Kinezyterapia – wykłady 12.10.2010r.

Kinezyterapia (gr. kinesis - ruch) - leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej.

Kinezyterapia dzieli się na miejscową i ogólną.

Miejscowa - dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, składają się a nią:

• ćwiczenia bierne - wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat CPM (Continuous Passive Motion – ciągły bierny ruch) bez czynnego udziału chorego;

• ćwiczenia izometryczne – czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;

• ćwiczenia czynno-bierne – ruch wykonywany jest biernie natomiast pacjent czynnie rozluźnia mięśnie;

• ćwiczenia samowspomagane – pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;

• ćwiczenia w odciążeniu – wykonywanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka ciała;

• ćwiczenia czynne;

• wyciągi;

• ćwiczenia synergistyczne;

• ćwiczenia oddechowe.

Ogólna - składa się z ćwiczeń części ciała nie objętych chorobą:

• ćwiczenia ogólnokondycyjne;

• ćwiczenia gimnastyki porannej;

• ćwiczenia w wodzie;

• sport inwalidów.

Kinezyterapia stosowana jest w schorzeniach i dysfunkcjach narządu ruchu, w zespołach bólowych kręgosłupa, po zabiegach operacyjnych, po udarach mózgu, po zawale serca, a także w okresie ciąży jako przygotowanie do porodu.

Co to jest UGUL?

UGUL-Uniwersalny Gabinet Usprawnienia Leczniczego

• Precyzja i wysoka jakość wykonania kabiny do ćwiczeń i zawieszeń gwarantuje komfort i bezpieczeństwo, zarówno pacjenta jak i rehabilitanta.

• Uniwersalny Gabinet Usprawniania Leczniczego służy do leczenia schorzeń narządów ruchu za pomocą ćwiczeń ruchowych i usprawniania leczniczego.

• Kabina UGUL do ćwiczeń i zawieszeń przeznaczona jest do stosowania w kinezyterapii indywidualnej z kilkoma pacjentami równocześnie.

• Stosuje się w niej zawieszenia całkowite, ćwiczenia czynne w odciążeniu oraz czynne z oporem i z zastosowaniem systemu bloczkowo-ciężarkowego.

• Istnieje możliwość zastosowania wyciągu do pozycji Perschl'a

Cel ćw. kinezyterapeutycznych?

Jest odbudowanie potencjalnej sily mięśniowej w osłabionych zespołach dynamicznych i poprawa wskaźników zakresow ruchow w stawach w których proces chorobowy ich wielkość zmniejszyl.

RODZAJE ĆWICZEŃ:

1. ćwiczenia bierne

2. ćwiczenia czynno-bierne

3. ćwiczenia samowspomagane

4. ćwiczenia czynne w odciążeniu

5. ćwiczenia czynne wolne

6. ćwiczenia czynne oporowe

7. ćwiczenia prowadzone

ĆWICZENIA BIERNE

• Stosuje się przy sile mięśniowej 0 i 1 stopień ( wg Lovetta)

• Zasadniczy cel – zamiana ruchu biernego na czynny lub podtrzymywanie sprawności kilku składowych narządu ruchu takich jak: mięśni, więzadła, czy stawy utrzymując odpowiednio ich długość, elastyczność i ruchomość.

• Fizjologicznie- znaczenie ćwiczeń biernych polega na wspomaganiu działania mechanizmu tzw. „pompy mięśniowej”, odżywienie tkanek obwodowych, zapobieganie zesztywnieniom stawowym, obrzękom zastoinowym, pośrednio odleżynom i wielu innym niekorzystnym zagrożeniom wynikającym z procesu chorobowego.

• Oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy (głównie przez czucie proprioceptywne)

Wskazania do prowadzenia ćw. biernych:

1. Porażenia i niedowład mm. szkieletowych

2. Zwiększone patologicznie napięcie mięśniowe inaczej napięcie spastyczne

3. Nie utrwalone ograniczenia ruchomości w stawach

4. Zła trofika tkanek miękkich w częściach narządu ruchu objętych procesem patologicznym

5. Potrzeba utrzymania odpowiedniej długości i elastyczności w mięśniach szkieletowych

Przeciwwskazania:

1. Stany pourazowe po złamaniach kości długich z niepełnym zrostem

2. Stany zapalne stawów rożnego pochodzenia

3. Stany po zwichnięciu i innych urazach stawowych i śródstawowych.

4. Urazy skóry, mięśni, innych tkanek miękkich oraz stany bezpośrednio po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów. Każdorazowo decyzja o podjęciu lub nie ww. ćwiczeń należy do lekarza leczącego.

5. Występowanie bólu podczas ćwiczenia

Metodyka ćwiczeń:

1. Ruch prowadzony jest za pomocą sil zewnętrznych głównie przez rękę terapeuty

2. Pozycja wyjściowa pacjenta jest taka jak podczas testowania siły odpowiednich zespołów mięśniowych na stopień 0 i 1.

3. Stabilizacja właściwego odcinka narządu ruchu ( części kończyny) ma zapewnić wykonywanie ruchu biernego tylko w obrębie mobilizowanego stawu. Ruch nie może być „przenoszony” na inne sąsiednie przeguby stawowe. Przy znacznie zwiększonym napięciu mięśniowym można do właściwej stabilizacji wykorzystywać pomoc innych osób

4. Odciążenie lub chwyt ćwiczonej części ciała musi być wygodny dla pacjenta, pewny a przez to bezpieczny.

5. Ruch należy prowadzić w pełnym, biernym fizjologicznym zakresie zgodnie z norma dla danego stawu.

6. Liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i serii od 30 do 50.

7. Ćwiczenia w ciągu dnia należy prowadzić ( dla jednego ruchu) od jednej do trzech serii. Obowiązuje zasada, ze przy większym nasileniu działania czynnika patologicznego i rozleglejszych w związku z tym zmianach – stosuje się zwiększoną ilość serii.

8. Obowiązuje zasada bezpośredniego oddziaływania. Jeżeli ma być np. usprawniany staw biodrowy to przyłożenie ręki (terapeuty) do ćwiczonej kończyny musi być umiejscowione na udzie. Chwyt np. za goleń jest w tej konkretnej sytuacji niewłaściwy. Pozbawiony ochronnego napięcia mięśniowego porażonych mięśni uda- staw kolanowy- może ulec podczas tak wykonywanych ćwiczeń deformacji. Postępowanie w ten niewłaściwy sposób określane bywa oddziaływaniem pośrednim albo ćwiczeniem „przez dwa stawy”.

ĆWICZENIA CZYNNO- BIERNE

• Stosuje się w przypadku nadmiernego napięcia mięśniowego wywołanego unieruchomieniem, bólem lub innym czynnikiem.

• Podstawowym wyznacznikiem jest siła równa 1 stopniowi.

• Ruch prowadzi się biernie, a zadaniem pacjenta jest czynne rozluźnienie mięśni w tej części narządu ruchu, która jest ćwiczona.

• Główny cel – konieczność rozbicia (przerwania) „odruchowego koła bólu”.

• Porażenia lub niedowłady mięśni powstałe wskutek zmian patologicznych zlokalizowanych w OUN połączone ze wzmożonym napięciem mięśniowym nie kwalifikują się do tego rodzaju ćwiczeń.

Wskazania:

1. Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych w narządzie ruchu.

2. Choroby reumatoidalne.

3. Unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów redresyjnych.

4. Stany atrofii tkankowej.

5. Demineralizacja kości.

Przeciwwskazania:

1. Czynne procesy zapalne w obrębie stawów.

2. Świeże blizny pooperacyjne lub inne rany gdzie ruch mógłby stanowić czynnik utrudniający gojenie.

3. Stany wymagające bezwzględnego unieruchomienia, takie jak po zwichnięciach czy złamaniach.

Wybór momentu aktywizacji ruchowej zależy od lekarza prowadzącego pacjenta.

Metodyka ćwiczeń:

1. Pozycje wyjściowe, rodzaje stabilizacji- dobieranie według tych samych zasad jak w ćwiczeniach biernych.

2. Ruch prowadzi się w niepełnym zakresie, a jego wartości graniczne wyznaczają odczucia bólowe. Wykonując ten rodzaj ćwiczeń należy doprowadzić ruch do granicy bólu i bardzo wolno próbować ją przekroczyć. Wiele tutaj zależy od indywidualnej tolerancji bólowej każdego pacjenta.

3. Tempo ćwiczeń bardzo wolne, zezwalające pacjentowi na koncentrację psychiczną i w jej wyniku na rozluźnienie odpowiednich grup mięśni

4. Liczba powtórzeń ćwiczeń od 10 do 15 w jednej serii. Praktycznie najlepiej jest w jednej sesji terapeutycznej stosować od 3 do 5 serii po 10 powtórzeń. Przerwy między seriami 2-3 min. Należy wykorzystywać na rozluźnienie ćwiczonych mięśni np. przez masaż. Wskazane jest, by w czasie przerw wykonywać krótką serię ćwiczeń czynnych oporowych w obrębie sąsiedniego stawu. Na przykład, jeżeli tym rodzajem ćwiczeń mobilizowane są zespoły dynamiczne w stawie biodrowym, w którym umiejscowione jest schorzenie, to w przerwie trzeba wykonać serię ćwiczeń oporowych zginaczy i prostowników stawu kolanowego tej samej kończyny. Przyczepy obu tych grup mięśniowych znajdujące się nad stawem biodrowym wpływają na rozluźnienie, które pozwala uzyskać lepsze efekty terapeutyczne w działaniu podstawowym.

5. Ćwiczenia czynno- bierne należy prowadzić przy wspomaganiu ich środkami fizykoterapii, obniżającymi napięcie mięśniowe, a często pod osłoną leków przeciwbólowym.

ĆWICZENIA SAMOWSPOMAGANE

1. Stanowią one łącznik pomiędzy grupa ćwiczeń biernych i czynnych. Stosuje się dla niesprawnych grup mięśniowych (czyli od 0 do 2 stopnia wg Lovetta).

2. Wspomaganie ruchu może mieć charakter bezpośredni albo pośredni:

-pośredni: ćwiczenia najczęściej są wykonywane przy wykorzystaniu systemu bloczkowego

-bezpośredni: polega na tym że np. zdrowa kończyna górna ręką chwyta kończynę górną przeciwną, porażoną i „ćwiczy” ją prowadząc ruch wznosu przez zgięcie w zespole stawowym barkowo- ramiennym w takim zakresie ruchu jaki jest możliwy do wykonania.

Wskazania i przeciwwskazania jak w ćwiczeniach biernych:

Plusy: pacjent czuje się współodpowiedzialny przynajmniej za cześć usprawniania oraz może czynnie współpracować w poprawny sposób.

Minusy: ruch nie jest w nich prowadzony w pełnym zakresie