TPL WYK

2012-09-22

Rozpuszczanie

Technologia Postaci Leków WYK

2012-09-22

Temat: Rozpuszczanie

Większość substancji w TPL występuje w postaci stałej. Aby przygotować lek trzeba ją rozpuścić.

Roztwór

• jednofazowa, kilkuskładnikowa mieszanina, której poszczególne składniki znajdują się w rozproszeniu cząstkowym

• to mieszanina homogenna (jednorodna)

• Charakteryzują się właściwościami odmiennymi od właściwości poszczególnych składników

W TPL wyróżnimy dwa rodzaje roztworów:

• roztwory rzeczywiste, w których cząstki rozpuszczone maja rozmiary < 1nm

• roztwory koloidalne, w których cząstki rozproszone mają wielkość 1-100 nm.

Jeżeli mówimy, o roztworach to mamy pojęcia:

• rozpuszczalnik SOLVENS - składnik roztworu występujący w największej ilości

• substancja rozpuszczona SOLVENDUM - składnik roztworu występujący w mniejszej ilości

Substancje lecznicze stosowane w postaci roztworów mogą być:

• ad usum internum

• ad usum externum

Roztwory podawane są, jako:

• iniekcje

• krople do ucha, oczu, nosa

• inhalacje

Roztwory substancji leczniczych mają te zaletę, że są łatwe do dozowania, czyli dzielenia na dawki.

Zasady sporządzania roztworów:

• odważenie określonej ilości rozpuszczalnika

• odważenie substancji leczniczej

• rozpuszczenie substancji leczniczej w rozpuszczalniku przez mieszanie

• sączenie sporządzonego roztworu (zawsze)

• otrzymanie roztworu o żądanym stężeniu jest uzależnione od właściwość substancji rozpuszczanej i od właściwości rozpuszczalnika

W rozpuszczalnikach polarnych (posiadające znaczny moment dipolowy) takich jak woda, gliceryna, etanol dobrze rozpuszczają się substancje polarne takie jak jodek potasu, rezorcyna

W rozpuszczalnikach niepolarnych (posiadające zerowy albo bardzo mały moment dipolowy) takich jak parafina, oleje roślinne dobrze rozpuszczaja się substancje niepolarne takie jak kamfora, mentol.

Rozpuszczalność jest miarą stężenia substancji rozpuszczanej w stanie nasycenia roztworu, oznacza to ile substancji musimy rozpuścić w danym rozpuszczalniku, aby uzyskać roztwór nasycony.

rozpuszczalnika

bardzo łatwo rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w < 1g

łatwo rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w 1-10 g

rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w 10-30 g

dość trudno rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w 30-100 g

trudno rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w 100-1000 g

bardzo trudno rozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w 1000-10 000 g

praktycznie nierozpuszczalna 1 g rozpuszcza się w > 10 000g

Szybkość rozpuszczania to zdolność przechodzenia substancji stałej do roztworu w jednostce czasu.

Szybkość rozpuszczania można zwiększyć przez:

• podwyższenie temperatury.

• zmniejszenie cząstek - powoduje zwiększenie powierzchni substancji rozpuszczanej

• mieszanie

• stężenie substancji stężenie | szybkość |

Aby oddzielić ciała stałe od cieczy w TPL stosuje się

• sączenie

• cedzenie

• klarowanie

• dekantowanie

Stosowanie powyższych metod:

• kiedy chcemy oczyścić roztwór z zanieczyszczeń mechanicznych, które dostały się przypadkowo do roztworu w trakcie jego przygotowywania lub pochodzą z użytych substancji

• kiedy chcemy oddzielić osad zawierający substancję leczniczą od roztworu, z którego został wytrącony

• kiedy chcemy oddzielić roztwór od nierozpuszczonej w nim substancji, np. gdy chcemy otrzymać roztwór nasycony

• kiedy chcemy oddzielić uzyskany ekstrakt (wyciąg) od ekstrahowanego materiału, np. oddzielając nalewkę od wytrawianego materiału roślinnego

Sączenie

• stosuje się w celu oddzielenia ciała stałego od cieczy za pomocą porowatej warstwy przepuszczalnej dla cieczy a nie przepuszczalnej dla ciał stałych

• szybkość sączenia zależy od:

  • wielkości powierzchni sączącej

  • średnicy porów warstwy sączącej

  • ilości i wielkości oddzielanych cząstek

  • lepkości cieczy

• Sączenie wykonuje się najczęściej przez sączek bibułowy, takiej wielkości, aby jego górny brzeg znajdował sie 0, 5 cm poniżej górnej krawędzi lejka.

• Sączy się tylko i wyłącznie roztwory rzeczywiste a nie koloidalne.

• My stosujemy sączenie grawitacyjne. Przemysł - próżniowe (podciśnienie)

Sączki

• muszą charakteryzować się odpornością chemiczną wobec składników sączonej mieszaniny

• wytrzymałością mechaniczną

• odpornością cieplną w temperaturze sączenia

Cedzenie

• to oddzielenie ciała stałego od cieczy za pomocą warstwy filtracyjnej o luźnej strukturze

• np. gaza, wata, płótno, flanela

• polega na umieszczeniu w lejku zwitka gazy, waty, flaneli, albo w gazie umieszcza sie watę

• cedzi się ciecze od dużej lepkości np. syropy, nalewki, soki, wyciągi roślinne, stopione podłoża maściowe, podłoża do czopków

Klarowanie

• oczyszczanie płynu z zawiesiny przez osadzenie jej na czymś

• wytraca się mętną ciecz z dodatkiem absorbentu np. talku

• mniejsze cząstki adsorbują się na talku, co pozwala oddzielić je przez sączenie

Dekantacja

• polega na pozostawieniu zawiesiny na pewien czas.

• w tym czasie cząstki zawiesiny opadają, czyli sedymentują.

• po upływie czasu zlewa się płyn znad osadu, który zgromadził się na dnie naczynia