Diagnostyka laboratoryjna chorób nerek

Diagnostyka laboratoryjna chorób nerek

i dróg moczowych.

i dróg moczowych.

Dr n. med. Marek Łobos

Dr n. med. Marek Łobos

Międzywydziałowa Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej

Międzywydziałowa Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej

Molekularnej

Molekularnej

Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Biochemii Klinicznej

Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Biochemii Klinicznej

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Stężenie UREA w surowicy.

Stężenie UREA w surowicy.



UREA -

UREA -

azotowy produkt metaboliczny rozpadu białek, eliminacja z organizmu głównie drogą

azotowy produkt metaboliczny rozpadu białek, eliminacja z organizmu głównie drogą

nerek (90%), pozostała część (ok. 10%) wydalana z potem lub przez przewód pokarmowy –

nerek (90%), pozostała część (ok. 10%) wydalana z potem lub przez przewód pokarmowy –

degradacja przez bakterie jelitowe.

degradacja przez bakterie jelitowe.

Oznaczanie stosowane w celu oceny niewydolności

Oznaczanie stosowane w celu oceny niewydolności

nerek.

nerek.



Wydalanie mocznika z moczem jest wprost proporcjonalne

Wydalanie mocznika z moczem jest wprost proporcjonalne

do wielkości GFR.

do wielkości GFR.



Stężenie UREA w surowicy zależy również od wielu czynników

Stężenie UREA w surowicy zależy również od wielu czynników

pozanerkowych .

pozanerkowych .

Duże stężenia UREA w surowicy:

Duże stężenia UREA w surowicy:

krwawienia z przewodu pokarmowego,

krwawienia z przewodu pokarmowego,

martwica tkanek

martwica tkanek

podanie glikokortykosteroidów lub tetracyklin.

podanie glikokortykosteroidów lub tetracyklin.

Niskie stężenia UREA w surowicy:

Niskie stężenia UREA w surowicy:

niewydolność wątroby,

niewydolność wątroby,

uszkodzenia wątroby,

uszkodzenia wątroby,

Stężenie UREA w surowicy.

Stężenie UREA w surowicy.



Wartość BUN (

Wartość BUN (

blood urea nitrogen

blood urea nitrogen

)

)

– oceniająca

– oceniająca

ilość azotu zawartą w moczniku krwi/surowicy

ilość azotu zawartą w moczniku krwi/surowicy



Wartości UREA i BUN używane są zamiennie i można je

Wartości UREA i BUN używane są zamiennie i można je

przeliczać, przykładowo:

przeliczać, przykładowo:

UREA = BUN x 2,14

UREA = BUN x 2,14

lub BUN = UREA x 0,46 (mg/dl)

lub BUN = UREA x 0,46 (mg/dl)



Wartości prawidłowe – stężenia w surowicy krwi:

Wartości prawidłowe – stężenia w surowicy krwi:

2,0 – 6,7 mmol/l (15 – 40 mg/dl)

2,0 – 6,7 mmol/l (15 – 40 mg/dl)

Stężenie UREA w surowicy.

Stężenie UREA w surowicy.



W diagnostyce chorób nerek może mieć zastosowanie

W diagnostyce chorób nerek może mieć zastosowanie

współczynnik:

współczynnik:

stęż. UREA w sur. / stęż. CREAT w sur.

stęż. UREA w sur. / stęż. CREAT w sur.



Za pomocą współczynnika można różnicować przyczyny azotemii:

Za pomocą współczynnika można różnicować przyczyny azotemii:

- nerkowej,

- nerkowej,

- przednerkowej

- przednerkowej

- pozanerkowej.

- pozanerkowej.

Stężenie UREA w surowicy.

Stężenie UREA w surowicy.

Wartość

Wartość

UREA/CREAT

UREA/CREAT

Stężenie CREAT w

Stężenie CREAT w

surowicy

surowicy

Przyczyny

Przyczyny

25-40

25-40

(mmol/l)

(mmol/l)

20-35

20-35

(mg/dl)

(mg/dl)

10-16

10-16

(BUN/CREAT w mg/dl)

(BUN/CREAT w mg/dl)

w normie

w normie

zdrowy pacjent,

zdrowy pacjent,

prawidłowa wartość GFR

prawidłowa wartość GFR

<25

<25

<20

<20

<10

<10

w normie

w normie

nerkowa azotemia:

nerkowa azotemia:

ostra martwica cewek

ostra martwica cewek

nerkowych prowadzi do

nerkowych prowadzi do

obniżonego cewkowego

obniżonego cewkowego

wychwytu UREA

wychwytu UREA

>40

>40

>35

>35

>16

>16

w normie

w normie

przednerkowa azotemia:

przednerkowa azotemia:

obniżona perfuzja

obniżona perfuzja

nerkowa związana z

nerkowa związana z

hipowolemią (krwawienie,

hipowolemią (krwawienie,

wymioty, biegunki),

wymioty, biegunki),

niewydolność krążenia

niewydolność krążenia

>40

>40

>35

>35

>16

>16

podwyższone

podwyższone

pozanerkowa azotemia:

pozanerkowa azotemia:

niedrożność dróg

niedrożność dróg

moczowych

moczowych

odprowadzających mocz

odprowadzających mocz

Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy.

Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy.



Produkt degradacji puryn.

Produkt degradacji puryn.



W 70% eliminowany drogą nerek, w 30% przez p. pokarmowy.

W 70% eliminowany drogą nerek, w 30% przez p. pokarmowy.



Stężenie UA w surowicy zależy od wielkości przesączania

Stężenie UA w surowicy zależy od wielkości przesączania

kłębuszkowego (GFR).

kłębuszkowego (GFR).



Ocena stężenia UA w surowicy może służyć do monitorowania

Ocena stężenia UA w surowicy może służyć do monitorowania

funkcji nerek:

funkcji nerek:

-

w ostrym uszkodzeniu nerek,

w ostrym uszkodzeniu nerek,

-

w przewlekłej chorobie nerek

w przewlekłej chorobie nerek

-

w leczeniu diuretykami.

w leczeniu diuretykami.



Wzrost stężenia UA w surowicy w stanach nie związanych z

Wzrost stężenia UA w surowicy w stanach nie związanych z

upośledzeniem funkcji nerek:

upośledzeniem funkcji nerek:



niedoczynność tarczycy,

niedoczynność tarczycy,



zespół lizy nowotworu po chemioterapii czy radioterapii,

zespół lizy nowotworu po chemioterapii czy radioterapii,

zatruciach tlenkiem węgla, związkami ołowiu.

zatruciach tlenkiem węgla, związkami ołowiu.

Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy -

Stężenie kwasu moczowego (UA) w surowicy -

urykemia.

urykemia.



Wartości prawidłowe:

Wartości prawidłowe:

180 - 420

180 - 420

µ

µ

mol/l (3 - 7 mg/dl)

mol/l (3 - 7 mg/dl)



Stężenie UA w surowicy krwi wzrasta z wiekiem.

Stężenie UA w surowicy krwi wzrasta z wiekiem.



Stężenie UA > 420

Stężenie UA > 420

µ

µ

mol/l (>70 mg/l) - laboratoryjna

mol/l (>70 mg/l) - laboratoryjna

cecha dny moczanowej ( oznaczenie należy

cecha dny moczanowej ( oznaczenie należy

wykonać wielokrotnie z uwagi na wahania okresowe

wykonać wielokrotnie z uwagi na wahania okresowe

stężeń UA).

stężeń UA).



W przewlekłej chorobie nerek występuje znaczna

W przewlekłej chorobie nerek występuje znaczna

hiperurykemia w surowicy – rzędu > 600

hiperurykemia w surowicy – rzędu > 600

µ

µ

mol/l

mol/l

wynikająca ze zmniejszenia wydalania kwasu

wynikająca ze zmniejszenia wydalania kwasu

moczowego z moczem.

moczowego z moczem.

Klirens endogennej kreatyniny (CL

Klirens endogennej kreatyniny (CL

kr

kr

)

)



Przyczyny błędów oznaczania CL

Przyczyny błędów oznaczania CL

kr

kr

:

:

1.

1.

Nieprawidłowa zbiórka moczu – pominięcie porcji.

Nieprawidłowa zbiórka moczu – pominięcie porcji.

2.

2.

Zbyt krótki lub długi czas zbiórki moczu.

Zbyt krótki lub długi czas zbiórki moczu.

3.

3.

Znaczny wysiłek fizyczny w dniu poprzedzającym badania

Znaczny wysiłek fizyczny w dniu poprzedzającym badania

lub w dniu badania.

lub w dniu badania.

4.

4.

Niewystarczające nawodnienie pacjenta.

Niewystarczające nawodnienie pacjenta.

Powyższy wzór nie wymaga znajomości masy ciała pacjenta.
Inne wzory MDRD uwzględniają wartości stężenia mocznika w surowicy/moczu lub
wartość BUN, stężenie albumin, wiek pacjenta, wartość współczynnika
korekcyjnego uwzględniającego płeć i rasę.

Ostre uszkodzenie nerek - AKI

Ostre uszkodzenie nerek - AKI



Podręcznikowa definicja i kryteria AKI to nagłe upośledzenie ich

Podręcznikowa definicja i kryteria AKI to nagłe upośledzenie ich

czynności, przede wszystkim przesączania kłębuszkowego - GFR,

czynności, przede wszystkim przesączania kłębuszkowego - GFR,

połączona ze wzrostem stężenia CREAT we krwi o >25-50%

połączona ze wzrostem stężenia CREAT we krwi o >25-50%

wartości wyjściowej lub o >44 µmol/l (0,5 mg/dl), któremu może

wartości wyjściowej lub o >44 µmol/l (0,5 mg/dl), któremu może

towarzyszyć zmniejszenie objętości wydalanego moczu.

towarzyszyć zmniejszenie objętości wydalanego moczu.



AKI przednerkowa -

AKI przednerkowa -

Jest spowodowana upośledzeniem perfuzji

Jest spowodowana upośledzeniem perfuzji

nerek, najczęściej z powodu zmniejszenia efektywnej objętości

nerek, najczęściej z powodu zmniejszenia efektywnej objętości

krwi krążącej lub rzutu serca, bądź spadku ciśnienia tętniczego.

krwi krążącej lub rzutu serca, bądź spadku ciśnienia tętniczego.



AKI nerkowa (miąższowa) –

AKI nerkowa (miąższowa) –

Jest następstwem uszkodzenia

Jest następstwem uszkodzenia

struktur nerek przez

struktur nerek przez

przyczyny zapalne

przyczyny zapalne

(pierwotne lub wtórne

(pierwotne lub wtórne

zapalenia kłębuszków nerkowych, ostre cewkowo-śródmiąższowe

zapalenia kłębuszków nerkowych, ostre cewkowo-śródmiąższowe

zapalenia nerek) lub

zapalenia nerek) lub

przyczyny niezapalne

przyczyny niezapalne

(uszkodzenie cewek

(uszkodzenie cewek

nerkowych w przedłużającej się przednerkowej AKI wywołanej

nerkowych w przedłużającej się przednerkowej AKI wywołanej

przez substancje nefrotoksyczne).

przez substancje nefrotoksyczne).



AKI pozanerkowa, obturacyjna –

AKI pozanerkowa, obturacyjna –

Jest wynikiem niedrożności dróg

Jest wynikiem niedrożności dróg

odprowadzających mocz (nefropatia zaporowa, spowodowana

odprowadzających mocz (nefropatia zaporowa, spowodowana

przeszkodą w odpływie moczu – kamica, nowotwór prostaty lub

przeszkodą w odpływie moczu – kamica, nowotwór prostaty lub

przerost, nowotwory dróg moczowych).

przerost, nowotwory dróg moczowych).

AKI

AKI

(A

(A

cute Kidney Injury

cute Kidney Injury

).

).

W 2004 roku wprowadzono klasyfikację RIFLE rozpoznania AKI,

W 2004 roku wprowadzono klasyfikację RIFLE rozpoznania AKI,

która zawierała

która zawierała

kryteria zwiększającego się nasilenia

kryteria zwiększającego się nasilenia

upośledzenia czynności nerek do 3 poziomów:

upośledzenia czynności nerek do 3 poziomów:



R –

R –

risk

risk

(ryzyko),

(ryzyko),



I –

I –

injury

injury

(uszkodzenie),

(uszkodzenie),



F –

F –

failure

failure

(niewydolność)

(niewydolność)

oraz 2 poziomów wynikających z przebiegu choroby:

oraz 2 poziomów wynikających z przebiegu choroby:



L –

L –

loss of function

loss of function

(utrata funkcji nerek),

(utrata funkcji nerek),



E –

E –

and-stage kidney disease

and-stage kidney disease

(schyłkowa niewydolność

(schyłkowa niewydolność

nerek)

nerek)

.

.

Wykorzystanie klasyfikacji RIFLE umożliwia wczesne rozpoznanie

Wykorzystanie klasyfikacji RIFLE umożliwia wczesne rozpoznanie

AKI oraz określenie wyjściowego stadium uszkodzenia nerek.

AKI oraz określenie wyjściowego stadium uszkodzenia nerek.

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Ostre uszkodzenie nerek - AKI

Ostre uszkodzenie nerek - AKI

Stężenie Na w moczu:

Stężenie Na w moczu:

-

< 20 mmol/l w przednerkowej postaci

< 20 mmol/l w przednerkowej postaci

OUN

OUN

-

> 40 mmol/l w nerkowej postaci OUN

> 40 mmol/l w nerkowej postaci OUN

4 okresy AKI

4 okresy AKI

1.

1.

Wstępny

Wstępny

– od zadziałania czynnika

– od zadziałania czynnika

szkodliwego do uszkodzenia nerek.

szkodliwego do uszkodzenia nerek.

2.

2.

Skąpomoczu lub bezmoczu

Skąpomoczu lub bezmoczu

–

–

występuje u ok. 50% chorych i trwa 10-

występuje u ok. 50% chorych i trwa 10-

14 dni. Postępujący przyrost stęż. CREAT

14 dni. Postępujący przyrost stęż. CREAT

charakterystyczny dla wszystkich

charakterystyczny dla wszystkich

postaci OUN.

postaci OUN.

W nerkowej p.OUN dzienny

W nerkowej p.OUN dzienny

przyrost CREAT wynosi 44-88 µmol/l.

przyrost CREAT wynosi 44-88 µmol/l.

Mniejsze przyrosty CREAT i jej wahania

Mniejsze przyrosty CREAT i jej wahania

stężeń w zależności od zmian ukrwienia

stężeń w zależności od zmian ukrwienia

nerek wskazują na przednerkową OUN.

nerek wskazują na przednerkową OUN.

W okresie tym występuje kwasica i

W okresie tym występuje kwasica i

znaczna hiperkaliemia.

znaczna hiperkaliemia.

3.

3.

Wielomoczu

Wielomoczu

– czas trwania jest

– czas trwania jest

proporcjonalny do trwania

proporcjonalny do trwania

skąpomoczu lub bezmoczu i może

skąpomoczu lub bezmoczu i może

wynosić do kliku tygodni. W okresie

wynosić do kliku tygodni. W okresie

tym dochodzi do odwodnienia, utraty

tym dochodzi do odwodnienia, utraty

elektrolitów zwłaszcza K i Ca.

elektrolitów zwłaszcza K i Ca.

4.

4.

Zdrowienia

Zdrowienia

– pełny powrót czynności

– pełny powrót czynności

nerek do normy trwa kilka miesięcy.

nerek do normy trwa kilka miesięcy.

Leczenie nerkozastępcze -

Leczenie nerkozastępcze -

wskazania laboratoryjne:

wskazania laboratoryjne:





UREA w sur. > 33 mmol/l (200

UREA w sur. > 33 mmol/l (200

mg/dl)

mg/dl)



CREAT w sur. > 354 µmol/l

CREAT w sur. > 354 µmol/l







K

K

+

+

w sur. > 6,5 mmol/l

w sur. > 6,5 mmol/l

HCO

HCO

3

3

we krwi tętniczej < 15 mmol/l

we krwi tętniczej < 15 mmol/l

pH krwi tęt. < 7,2 (kw. metab.)

pH krwi tęt. < 7,2 (kw. metab.)

GFR <10ml/min/1,73 m

GFR <10ml/min/1,73 m

2

2

GFR < 15 ml/min/1,73 m

GFR < 15 ml/min/1,73 m

2

2

(pchn w

(pchn w

nefropatii cukrzycowej

nefropatii cukrzycowej

Różnicowanie przednerkowej i nerkowej postaci ostrego uszkodzenia

Różnicowanie przednerkowej i nerkowej postaci ostrego uszkodzenia

nerek

nerek

Przednerkowa p. AKI

Przednerkowa p. AKI

Nerkowa (miąższowa) p. AKI

Nerkowa (miąższowa) p. AKI

Stężenie Na

Stężenie Na

+

+

w moczu:

w moczu:

< 20 mmol/l

< 20 mmol/l

Gęstość względna moczu: (g/ml)

Gęstość względna moczu: (g/ml)

>1,023

>1,023

Stężenie Na

Stężenie Na

+

+

w moczu:

w moczu:

> 40 mmol/l

> 40 mmol/l

Gęstość względna moczu:(g/ml)

Gęstość względna moczu:(g/ml)

<1,010

<1,010

Frakcyjne wydalanie przesączonego sodu:

Frakcyjne wydalanie przesączonego sodu:

Na

Na

m

m

/ Na

/ Na

s

s

FNa(%) = x 100% ;

FNa(%) = x 100% ;

< 1%

< 1%

CREAT

CREAT

m

m

/ CREAT

/ CREAT

s

s

Frakcyjne wydalanie sodu

Frakcyjne wydalanie sodu

>1,5%, >2%

>1,5%, >2%

Wskaźnik niewydolności nerek:

Wskaźnik niewydolności nerek:

Na

Na

m

m

RFI =

RFI =

< 1 mmol/l

< 1 mmol/l

CREAT

CREAT

m

m

/ CREAT

/ CREAT

s

s

Wskaźnik niewydolności nerek

Wskaźnik niewydolności nerek

< 3 mmol/l

< 3 mmol/l

Osmolalność moczu - hiperosmolarny

Osmolalność moczu - hiperosmolarny

> 500

> 500

mOsm/kg H

mOsm/kg H

2

2

O

O

Osmolalność moczu

Osmolalność moczu

< 400

< 400

mOsm/kg H

mOsm/kg H

2

2

O

O

Badanie ogólne moczu z osadem w normie lub

Badanie ogólne moczu z osadem w normie lub

wałeczki szkliste

wałeczki szkliste

Mogą wystąpić: wałeczki nabłonkowe,

Mogą wystąpić: wałeczki nabłonkowe,

krwinkomocz, białkomocz, leukocyturia

krwinkomocz, białkomocz, leukocyturia

Osmolalność moczu/osmolalność osocza

Osmolalność moczu/osmolalność osocza

> 1,2

> 1,2

Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.

Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.

> 40

> 40

Osmolalność moczu/osmolalność osocza

Osmolalność moczu/osmolalność osocza

<1,1

<1,1

Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.

Stęż. CREAT w moczu/CREAT w sur.

<20

<20

Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.

Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.

> 20

> 20

Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.

Stęż. UREA w moczu/UREA w sur.

< 20

< 20

Stęż. UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)

Stęż. UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)

> 20

> 20

UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)

UREA w sur. (mg/dl)/CREAT w sur. (mg/dl)

< 20

< 20

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Przewlekła choroba nerek (PChN)

Przewlekła choroba nerek (PChN)

i zespół mocznicowy

i zespół mocznicowy

•

Stadia PChN:

Stadia PChN:

1. Stadium 1

1. Stadium 1

(GFR

(GFR





90 ml/min) zależy

90 ml/min) zależy

od choroby podstawowej (KZN,

od choroby podstawowej (KZN,

cukrzyca, nadciśnienie tętnicze).

cukrzyca, nadciśnienie tętnicze).

albuminuria.

albuminuria.

2. Stadium 2

2. Stadium 2

(GFR 60-89 ml/min)

(GFR 60-89 ml/min)

Zmniejszona zdolność nerek do

Zmniejszona zdolność nerek do

zagęszczania i zakwaszania moczu.

zagęszczania i zakwaszania moczu.

Niewielki

Niewielki





stęż. CREAT i UREA w sur.

stęż. CREAT i UREA w sur.

Objawia się niedokrwistość

Objawia się niedokrwistość

spowodowana zmniejszonym

spowodowana zmniejszonym

wytwarzaniem erytropoetyny w nerkach.

wytwarzaniem erytropoetyny w nerkach.

3. Stadium 3

3. Stadium 3

(GFR 30-59 ml/min)

(GFR 30-59 ml/min)

Izostenuria, wielomocz, nykturia i

Izostenuria, wielomocz, nykturia i

zwiększone pragnienie. Nadciśnienie

zwiększone pragnienie. Nadciśnienie

tętnicze.

tętnicze.





CREAT, UREA, UA, PO

CREAT, UREA, UA, PO

4

4

3-

3-

Stęż. CREA w sur. 130-350 µmol/l.

Stęż. CREA w sur. 130-350 µmol/l.

Nasilająca się niedokrwistość

Nasilająca się niedokrwistość

4. Stadium 4

4. Stadium 4

(GFR 15-29 ml/min)

(GFR 15-29 ml/min)

Wszystkie objawy ze stadium 3 ulegają

Wszystkie objawy ze stadium 3 ulegają

nasileniu .

nasileniu .

Stęż. CREA w sur. >442 µmol/l.

Stęż. CREA w sur. >442 µmol/l.

Znaczna niedokrwistość.

Znaczna niedokrwistość.

Kwasica metaboliczna.

Kwasica metaboliczna.

U chorych na cukrzycę – wskazanie do

U chorych na cukrzycę – wskazanie do

leczenia nerkozastępczego.

leczenia nerkozastępczego.

5. Stadium 5

5. Stadium 5

(GFR<15 ml/min)

(GFR<15 ml/min)

Stadium schyłkowej niewydolności nerek

Stadium schyłkowej niewydolności nerek

nazwane

nazwane

mocznicą – zespół

mocznicą – zespół

mocznicowy.

mocznicowy.

Objawy dotyczą prawie wszystkich

Objawy dotyczą prawie wszystkich

narządów i układów. Chorzy wymagają

narządów i układów. Chorzy wymagają

dializoterapii lub przeszczepu nerki.

dializoterapii lub przeszczepu nerki.

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Wybrane schorzenia nerek i układu moczowego

Ostre śródmiąższowe (cewkowo-

Ostre śródmiąższowe (cewkowo-

śródmiąższowe) zapalenie nerek

śródmiąższowe) zapalenie nerek

Proces zapalny toczący się w tkance

Proces zapalny toczący się w tkance

śródmiąższowej nerek o etiologii niezakaźnej

śródmiąższowej nerek o etiologii niezakaźnej

(czynniki toksyczne egzo- i endogenne) – leki,

(czynniki toksyczne egzo- i endogenne) – leki,

zakażenia ogólnoustrojowe. Przyczyną różne

zakażenia ogólnoustrojowe. Przyczyną różne

antygeny, które wywołują reakcję

antygeny, które wywołują reakcję

immunologiczną w tkance śródmiąższowej

immunologiczną w tkance śródmiąższowej

nerek.

nerek.

Kamica nerkowa

Kamica nerkowa

Obecność w drogach moczowych

Obecność w drogach moczowych

nierozpuszczalnych złogów, które powstają

nierozpuszczalnych złogów, które powstają

przez wytrącanie się substancji chemicznych

przez wytrącanie się substancji chemicznych

zawartych w moczu.

zawartych w moczu.

Złogi szczawianowo-wapniowe,

Złogi szczawianowo-wapniowe,

fosforanowo-wapniowe, fosforanowo-

fosforanowo-wapniowe, fosforanowo-

magnezowe, moczany – kwasu

magnezowe, moczany – kwasu

moczowego, cystyny, ksantynowe.

moczowego, cystyny, ksantynowe.

Zaburzenie sekrecji i reabsorpcji cewkowej

Zaburzenie sekrecji i reabsorpcji cewkowej

Obniżona zdolność zagęszczania moczu

Obniżona zdolność zagęszczania moczu

Kwasica cewkowa, metaboliczna

Kwasica cewkowa, metaboliczna



CREAT, UREA, UA, K

CREAT, UREA, UA, K

+

+

w surowicy

w surowicy

Eazynofilia w rozmazie krwi obwodowej

Eazynofilia w rozmazie krwi obwodowej

Skąpomocz <500 ml/dobę, obrzęki,

Skąpomocz <500 ml/dobę, obrzęki,

nadciśnienie tętnicze

nadciśnienie tętnicze





GFR

GFR

Mocz:

Mocz:

Białkomocz < 1 g/dobę lub < 2 g/dobę -

Białkomocz < 1 g/dobę lub < 2 g/dobę -

niewielki, umiarkowany

niewielki, umiarkowany

Krwinkomocz,

Krwinkomocz,

leukocyturia z przewagą eozynofilii,

leukocyturia z przewagą eozynofilii,

wałeczki leukocytarne

wałeczki leukocytarne

Glukozuria

Glukozuria

Fosfaturia

Fosfaturia

urykozuria

urykozuria

Natriuria

Natriuria

Kolka nerkowa (ból) najbardziej typowy objaw,

Kolka nerkowa (ból) najbardziej typowy objaw,

nudności, wymioty, niepokój, parcie na mocz,

nudności, wymioty, niepokój, parcie na mocz,

częste oddawanie moczu w małych ilościach

częste oddawanie moczu w małych ilościach

W surowicy:

W surowicy:





UA, Ca całk., PTH – oznaczyć u

UA, Ca całk., PTH – oznaczyć u

osób z hiperkalcemią, hipofosfatemią,

osób z hiperkalcemią, hipofosfatemią,

hiperkalcurią,

hiperkalcurią,

Umiarkowana WBC <15000/mm3

Umiarkowana WBC <15000/mm3

Mocz:

Mocz:

Krwinkomocz lub krwiomocz,

Krwinkomocz lub krwiomocz,

leukocyturia

leukocyturia

Hiperkalciuria, hipercystynuria, hiperoksaluria,

Hiperkalciuria, hipercystynuria, hiperoksaluria,

hiperurykozuria

hiperurykozuria

Nieprawidłowe wartości pH moczu,

Nieprawidłowe wartości pH moczu,

kryształy kwasu moczowego, szczawianu

kryształy kwasu moczowego, szczawianu

wapnia, fosforany

wapnia, fosforany

Infekcje bakteriami ureazododatnimi

Infekcje bakteriami ureazododatnimi

Wałeczki prawdziwe

Wałeczki prawdziwe

Rodzaj

Rodzaj

Skład

Skład

Wyst

Wyst

ę

ę

powanie

powanie

Szkliste

 

Przejrzyste,

bezbarwne

białko Tamma-

Horsfalla

fizjologicznie - po kąpieli, saunie, wysiłku, stresie,

lekach diuretycznych (furosemid) ; patologicznie

w stanach gorączkowych oraz w przypadku

białkomoczu zastoinowego

Ziarniste

 

Szklisto-ziarniste

białko +

rozpadłe
komórki

nabłonkowe lub

ziarna

peptydów

Ostre i przewlekłe stany zapalne nerek -

kłębuszkowe, toksyczne uszkodzenie nerek,

zwyrodnienie nerek oraz choroby serca, płatowe

zapalenie płuc

Nabłonkowe

 

białko +

komórki

nabłonkowe

kanalika

nerkowego

zapalenia cewki moczowej, pęcherza, miedniczek

nerkowych, po uszkodzeniu kanalików nerkowych

przez choroby wirusowe o ciężkim przebiegu,

cytostatyki lub metale ciężkie

Erytrocytarne

 o barwie

żółtoczerwonej do

brązowawej

białko i

erytrocyty

Wskazują na krwinkomocz pochodzenia

nerkowego, ostre i przewlekłe kłębuszkowe

zapalenie nerek

 ,

toczeń układowy, ostre

bakteryjne zapalenie wsierdzia z zespołem

zapalenia kłębuszków nerkowych

Leukocytarne

białko i

leukocyty

odmiedniczkowe zapalenie nerek, ostre zapalenie

śródmiąższowe nerek

Woskowe

 lekko żółtawe,

posiadają spiralne

skręcenia

białko osocza, które

uległo denaturacji

podczas zwolnionego
przepływu krwi przez

nerki

Ciężka choroba nerek - przewlekłe procesy

degeneracyjne komórek kanalików nerkowych

prowadzące do zaawansowanej niewydolności

Tłuszczowe

Białko + kropelki

tłuszczu lub subst.

lipidowe

zespół nerczycowy

Śpiączkowe

białko, tłuszcze

śpiączka cukrzycowa, wątrobowa

Hemoglobinow

e i

mioglobinowe

Białko +

hemoglobina

lub mioglobina

Napadowa hemoglobinuria nocna, po przetoczeniu

niezgodnej grupowo krwi, silne infekcje wirusowe,

mioglobinuria po ciężkich uszkodzeniach mięśni,

rabdomiolizie, zatruciach poalkoholowych, śpiączce po

tępych urazach głowy

Kryształy w osadzie moczu i przyczyny ich wyst

Kryształy w osadzie moczu i przyczyny ich wyst

ę

ę

powania

powania

Odczyn kwaśny i słabo kwaśny (pH 5,0 – 6,5)

Szczawian wapnia

 

Duże w kształcie kopert są

pochodzenia pokarmowego,

drobne przypominające

erytrocyty występują w

zaburzeniach hormonalnych,

niedoczynności przytarczyc

Kwas

moczowy

Cystyna

Leucyna

tyrozyna

 

Moczan

bezpostaciowy

,

Moczan

amonu

 

gorączka,

skaza

szczawianowa,

niewydolność

krążenia,

zespół nerczycowy,

niedobór wit. B6,
zatrucie glikolem

dna

moczanowa,

kamica

moczanowa,

odwodnienie,

leczenie

cytostatyka

mi

Cystynuri

a,

Marskość

wątroby

ciężkie

uszkodzenie

miąższu

wątroby,

marskość

brak znaczenia

klinicznego

Odczyn obojętny i zasadowy (pH 7,0 – 8,5)

Węglan wapnia

Fosforan bezpostaciowy, fosforan wapniowy

fosforan amonowo - magnezowy

brak znaczenia klinicznego

zakażenia bakteryjne układu moczowego