Wymiana handlowa jest to wymiana różnych dóbr i usług między państwami. Wymieniać można także technologię (myśl naukowo - techniczną), siłę roboczą, kapitał.
Podstawą wymiany jest międzynarodowy podział pracy (MPP). Ukształtował się on na przełomie XVIII i XIX wieku.
W podziale pracy występowała:
specjalizacja przemysłowa,
specjalizacja rolnicza.
Taki podział istniał do II wojny światowej. Po II wojnie światowej Europa straciła pozycję dominującą. Przejęły ją Stany Zjednoczone. Natomiast aktualnie pozycję dominującą ma Japonia.
Czynniki wpływające na pozycję danego kraju w międzynarodowym podziale pracy:
warunki naturalne, surowce, ziemia, klimat, demografia;
polityka handlowa państwa;
rozwój gospodarczy.
Obecnie występuje specjalizacja wewnątrz - gałęziowa.
Handel międzynarodowy:
Najwięcej handluje się dobrami przemysłowymi. Coraz większe znaczenie ma handel usługami i kapitałem.
Teoria kosztów absolutnych (A. Smith)
Kraj A produkuje dobra X taniej niż kraj B, więc kraj C kupi dobra od kraju A.
Teoria Ricardo kosztów komparatywnych (względnych)
Towar X Towar Y
Kraj A 3 4
Kraj B 10 5
Kraje powinny produkować tylko jeden produkt. Koszt komparatywny jest to koszt wytworzenia towaru wyrażony w koszcie produkcji innego towaru w danym kraju.
Dla A = 4/3 Dla B = 5/10 towar X
Dla A = ¾ Dla B = 10/5 towar Y
Teoria Heckscher Ohlin obfitości zasobów.
Kraje mają różny poziom zasobów produkcyjnych i ze względu na to podejmują różne decyzje przy wyborze specjalizacji towarów. Kraje importują i eksportują ten sam rodzaj produktów. Wpływają na to:
gusty konsumentów;
wielkość skali.
Oddziaływanie państwa na politykę handlową:
instrumenty bezpośrednie (taryfowe):
cło, czyli opłata za przekroczenie towaru przez granicę (wyrażane jest w jednostkach procentowych);
cło importowe (występuje najczęściej),
cło eksportowe (występuje bardzo rzadko).
Producenci krajowi zyskują na cle. Zyskuje także skarb państwa.
kontyngent jest to ograniczenie ilości sprowadzanych towarów przekraczających granicę;
instrumenty pośrednie (pozataryfowe):
rozciągnięcie odprawy celnej,
standardy dot. ochrony środowiska, normy itp.,
przepisy sanitarne.
umowy handlowe - regulują one wielkość obrotów między krajami), w tych umowach mogą być zawierane klauzule:
klauzula narodowa (zobowiązanie kraju, że na swoim terytorium nie będzie traktował towarów partnera gorzej niż swoich własnych);
klauzula największego uprzywilejowania (KNU) - zobowiązanie kraju do traktowania towarów państwa nie gorzej niż towarów z kraju najbardziej uprzywilejowanego.
Instrumenty:
subwencje eksportowe - mają one zachęcić krajowych producentów do eksportu swoich towarów; dopłaty, dotacje itp.;
embargo - zakaz handlu z danym krajem.
GATT → WTO
Makroekonomia. Ćwiczenia 13.04.2002r.
1