PAWEŁ HUELLE
Urodził się w 1957 roku. Prozaik, a także autor tomiku wierszy, absolwent Wydziału Filologii Polskiej w Gdańsku. Pracował tam jako dziennikarz w Biurze Informacji Prasowej "Solidarności", wykładowca uniwersytecki, redaktor, dyrektor Ośrodka Gdańskiego Telewizji Polskiej, a ostatnio jako felietonista "Gazety Wyborczej". Huelle jako pisarz odniósł ogromny sukces i uhonorowany został wieloma prestiżowymi nagrodami.
Jego książki, a zwłaszcza debiutancka powieść WEISER DAWIDEK, zostały przetłumaczone na wiele języków. Akcja tej powieści, określanej przez krytykę jako "książka dziesięciolecia", "arcydzieło", "zwycięstwo literatury", rozgrywa się w Gdańsku w roku 1957 i przynosi historię tajemniczego zniknięcia żydowskiego trzynastoletniego chłopca pod koniec niezapomnianych letnich wakacji oraz prowadzonego wiele lat potem prywatnego śledztwa w tej sprawie przez jednego z jego kolegów, zarazem narratora opowieści - bowiem dziwne zdarzenia jakie wówczas miały miejsce, napiętnowały go na resztę życia. Dawidek, będący przywódcą grupki rówieśników, stanowi uosobienie tajemnicy: jest kimś w rodzaju mesjasza, cudotwórcy i maga, wysłannika nieznanych mocy. Ta oparta na schemacie powieści detektywistycznej, na poły sensacyjna, na poły paraboliczna, pełna metaforycznych tropów historia, daje się czytać w rozmaitych porządkach: jako opowieść o dojrzewaniu, powieść obyczajowa, polityczna, przygodowa, wreszcie jako filozoficzny traktat.
Przygody związane z dociekaniem prawdy, zaświadczające o niepoznawalności świata, są również udziałem bohaterów opowiadań pomieszczonych w dwóch następnych książkach OPOWIADANIA NA CZAS PRZEPROWADZKI (1991) oraz PIERWSZA MIŁOŚĆ I INNE OPOWIADANIA (1996). I tutaj również zwykłe z pozoru zdarzenia, stają się znakami tajemnicy. Opowiadania Huellego są osadzone w różnych, drobiazgowo rekonstruowanych pod względem historycznego miejsca i czasu realiach, choć na ogół zawsze jakoś pozostają związane z "małą ojczyzną" autora, Gdańskiem i jego okolicami. Stanowią zapis własnej historii dorastania autora, poszukiwania mitycznej genealogii, korzeni duchowych. Warto dodać, że jest to zapis, w którym wielką rolę odgrywa pamięć cudzych tekstów literackich, tak że mamy tu niejednokrotnie do czynienia z pastiszem, grą aluzji, dialogiem ze sobie współczesnymi i z poprzednikami literackimi (krytycy wskazywali na liczne parantele z prozą Güntera Grassa czy Bruno Schulza ) co sztuce narracji Huellego przydaje dodatkowej atrakcyjności.
"Pisanie jest sztuką opowiadania historii." (Paweł Huelle)
Czy Weiser Dawidek Pawła Huelle jest powieścią postmodernistyczną.?
Pierwsza powieść Pawła Huelle, Weiser Dawidek wydana w 1987 roku, nie od razu stała się bestsellerem. Magazyn literacki „Twórczość”, w którym dotychczas publikował Huelle, odrzucił Weisera Dawidka w pierwszym podejściu. Osobą, która doceniła w pełni tę powieść, uznała ją za najlepszą książkę dziesięciolecia, był krakowski krytyk Jan Błoński. Po jego entuzjastycznej opinii czytelnicy i krytycy spojrzeli na Weisera Dawidka łaskawszym okiem. I zachwycili się. Zaczęto ją komplementować jako ”hipnotyczną, narkotyczną powieść”, „tajemniczą i urzekającą lekturę obowiązkową”, „arcydzieło”.
I Podstawowe wyznaczniki literatury POSTMODERNISTYCZNEJ ( za Tomkowskim z uzupełnieniem dr Giemzy )
- INTERTEKSTUALNOŚĆ ( teksty świadomie odsyłają do innych tekstów, poprzez cytaty, aluzje, zapożyczenia - Weiser Dawidek - Grass „Kot i myszy” , „ Blaszany bębenek” )
- DEMONSTRACYJNA LITERACKOŚĆ DZIEŁA ( odsłanianie pisarskiego warsztatu , autotematyzm, zwielokrotnienie wydarzeń , podwójne zakończenia, otwartość struktur kompozycyjnych- częste przypominanie czytelnikowi, ze książka się „pisze” na jego oczach, niezliczone retrospekcje)
Traktowanie dzieła jako produktu nieskrępowanej wyobraźni artysty ( irracjonalizm, chaos łamanie tabu, bezradność poznawcza- nic nie zostaje wyjaśnione, tajemnica pozostaje Tajemnicą, książka jest ciągłym przypominaniem sobie Weisera , nie prowadzi jednak do poznania )
- Dzieło jako GRA , zabawa z odbiorcą ( reguły gry ustalają się w miarę czytania tekstu)
- EKLEKTYZM ( w utworach koegzystują różne gatunki i style, elementy literatury wysoko-artystycznej i popularnej - elementy biblijne w dachowych przemówieniach Żołtoskrzydłego , język urzędowy- przesłuchujących, słowa które nie mają już desygnatów= „krachle”- butelki ze specjalnymi kapslami, z oranżadą i smakiem dzieciństwa )
NOSTALGIA jako dominująca kategoria estetyczna ( modernizm operowałby groteską i ironią, tęsknota za tamtym czasem, który był momentem inicjacji ale i gwarantem porządku, tamten świat „kręcił się wokół Weisera, nie ma Weisera- nie ma świata…. Nie ma tożsamośći?
TO DZIEJE SIĘ Z LITERATURĄ :
- tzw. rozpad wielkich narracji wziął się od postmodernistów, postmodernizm nie wierzy w spójność historii i to, że stanowi ona o naszej tożsamości . W pisaniu wraca pakt z czytelnikiem , zainteresowanie czytelnika fabułą .
W miejsce wielkich historii pojawiają się micro- narracje . Historia nie determinuje tożsamości bohatera . Pojawienie się historii prywatnej- mojej historii.
- Nostalgia- tęsknota za utraconym , w literaturze współczesnej coś, co było ale okazało się miejscem pustym , pojawia się przy tym problem pytania o korzenie - przestrzeń symboliczną w której było można żyć. Przedmioty ustanawiają wtedy świat na nowo( narrator pyta Kim był Weiser , po to by zapytać kim ja jestem? ) , nie jest on poddawany ocenie ale idealizowany ( niezwykły, inny chłopiec, odskocznia od nudy , prorok, ten który inicjuje nowe ) .
Strategią autora może być albo rezygnacja z tęsknoty albo opisanie wszystkiego, przypominanie .
Huelle :
Pisarz ma obowiązek poszukiwania dróg dostępu do duszy człowieka za pomocą wielu kluczy. Moim ulubionym kluczem jest badanie mechanizmów pamięci ….
- Pojawienie się INNEGO -( Szaleńca , dziecka, Żyda-odkrywam innego poprzez uświadomienie sobie, ze nie potrafię zrozumieć, poznać, dotrzeć, bezpośrednio skomunikować się z nim i z jego światem; w Weiserze to Elka jest pomostem łączącym go z innymi chłopcami) .
Nienormalny- Żółtoskrzydły, dziecko jako inny- Weiser. Inny staje się wyznacznikiem naszej tożsamości. Pojawia się problematyka indywidualna.
Status ontologiczny bohatera pozostaje na krawędzi prawdziwości. Do końca nie jest jasne co wydarzyło się Weiserowi.
ULUBIONE TOPOSY POSTMODERNISTÓW:
Labirynt- świat niespójny, pełen zagadek , pozbawiony granic .
Symbol pułapki lub wtajemniczenia ( tunel, w którym niknie Weiser? )
Świat jest księgą nie tylko ze względu na autorstwo Boga, ale dlatego, że jest złożony tylko ze słów. Ludzką świadomością rządzi język , od tego jak opowiemy o rzeczywistości zależy jej kształt.
Droga bez końca- wyobrażenia rzadko wskazują na nadprzyrodzoną rzeczywistość , częściej są znakiem intelektualnej i artystycznej igraszki .
Fragment wywiadu z Pawłem Huelle ( nie z braku pomysłu czym wypełnić kartkę , może to cośkolwiek rozjaśni lub zaciemni :
Żyjemy w rzeczywistości postmodernistycznej. Istnieje wielość równoległych światów. Nie rządzi nami jedna idea ani jedna estetyka. Nie ma wyższych ani niższych cywilizacji. Wszystko wygląda inaczej niż myśleli nasi przodkowie. Otóż w tej sytuacji bardzo trudno jest żądać od pisarza, aby zajmował się akurat tą, a nie inną sprawą, sferą, dziedziną. Każdy robi to, co wydaje się mu najważniejsze. Możemy jedynie porównywać dzieła i szukać obrazu całości poprzez wędrówkę po rozmaitych przestrzeniach. Olga Tokarczuk, Antoni Libera, Piotr Siemion, Jerzy Pilch, Andrzej Stasiuk - każdy z nich ma swój świat. Można i trzeba je porównywać, spierać się o ich wartość, szukać w nich jakiejś prawdy. Natomiast synteza - moim zdaniem - nie powstanie. O współczesnym odpowiedniku "Przedwiośnia" możemy zapomnieć. Niech pan spróbuje znaleźć wspólny język pomiędzy moim pokoleniem 40-latków, które brało udział w rewolucji solidarnościowej, a dwudziestolatkami, hiphopowcami, blokersami oraz sześćdziesięciolatkami, tymi z sentymentem oglądającymi się na Peerel. Jak te światy uzgodnić? Nie ma wspólnego doświadczenia, jednego kodu.
Odpowiedź na pytanie : Jeśli już to jest to powieść napisana w sposób postmodernistyczny, cokolwiek to znaczy
Bibliografia
Włodzimierz Bolecki , Polowanie na postmodernistów
Zaleski Marek, Formy pamięci, pamięć form
Przeszłość to dziś , podręcznik do liceum
Wykłady dra Giemzy
Internet