POKRZYWKA

-występuje u 15-20% ludzi (częściej u kobiet)

-jest niejednolitym zespołem chorobowym, w którym wykwitem pierwotnym jest bąbel pokrzywkowy barwy porcelanowo białej lub różowej, cechujący się obrzękiem, szybko powstający i ustępujący bez pozostawiania śladu

-obrzęk spowodowany jest przesiąkaniem otocza do przestrzeni międzykomórkowych wskutek zwiększonej przepuszczalności naczyń włosowatych

-znamionom tym towarzyszy świąd- pieczenie

Pokrzywka =Objaw

-objaw to np. ból głowy

-nie chorujemy na pokrzywkę tak jak nie chorujemy na ból głowy

-uważa się, że każdy w swoim życiu chociaż raz ma ten objaw

Bąbel pokrzywkowy

-bladoczerwony

-płasko wyniosły

-od 2mm do 10 cm

-świąd, rumień, obrzęk, odruch aksonalny

-bezpośrednio wywołany histaminą i leukotrienami

Dermografizm

-nieprawidłowa reakcja skóry na czynniki fizykalne

-np. na ucisk

Klasyfikacja – czas trwania

Pokrzywka ostra jest najczęściej występującą postacią pokrzywki. Charakteryzuje się nagłym początkiem, najczęściej immunologiczną etiopatogenezą oraz krótkim okresem trwania, nieprzekraczającym 6 tygodni.

Pokrzywka przewlekła, występująca głównie u osób dorosłych, charakteryzuje się w większości przypadków nie immunologicznym mechanizmem powstania oraz okresem trwania przekraczającym 6 tygodni.

Klasyfikacja- przyczyny

1. Alergiczna

1. IgE zależna

2. IgE niezależna

1. Nie alergiczna

a)fizykalna

b)pseudo alergiczna (aspiryna)

c)idiopatyczna ok. 70% (tzn. nie znamy jej przyczyny)

Obrzęk naczynioruchowy

-jeżeli obrzęk umiejscowiony jest głębiej- dotyczy tkanki podskórnej określa się go obrzękiem naczynioruchowym

-niebezpieczne jest zajęcie obrzękiem naczynioruchowym błon śluzowych, głośni i krtani ponieważ stwarza to sytuacje zagrożenia życia- obrzęk Quinckego.

Mechanizmy powstawania

Immunologiczny- Alergiczny

Typ I IgE zależny:

-nadwrażliwość na specyficzne alergeny (leki- antybiotyki betalaktamowe (amotaks, zinat,) , pokarmy, pyłki)

-kontaktowy (białka, lateks, alergeny roślinne, sierść zwierząt, alergeny pokarmowe)

Typ III choroby posurowiczej

Reakcja IgE- zależna

Objawy wywołane przez histaminę ( działa na receptory histaminowe H1, H2):

-skóra

*świąd

*rumień

*obrzęk

-błona śluzowa- świąd, wyciek, „blokada”

-oskrzela –kaszel, skurcz i obrzęk oskrzeli, wydzielina

-przewód pokarmowy- skurcze, biegunka

-wstrząs – spadek ciśnienia, wzrost tętna, zaczerwienienie skóry

Pokrzywka alergiczna IgE niezależna

-typ III- reakcja typu choroby posurowiczej

-przeciwciała klasy IgG

-kompleksy immunologiczne

-uszkodzenie naczyń

-pokrzywka + bóle stawów + temperatura

Mechanizmy powstawania

Immunologiczny- niealergiczny

Niedobór składowych dopełniacza (C1 esterazy) Autoimmunologiczny (anty- IgE, anty FcR)

Nieimmunologiczny

-bezpośrednia de granulacja komórki tucznej

-leukotrienowy

-zależny od hamowania enzymu konwertazy angiotensyny ( leki przeciw nadciśnieniowe)

Podział kliniczny

Pokrzywki ostre i przewlekłe. Przewlekłe:

-autoimmunologiczna

-pokrzywki fizykalne

-obrzęk naczynioruchowy

-pokrzywka kontaktowa

-pokrzywka naczyniowa

Pokrzywka ostra

Najczęstsza (70%) wyzwalana przez:

-czynniki pokarmowe, takie jak ryby, mleko, jaja, orzechy, niektóre owoce i jarzyny

-IgE zależna

Ale…

-truskawki mogą powodować uwalnianie histaminy

-histamina może być zawarta w pokarmach np. w tuńczyku

Leki:

-penicylina (immunologiczno- alergiczna)

-środki radiologiczne, opioidy (nieimmunologiczna)

Alergeny powietrzni pochodne: jady owadów,

Czynniki psychogenne

Pokrzywka typu choroby posurowiczej

III mechanizm immunologiczny kompleksy Ag-Pc. Czynnik przyczynowy obcogatunkowe białko zawarte w surowicach, niektóre antybiotyki. Objawy w ciągu 7-10 dni przy ponownym kontakcie w ciągu 3-4 dni. Pokrzywce może towarzyszyć obrzęk naczynioruchowy. Występują bóle stawowe, ogólne złe samopoczucie i podwyższona ciepłota ciała.

Typ III reakcja kompleksów immunologicznych

Kompleksy immunologiczne:

Rozpuszczalne = nadmiar antygenu

Duże kompleksy ->fagocytoza

Małe -> odkładają się w ścianie naczyń, kłębków nerkowych

Kompleks immunologiczny aktywuje dopełniacz:

-zwiększona przepuszczalność

-chemotaksja, agregacja płytek, napływ granulocytów-> uszkodzenie naczyń

Pokrzywka przewlekła

Pokarmy

Dieta eliminacyjna: ryż, ziemniaki, woda mineralna

Leki- penicylina i pochodne, kwas acetylosalicylowy, niesterydowe leki przeciwzapalne, morfinę i kodeinę

Zakażenia przewodu pokarmowego:

-bakterie, grzyby, pasożyty, helicobacter pyroli

Nietolerancja kwasu acetylosalicylowego i dodatków pokarmowych (benzoesany, glutaminian)- 30% chorujących na pokrzywkę przewlekłą

Dieta: woda mineralna, herbata, chleb, ser biały chudy, ryż, ziemniaki, mięso z wyjątkiem drobiu i ryb, masło w ilości 1 łyżka/ dzień

W ciągu 7-10 dni występuje złagodzenie objawów lub całkowite ich ustąpienie

Próba prowokacji aspiryną

Pokrzywka autoimmunologiczna:

-przeciwciała przeciwko własnym tkankom

-przeciwciała przeciwtarczycowe

Pokrzywka przewlekła

Choroby autoimmunologiczne (tarczycy), p-ciała anty-IgE, anty FcR

-Hormony-ciąża, końcowa faza cyklu miesiączkowego

-Alkohol

-Stres

Pokrzywka fizykalna

20% chorych na pokrzywki przewlekłe mechanizmy nieimmunologiczna

-wywołana( zaczyna się swędzenie, drapanie, wyskakuje bąbel. Bąblom towarzyszą przeczosy-ślady naszych paznokci)

-opóźniona z ucisku( w miejscach które długi czas są uciśnięte, po kilku godzinach występuje pokrzywka)

-z zimna( po wyjściu z ciepłego na dwór, bez rękawiczek w zimnie występuje bąbel; latem na plaży wbiega do wody, po wyjściu pojawia się pokrzywka- może skończyć się zgonem; latem kupując loda pojawia się obrzęk języka, gardła, krtani -uduszenie-zgon. Leczy się ją dużą ilością penicyliny w warunkach szpitalnych, bądź odczulanie zimnem również tylko w szpitalu)

-cholinergiczna( powstaje w czasie stresu, u pobudliwych ludzi, kiedy są zdenerwowani, pocą się wtedy pojawia się pokrzywka. Czasem też kiedy po prostu się pocą. Leczy się ją preparatami atropinowymi(blokuje układ) podaje się też środki uspakajające )

-świetlna (pod wpływem słońca, solarium, różnego rodzaju lampy, zdarza się tak że słońce nie wywołuje pokrzywki, ale gdy nałożymy krem, kosmetyk, lek bądź po pokarmach pod wpływem słońca występuje pokrzywka.)

-wodna( po kąpieli, po basenie)

-wibracyjna(może dotyczyć osób które pracują z młotem pneumatycznym)

Pokrzywka fizykalna

Pokrzywka wywołana (mechanicznie)- dermografizm

Ułożenie linijne, wzdłuż urazu mechanicznego, bąble pokrzywkowe

Prowokacja-zadrapanie skóry

Pokrzywka opóźniona z ucisku

-głębokie obrzęki obejmujące tkankę podskórną (obrzęk naczynioruchowy) w miejscu przewlekle działającego ucisku

-dolegliwości bólowe

-test klockowy

Pokrzywka z zimna- bąble rozwijają się w miejscu oziębienia skóry. Jedyna odmiana pokrzywki fizykalnej występująca również u dzieci. Może być przyczyną rozwoju wstrząsu anafilaktycznego na skutek nagłego oziębienia:

-spożycie dużej ilości lodów

-skok do zimnej wody

Ekspozycja na kostkę lodu

Pokrzywka cholinergiczna

-mężczyźni do 25 roku życia

-wysiłek fizyczny, przegrzanie, spocenie

-reakcja na acetylocholinę uwalnianą przez włókna nerwowe

-wysiew bąbli poprzedza silny świąd

-drobne, rozsiane, kilkumilimetrowe bąble pokrzywkowe

-próba wysiłkowa

Pokrzywka świetlna- promienie ultrafioletowe. Drobne bąble z silnym świądem występują po kilkunastu minutach od ekspozycji na promienie UV. Miejsca eksponowane na światło

Pokrzywka wodna- kontakt z wodą niezależnie od jej temperatury. Silny świąd, podobna do cholinergicznej.

Pokrzywka wibracyjna- rozwija się w ciągu kilku godzin, bóle głowy, rumień skóry

Obrzęk naczynioruchowy- obrzęk tkanki podskórnej, ucisk, leki przeciw nadciśnieniowe (inhibitory konwertazy angiotensyny) . Postać wrodzona-niedobór (defekt) inhibitora C1 esterazy zaburzenia funkcji dopełniacza, występowanie we wczesnym dzieciństwie obrzęków tkanki podskórnej w obrębie twarzy i kończyn.

Pokrzywka kontaktowa

- rozwija się w ciągu kilku minut w miejscu kontaktu z czynnikiem wyzwalającym. Leki, sierść, kosmetyki, tkaniny, środki spożywcze, rękawice lateksowe. Często mechanizm IgE zależny. Towarzyszy chorobom alergicznym dróg oddechowych.

Pokrzywka naczyniowa

Kompleksy immunologiczne odkładające się w naczyniach

-utrzymywanie się bąbli pokrzywkowych ponad 48 godzin w tym samym miejscu

-nie towarzyszy świąd

-może występować podwyższona temperatura ciała, bóle stawowe i dolegliwości jelitowe.

-wykwity w obrębie tułowia i kończyn dolnych

Idiopatyczna – o nieznanej przyczynie – 50%

Pokrzywka- diagnostyka

-kał: pasożyty

-sIgE

-PRICK- kłopoty

-test zimna, wysiłku, ucisku, światła

-testy płatkowe

-inhibitor C1q

Pokrzywka –leczenie

Leki antyhistaminowe (H1) blokujące receptor H1

Doustne leki przeciwhistaminowe drugiej generacji

-silne i długotrwałe blokowanie receptora histaminowego

-niewielkie działanie sedatywne

Dodatkowo:

Pokrzywka aspirynowa- dieta, wyrabianie tolerancji na aspirynę

Pokrzywka z ucisku- gklikokortykosteroidy

Pokrzywka z zimna- wyrabianie tolerancji

Pokrzywka wywołana – antyhistaminiki H2

Pokrzywka świetlna- fototerapia

Pokrzywka cholinergiczna- leki uspakajające

Rodzinny obrzęk naczynioruchowy –Danazol

-pokrzywka może współistnieć z astmą oskrzelową i nieżytem nosa

-leczenie napadu duszności

-leczenie nieżytu nosa

Znaczenie pokrzywki

1.może być objawem anafilaksji

2. może być objawem poważnych chorób ogólnych

Wrodzony obrzęk naczynioruchowy

-niedobór inhibitora esterazy C1q

-występuje rodzinnie

-obrzęk skóry + oskrzeli +mózgu + krezki jamy brzusznej

- nie reaguje na leki AH i sterydy

-zgon przy ekstrakcji zęba lub przy porodzie