Zawartość tlenu	barwa	Subst. odżywcze	Bogactwo życia
Eutroficzne	Dużo	Zielona	Dużo
Dystroficzne	Mało	Ciemno brunatna	Dużo
digotroficzne	dużo	błękitna	Mało

Cieśnina	Akweny wodne	Lądy
Gibraltarska	Morze śródziemne i ocean atlantycki	Europa i Afryka
bosfor	Morze czarne i marmara	Europa i Azja
Dardanele	Morze Marmara i egejskie
Beringa	Morze czukockie i beringa	Azja i Ameryka Płn.
Drejka	Ocean Spokojny i atlantycki
Bab al.- Mandab		Afryka i azja

Zasoby wodne hydrosfery:Wody słone (morza i oceany) – 96,5% zasobów;Woda słodka – 3,5% - lodowce;- lądolody,- wody podziemne,- jeziora,- rzeki,- lód gruntowy,- woda w atmosferze.Obieg wody w przyrodzie (cykl hydrologiczny)- obieg wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą.mały cykl hydrologiczny- krążenie między atmosferą a oceanem lub atmosferą a lądem.Duży cykl hydrologiczny- krążenie między oceanem i kontynentem. Przebieg: Parowanie znad zbiornika wodnego do atmosfery-(przejście ze stanu ciekłego w lotny (woda para wodna)Skroplenie (kondensacja)- przejście ze stanu lotnego w ciekły (para wodna woda)Opad: część zasila zbiorniki wodne a część powierzchnię ziemi. Resublimacja- część przejdzie ze stanu lotnego w stały (para wodna lód). Z powierzchni Ziemi część wyparuje, część wchłonie (infiltracja), część ulegnie transpiracji (parowaniu z powierzchni roślin i organizmów żywych), część spłynie po powierzchni Ziemi zgodnie z nachyleniem terenu (spływ powierzchniowy).Odpływ podziemny- odpływ wód pod powierzchnią terenu, uwarunkowany nachyleniem warstw nieprzepuszczalnych.Wody juwenilne- wody podziemne związane z krążeniem magmy. Opis: Słońce podgrzewa wodę w oceanie, ta zaczyna parować, unosi się ku górze do atmosfery, w postaci pary wodnej, w której następuje kondensacja- powstają chmury, które przenoszone są w różne miejsca ziemi. Z chmur powstaje opad mogący bezpośrednio spływać do morza (zasilanie rzek), infiltrować w głąb (zasilając źródła), wchodzić w skład organizmów żywych ( z których następnie transpiruje) lub może zostać w różnej postaci zatrzymany (retencja). Wody przedostające się nad ląd lub ocean mogą ponownie wrócić do atmosfery- cykl się zamyka. Retencja- czasowe zatrzymanie (wyłączenie)wody z obiegu. :powierzchniowa- jeziora, śnieg, lodowce i lądolody, bagna i mokradła, -podziemna- różnego rodzaju wody podziemne, wieczna zmarzlina.Człowiek może wpływać na wielkość i czas retencjonowania wód:zmniejszając ją, np. poprzez: pobór wód, osuszanie terenów, zwiększenie szybkości jej spływu (regulację rzek),* zwiększając ją, np. poprzez: budowę zbiorników retencyjnych, stawów. Przyczyny retencji: zamarzanie wody (lodowce), wieczna zmarzlina, bagna, śnieg, jeziora.Bilans wodny- zestawienie przychodów i ubytków wody dla danego obszaru. Przychody:- opady i osady atmosferyczne- dopływ powierzchniowy i podziemny, - wody retencjonowane w poprzednim roku.Ubytki:- parowanie - odpływ powierzchniowy i podziemny- wody retencjonowane na następny rok. Dodatni : Parowanie < opad (strefa równikowa)Ujemny : Parowanie > opad (pustynie) Źródło – miejsce, w którym woda podziemna wydostaje się na powierzchnię. szczelinowe – wypływają najczęściej ze szczelin w litych skałach- zstępujące (grawitacyjne)- woda wypływa z powodu siły ciążenia - wstępujące (hydrostatyczne)- woda pod ciśnieniem hydrostatycznym jest wypychana z warstwy wodonośnej. dolinne- znajdują się na dnie rozcięcia erozyjnego przecinającego warstwę wodonośną, skąd powstały ciek tworzy koryto, kształtując dolinę.Krasowe (wywierzysko)- woda z pod powierzchni ziemi wydostaje się pod duży ciśnieniem.Warstwowe- wypływają na stoku wzniesienia z nachylonej warstwy skalnej nasyconej wodą.Wody podziemne- wody zalegające pod powierzchnią Ziemi. zaskórne (przypowierzchniowe):- silnie uzależnione od wielkości opadów,- temp. Przybliżona do temp. Powietrza,- wody zanieczyszczone.Gruntowe- znajdują się pod warstwą nieprzepuszczalną, mniej zanieczyszczone, Głębinowe (wgłębne)- pod kilkoma warstwami nieprzepuszczalnymi, czyste. - artezyjskie- wody głębinowe które mogą same wydostać się na powierzchnię pod wpływem wysokiego ciśnienia hydrostatycznego. - subartezyjskie- człowiek wywierca otwór, przez który ta woda się wydostaje. Wody mineralne- zawierające składniki mineralne. :- szczawy,- solanki,- siarczanowe Wszechocean- oceany i morza. Oceany :- Spokojny (Pacyfik), - Atlantycki (Atlantyk), - Indyjski – Arktyczny. Morze- część oceanu przyległa do lądu (wyjątek Morze Sargasowe). Typy mórz: przybrzeżne- Karaibskie, Ochockie, Żółte, Koralowe, Tasmana, andamańskie, południowochińskie ; śródlądowe : - wewnątrzkontynentalne- Bałtyckie, Białe’ - międzykontynentalne- Śródziemne, Czarne, Czerwone, Karaibskie. Międzywyspowe- Celebes, Jawajskie, Moluckie, Banda Otwarte- Arabskie, Północne, norweskie. Cieśniny- wąski przesmyk oddzielający dwa akweny wodne / pas wody oddzielający 2 lądy. Zatoka- część wszechoceanu wyraźnie wcinająca się w ląd. Największe zatoki: - Bengalska (indyjski) - Gwinejska (Atlantycki) - Meksykańska (Atlantycki) - Hudsona (Atlantycki)Zalew- zatoka znacznie oddalona od wszechoceanu (oddzielona przez mierz eje) .Temperatura wszechoceanu – Najwyższa temp. W strefie międzyzwrotnikowej.

Zasolenie: najwyższy stopień zasolenia mają wody w strefie równikowej (powyżej 38 ‰) Przyczyny: - mało opadów, -wysoka temperatura- duże parowanie -uboga sieć rzeczna. Najbardziej zasolone morze- Morze Czerwone ( w niektórych miejscach 46‰). Morze Bałtyckie- ok. 7‰.Przyczyny :- dużo rzek wpada do tego zbiornika, - roztopy śniegu, - mniejsza temperatura, - mniejsze parowanie - dużo opadów. Obszary okołobiegunowe- średnie zasolenie ok. 32‰ * Więcej tlenu jest w wodzie słodkiej. Im wyższa temperatura tym mniejsza ilość tlenu w wodzie.Ruchy wody morskiej: fale – wywołane są przez wiatr. Prądy morskie – powstają najczęściej w wyniku działania stałych wiatrów (pasatów), ale również wskutek różnic gęstości, zasolenia czy różnic poziomu wód. - ciepłe- niosą ze sobą ciepłe wody; - chłodne- niosą ze sobą chłodne wody; - obojętne – podobna temperatura do wody do której wpada. Lokalizacja: Prądy zimne: zachodnie wybrzeża południowych kontynentów; obszar południowy Ciepłe- Europa Dwa prądy morskie- wschodnie wybrzeże Azji. Prądy ciepłe: północno – pacyficzny, północnorównikowy, równikowy prąd wsteczny, brazylijski, gwinejski, zatokowy północnoatlantycki, norweski, kuro-siwo, wschodnioaustralijski, mozambicki, Prądy zimne: oja-siwo, grenlandzki, ;labradorski, benguelski, dryf wiatrów zachodnich, antarktyczny prąd okołobiegunowy, peruwiański, kalifornijski, Pływy- powstają w wyniku faz księżyc- syzygijne- księżyc prostopadle do Słońca - kadrowe Przypływ- stan w którym woda osiąga najwyższy poziom Odpływ - -------------„------------------ najniższy poziom Na morzu Bałtyckim pływy są minimalne, niezauważalne. Największe pływy występują w zatoce Fundy w Kanadzie, oraz w kanale Ruchy poziome Upwelling – pionowy ruch, wynoszenie głębinowych wód morskich. Tsunami- wywołane są przez trzęsienia Ziemi albo przez podwodne erupcje wulkanów. El Niňo- zjawisko zahamowania upwellingu u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej spowodowane osłabieniem wiejących ze wschodu passatów w związku z czym woda z zachodniego Pacyfiku płynie na wschód 150-200 metrową warstwą, przykrywającą chłodniejszą wodę. Rzeka- większy ciek wodny mający swoją nazwę. Rzeka główna- rzeka wpływająca bezpośrednio do większego zbiornika wodnego. Dopływ- rzeka lub mniejszy ciek wodny, który nie uchodzi bezpośrednio do morza, ale do innej rzeki. Zlewisko- obszar lądowy, z którego wszystkie wody powierzchniowe i podziemne spływają do jednego morza, oceanu bądź też innego zbiornika wodnego Dorzecze- obszar z którego wody spływają do danej rzeki. Dział wodny- granica oddzielająca dorzecza lub zlewiska. Ustrój (reżim) wodny- sposób zasilania rzeki w wodę. Podział rzek ze względu na zasilanie i ciągłość przepływu -stałe –okresowe –chwilowe Ustrój rzeczny: deszczowy - wysokie stany i przepływy w okresach dużych opadów ( Tamiza, Ganges, Kongo, Niger) oceaniczny: Sekwana - równikowy- Kongo, Orinoko - monsunowy- Ganges śnieżny- wysokie stany i przepływy wiosną w czasie topnienia śniegów (Jukon, Jenisej, Lena, ) lodowcowy – wysokie stany i przepływy rzek latem, w okresie intensywnego topnienia lodowców lub lądolodów, (Syr- Daria) złożony- mają kilka źródeł zasilania i wykazują zróżnicowane przepływy. (Amur)- deszczowy (równikowy/zwrotnikowy)- Nil - deszczowy/ śnieżny- Wisła Najdłuższe rzeki świata: Nil Amazonka Jangcy Missisipi Huang-ho Ob. Parana Amur Najdłuższe rzeki na kontynentach: Afryka- Nil Europa- Wołga Azja- Jangcy Australia- murray i Darling Ameryka Płn- Missisipi Ameryka Płd- Amazonka Ujścia rzek: Ujście deltowe tworzy rzeka wpadająca do płytkiego zbiornika o spokojnych wodach; rzeka rozwidla się na kilka ramion ujściowych Ujście lejkowe (estuarium) powstaje przy głębokich zbiornikach, w których występują znaczne pływy, uprzątające przynoszony przez rzekę materiał skalny; w takich przypadkach rzeka uchodzi do morza jednym korytem, Delta: Ganges, Brahmaputra, Dunaj, Estuarium: Tamiza, Mekong, Jezioro- śródlądowy zbiornik wodny (nie ma połączenia z wodami wszechoceanu) Podział jezior:ze względu na przepływ przepływowe- wody rzek wpływają do jeziora i wypływają z niego, np. Aralskie odpływowe- rzeka ma początek w jeziorze Np. morze kaspijski, bezodpływowe- rzeki tylko wpadają do jeziora. Np. jezioro Bałchasz Ze względu na troficzność (zawartość substancji odżywczych)) Ze względu na genezę (pochodzenie) misy jeziora: Polodowcowe- przyczynia się lodowiec górski - cyrkowe (kary)- Morskie Oko- owalne, głębokie - rynnowe (roś, Hańcza) - morenowe- Śniardwy- owalne - oczka (wytopiskowe)- owalne, głębokie Tektoniczne- głębokie, podłużne- Jezioro Bajkał (najgłębsze jezioro Świata) Przybrzeżne- kiedy mierzeja odetnie zalew , np. Łebsko, Reliktowe- Morze Karaibskie; pozostałość dawnego morza Wulkaniczne- Albano we Włoszech Deltowe – np. Druzno, Dąbie Krasowe- np. Białe Sosnowieckie na Polesiu Lubelskim Starorzecza (jeziora zakolowe) Antropogeniczne – sztuczne zbiorniki wodne Funkcje jezior: - energetyczna – zaopatrzeniowa – komunikacyjna -Retencyjna ( pochłanianie nadmiaru wody/ zasilanie rzeki w wodę) - środowisko życia dla wielu organizmów - turystyczno- rekreacyjna Zbiornik Nasera na rzece Nil (Tama Asuańska) Plusy: - funkcje energetyczne - zbiory kilka razy w roku Minusy - zmiana klimatu w południowym Egipcie, która spowodowała znaczny wzrost opadów deszczu. Największe jeziora na kontynentach: Afryka- J. wiktorii Europa- j. Ładoga, Azja- morze kaspijskie Australia- Eyre Ameryka Płn- j. Górne Ameryka płd- Maracaibo Lodowiec- znaczne i trwałe nagromadzenie lodu powstałego w wyniku nagromadzenia śniegu.pokrywy i czapy lodowe- Antarktyda, Grenlandia, lodowce fieldowi w Gorach skandynawskich, lodowce górskie i dolinne- Alpy, Himalaje lodowce przedgórskie (piedmontowe)- alaska, góry skaliste, nowa zelandia