Literatura:

1. A. Kuzior, M. Rówińska: Rachunkowość Finansowa

2. Praca zbiorowa pod red. Z. Messnera: Rachunkowość finansowa

3. Praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego: Rachunkowość finansowa.

Regulacje prawne w zakresie rachunkowości

- ustawa o rachunkowości z 1994r znowelizowana w 2002 r. – Dz. U. nr 76 poz. 694 z późniejszymi zmianami

- Rozporządzenia Ministra Finansów

- Krajowe Standardy Rachunkowości – uzupełniają regulacje zawarte w ustawie i rozporządzeniach wykonawczych

- MSR i MSSF

Rachunkowość jednostki obejmuje:

1. Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości

2. Prowadzenie, nap odstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematyczny,

3. Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

4. Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

5. Sporządzanie sprawozdań finansowych

6. Gromadzeni i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą

7. Poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

Polityka rachunkowości jest to dokument przygotowywany przez jednostkę gospodarczą określający zasady, praktyki, sposób wyceny, ewidencji i ustalania wyniku finansowego opracowany dla jednostki gospodarczej na podstawie ustawy.

Inwentaryzacja jest to porównanie stanu rzeczywistego posiadanego majątku ze stanem majątku wynikającym z ewidencji księgowej.

W odniesieniu do majątku jednostki gospodarczej mamy wycenę bieżącą (w ciągu roku) i drugi moment to dzień bilansowy.

Sprawozdanie finansowe obejmuje 5 elementów:

- bilans

- rachunek zysków i strat

- rachunek przepływów pieniężnych

- zestawienie zmian w kapitale własnym

- informacja dodatkowa

Badanie dotyczy tylko tych podmiotów, które sporządzają sprawozdanie w pełnym wymiarze (5 elementów)

Podział rachunkowości biorąc pod uwagę funkcje rachunkowości i odbiorców

- rachunkowość finansowa

- rachunkowość zarządcza

Celem rachunkowości finansowej jest przygotowanie danych (materiału) na podstawie których sporządza się sprawozdanie finansowe.

Rachunkowość zarządcza przygotowuje dane (materiały) wykorzystywane w zarządzaniu jednostką gospodarczą.

Prawo podatkowe a prawo bilansowe

Dziedzina Rachunkowość finansowa Podatki

Regulacje Prawo bilansowe – ustawa o Prawo podatkowe – ustawy

Rachunkowości podatkowe

Wyjście Sprawozdania finansowe Deklaracje podatkowe

Koszty w jednostce gospodarczej

Definicję podaje ustawa o rachunkowości (art.3. pkt. 31)

Koszty to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego (…).

Koszty jako zmniejszenie wartości aktywów:

- wydanie z magazynu sprzedanych wyrobów gotowych

- wydanie do zużycia materiałów do produkcji wyrobów

- odpisanie przedawnionych należności

Koszty jako zwiększenie wartości zobowiązań:

- naliczenie odszkodowania do zapłacenia

- naliczenie odsetek od otrzymanego kredytu

Kategorie kosztów w jednostce gospodarczej:

- koszty podstawowej działalności operacyjnej

- koszty pozostałej działalności operacyjnej

- koszty działalności finansowej

Podstawowa działalność operacyjna – to działalność do której jednostka została powołana

Pozostałą działalność operacyjna – to działalność pośrednio związana z działalnością podstawową.

Działalność finansowa – to działalność związana z pozyskiwaniem zewnętrznych źródeł finansowania i obrotem aktywami finansowymi.

Koszty podstawowej działalności operacyjnej

Stanowią wyrażone w mierniku pieniężnym, celowe i gospodarczo uzasadnione zużycie czynników produkcji oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia, związane z prowadzeniem działalności przez jednostkę gospodarczą w określonej jednostce czasu.

Do kosztów podstawowej działalności operacyjnej możemy zaliczyć tylko część wydatków.

Układy ewidencyjne kosztów podstawowej działalności operacyjnej

- Układ rodzajowy kosztów:

1. Amortyzacja

2. Zużycie materiałów i energii

3. Usługi obce

4. Podatki i opłaty

5. Wynagrodzenia

6. Ubezpieczenia społeczne i świadczenia na rzecz pracowników

7. Pozostałe koszty rodzajowe

- Układ funkcjonalny kosztów:

1. Koszty działalności podstawowej

2. Koszty wydziałowe

3. Koszty działalności pomocniczej

4. Koszty ogólnego zarządu

5. Koszty sprzedaży

6. Koszty zakupu

Koszty pozostałej działalności operacyjnej

- wartość zbytych niefinansowych składników aktywów trwałych

- odpisane środki trwałe w budowie, które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego (koszty jakie jednostka poniosła przy realizacji środka trwałego jaki nie został ukończony)

- odpisane przedawnione umorzone lub nieściągalne należności

- zapłacone odszkodowania, kary, grzywny (jak również nałożone na jednostkę gospodarczą)

- przekazane darowizny (nieodpłatnie przekazane składniki majątku)

- inne

Niefinansowe składniki aktywów trwałych to wartości niematerialne i prawne oraz rzeczowe aktywa trwałe.

Ewidencja pozostałych kosztów operacyjnych

Objaśnienia:

1. Poniesione w ciągu roku pozostałe koszty operacyjne

2. Przeniesienie na koniec roku obrotowego pozostałych kosztów operacyjnych na konto „wynik finansowy”

Koszty finansowe

- wartość zbytych inwestycji finansowych (akcje, obligacje, czeki, weksle i inne środki pieniężne)

- odsetki do zapłacenia od kredytów, pożyczek (w tym za zwłokę w zapłacie)

- ujemne różnice kursowe

- utracone dyskonto wekslowe (oprocentowanie weksla)

- prowizje od pożyczek i zobowiązań

Ewidencja kosztów finansowych

Objaśnienia

1. Koszty finansowe poniesione w ciągu roku

2. Przeniesienie na koniec roku kosztów finansowych na konto „wynik finansowy”

Aktywa finansowe

Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

Ustawowy zakres aktywów finansowych

Aktywa finansowe:

- Długoterminowe

- Krótkoterminowe:

- Aktywa pieniężne

- Inne krótkoterminowe aktywa finansowe

Krótkoterminowe aktywa finansowe – są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub daty ich założenia, wystawienia lub nabycia albo stanowią aktywa pieniężne.

(UoR, Art.3, pkt.8c)

Składowe aktywów pieniężnych

- krajowe środki płatnicze

- waluty obce

- dewizy

- inne aktywa finansowe

Definicje zgodne z prawem dewizowym

- krajowe środki pieniężne – to waluta polska oraz papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego wystawione w walucie polskiej. (czeki i weksle obce, akredytywy, listy zastawne, inne dokumenty bankowe lub finansowe w walucie PLN)

- waluty obce – to znaki pieniężne (banknoty i monety) niebędące w kraju prawnym środkiem płatniczym oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe

- dewizy – to papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych. (czeki i weksle obce, akredytywy, listy zastawne i inne dokumenty bankowe lub finansowe w walucie obcej)

Inne aktywa finansowe – to odsetki od aktywów finansowych, płatne (wymagalne) w krótkim okresie czasu.

Aktywa pieniężne

Obejmują:

- środki pieniężne w kasie, na rachunkach bakowych

- inne środki pieniężne (czeki i weksle obce płatne w okresie do 3 m-cy, środki pieniężne w drodze)

- inne aktywa pieniężne (czeki i weksle obce płatne w okresie powyżej 3 m-cy, należne dywidendy z tytułu posiadanych udziałów akcji)

Wycena środków pieniężnych

- w ciągu roku obrotowego – wg wartości nominalnej

- na dzień bilansowy – wg wartości nominalnej (wartość nominalna obejmuje doliczone lub potrącone odsetki)

Obrót środkami pieniężnymi

- obrót gotówkowy – płatności realizowane SA za pomocą znaków pieniężnych walucie krajowej i obcej, albo za pomocą substytutów, jakimi są czeki gotówkowe, bony pieniężne itp.

- obrót bezgotówkowy – polega na regulowaniu rozrachunków między podmiotami za pośrednictwem i pod kontrolą banku.

Obrót bezgotówkowy:

- polecenie przelewu

- czeki rozrachunkowe

- akredytywa

- rozliczenie saldami

- rozliczenia planowe

- weksel

Polecenie przelewu – dyspozycja dłużnika do banku dotycząca obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela.

Czeki – jest pisemnym zlecenie bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty, wydany bankowi przez posiadacza rachunku bankowego.

W zależności od sposobu zapłaty rozróżnia się czeki:

- gotówkowe

- bezgotówkowe

Weksel – forma kredytu krótkoterminowego; jednostronne i bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty określonej osobie, w ściśle określonym terminie i miejscu sumy pieniężnej, na którą weksel został wystawiony.

Dyskonto – to odsetki wekslowe.

Suma wekslowa – to kwota należności głównej + dyskonto

W jednostce gospodarczej występują weksle obce które są aktywami pieniężnymi ale jednostka może wystawić weksel własny, wystawiony weksel powoduje że powstają zobowiązania wekslowe.

Weksle obce suma wekslowa = należność główna + odsetki (dyskonto)

Przychody finansowe

Weksle własne suma wekslowa = zobowiązanie główne + odsetki (dyskonto)

Koszty finansowe

Akredytywa – wyodrębnienie przez bank na wniosek dłużnika środków pieniężnych na jego rachunku i przekazaniu ich do banku wierzyciela w celu dokonania zapłaty za spełnione przez wierzyciela świadczenie.

Występuje w obrocie międzynarodowym gdy strony nie mają do siebie zaufania.

Rozliczenie saldami:

- ma zastosowanie, gdy kontrahenci są dla siebie równocześnie dostawcą i odbiorcą

- wzajemne należności i zobowiązania podlegają kompensowaniu

- rozliczeniu podlega ostateczne saldo dla danego okresu

Rozliczenia planowe:

- przy stałych i częstych dostawach/świadczeniach dłużnik dokonuje zaliczkowych przelewów środków na planowane dostawy

- ostateczne rozliczenie następuje okresowe poprzez porównanie sumy zaliczek z wartością dokonanych dostaw

Ewidencja aktywów pieniężnych

Środki pieniężne w kasie - dokumentacja:

- wpłata – dowody kasowe KP „kasa przyjmie”

- wypłata – faktury, rachunki, listy płac, dowody wpłat na rachunki bankowe, wnioski o zaliczkę itp. Lub zastępczy dowód KW „kasa wypłaci”

- raport kasowy – dokument zbiorczy obejmujący wpłaty i wypłaty za dany okres (obowiązkowo na koniec m-ca)

Ewidencja obrotu gotówkowego

Typowe zapisy na koncie „kasa”

Objaśnienia:

1. Podjęcie środków z rachunku bankowego do kasy (czekiem gotówkowym)

2. Uregulowanie gotówką różnych zobowiązań

3. Wpłaty gotówki do banku (potwierdzone przez bank)

4. Wpływ innych środków pieniężnych

5. Opłacono gotówką koszty (np. zapłacone podatki, opłaty)

6. Wpływ z tytułu sprzedaży gotówkowej

7. Zapłacone kary, grzywny

Ewidencja środków pieniężnych ulokowanych w banku

1. Na jednym koncie: „rachunek bankowy” z rozwiniętą ewidencją analityczną.

2. Uszczegółowienie przedmiotu ewidencji poprzez wyodrębnienie kont syntetycznych i analitycznych ujmujące operacje na różnych rachunkach bankowych np.:

- „rachunek bieżący”

- „rachunek lokat terminowych”

- „rachunek bankowy środków walutowych”

- „inne rachunki bankowe”

Na koncie rachunek bieżący wykazywane są środki pieniężne z których jednostka reguluje bieżące płatności, środki pieniężne do których jednostka ma nieograniczony dostęp.

Rachunek lokat terminowych to środki pieniężne, które są zamrożone na pewien okres czasu. Jednostka nie ma do nich pełnego dostępu.

Rachunek bankowy środków walutowych to rachunek na którym wykazywane są waluty obce, do tego konta niezbędna jest analityka, która pozwala określić jakie waluty obce są zdeponowane w banku.

Na innych rachunkach bankowych mówimy że są ulokowane środki pieniężne wyodrębnione na jakiś określony cel. Na tym koncie będą między innymi środki wykazane na rzecz akredytywy.

Ewidencja środków pieniężnych ulokowanych w banku

Objaśnienia:

1. Wpłata gotówki z kasy do banku

2. Uregulowanie różnego rodzaju zobowiązań

3. Pobranie gotówki z banku do kasy

4. Wykup weksla obcego, realizacja czeku obcego

5. Opłata kosztów

6. Wpływ należności różnego typu

7. Przekazanie środków naiwny rachunek bankowy

8. Otrzymanie kredytu w postaci przelewu środków pieniężnych

9. Zapłacone odsetki od kredytów, pożyczek

10. Spłata kredytu bankowego

11. Otrzymane odsetki

Środki pieniężne w drodze

Fakt przekazywania gotówki do banku powoduje powstanie kategorii środki pieniężne w drodze, którą należy rozumień jako:

- środki pieniężne znajdujące się w danym momencie między kasą jednostki gospodarczej a jej rachunkiem lub rachunkami bankowymi

- środki pieniężne znajdujące się między rachunkami jednostki gospodarczej, gdy te są prowadzone przez różne banki lub różne oddziały banku, np. przelewy z rachunku oddziału na rachunek centrali.

Ewidencja środków pieniężnych w drodze

Objaśnienia

1. Wpłata z kasy do banku niepotwierdzona przez bank

2. Potwierdzenie wpływu środków na rachunek

3. Przelew środków między rachunkami

4. Przekazanie czeków obcych do realizacji

5. Realizacja czeku obcego - WB