WYKŁAD 2 27.02.2013r.
Socjologia ciała
Pod wpływem prac Michaela Focualta, który uważał ze socjologia zaniedbała problematykę ciała, socjologowie analizują ludzi, jako istoty cielesne - nie zaś wyłącznie jako aktorów wyposażonych w wartości i postawy.
W ramach tej subdyscypliny odkrywa sie zróżnicowanie znaczenia kulturowe związanego z ciałem oraz sposoby ich kontrolowania, regulowania i odtwarzania.
Szczególna uwagę zwraca sie na choroby, dolegliwości oraz seksualność.
Według Giddensa socjologia ciała zajmuje sie wpływem czynników społecznych na ciało (kondycję psychofizyczną) człowieka. Można przyjąć, że jej ważnymi sferami problemowymi są: socjologia kondycji psychofizycznej, socjologia zdrowia i choroby, socjologia medycyny.
Oddziaływania społeczne i środowiskowe mają wpływ na zachowania zdrowia bądź powodują chorobę, co przejawia się w tym, że pewne grupy ludzi cieszą się lepszym zdrowiem, niż inne.
Szerzenie sie anoreksji i innych zaburzeń odżywania sie to szczególne przykłady oddziaływań społecznych i środowiskowych na zdrowie.
Anoreksja i problemy z odżywianiem się stwierdzane głównie u młodych kobiet, kojarzone są z zasadniczymi zmianami zachodzącymi w nowoczesnych społeczeństwach - zwłaszcza ze zmianami we wzorach konsumpcji żywności oraz w pozycji kobiet w społeczeństwie.
Zaburzenia odzywania się związane są również z szerszym procesem socjalizacji natury.
Stwierdzenie to oznacza, że wiele zjawisk, które zawsze były ,,naturalne" - były częścią natury- jest obecnie determinowanych przez czynniki społeczne i przez zmiany technologiczne.
Przykładem jest sfera reprodukcji. Życie kobiet nie musi już być zdominowane przez cykl rodzenia i wychowywania dzieci, jak było to jeszcze stosunkowo niedawno. Nowoczesna antykoncepcja i inne nowinki techniczne oznaczają, że w istotnej wierze wybór zastępuje naturę.
Wszystkie społeczeństwa maja wzorce ,,dobrze funkcjonującego ciała"- inaczej mówiąc, wzorce zdrowia i choroby.
Analiza zdrowia i choroby jest jednym z głównych obszarów problemowych socjologii ciała.
Badania socjologiczne wykazują ścisłe związki między choroba i nierównością(badania prowadzone są już od ok. 200 lat badania prowadzone przez filantropów).
W społeczeństwach przemysłowych grupy uboższe charakteryzują sie krótszym średnim trwaniem życia oraz są bardziej narażone na choroby niż warstwy zamożniejsze. W bogatszych krajach wskaźniki średniej oczekiwanej długości życia obywateli są wyższe niż w krajach uboższych.
Niektórzy socjologowie w całości przypisują klasowe zróżnicowanie stanu zdrowia działaniu czynników kulturowych i behawioralnych, takich jak sposób odżywiania czy szerzej- styl życia. Inni kładą nacisk na czynniki strukturalne: bezrobocie, złe warunki mieszkaniowe i złe warunki pracy.
Zestawienie dotyczące związków choroby z grupą/ klasą społeczną (Wielka Brytania):
- Niewykwalifikowani pracownicy najniższego szczebla zawodowego (V klasa społeczna) są dwukrotnie bardziej narażeni na śmierć przed osiągnięciem wieku emerytalnego niż najwyższe klasy zawodowe (I klasa społeczna)
- W rodzinach pracowników niewykwalifikowanych prawdopodobieństwo poronienia lub śmierci noworodka w pierwszym tygodniu życia jest dwukrotnie wyższe niż w rodzinach ludzi wykształconych.
- Jednostka narodzona w I klasie społecznej (ludzie z wyższym wykształceniem) żyje przeciętnie 7 lat dłużej niż osoba urodzona w V klasie społecznej (niewykwalifikowany pracownik fizyczny).
- Około 90% głównych przyczyn śmierci częściej niż w innych klasach występuje w klasach IV i V.
- Osoby należące do klasy robotniczej częściej odwiedzają lekarzy i skarżą się na więcej różnych chorób niż pracownicy wykwalifikowani, długotrwałe choroby dwa razy częściej dotykają pracy fizycznych niż najwyżej wykwalifikowane grupy zawodowe.
- Związane z przynależnością klasową nierówności zdrowotne są jeszcze bardziej wyraźne wśród ludzi długo pozostających bez pracy. Ludzie, którzy mają pracę żyją dłużej niż ludzie bez pracy.
-Śmiertelność niemowląt w Wielkiej Brytanii- im niższa pozycja społeczna to wskaźnik śmiertelności jest wyższy. Wskaźnik śmiertelności jest wyższy u matek samotnych niż u par.
Zdrowie i choroba są skorelowane z płcią i rasą.
-Prawie w każdym kraju na świecie kobiety żyją przeciętnie dłużej niż mężczyźni, ale częściej chorują.
-Pewne choroby występują częściej w populacjach mniejszościowych niż wśród białej większości.
-Różnice zdrowotne związane z płcią i rasą próbowano wyjaśnić odwołując sie do genetyki, ale sama genetyka nie tłumaczy tych nierówności. Pewne schorzenia mogą mieć podłoże biologiczne, lecz ogólne zróżnicowanie społeczeństwa pod względem zdrowia ma związek z czynnikami społecznymi i zróżnicowaniem warunków materialnych poszczególnych grup.
-Medycyna zachodnia jest oparta na biomedycznym modelu zdrowia - przekonaniu, że chorobę można zdefiniować w kategoriach obiektywnych i że chore ciało (także umysł) można przywrócić do zdrowia stosując naukowe metody leczenia.
-Biomedyczny model zdrowia powstał wraz ze społeczeństwami nowoczesnymi. Miało to związek z rozwojem demografii - badań wielkości składu i dynamiki populacji ludzkich - oraz wzrostem zainteresowania państwa zdrowiem publicznym.
-Silny wpływ ma kształt nowoczesnych systemów opieki zdrowotnej wywarło zastosowanie i upowszechnienie naukowych metod diagnozowania i leczenia.
BIOMEDYCZNY MODEL ZDROWIA JEST OD PEWNEGO CZASU CORAZ SILNIEJ KRYTYKOWANY. Mówi się że:
- medycyna naukowa nie jest wcale tak skuteczna, jak to sie przedstawia.
- specjaliści w jej zakresie nie biorą pod uwagę opinii pacjentów i podopiecznych.
- profesja medyczna wynosi sie ponad wszelkie alternatywne formy terapii, które nie mieszczą sie w jej ortodoksyjnym schemat
Założenia biomedycznego modelu zdrowia i zarzuty pod jego adresem:
| Założenia | Zarzuty/zastrzeżenia |
|---|---|
- Choroba jest fizyczną usterką organizmu, spowodowana przez konkretny czynnik biogenny. - W procesie trapi pacjent nie ma do gadania żadnej roli, a jego „chore ciało” można leczyć w oderwaniu od umysłu. - Lekarze mają „wiedzę specjalistyczną” i oferują jedynie prawomocną terapię. - Właściwym miejscem leczenia jest szpital, który dysponuje techniką i personelem medycznym. |
- Choroba jest konstruktem społecznym, którego nie można uchwycić w kategoriach ,,prawdy naukowej”. - Opinie pacjenta i jego doświadczanie choroby mają dla terapii kluczowe znaczenie. - Pacjent jest aktywną ,,pełnią” istotą i liczy się jego ogólne samopoczucie, a nie tylko zdrowie fizyczne. - Lekarze nie są jedynym źródłem wiedzy na temat zdrowia i choroby. Równie prawomocne są alternatywne formy wiedzy. - Zdrowienie nie musi przebiegać w szpitalu, leczenie z zastosowaniem techniki, środków farmakologicznych i chirurgii niekoniecznie przewyższa inne formy terapii. |