Wpływ uprawy roli na niektóre właściwości fizyczne warstwy ornej gleby
Właściwości fizyczne gleby- cechy wierzchniej warstwy obejmującej przeważnie poziom orny, niekiedy warstwę podorną, dające się określić jednostkami fizycznemi, odnoszące się do 3 faz składowych
-układ gleby,
-struktura i jej trwałość
-gęstość właściwa i objętościowa
-właściwości wodne
-siła ssąca
-porowatość
-zwięzłość
-lepkość
Gleba- zewnętrzna ożywiona warstwa litosfery będąca pdołożem dla wszystkich roślin lądowych(w tym uprawnych). Jest środowiskiem, z którego czerpią one wodę i składniki pokarmowe.
Charakteryzuję się:
-żyznością- zdolność do zaspokajania potrzeb roślin (naturalna zasobność+ właściwości fizyczne)
-urodzajnością- żyzność zmodyfikowana przez agrotechnikę (świadoma działalność człowieka)
-produktywnośćią- zdolność do zapewnienia określonego poziomu planowania (produkcji określonej biomasy= urodzajność+ relief+makro- i mikroklimat)
Udział składowych wierzchniej warstwy gleby pyłowej w % objętościowych:
-substancje organiczne 5%
-woda 25%
-części mineralne 45%
-powietrze 25%
Układ gleby- przestrzenne ułożenie cząstek fazy stałej gleby
-porowatość ogólna gleby- całkowita objętość przestworów glebowych znajdujących się między cząstkami fazy stałej gleby
-porowatość różnicowa- dyferencyjna- udział porów różnej wielkości w porowatośći ogólnej
Grupy porów wg de boodt’a
-pory drobne <0,2 woda niedostepna
-pory średnie – 0,2-10
-pory duże 10-50
-pory duże szybko drenujące >50
Znaczenie układu gleby i porowatości:
Porowatość ogólna wpływa na
-wchłanianie wody przez glebę
-wymianę gazową miedzy powietrzem glebowym i atmosferycznym
-wnikanie korzeni roślin uprawnych w głąb gleb
-działalność drobnoustrojów glebowych
Czynniki wpływające na układ gleby i jej porowatość
-wzrost gęstości gleby suchej powoduje obniżenie porowatośći ogólnej a także dyferencyjnej
-wraz ze wzrostem gęstości gleby suchej (ciężaru objętościowego gleby) wzrasta udział porów drobnych i średnich a maleje udział podów dużych, zwłaszcza szybko drenujących
-duży wpływ na porowatość dyferencyjną wywiera także skład mechaniczny gleby i jej zdolność do tworzenia struktury gruzełkowatej
Wpływ uprawy roli na układ gleby
Spulchnienie gleby:
-bronowanie, kultywatorowanie orka
-pęcznienie w trakcie zwilżania gleb suchych
-zamarzanie gleb dostatecznie wilgotnych
-uprawa roślin wytwarzającą dużą masę korzeniową
-działalność życiowa drobnoustrojów glebowych
Zagęszczenie gleby
-naturalne zjawisko osiadania gleby
-obfite opady w postaci deszczu
-stosowanie zabiegów uprawowych ugniatających walowanie
-ugniatanie gleby przez koła ciągników i maszyn rolniczych
Gęstość właściwa g= masa gleby suchej/objętość gleby suchej
Gleby mineralne g= 2,5-2,8
Gleby organiczne g = 1,55-2,42
Gęstość objętościowa g= masa gleby w naturalnym układzie/ objętość gleby
Gleby mineralne 0,75-1,95
(Masa gleby suchej/ objętość gleby suchej + objętość przestworów )x ciężar gleby suchej
Masa gleby+ masa wody/ objętość gleby+ objętość przestworów x ciężar objętościowy gleby wilgotnej.
Struktura gleby sposób przestrzennego rozmieszczenia i wzajemnego powiązania cząseczek fazy stałej lub zdolność do zgruźlania się i rozpylania na oddzielne agregaty
Agregaty- zlepione wodą lub lepiszczem organicznym, mineralnym bądź mineralno- organicznym cząstki grudki mniej lub bardziej złożone nadają one glebie budowę gruzełkowatą( strukturalnaą)
Struktura gruzełkowata roli wpływa na:
-Stosunki wodno powietrzene w glebie
-aktywność mikrobiologiczną
- opory mechaniczne dla narzędzi i korzeni
- jakość wykonywania siewu
-warunki do kiełkowania nasion
Czynnkiki wpływające na strukturę gruzełkowatą
-skład mechaniczny gleby
-zawartość substancji organicznej, Ca, nawożenie szczególnie organiczne
-staranne zabiegi agrotechniczne, rodzaj sprzętu
-dobór roślin
-strukturotwórcze działąnie mrozu, dzdzownic, korzeni roślin
-warunki klimatyczne (umiarkowane opady)
-preparaty strukturotwórcze, drobnoustroje.
Czynniki degradujące strukturę gruzełkowatą
-zbyt duże uwilgotnienie gleby
-zbyt wysokie nawożenie jonami K i Na
-silne i gwałtowne opady deszczu
-zabiegi mechaniczne wykonywane w niewlasciwej wilgotności gleby
-erozja powietrzna
-zakwaszenie gleby
Trwałość tzn odporność agregatów na niszczące działąnie typu mechanicznego fizykochemicznego i biologicznego decyduje o rolniczej wartości struktury gruzełkowatej gleby
Mezoagregaty dzielą się
-agregaty mechanicznie nietrwałe- rozpadające się przy przesiewaniu na sucho
-agregaty mechaniczne trwałe ( nie rozpadające się przy przesiewaniu na sucho)
-gruzełki agregaty wodoodporne
-agregaty romywalne pod wpływem wody
ZWIĘZłość gleby- opór jaki stawia gleby podczas prób jej rozcinania, rozgniatania lub rozklinowywania jest wypadkową oporu tarcia narzędzia o glebę i oporu wynikającego z zagęszczenia gleby
Czynniki wpływające na zwięzłość gleby
-skłąd mechaniczny
-struktura roli
-wilgotność
-rodzaj kształt szybkość pracy narzędzi
-zawartość koloidów organicznych i mineralnych
-układ gleby
Metody oznaczania zwiłęzłości gleby
-laboratoryjne Atterberga- siła potrzebna do rozkruszenia wysuszonego sześcianu gleby
Schaffera- pomiar ioporu gleby na ścianie
-polowe Kaczyńskiego- siła potrzebna do zagłębienia w glebie metalowych prętów lub tzw sond glebowych
Lepkość- zdolność przylegania cząstek gleby do różnych przedmiotów narzędzi maszyn
Wpływa na opory przy uprawie a zależy od
-składu mechanicznego
-wilgotności
-struktury i stopnia dyspersji gleby
-zawartości próchnicy
Wilgotność gleby- wyrażone w % zawartość wody w glebie
Wilgotność absolutna wagowa- wilgotność obliczona w % w stosunku do absolutnie suchej masy gleby
Wilgotność absolutna objętościowa- wilgotność obliczona w % w stosunku do objętości gleby
Wilgotność względna- wilgotność wyrażona w % w stosunku do pojemności wodnej gleby.
Woda jeden z podstawowych czynników decydujących o rozwoju roślin uprawnych
Wyprodukowanie 1 kg suchej masy= 250-900litrów wody
Plon żyta 2,5t ziarna, 5t słomy, 1,5t resztek pożniwnych= 7,5t suchej masy z 1ha
Sredni wspóczynnik transpiracji=400
Zużycie wody przez rosliny na 1ha -3000t= 300mm opadów