Pytanie 22. Kontrola i ocena w procesie kształcenia.
Kontrola- porównywanie stanu faktycznego z wymaganym(wg J. Zieleniewskiego). W ujęciu pedagogów traktowana jest jako ogół zabiegów nauczycieli czy też zorganizowana czynność polegająca na:
- badaniu aktualnego i wcześniejszego stanu,;
- konfrontowaniu stanu ustalonego w czynności badania z założonym planem działania i wynikiem końcowym;
- wskazywaniu sposobów usprawniania czynności dla niezawodnego osiągnięcia zamierzonego wyniku(S. Racinowski).
Kontrola działa mobilizująco na ucznia, ma wpływ na przebieg uczenia się, ukierunkowuje postępowanie ucznia.
Kontrola obejmuje:
- ustalenie stanu rzeczywistego(warunków, sposobów i faz działania oraz jej wyników);
- porównywanie stanu rzeczywistego z obowiązującymi wymaganiami w celu ujawnienia niezgodności;
- wykrywanie warunków sprzyjających prawidłowej realizacji wyznaczeń, sprawności i skuteczności danego działania;
- wskazywanie drogi do osiągnięcia sprawności i skuteczności działania( J. Zieleniewski).
Kontrola osiągnięć musi opierać się na czytelnym dla uczniów zakresie wymagań. Gdy uczeń zna zakres wymagań i rozumie kryteria oraz wie, że są konsekwentnie stosowane, będzie współdziałać w procesie dydaktycznym.
Celem czynności kontrolnych jest zwiększenie efektywności wyników dyd.-wych. Kontrola zabezpiecza, nie dopuszcza do powstania zaległości i błędów, dyscyplinuje pracę uczniów i nauczycieli.
Wg J. Poplucza „kontrola to informacja zwrotna-od ucznia do nauczyciela, to podstawa dalszych decyzji o podejmowaniu kolejnych zadań.
Ocena- wg. W. Okonia to wypowiedź o charakterze wartościującym, która jest wyrazem opinii pozytywnej lub negatywnej o przedmiocie oceny(osoba, zdarzenie, praca).
Ocena szkolna- wg W.Okonia to ustosunkowanie się nauczycieli do osiągnięć uczniów, czego wyrazem może być wystawienie określonego stopnia szkolnego. Ocena szkolna daje nauczycielowi szerokie możliwości wyrażania aprobaty, akceptacji, dezaprobaty, nie tylko w postaci stopni szkolnych, które są uproszczeniem problemu.
Dokonując oceny szukamy odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu zadowalające są postępy ucznia, ale też postępy nauczyciela, a więc czy dobrze zostały postawione wymagania, czy treści, metody nauczania, czas przeznaczony na realizację były słuszne i wystarczające. Oceny stawiane uczniom są równocześnie samooceną osiągnięć nauczyciela.
Ocena powinna być: niezawodna, obiektywna, rzetelna, prognostyczna, jawna, życzliwa, uzasadniona, sprawiedliwa.
Ocenianie:
- to nieustający proces
- nie jest czynnością przypadkową
- wymaga dokładnych i trafnych narzędzi pomiaru
Stopień szkolny odnosi się do wykonania jakiegoś konkretnego zadania, ocena szkolna zaś jest potwierdzeniem poziomu wiedzy czy też umiejętności uczniów.
Podkreśla się konieczność formułowania ocen szkolnych w postaci sądów wartościujących, zawierających elementy opisowe, treściowego i jakościowego oceniania rozmaitych osiągnięć ucznia. Konieczne jest zastąpienie sformalizowanego systemu wystawiania stopni szkolnych na rzecz opisowej charakterystyki rozwoju i postępów w nauce.