BŁĄD jako okoliczność wyłączająca winę

1. Błąd co do faktu (błąd istotny)

• Co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego

• Sprawca mylnie ocenia rzeczywistość

Skutek: wyklucza umyślność; nie wyklucza odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne

1. Błąd co do prawa

• Pozwala czasami powołać się na usprawiedliwioną nieświadomość co do bezprawności czynu; istotne, racjonalne powody;

• Nie może dotyczyć przestępstw poważnych

• Musi wynikać z obiektywnych okoliczności (nie z głupoty czy lenistwa)

• Musi wynikać z relatywnie niejasnej zmiany przepisów

1. Błąd co do okoliczności wyłączającej bezprawność czynu

• Sprawca jest mylnie przeświadczony, że działa w obronie koniecznej, a tak naprawdę nie jest obiektem realnego zamachu:

• BŁĄD NIEUSPRAWIEDLIWIONY – nie ma żadnych racjonalnych argumentów przemawiających za tym, że zamach następuje

• BŁĄD USPRAWIEDLIWIONY – istnieją racjonalne przesłanki, że zamach następuje/nastąpi; nie ma mowy o przestępstwie – kary się nie ponosi!

Okoliczności wyłączające bezprawność (kontratypy):

- czyn formalnie wyczerpuje znamiona przestępstwa, ale w danej, konkretnej sytuacji sąd usprawiedliwia dokonanie takiego czynu

- eliminuje przesłankę bezprawności

1. kontratypy ustawowe – wprost zdefiniowane w prawie (obrona konieczna)

2. kontratypy pozaustawowe – w prawie nieopisane, ale wynikające z racjonalności życia społecznego, np. zgoda ‘pokrzywdzonego’.