GADACZ, “Wychowanie, jako spotkanie osób”
Gadacz w tym artykule zwraca uwagę na kryzys wychowania. Twierdzi, że nie dotyczy on tylko teraźniejszości, lecz istnieje od początku nowożytności. Polega on na tym, że w starożytności wychowanie i edukacja były bardzej naturalne i nastawione a trz y głowne cele: prawdę, dobro i piękno. Były bezinteresowe i społecznie użyteczne.
Autor odwołuje się do filozofii Platona, który to twierdził, że dusza ludzka pierwotnie zamieszkuje raj - świat tych trzech absolutnych idei. Gdy traci swe skrzydła zostaje uwieziona w ciele i dąży ( a przynajmniej dążyć powinna) do raju utraconego. Natomiast od nowożytności edukacja i wychowanie nie dążą do osiągania tych trzech idei, lecz stały się środkiem manipulacji.
Gadacz krytykuje także dwa główne wpółczesne nurty zachowań społecznych: koletywizm i konsumpcjonizm. Kolektywizm bowiem neguje indywizdalizm i prowadzi do zerwania więzi społecznych (w skutek braku niezbędnych do życia środków budzi się w ludziach zazdrość, zawiść i egoizm). Konsumpcjonizm polega zaś na skoncentrowaniu swych starań na zdobywaniu coraz to nowych dóbr. Również powoduje zerwanie więzi społecznych. Celem człowieka staje się zdobywanie. W posiadaniu bowiem nie ma nic złego, natomiast w „kolekcjonowaniu” dóbr i ciągłym niedosycie człowiek zatraca swe człowieczeństwo i wartości najwyższe przestają mieć dla niego jakiekolwiek znaczenie.
Gadacz propaguje natomiast indywidualizm ograniczony (wolność, to nie to samo, co samowola. Wolność to możliwość podejmowania decyzji i samodzielne wyberanie ograniczeń i zobowiązań) połączony z utylitaryzmem, czyli użytecznością społeczną. Jego zdaniem to jedyny sposób by dążyć do coraz pełniejszego człowieczeństwa, trzech głownych ideałów, a co za tym idzie do szczęścia.
Dzieli również wychowanie na:
- wychowanie w optyce „funkcjonowania” - jest bezosobowe i przedmiotowe, ukierunkowane na prawo, zasady, obowiązujące normy, ma stwarzać kopie pewnego wzorca zgodnego z nimi niezależnie od indywiualnych cech i predyspozycji. Służy jakiejś ideologii, jego atrybutem jest przymus. Nie trzeba być osobą, trzeba spełniać normy, wymagania, swoją funkcję. (np. wychowanie hitlerowskie, czy żołnierskie)
- wychowanie w opytce „bycia” - jest twórcze i otwarte na nowości. Hołduje ludzkiej indywidualności, pomaga ją kształtować i uspołeczniać. Dąży do prawdy, dobra i piękna, oraz do uzyskania szczęścia poprzez dawanie siebie innym (służbę drugiemu człowiekowi).