GEOGAFIA ZDROWIA

Miejsce zamieszkania wpływa na zdrowie – zagrożenie chorobami oraz szanse uzyskania opieki zdrowotnej.

Zamieszkanie w miejscu Zachorowania

o niskim poziomie życia

Choroby podlegają rozprzestrzenieniu (dyfuzji) w zależności od czynników przyrodniczych.

Głównym czynnikiem wpływającym na lokalizację placówek medycznych jest dostępność przestrzenna (komunikacyjna) z punktu widzenia pacjentów.

Lokalizacja szczególna szpitali w obrębie miasta uzależniona jest od takich czynników jak:

• Położenie względem głównych dróg

• Warunki ekologiczne

• Istnienie wolnych, tanich, dużych terenów

• Brak bezpośredniego sąsiedztwa zabudowy mieszkaniowej

Negatywne postawy społeczne wobec lokalizacji w sąsiedztwie ich własnego miejsca zamieszkania obiektów za generalnie pożądane, np. wysypiska śmieci, szpitale, zakłady karne, ośrodki dla narkomanów. Jest to tzw. syndrom NIMBY (z ang. not in my back yard)

Jest to problem skali geograficznej tj. wynika z akceptacji zjawiska w szerszej skali geograficznej i braku jego akceptacji w skali lokalnej.

PATOLOGIE SPOŁECZNE, A PRZESTRZEŃ

Czynniki wpływające na nasilenie przestępczości w różnych miejscach:

1. Miejsca popełniania przestępstw

2. Miejsce zamieszkania sprawców przestępstw

Przyczyny nasilenia się przestępczości na północy i zachodzie kraju oraz w wielkich miastach:

• Siła więzi społecznych:

  1. Zasiedziałość (mała imigracja)

  2. Wielkość zbiorowiska

W skali lokalnej to zjawisko jest bardziej skrajne.

Przestrzenne zróżnicowanie przestępczości wyjaśnione jest czynnikami:

• Ekonomicznymi – m.in.: niski status ekonomiczny (bieda, bezrobocie)

• Społecznymi – m.in.: słabe więzi społeczne, młoda struktura wieku

• Kulturowymi – m.in.: kult siły fizycznej (przemocy)

• Politycznymi – m.in. : przepisy prawa i sposoby ich stosowania

Odległość między miejscem zamieszkania przestępcy, a miejscem przestępstwa jest zazwyczaj bardzo mała – wynika to przede wszystkim z dobre znajomości przestrzeni, a tym samym małego postrzeganego rynku.

Najbardziej narażeni są na przestępstwa mieszkańcy dzielnic o niskim statusie społecznym. Nasilenie czynów przestępczych w centrum miasta wynika m.in. ze słabych więzi oraz skupienia możliwości.

KULTURA, A PRZESTRZEŃ

Miejsce w przestrzeni wpływa na zjawisko kulturowe, z którym człowiek się spotyka:

Kultura kształtuje cechy poszczególnych miejsc

Kultura to:

• Utrwalone wartości, przekonania i wzorce zachowań

• Całościowy sposób życia powielany przez członków społeczności

Człowiek może należeć do różnych grup równocześnie np.: narodowej, religijnej, zawodowej.

Kultura obejmuje m.in.:

• Język (dialekty, gwary)

• Narodowość i rasę

• Religię

• Inne idee, przekonania i wartości

• Architekturę i sztukę

• Wzorce zachowań

• Rodzaje rozrywki

• Inne zachowania, np.: mężczyzn w stosunku do kobiet, ludzi wobec środowiska przyrodniczego

Region kulturowy – obszar zamieszkany przez ludzi, których łączą wspólne cechy kulturowe (podobieństwa kultury). Elementy regionu kulturowego:

• Rdzeń – kultura jest najsilniejsza

• Domena - ta kultura jest bardzo silna

• Strefa wpływów – nie dominuje, ale jest widoczna

• Kolonie zewnętrzne

Zjawiska kulturowe podlegają procesom rozprzestrzenienia (dyfuzji):

• Pojawiają się w nowym miejscu w wyniku migracji ludzi

• Przyjmowane są pod wpływem kontaktów z mieszkańcami innych miejsc regionów

Krajobraz kulturowy – fizyczne wyrażenie kultury materialnej na powierzchni Ziemi. Krajobraz kulturowy formowany jest z krajobrazu naturalnego przez grupę kulturową. Kultura jest aktywnym podmiotem, obszar naturalne jest środkiem, krajobraz kultury jest wynikiem (Carl O. Sauer 1925)

Krajobraz kulturowy można traktować jako tekst (zbiór znaków), z którego można odczytać kulturę grupy, które kształtowały krajobraz.

Krajobraz kulturowy obejmuje symbole czyli postrzegalne zmysłowo miejsca i przedmioty, które są nośnikiem znaczeń i wartości związanych z ludźmi i zdarzeniami z przeszłości.

Znaczenie (ważność) zjawisk (obiektów) wyraża się w krajobrazie między innymi w:

• Centralnym położeniu

• Wysokości

Postrzeganie przestrzeni i zachowania człowieka:

Wyobrażenie (postrzeganie) – subiektywne przestawienie otaczającego środowiska (przestrzeni) w świadomości człowieka. Wyobrażenie jest wynikiem procesu postrzegania, czyli zdobywania, selekcjonowania i porządkowania informacji o otaczającym nas świecie.

Wyobrażenia są często wspólne dla wielu ludzi na dużym terytorium. Wyobrażenia są często trwalsze od zjawisk obiektywnych.

Przestrzeń działania – przestrzeń, w której zachodzą działania człowieka o przestrzennym charakterze.

Miejsca dokonywania przestępstw (zachowania przestrzenne), zależą od:

1. Miejsca dobrze znane przestępcy czyli miejsce gdzie często bywa:

   1. Blisko miejsca zamieszkania

   2. Miejsca zakupów i rozrywki, np. centrum miasta

2. Miejsca postrzegane jako „mało ryzykowne” (małe prawdopodobieństwo złapania na „gorącym uczynku”)

   1. Słabe więzi społeczne (wielkie osiedla blokowiskowe)

   2. Anonimowy tłum, np. centra handlowe, dworce

3. Miejsca dużych postrzeganych korzyści

Wyobrażenia stanowią podstawę zachowań (decyzji) przestrzennych człowieka, m.in.:

1. Wybór drogi poruszania

2. Wybór miejsca zamieszkania

3. Wybór miejsca wypoczynku, zakupów, kradzieży

Geografia behawioralna – nurt badań postrzegania (wyobrażeń) i zachowań człowieka w przestrzeni. Opiera się ona głównie na masowych badaniach ankietowych i statystycznej analizie ich wyników

Geografia humanistyczna – badanie jak ludzie doświadczają miejsc i przestrzeni. Znaczenia i wartości jakie ludzie przypisują różnym miejscom – wpływają na działania człowieka w przestrzeni. Celem badań jest zrozumienie, w jaki sposób ludzie doświadczają i interpretują środowisko.

Miejsce może być analizowane w geografii jako:

1. Cechy fizyczne (krajobrazy)

2. Działalność (aktywność ludzi)

3. Znaczenia (wartości) – geografia humanistyczna

Genius loci – z łac. „duch miejsca”, wartości i cechy nadające miejscu niepowtarzalny charakter.

Tożsamość przestrzenna – identyfikacja z miejscem; miejsce, z którym się utożsamiamy:

• gdzie czujemy się u siebie

• które jest częścią naszego „ja”

Patrzymy na świat (doświadczamy), z miejsca z którym się utożsamiamy. Identyfikacja przestrzenna może występować w różnej skali geograficznej.

Geografia humanistyczna opiera się głównie na:

• introspekcji

• empatii

• obserwacji uczestniczącej

Nurt analizy przestrzennej – wyjaśnienie, np. woda jest niezbędna dla istnienia osady

Nurt humanistyczny – zrozumienie, np. źródło wody ma znaczenie dzięki istnieniu osady