Zestaw U
1.Rola kory mózgowej w czynnościach czuciowych.
W korze mózgowej obok stref ruchowych i asocjacyjnych, istnieją jeszcze odbiorcze strefy dla różnych rodzajów czucia (somatycznego, trzewnego, węchu, smaku, słuchu i wzroku). Odgrywa ona bardzo ważną rolę w kierowaniu czynnościami czuciowymi. Impulsu czucia somatycznego docierają do jednej ze stref czuciowych kory zwanej odbiorczą strefą somatyczną. Jest to strefa czucia skórnego i stawowo-mięśniowego.
Impulsy czuciowe z tułowia i kończyn doprowadzane są do odbiorczej strefy somatycznej przeciwległej półkuli mózgowej. Projekcja twarzy wykazuje natomiast interesujące różnice gatunkowe. U konia, świni, kota, psa i królika jest ona kontralateralna, a u owcy i kozy – homolateralna.
Strefa odbiorcza słuchowa leży w większości w płacie skroniowym kory mózgowej. Kończą się w niej włókna trzeciego neuronu drogi słuchowej, wychodzące z jąder ciała kolankowego przyśrodkowego. Obok głównej istnieje też strefa dodatkowa.
Strefa odbiorcza wzrokowa z reprezentacja siatkówek zajmuje powierzchnię przyśrodkową i w małej części grzbietowo-boczną bieguna potylicznego półkuli mózgowych. Kończą się w niej włókna trzeciego neuronu pęczka wzrokowego, zaczynające się we wzgórzu w ciele kolankowym bocznym. W strefie tej podobnie jak w innych projekcyjnych strefach korowych można wyróżnić strefy główną i dodatkową.
Strefa odbiorcza smakowa leży w płacie skroniowym w tej części odbiorczej strefy somatycznej, w której znajduje się reprezentacja czucia skórnego twarzy (jamy ustnej i gardła).
Strefa odbiorcza węchowa obejmuje brzuszną powierzchnię kory i zlokalizowana jest głównie w zawoju przedgruszkowatym, w płacie gruszkowatym i pewnych partiach ciała migdałowatego.
Korowa reprezentacja narządu równowagi znajduje się w płacie ciemieniowym, w pobliżu strefy słuchowej.
W płacie czołowym leży odbiorcza strefa impulsów interorecepcyjnych, dopływających z narządów wewnętrznych.
Strefy czuciowe kory mózgowej stanowią pola reprezentacji korowej określonych receptorów obwodowych (skórnych, kinestetycznych, trzewnych) lub określonych narządów zmysłów (narządów smaku, węchu, wzroku, słuchu). Zachodzi analiza złożonych zjawisk środowiska zewnętrznego i wewnętrznego na oddzielne elementy, a następnie wiązanie ich (synteza) z określonymi czynnościami organizmu. Strefy czuciowe kory stanowiące ostatni odcinek układów zwanych analizatorami, są tzw. korowymi końcami analizatorów. W obrębie każdego z nich rozróżnić można dwie części: centralną (jądro), zbudowaną z dużego skupienia swoistych, czynnościowo zróżnicowanych komórek przeprowadzających najwyższe formy analizy i syntezy, oraz obwodową, utworzoną z komórek podobnych, ale rozrzuconych na większej lub mniejszej powierzchni kory.
Strefy asocjacyjne nie wykazują swoistości i ulegają pobudzeniu przy drażnieniu różnych receptorów obwodowych. Uszkodzenie ich nie pociąga za sobą utraty określonego czucia, zaburzeniu ulega tylko zdolność prawidłowej interpretacji znaczenia działającego bodźca. Strefy te odgrywają ważną rolę w procesach analizy i syntezy bodźców w korze mózgowej, gromadzą też informacje dochodzące do kory z różnych narządów zmysłów. Ze strefami tymi związana jest pamięć i procesy uczenia się.
Podstawowymi jednostkami strukturalnymi i czynnościowymi stref czuciowych i ruchowych kory mózgowej są walcowate skupienia komórek nerwowych zwane kolumnami korowymi. Są one skierowane osią długą do powierzchni kory do istoty białej. Wchodzą do nich włókna czuciowe odpowiednich dróg wstępujących, wychodzą włókna ruchowe dróg zstępujących. Kolumny zbudowane są z różnych typów neuronów nadrzędnych i podrzędnych, jak również z neuronów pośredniczących pobudzających i hamujących.
2.Oddychanie płucne.
STRONA 389 !!!
3.Nerka jako narząd endokrynowy.
STRONA 597!
4.Specyfika krążenia wątrobowego.
Całkowita ilość krwi przepływająca przez wątrobę człowieka wynosi ok.1500-2000ml/min. Cecha najbardziej charakterystyczna krążenia wątrobowego jest krążenie utworzone przez siec dziwną żylno-żylną. Krew tętnicza z tętnicy wątrobowej miesza się z krwią żylną z żyły wrotnej we wspólnych dla obu naczyniach- naczyniach włosowatych. Krew żyły wrotnej posiada niskie ciśnienie ok.6- Hg i obniża się do 3-4mm Hg w wątrobowych nacz. Włosowatych. Natomiast krew z tętnicy wątrobowej płynie tętniczkami miedzyzrazikowymi, miedzypłacikowymi, śródpłacikowymi pod dość znacznym ciśnieniem. Spotkanie się obu strumieni krwi jest możliwe, dzięki różnym objętościom wpływającej tu krwi żylnej i tętniczej. Żylna krew wrotna płynąca z przewodu pokarmowego i śledziony stanowi ok. 70-80%, a tętnicza krew ok. 20-30% ogólnej objętości krwi.
Wspólne naczynie włosow., do którego wpływa krew tętnicza i żylna ma szczególną budowę tzn. tworzy nieregularne zatokowe struktury i zbud. jest ze śródbłonka o dużej przepuszczalności, typu okienkowanego o bud. ciągłej i nieciągłej, z dużą ilością porów i szczelin. Cecha charakt. jest to ze każdy hepatocyt , przylega swoja jedna strona pokryta mikrokosmkami do nacz. Włosowatego. Powierzchnia hepatocytu przylegająca do nacz. Włosowatego jest powierzchnia pobierającą- z krwi docierają tu tlen oraz glukoza, aminokwasy, zw. tłuszczowe itp., i jest jednocześnie powierzchnia wydzielniczą, przez którą hepatocyty przekazują do krwi utworzone w nim peptydy i białka( wszystkie białka osocza z wyjątkiem immunoglobulin), mocznik i inne.
Hepatocyty ułożone są w wątrobie w taki sposób, że kiedy komórka powierzchnia jednej strony bocznej styka się bezpośrednio ze ścianka nacz.włosow., to przeciwległa wykazująca wgłębienie- styka się z taka sama strona drugiego hepatocytu.
Oba wgłębienia hepatocytow tworzą przewodzik żółciowy.
W obrębie syncytium, jakie tworzą kom. Śródbłonka, wyst. Kom. gwiaździste ukł. Siateczkowo-śródnabłonkowego. Są to osiadłe makrofagi, które wychwytują i niszczą antygeny, zużyte krwinki czerwone i inne szkodliwe dla org. cząsteczki podlegające fagocytozie.
Zmieszana krew żylna i tętnicza docierają do żyły ośrodkowej, umieszczonej w środku płacika wątrobowego. Stąd odpływa do żył wątrobowych uchodzących do żyły głównej.
Czynnikami reguł. Przepływ krwi przez wątrobę, poza ukł. Adrenergicznym i cholinergicznym, są liczne związki chemiczne wchłaniane z przewodu pokarmowego i docierające do wątroby z krwią wrotna hormony np. insulina, glikagon i hormony przewodu pokarmowego- cholecystokinina ,VIP,sekretyna, gastryna.
5.Zmęczenie.
To stan przejściowego obniżenia zdolności do pracy, będący następstwem dłuższej aktywności ruchowej, a ustępujący po okresie wypoczynku.
Powody zmęczenia to niezdolność elementów kurczliwych do skurczu i zmiany w procesach metabolicznych leżących u podstawy procesu skurczowego. Są one następstwem wyczerpania się zapasów energetycznych w samym mięśniu, a także gromadzeniem w mięśniu produktów metabolizmu (np. kw. fosforowego, kw. mlekowego itp.), które oprócz upośledzania pracy poszczególnych włókien mięśniowych pogarszają zdolność błon pobudliwych do wytwarzania potencjałów.
Zmęczenie następuje znacznie szybciej, jeśli odcięty zostanie dopływ krwi lub tlenu do mięśni.
W izolowanym mięsniu, drażnionym podnietami powtarzającymi się w krótkich odstępach czasu narastające zmęczenie przejawia się:
przedłużeniem czasu utajonego pobudzenia i okresu refrakcji bezwzględnej
dłuższym czasem skurczu i rozkurczu
zmniejszoną amplitudą skurczów
brakiem powrotu do pierwotnej długości i skłonnościami do występowania przykurczów
zmianą sprężystości
zmniejszeniem siły bezwzględnej
Szybciej jednak od aparatu kurczliwego męcza się synapsy. Powoduje to pogorszenie przekazywania stanu pobudzenia na mięsień. Jest to efekt wyczerpania na płytkach ruchowych zasobów acetylocholiny. Chroni to jednak aparat kurczliwy przed całkowitym wyczerpaniem się zapasów.
Wcześniej jeszcze od synaps męczą się ośrodki nerwowe w rdzeniu kręgowym, jądrach podkorowych i korze mózgowej, które kontroluja pracę mięśni całego organizmu.
Przy dłuższym zmęczeniu mięśnia może w nim dojść do utrzymującego się przez kilka minut przykurczu, czyli tzw. kontraktury fizjologicznej. Mięsień nie reaguje wtedy na żadne bodżce i nie można w jego obrębie stwierdzić potencjałów czynnościowych. Jest to efekt wyczerpania wszystkich zsobów energet. (ATP, fosfokreatyny) tak, że brakuje wiązań wysokoenerget. Do odtworzenia ATP z ADP. Dopiero muszą pojawić się substancje odżywcze, które pomogą odtworzyć ATP potrzebne do rozluźnienia kompleksu aktyna-miozyna warunkującego skurcz.
Oprócz zmęczenia kontrakturę mogą wywołać też silne bodźce termiczne, elektryczne, mechaniczne i chemiczne.