jest to, co przedstawia Karmat. Sekta Karmatów walczy z kalifami Bagdadu. Popiera także te środowiska, które dążą do separatyzmu i walczą z władzą. Logistykiem i teoretykiem Karmatów był Abu Said Jussuf al Dżannabi. Karmaci za jego rządów obejmują w większości Irak, a także częściowo Iran i Arabię Wschodnią. Sekta staje się realnym rozgrywającym. Apogeum to rajd Karmatów na Mekkę i porwanie Czarnego Kamienia, symbolu Muzułmanów. Od X wieku Karmaci są wrogiem publicznym numer jeden dla kalifatów. Różnymi metodami udaje się zniszczyć Karmatów. Zostają pojmani pojedynczy przywódcy i są traceni w mękach. W momencie pojawienie się Turków Seldżuckich, Karmaci są już na wymarciu (wiek XI).
Asasyni- w opozycji do Turków Seldżuckich, wywodzą się z Ismailitów. Zasypują studnie na drodze do Mekki. Assisani, czyli mieszkańcy twierdz. Głównymi ośrodkami stają się zamki i twierdze. Założycielem sekty był Hassan az-Sabbah. Ten człowiek miał dar, jeśli chodzi o manipulowanie ludźmi. W krótkim czasie jego zwolennicy opanowali szereg twierdz w Syrii (Masjaf, Qadmus) i Persji (Alamut). Hassan, a później następcy stają się znani, jako Starcy z Gór, a także nazywani są Szejkami. W każdym razie sposób działania sekty polegał na wyszukaniu ludzi, którzy są sierotami a później są odpowiednio „urabiani”. Sposobem na to było upajanie narkotykami i przenoszenie do „raju”. Powrót do raju gwarantuje udział w Dżihadzie oraz męczeńska śmierć. Asasyni będą zabójcami na zlecenie. Na wschodzie tacy ludzie są jak lekarstwo. Wcześniej ich lekceważono a skuteczność jest przerażająca. Z ich rąk ginie Wielki Wezyr w państwie Turków Seldżuckich. Asasynów pojawia się coraz więcej. Assasyni byli cierniem dla Mameluków i Mongołów. Asasyni byli zabijani, nie brano ich, jako jeńców. Sekta została zniszczona.
Ibn Tajmijja- jest to teolog i filozof Islamu. Prawie wszyscy radykałowie powoływali się na jego poglądy.
Fundamentalizm islamski, dr D. Wybranowski, wykłady, 06.10.2009
1