Uchwała
Sądu Najwyższego
7 sędziów
z dnia 28 maja 1992 r.
III AZP 4/92
1. Wykonanie decyzji nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego, dotkniętej wadami określonymi w art. 156 § 1 k.p.a., samo przez się nie oznacza, że decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 § 2 k.p.a.).
2. Jeśli obrót nieruchomościami poprzedzony był wydaniem decyzji administracyjnej lub przeniesienie własności nastąpiło w drodze decyzji administracyjnej, a decyzja jest wadą wymienioną w art. 156 § 1 k.p.a., zbycie nieruchomości na rzecz osoby trzeciej, chronionej rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, stanowi przeszkodę do stwierdzenia nieważności decyzji.
OSNC 1992/12/211
9543
Dz.U.2013.267: art. 156; art. 156 § 2
Dz.U.1974.38.229: art. 38
glosa krytyczna: Adamiak B. Glosa do uchwały SN z dnia 28 maja 1992 r., III AZP 4/92.
Skład orzekający
Przewodniczący: Prezes SN J. Wasilewski. Sędziowie SN: J. Borkowski (autor uzasadnienia), T. Flemming-Kulesza, J. Iwulski, J. Skibińska-Adamowicz, J. Kwaśniewski, J. Łętowski (sprawozdawca).
Sentencja
Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora J. Antosiewicz, po rozpoznaniu w dniu 28 maja 1992 r. wniosku Prokuratora Generalnego, skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:
1. Czy wykonanie decyzji nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego, dotkniętej wadami określonymi w art. 156 § 1 k.p.a., oznacza, że decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne i powoduje konieczność stwierdzenia przez Naczelny Sąd Administracyjny jej niezgodności na podstawie art. 207 § 3 k.p.a. lub stwierdzenia przez organ wyższego stopnia, że została wydana z naruszeniem prawa (art. 158 § 2 k.p.a.)?
2. Czy w przypadkach, gdy obrót nieruchomościami zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa poprzedzony był wydaniem stosownej decyzji administracyjnej lub przeniesienie własności następuje w drodze aktu administracyjnego, a wydane w tym przedmiocie decyzje dotknięte są jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a., zbycie nieruchomości na rzecz osoby trzeciej w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego stanowi przeszkodę do stwierdzenia nieważności decyzji z uwagi na ochronę nabywcy na podstawie art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147), natomiast daje podstawę do orzeczenia, iż z uwagi na nieodwracalne skutki prawne decyzja została wydana z naruszeniem prawa?
podjął następującą uchwałę:
1. Wykonanie decyzji nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego, dotkniętej wadami określonymi w art. 156 § 1 k.p.a., samo przez się nie oznacza, że decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 § 2 k.p.a.).
2. Jeśli obrót nieruchomościami poprzedzony był wydaniem decyzji administracyjnej lub przeniesienie własności nastąpiło w drodze decyzji administracyjnej, a decyzja jest wadą wymienioną w art. 156 § 1 k.p.a., zbycie nieruchomości na rzecz osoby trzeciej, chronionej rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, stanowi przeszkodę do stwierdzenia nieważności decyzji.
Uzasadnienie faktyczne
1. Pytanie dotyczy dwóch przypadków, w których należy rozważyć, po ujawnieniu wad decyzji administracyjnej, dających podstawę do stwierdzenia jej nieważności, czy w wyniku wykonania takiej decyzji nie powstał nieodwracalny skutek prawny, co stanowi przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności decyzji. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego ujawniają się rozbieżności w kwestii oceny skutków prawnych decyzji administracyjnej obarczonej ciężką wadliwością i kwalifikowania ich jako nieodwracalne.
Artykuł 156 § 1 k.p.a. wskazuje jedynie następstwa zakwalifikowania skutku prawnego decyzji jako nieodwracalnego, ale w jego treści nie ma takich elementów, które pozwalałyby na ustalenie kryteriów odróżnienia skutków prawnych decyzji administracyjnej odwracalnych od nieodwracalnych.
W literaturze zagadnienie nieodwracalności skutku prawnego decyzji administracyjnej jest dostrzegane, ale nie zostało opracowane w pełnym zakresie. Przewinęło się ono w glosach, lecz również bez szerszego charakteryzowania jego treści. W rozważaniach doktrynalnych zarysowano jednak pewne elementy rozumienia tego pojęcia, które nie mogą już być traktowane jako dyskusyjne.
2. Przede wszystkim należy stwierdzić, że pojęcie nieodwracalnych skutków prawnych, występujące w przepisie art. 156 § 2 k.p.a., należy rozpatrywać wyłącznie w płaszczyźnie prawa obowiązującego, nie nawiązując do sfery faktów. Dla oceny skutków decyzji administracyjnej, dotkniętej wadą dającą podstawę do stwierdzenia jej nieważności, jest prawnie obojętne, czy istnieją faktyczne możliwości cofnięcia następstw wykonania decyzji. Prawnie obojętne będzie wobec tego ustalenie, że są podstawy materialne, organizacyjne lub możliwości techniczne podjęcia działania, które doprowadzi do przywrócenia jakiejś rzeczy lub stanu faktycznego do ich pierwotnej postaci. Przepis bowiem wymaga rozpatrzenia wyłącznie skutków prawnych i poddania ocenie ich odwracalności.
Nieodwracalność skutków prawnych decyzji administracyjnej, o których stanowi art. 156 § 2 k.p.a., nie należy porównywać z występującym w art. 363 § 1 k.c. pojęciem "niemożliwości przywrócenia stanu poprzedniego", albowiem dotyczy ono restytucji naturalnej w znaczeniu gospodarczym i nie odnosi się do restytucji uprawnień. Praktyczna niemożliwość restytucji występuje wtedy, gdy przywrócenie stanu poprzedniego jest wyłączone w wypadku utraty lub zniszczenia rzeczy oznaczonej co do tożsamości (rzeczy niezamiennej); w takim przypadku poszkodowany nie może żądać dostarczenia innej rzeczy tej samej wartości - nie może domagać się wydania rzeczy w naturze - lecz może tylko domagać się równowartości rzeczy utraconej (wyrok SN z dnia 8 stycznia 1982 r., III CRN 181/82, OSNCP 1982, z. 8-9, poz. 120).
Jeżeli więc oryginalne dzieło sztuki, np. obraz, zatrzymane na granicy na podstawie decyzji administracyjnej, zostanie zagubione, to faktyczna utrata dzieła nie może być uznana za nieodwracalny skutek prawny decyzji administracyjnej, dotkniętej wadami skutkującymi stwierdzenie jej nieważości. W ocenie tego, czy decyzja wywołała nieodwracalny skutek prawny, nie powinny być brane pod uwagę takie późniejsze zdarzenia, które stwarzać mogą przeszkody w przywróceniu uprawnień lub w nadaniu obowiązkom ich pierwotnego kształtu. Nie są to bowiem bezpośrednie skutki wykonania samej decyzji administracyjnej, lecz zamierzone lub nieprzewidziane następstwa tego, że decyzja administracyjna, chociaż obarczona ciężkimi wadami, istnieje w obrocie prawnym i korzysta w nim z domniemania legalności.
3. Nieodwracalność skutku prawnego, jako przesłanka negatywna stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, wskazuje niedwuznacznie na to, że niezgodność decyzji z prawem nie wyklucza możliwości wywołania przez nią skutków prawnych. Ustalenie przez organ administracji publicznej, że istnieją okoliczności wskazujące na nieodwracalność skutku prawnego decyzji administracyjnej obarczonej wadami wymienionymi w art. 156 § 1 k.p.a. oraz podjęcie następnie na podstawie art. 158 § 2 k.p.a. decyzji jedynie ograniczającej się "do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa", prowadzi do utrzymania stanu prawnego mającego swe źródło w bezprawnym akcie administracyjnym indywidualnym, ale z jednoczesnym zapewnieniem drogi do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez poszkodowane strony. Decyzja obarczona ciężkimi wadami wymienionymi w art. 156 § 1 k.p.a. wywołuje skutki prawne, lecz nie takie, które powinna powodować decyzja prawidłowa, ale dotknięte ułomnościami o charakterze podmiotowym lub przedmiotowym. Te ułomne skutki prawne decyzji wadliwej nie są uznawane przez prawo i w celu ich cofnięcia eliminuje się taką decyzję z obrotu prawnego przez stwierdzenie jej nieważności. Dopiero w przypadku ustalenia, że skutki prawne spowodowane taką decyzją są nieodwracalne, stwierdza się jedynie niezgodność decyzji z prawem z dwóch powodów: po pierwsze, dlatego, że samych decyzji, nawet najciężej wadliwych, nie traktuje się jako aktów pozornych, które nie istnieją w obrocie prawnym, a po wtóre - w imię realizmu prawniczego ich skutki poddaje się ocenie dla zachowania takiej wartości nadrzędnej, jaką jest pewność obrotu prawnego.
Artykuł 158 § 2 k.p.a. nakłada na organ administracji publicznej obowiązek "wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji". Istnieją dwie przesłanki negatywne stwierdzenia nieważności decyzji, ustanowione w art. 156 § 2 k.p.a.: upływ terminu dziesięcioletniego, co dotyczy tylko kilku wyliczonych w przepisie przesłanek nieważności; nieodwracalność skutku prawnego, co odnosi się do wszystkich - jak wynika z brzmienia przepisu - przesłanek stwierdzenia nieważności. W przypadku gdy ujawniona zostanie druga z wymienionych przesłanek, organ administracji publicznej będzie miał obowiązek wskazania tylko tych okoliczności prawnych, które powodują, że ogranicza się on w swej decyzji do stwierdzenia bezprawności zaskarżonej decyzji, a nie eliminuje jej z obrotu prawnego przez stwierdzenie nieważności.
4. Dominującą zasadą prawa publicznego jest (inaczej niż w prawie prywatnym), że organ administracji publicznej, aby móc działać w właściwych mu formach prawnych, tzn. władczych i jednostronnych, a więc w takich imperatywnych formach działania, jak wydawanie aktów administracyjnych generalnych lub aktów administracyjnych indywidualnych (w procesowej formie decyzji lub postanowień), musi zawsze mieć do tego wyraźne upoważnienie w ustawie. Takiego upoważnienia nie można domniemywać z samej pozycji organu w strukturze organów państwowych (rządowych lub samorządowych), z określenia generalnego jego zadań lub funkcji, ani też nie można go wywodzić z takiego np. zbiegu wykładni, jakim jest stosowanie analogii. Przy braku wyraźnego upoważnienia ustawy (aktu normatywnego wydanego w wykonaniu delegacji ustawowej) organ administracji publicznej w ogóle nie może działać w formach władczych, a jeżeli wyda decyzję nie mającą podstawy w przepisach ustawowych, to będzie ona obciążona wadą powodującą jej nieważność. Tę generalną zasadę, fundamentalną dla państwa prawnego, trzeba odnieść do wykładanego pojęcia nieodwracalnych skutków prawnych decyzji administracyjnej.
Przede wszystkim trzeba stwierdzić, że muszą istnieć takie przepisy prawne, których treść daje podstawy do wywołania skutków prawnych przez decyzję administracyjną. Przepisy te odnoszą się do samej decyzji, jak np. art. 110 k.p.a., stanowiący o związaniu stron oraz organu administracji publicznej decyzją, która została ogłoszona lub doręczona stronom; muszą również obowiązywać przepisy zapewniające prawne skutki wykonania decyzji albo dobrowolne, albo też - w razie potrzeby - przymusowe. Prawne skutki decyzji trzeba rozpatrywać wobec tego na gruncie tych przepisów procesowych, o których była mowa, przepisów egzekucyjnych oraz przepisów materialnoprawnych odnoszących się do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Nie można wobec tego rozpatrywać skutków prawnych decyzji administracyjnej - co do ich odwracalności albo nieodwracalności - poza zakresem tych przepisów prawnych, które normują działanie organu administracyjnego w sprawie indywidualnej. Nieodwracalność skutków prawnych decyzji administracyjnej nie może być wobec tego oceniana w granicach całego porządku prawnego państwa, lecz musi być rozpatrywana pod względem procesowym w zakresie mocy obowiązującej kodeksu postępowania administracyjnego, przepisów w postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz tych przepisów prawa materialnego, stanowiących część prawa publicznego, które stosują organy administracji publicznej. Artykuł 156 § 2 jest jednym z przepisów kodeksu postępowania administracyjnego i zakres jego mocy obowiązującej nie może być traktowany jako wykraczający poza moc obowiązującą tej ustawy.
Inaczej to ujmując - odwracalność albo nieodwracalność skutku prawnego decyzji trzeba rozpatrywać, mając na uwadze zakres właściwości organów administracji publicznej oraz ich kompetencję, tzn. umocowanie do stosowania władczych i jednostronnych prawnych form działania. A więc, jeżeli cofnięcie, zniesienie, odwrócenie skutków prawnych decyzji wymaga takich działań, do których organ administracji publicznej nie ma umocowania ustawowego, czyli nie może zastosować formy aktu administracyjnego indywidualnego, nie może też skorzystać z drogi postępowania administracyjnego, to wtedy właśnie skutek prawny decyzji będzie nieodwracalny. Nie oznacza to, że jest to nieodwracalność absolutna, że mamy do czynienia z totalną niemożnością przywrócenia poprzedniego stanu prawnego w ramach całego porządku prawnego. Jest to nieodwracalność skutku prawnego względna w tym znaczeniu, że "odwrócenie" tego skutku jest prawnie niedostępne dla organu administracji publicznej działającego w granicach obowiązywania norm prawa publicznego, w formach prawnych właściwych dla tej administracji i w trybie postępowania przypisanym tejże administracji.
Decyzja wywoła wobec tego skutek prawny nieodwracalny wtedy, gdy ani przepisy prawa materialnego, ani też przepisy procesowe, stanowiące podstawę działania organu administracji publicznej, nie czynią danego organu właściwym do cofnięcia tego właśnie skutku przez wydanie decyzji. Tak samo skutek prawny decyzji, który może być odwrócony na podstawie norm prawa prywatnego przez sąd, dla organu administracji publicznej - tylko ze względu na zakres jego kompetencji - będzie nieodwracalny. W orzecznictwie od dawna uznany jest pogląd, że zmiana lub uchylenie ostatecznej decyzji, na podstawie której strony zawarły umowę cywilnoprawną, np. wzruszenie ostatecznej decyzji o sprzedaży nieruchomości państwowej lub o ustanowieniu użytkowania wieczystego, nie może być bezpośrednio źródłem nieważności czynności prawnej, chociaż będzie okolicznością mającą znaczenie w ocenie ważności tej czynności przez sąd (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 25 kwietnia 1964 r., III CO 12/64, OSNCP 1964, z. 12, poz. 244).
5. W wyniku rozbiórki obiektu budowlanego powstaje nowy stan faktyczny, albowiem budynek mieszkalny lub inny obiekt budowlany przestaje istnieć. Jednakże nie jest to sytuacja faktyczna nieodwracalna, bo obiekt budowlany stały lub tymczasowy może być odbudowany, a nawet z całą dbałością o każdy szczegół może być on odtworzony. Rozbiórka obiektu budowlanego ze swej istoty czysto faktycznej nie prowadzi do skutku, który można określić, jako nie dający się odwrócić, bo jego odwrócenie zależy tylko od możliwości technicznych i nakładów materialnych, przeznaczonych na ten cel przez inwestora. Jeżeli jednak wziąć pod uwagę skutki prawne powstające w wyniku wykonania decyzji nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego, to należy stwierdzić, że może ona spowodować taki prawny skutek, który trzeba będzie potraktować jako nieodwracalny. Zależy to jednak od charakteru obiektu budowlanego oraz od reżimu prawnego, któremu był on poddany stosownie do przepisów budowlanych. Rozbiórka obiektu budowlanego poddanego nadzorowi budowlanemu, którego stan techniczny może być okresowo badany przez organy nadzoru budowlanego, a którego użytkownik ma szereg obowiązków prawnych, może spowodować nieodwracalne skutki prawne.
Rozbiórka, prowadząca do likwidacji stałego lub tymczasowego budynku czy też innej budowli, powoduje w takim przypadku ustanie bytu prawnego obiektu budowlanego jako przedmiotu poddanego regulacji prawnej ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz. 229 ze zm.) ze wszystkimi tego konsekwencjami dla stron i osób trzecich. Ustają obowiązki związane z utrzymaniem obiektu budowlanego, spoczywające na właścicielu lub zarządcy, zmienia się też stan własności rzeczy. Rozbiórka obiektu budowlanego, którym jest np. budynek mieszkalny, powoduje zlikwidowanie substancji mieszkaniowej, czyli przestają istnieć lokale mieszkalne poddane różnemu reżimowi prawnemu. Przywrócenie takiego obiektu budowlanego do stanu pierwotnego w znaczeniu faktycznym przez jego odbudowę nie oznaczałoby jeszcze odwracalności skutku prawnego decyzji zawierającej nakaz rozbiórki. Odbudowa wymaga bowiem w tym przypadku pozwolenia na budowę, roboty budowlane muszą być prowadzone zgodnie z aktualnymi wymaganiami technicznymi i prawnymi, oddanie zaś obiektu budowlanego do użytku nastąpić musi z zachowaniem wszystkich wymagań stawianych nowemu obiektowi budowlanemu. Nie będzie to przywrócenie bytu prawnego dawnego obiektu budowlanego, lecz jego odtworzenie w znaczeniu faktycznym, bo prawnie rzecz biorąc będzie to nowy obiekt budowlany. Jeżeli wobec tego w prawie budowlanym nie będzie takiego przepisu prawnego, który dałby organowi administracji publicznej podstawę prawną do rozstrzygnięcia w drodze wydania decyzji administracyjnej o przywróceniu bytu prawnego obiektu budowlanego, który został zlikwidowany przez wykonanie decyzji zawierającej nakaz rozbiórki, to rozbiórka dokonana w wykonaniu decyzji wywoła nieodwracalny skutek prawny. Pozwolenie na odbudowanie obiektu budowlanego daje podstawę do wzniesienia innego obiektu, który nie będzie tożsamy z obiektem budowlanym zlikwidowanym przez jego rozebranie. Przy braku materialnej podstawy prawnej do wydania decyzji, która znosiłaby prawny skutek wykonania wadliwej decyzji nakazującej rozbiórkę, organ administracji publicznej działający w trybie nadzoru władny jest tylko stwierdzić wydanie decyzji z naruszeniem prawa, albowiem istnieje negatywna przesłanka stwierdzenia nieważności takiej decyzji, określona w art. 156 § 2 k.p.a. - zaistniał nieodwracalny skutek prawny; Naczelny Sąd Administracyjny nie będzie władny stwierdzić w takim przypadku nieważności decyzji, lecz musi ograniczyć się do stwierdzenia niezgodności z prawem zaskarżonej decyzji (art. 207 § 4 k.p.a.).
Jeżeli jednak chodzi o obiekt budowlany, który może być wzniesiony bez pozwolenia budowlanego, a nawet bez zgłoszenia jego budowy lub bez powiadomienia o oddaniu do użytkowania, to wykonanie decyzji nakazującej jego rozbiórkę nie wywoła nieodwracalnego skutku prawnego. Obiekt taki nie jest bowiem poddany szczególnemu reżimowi prawnemu, a tym samym nie będzie prawnych przeszkód do jego odtworzenia.
6. Przepisy określające zakres kompetencji i właściwości różnych organów państwowych mają charakter bezwzględnie obowiązujący i muszą być przez każdy organ przestrzegane z urzędu i w każdym stanie sprawy. W sytuacji, w której decyzja administracyjna stwarza podstawę do zawarcia umowy cywilnoprawnej, albo gdy decyzja ta swymi skutkami prawnymi bezpośrednio wkracza w istniejące stosunki cywilnoprawne powodując ich powstanie, ustanie lub zmianę ich treści, nadal obowiązuje podział kompetencji i ustalony prawnie rozdział właściwości różnych organów państwowych. Prawodawca przywiązując wprost do decyzji administracyjnej ten tylko skutek, że powoduje ona powstanie stosunku cywilnoprawnego, od razu generalnie nie wyłącza tych stosunków ze sfery prawa prywatnego oraz nie wyklucza właściwości sądów odnośnie do rozpoznania sporów powstałych na ich tle. Akt administracyjny indywidualny stanowi wobec tego zdarzenie cywilnoprawne, które albo powoduje powstanie, zmianę lub ustanie stosunków cywilnoprawnych pomiędzy określonymi podmiotami, albo też stanowi przesłankę zawarcia umowy cywilnoprawnej kształtując stosunki prawne pomiędzy podmiotami. Z chwilą jednak, gdy stosunki te już powstaną, ich ważność będzie oceniana na podstawie przepisów im właściwych, tzn. na podstawie przepisów prawa prywatnego ze wszystkimi tego konsekwencjami odnośnie do właściwości organów państwowych oraz trybu postępowania. W orzecznictwie sądowym ugruntował się już pogląd, o czym była mowa wcześniej, że obalenie decyzji administracyjnej - która była przesłanką ważnego zawarcia umowy - już po zawarciu tej umowy, nie powoduje automatycznie bezskuteczności owej umowy, ale za to okoliczności, w których wzruszono decyzję, mogą mieć znaczenie w ocenie przez sąd dopuszczalności uchylenia się od prawnych skutków oświadczenia woli. W takim przypadku skutki prawne decyzji administracyjnej obarczonej wadą powodującą jej nieważność będą miały znamię nieodwracalnych w rozumieniu przepisów art. 156 § 2 k.p.a., albowiem ich "odwrócenie" może nastąpić na podstawie orzeczenia sądowego, a nie w drodze administracyjnej. Czyli również i w tym przypadku nie chodzi o jakąś zobiektywizowaną nieprzywracalność stanu prawnego do pierwotnej postaci, lecz o niedostępność restytucji uprawnień na drodze administracyjnej, przez wydanie decyzji w trybie uregulowanym przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.
7. Pytanie drugie zawarte we wniosku dotyczy przypadku szczególnego, polegającego na tym, że podmiot, który do zawarcia umowy był legitymowany ciężko wadliwą decyzją, umowę tę zawarł, a następnie rozporządził prawem majątkowym nabytym na podstawie umowy. W ocenie tego przypadku wzgląd na bezpieczeństwo obrotu prawnego powinien być szczególnie brany pod uwagę, albowiem w grę wchodzi ochrona uprawnień osób trzecich. Uprawnienia te znajdują szczególną ochronę w postaci rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147; zm.: Dz. U. 1991 r. Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496). Biorąc pod uwagę zakres tej rękojmi, a zwłaszcza to, że została ona wyłączona expressis verbis tylko w przypadku służebności ustanowionych na podstawie decyzji właściwego organu administracji publicznej (art. 7 pkt 3 tejże ustawy), trzeba stwierdzić, że będzie ona skutecznie osłaniać uprawnienia osoby trzeciej w przypadku przeniesienia na nią własności nieruchomości przez poprzednika czerpiącego swe uprawnienia z decyzji administracyjnej. Przesłanki ustawowe wyłączenia rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych, określone w art. 8 powołanej ustawy, są tego rodzaju, że organ administracji publicznej co najwyżej może zabiegać na podstawie przepisów prawa cywilnego o wpisanie stosownej wzmianki lub ostrzeżenia. Będzie to przypadek nieodwracalności skutku prawnego wywołanego przez wadliwą decyzję w tym rozumieniu, jakie już wcześniej temu pojęciu zostało nadane w uzasadnieniu uchwały.
Z powyższych względów na pytania prawne postawione w wniosku należało udzielić odpowiedzi jak w sentencji uchwały.