UKŁAD CHŁONNY (LIMFATYCZNY)

• chłonka (limfa) – przesącz naczyń krw., płyn tkankowy;

• w ścisłym kontakcie z układem krwionośnym;

• uchyłek układu żylnego;

• sub. z obwodu do ukł. żylnego przez 2 pnie – przewód limf. piersiowy i prawy;

• narządy i naczynia chłonne (limfatyczne);

• naczynia – zaczynają się od ślepo zakończonych cewek (średnica – 100 µm), od tkanek do dużych żył ↗ średnica, budowa podobna do żył, są tu zastawki, ale jest ich więcej (tam gdzie są zwężenia);

• naczynia – do przedsionka prawego przed żyły, brak – w OUN, szpiku kostnym, śledzionie, łożysku, sznurze pępowinowym, nabłonkach, chrząstkach, rogówce i soczewce oka, ściana – ze śródbł.;

• naczynia:

  • błona wew. – z cienkich włókien sprężystych biegnących podłużnie, które nie wytwarzają bł. spręż. wew.;

  • bł. środ. – z tk. łącz. z wł. spręż. oraz kom. mięśn. gład., o przebiegu okrężnym;

  • bł. zew. – z tk. łącz.z wł. kolagenowym i spręż., przebiegającymi podłużnie. W cz. obwodowej – utkana bardziej luźnie, unerwiona, unaczyniona;

• narządy – migdałki, mieszki językowe, węzły chłonne, śledziona, u ptaków torba kloaczna → narządy obwodowe;

• narządy centralne – grasica szpik;

• funkcje – odpornościowa i obronna (limfocyty, plazmocyty, leukocyty, przeciwciała) i fagocytoza obcych antygenów;

• rusztowanie – tk. siateczkowa (limfoidalna → kuliste skupiska kom limfoidalnych) z kom. siatecz., w otoczkach siateczki fibrocyty, fibroblasty, kom dendrytyczne i makrofagi (prezentują antygen, makrofagi ponadto mają wł. żerne);

TKANKA LIMOFOIDALNA:

• 1-2 nm;

• grudki chłonne samotne – pojedyncze, w błonie śluz i podśluz. ukł . oddech. i pokarm., funkcje – produkcja limfocytów, wału obronnego przeciw bakteriom i jadom;

• grudki chłonne skupione – w błonie podśluz. jelita biodrowego, naprzeciwko kreski okrężnicy przeżuwaczy, jelicie ślepym u człowieka, wierzchołka jelita ślepego, wyrostkach robaczkowych, u bydła tworzą pierścień chłonny gardła, w narządach chłonnych, podst. jednostka strukturalna u większości narz. limf.;

• grudka chłonna:

  • grudki chłonne wtórne ←gdy zetkną się z antygenem):

    • część środ. – jaśniejszy, bo małe jądro proliferujące limfocyty, ośrodk namnażania, rozmnażania, odczynowy, są tu makrofagi (neutralizują prod. przemiany mat., niszczą antygeny, jadów itp.);

    • część obwodowa – pas zagęszczenia limfocytów, ciemniejsza, duże pojedyńcze jądro;

  • grudki chłonne pierwotne – płód, brak ośrodka namnażania i pasa zagęszczenia, bo jest jednorodna budowa;

WĘZEŁ CHŁONNY:

• na przebiegu naczyń;

• filtry biologiczne;

• chłonka oczyszczana z antygenów i wzbogacana w limfocyty B i T (10 x więcej)

• kształt fasoli, ziarna głogu;

• od zew. – torebka łącznotk. (z tk. łącz. wł. luźnej), od niej odchodzą łacz.-tk. beleczki, tworząc rusztownie dla miąższu;

• cz. korowa – obwodowa, są tu grudki chłonne, które produkują limf T;

• cz. rdzenna – środkowa, z pasm tk. limf.;

• pomiędzy – strefa przykorowa;

• w cz. korowej i przykorowej są naczynia chłonne, których przedłużeniem są zatoki brzeżna (pod torebka łącz.-tk.), promieniste kory (między grudkami), promieniste rdzenia (między pasami rdzennymi), wnęki;

• zatoki – najszersze u bydła, najwęższe u świni, są tu limfocyty, monocyty, granulocyty, makrofagi, elementy kom.;

• limfa w oczkach limfoidalnych opłukuje i zabiera limf. T i B;

• funkcje – produkuje limf. T i B, oczyszczanie limfy, niszczenie antygenów, produkcja przeciwciał;

• ma naczynia doprowadzające i odprowadzające;

ZATOKI LIMFATYCZNE:

• brzeżne – cz. korowa, podtorebkowe;

• beleczkowe – promieniowe, w cz. korowej;

• rdzenne (centralne)

• wnykowe – końcowe;

U świń cz. korowa jest w środku, cz. rdzenna – na zew → odwrócony przepływ limfy.

ŚLEDZIONA:

• włączona w krwioobieg;

• z mezenchymy;

• narząd krwiolimfatyczny;

• od zew. – 1. błona surowicza; 2. dwuwastwa bł. łącznotk. (zew. – włókna, wew. – miocyty); 3. w głąb śledziony tworzą sieć, która stanowi rusztowanie dla miąszu śledziony w postaci miazgi czerwonej i białej;

MIAZGA BIAŁA – suma wszystkich grudek chłonnych śledziony, w środku tętnicy środ. (centralnej), dzieli się na 3 strefy:

• wew. – okołonaczyniowa, ma limfocyty B i T;

• środkowa – kom. siateczki i proliferujące limfocyty B, makrofagi, ośrodek rozmnażania, odczynowy;

• zew. – brzeżna, limfocyty B i T, makrofagi, naczynia włosowate typu zatokowego;

MIAZGA CZEROWNA – z tk. limfoidalnej (siateczkowata) i naczyń włos. żylnych o ścianie nieciągłej (zatoki śledzionowe) → tu miesza się krew z limfą, funkcja – fagocytoza erytrocytów;

Unaczynianie śledziony:

• od str. wnęki

• przy rozkurczu – krążenie otwarte, w czasie skurczu – zamknięty krwioobieg;

Śledziona ze wzg. NA ILOŚĆ MIAZGI:

• typ obronny – królik i człowiek, miazga biała – 35%;

• typ spichrzowy – pies – 3%, koń – 5%, kot – 8%, grube beleczki łącznotk., magazyn krwi;

• pośrednie – przeżuwacze – 20%, świnie – 11%;

Funkcje śledziony:

• produkcja przeciwciał, limf. B i T;

• fagocytoza;

• cmentarzysko erytrocytów;

• hemoglobina w bilirubinę;

• bierze udział w przemianach T;

• regulacja ciśnienia krwi w obrębie jamy brzusznej;

• w płodzie – produkcja erytrocytów;

TORBA KLOACZNA – bursa Fabrizi:

• po grzbietowej cz. steku;

• ściana pofałdowana, w fałdach grudki chłonne;

• najlepiej rozwinięta w 4-5 miesiącu życia;

• zew. – nabł. jednowarst. cylindryczny;

• wew. – grudki chłonne poprzedzone pasmem tk. łącznej;

• produkuje limf. B;

• odpowiedzialna za powstawanie odp. humoralnej u ptaków;

GRASICA:

• narząd centralny, nadrzędny;

• z endodermy;

• najlepiej rozwinięty u osobników młodych;

• po osiągnięciu dojrzałości płciowej – inwolucja;

• miąższ – nabł. tk. siateczkowej;

• zew. – torebka łącznotk., pasma, które dzielą ją na płaciki – kształtu piramidowego lub wielobocznego, śred. – 0,5-2 mm;

• brak grudek chłonnych;

• płacik – cz. korowa (obwodowa, ciemniejsza, bo limfocyty T (tymocyty) namnażają się), cz. rdzenna (środek, jąsdniejsza, tu są ciałka grasicze [śred. 20-100 µm]);

• dodatkowo – mielocyty, kom. plazmatyczne i tuczne;

• ciałka grasicze – zdegenerowane kom tk. limfoidalnej;

• odp. za reakcje odrzucania przeszczepu;

• produkcja hormonów – tyrozyna, tymopoetyna, tymostumina (stymulują limfopoetynę)