AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ
WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I DOWODZENIA
Kierunek: ZARZĄDZANIE
Izabela Wyrzykowska
Numer albumu: 8083
Studiowanie jako ciągły proces decyzyjny.
Praca napisana pod kierownictwem:
mgr Anety Zagańczyk
Warszawa, 2012 r.
Decyzje odgrywają w naszym życiu ważną rolę, właściwie mogą całkowicie odmienić nasze losy, błędne – kompletnie nas zrujnować albo w skrajnych przypadkach, pozbawić życia. Dokonywanie wyborów, planowanie działań i ich realizacja to poważne wyzwania dnia codziennego. Poświęcamy im wiele czasu i energii. Życie każdego człowieka kształtuje się w momentach podejmowania decyzji i wdrażania ich w życie. Decyzje podejmujemy od dziecka, nie zdając sobie z tego sprawy – całe życie dokonujemy różnych wyborów, więc wypadałoby, aby te nasze decyzje były jak najbardziej trafne i doprowadzały nas do założonych celów a w perspektywie dalszej – sukcesów.
Proces decyzyjny jest nieodłącznym ogniwem egzystencji każdego człowieka. Decyzje, które podejmuje, określają nie tylko kształt życia osobistego, zawodowego oraz rodzinnego, ale w jakimś stopniu wpływają na określone stanowiska i społeczności. Niektórzy ludzie są zdolni do podejmowania tak ważnych i brzemiennych w skutkach decyzji, że potrafią zmieniać kierunek historii i wpływać – pozytywnie lub negatywnie – na losy całych narodów i pokoleń.
Obecnie, młodzi ludzie, zdając maturę myślą, że najtrudniejsze jest już za nimi. W rzeczywistości jednak, prawda okazuję się zaskakująco odmienna od wyobrażenia, jakie sobie stworzyli. W ich życiu następuje poważne zderzenie z rzeczywistością, które wymaga od nich podjęcia szeregu ważnych i życiowych decyzji. Decyzje te będą miały wpływ na całe ich życie. W związku z tym proces decyzyjny obarczony jest ryzykiem – realia, które otaczają przyszłych studentów zmuszają ich do robienia planów życiowych w atmosferze niepewności, gdzie nie są wstanie przewidzieć wszystkich konsekwencji działań, jakie podjęli – np. czy po wybranych studiach dostaną pracę, która ich zadowoli? Czy nie kontynuowanie edukacji w szkołach wyższych a jedynie robienie kursów zawodowych da im perspektywy rozwoju i przyszłość, o której marzyli? Czy studia, które wybrali rzeczywiście ich interesują? I wiele innych pytań zostaje bez odpowiedzi. Każdy wie, jak trudno czasem jest podjąć decyzję, albo z powodu niedostatku informacji lub niemożności przewidzenia zakresu skutków dokonanego wyboru.
Załóżmy jednak, że wybór uczelni i kierunku studiów mieści się w sferze zainteresowań młodych słuchaczy i daje perspektywy, ale co dalej? Aby dokładnie przyjrzeć się problemowi, zacznijmy od zdefiniowaniu pojęć najważniejszych. Bo czym tak naprawdę jest podejmowanie decyzji i proces decyzyjny a w końcu i sama decyzja? Kim jest decydent i jakie możliwości przed nim stoją? I wiele innych. Dostępna literatura w sposób przystępny daje odpowiedzi na powyższe pytania. Poniżej przedstawię moje wnioski, które wyciągnęłam na podstawię dostępnych źródeł w odniesieniu do tematu pracy.
Pojęciem, którego zdefiniowanie jest konieczne, jest decyzja, która to wg A. K. Koźmińskiego jest: świadomym, nielosowym wyborem jednego z rozpoznawanych i uznanych za możliwe wariantów przyszłego działania.. Decyzja oznacza poświęcenie się osiąganiu określonego celu oraz odcięcie się od wszelkich innych ewentualności. Każda decyzja umiejscowiona jest w określonym kontekście, na który składa się ogromna ilość możliwości. Podejmowanie decyzji jest najskuteczniejszą metodą zmiany otaczającej nas rzeczywistości.
Analogicznie proces podejmowania decyzji jest aktem świadomego wyboru jednego z kilku możliwych wariantów, czegoś, co jest przedmiotem wyboru. Inaczej mówiąc, podejmowanie decyzji jest wyborem lub też świadomym powstrzymaniem się od wyboru (co jest także decyzją). Początkiem tego procesu jest dostrzeżenie i zinterpretowanie sytuacji decyzyjnej, natomiast końcem procesu jest wybór sposobu usunięcia tej nieprawidłowości.1
Rozpoczynając studia i zakładając, że są one właśnie tym, co zaprowadzi nas do sukcesu zawodowego i przybliży określoną pozycję społeczną, konieczne jest wypracowanie hierarchii rzeczy i spraw najważniejszych. Niezbędna jest tu odpowiednia wiedza dotycząca realiów, możliwości i predyspozycji oraz kierunku, w jakim rozwija się gałąź edukacji a później możliwości zawodowe, które to, obrane są za atrakcyjne.
Podejmowanie decyzji to umiejętność zgromadzenia wszystkich potrzebnych informacji, rozważenia wszystkich konsekwencji, plusów i minusów przyjęcia jakiegoś rozwiązania. Koniecznie należy o tym pamiętać, aby przyjąć odpowiedzialność za podjęte decyzje i ponosić ich konsekwencje. Zdarza się tak, że podejmiemy złą decyzje i prowadzi ona nas do nikąd – w takim przypadku należy się przyznać przed samym sobą do błędu i zmienić kierunek działania. Sztuka podejmowania decyzji to także tworzenie i uwzględnienie planu awaryjnego, na wypadek gdyby coś poszła nie zgodnie z naszą myślą. Zdolność podejmowania decyzji wymaga więc elastyczności.
Ludzie boją się coś postanowić w obawie przed porażką. Boją się popełniać błędy, ponieważ przez lata powtarza się nam, że to coś złego i spotyka nas za to kara. Nastawiamy się negatywnie, uznając swoje błędy decyzyjne za porażki, które oddalają lub wręcz uniemożliwiają osiągnięcie upragnionego celu. Tymczasem porażka, o ile potrafimy uczyć się na błędach, zbliża nas do sukcesu. Oprócz działania niezbędne jest pozytywne nastawienie, które nie jest wcale budzącym politowanie stanem „trwania w optymizmie”, a skuteczną metodą na walkę z porażkami.
Rzeczywistość studencka daje nam szeroki wachlarz możliwości przyjęcia różnych postaw i promowania często skrajnych zachowań. Często sami siebie usprawiedliwiamy, że odpuszczenie szeregu wykładów jest czymś naturalnym i można to zrozumieć, gdyż, jako młodzi ludzie mamy prawo do zabaw i różnych imprez, a wykłady przecież nie są obowiązkowe. Zawalenie kolokwiów, różnych prac zaliczeniowych czy też później egzaminów też się zdarza – a przecież nie zawsze można połączyć życie towarzyskie, początki jakiejś pracy i edukacji, aby wszystko współegzystowało ze sobą na wysokim poziomie. Jednak wymienione powyżej sytuacje są zazwyczaj wynikiem decyzji, jakie podejmiemy. Podświadomie wybieramy sobie, co jest dla nas przyjemniejsze i łatwiejsze a to stanowi opozycje do tego, co postanowiliśmy na samym początku np. – zdobycie wykształcenia.
Plany, które pragniemy zrealizować i ustalamy je na początku studenckiej kariery –– np. ukończenie studiów na zadowalającym poziomie, znalezienie odpowiedniej pracy czy inne - są wyznacznikiem mniejszych decyzji, które podejmujemy każdego dnia – uczyć się czy nie? Iść na zajęcia czy zostać w domu?
U źródeł każdej decyzji leży przymus albo chęć podjęcia decyzji. O przymusie mówimy, kiedy stan obecny nie odpowiada naszym oczekiwaniom, a zachowanie bierności grozi negatywnymi konsekwencjami. Chęć wiąże się z przekonaniem, że dla uniknięcia negatywnych konsekwencji albo zdyskontowania przyszłych szans – warto jest podjąć decyzję. Podjęcie decyzji ma umożliwić przekształcenie stanu obecnego w stan pożądany. Sformułowanie celu jest związane z decydentem. On określając cel musi zdać sobie sprawę z istnienia kilku wariantów decyzyjnych, czyli możliwych sposobów osiągnięcia celu. Dokonanie właściwego wyboru wymaga sformułowania kryterium wyboru. Z kolei dokonanie wyboru nie jest możliwe bez posiadania wiedzy o kontekście wyboru, czyli o okolicznościach, z obecnością, których decydent musi się liczyć dokonując wyboru. Gdy wystąpienie tych okoliczności jest zdaniem decydenta pewne, podejmowanie decyzji następuje w warunkach pewności; jeśli decydent nie potrafi określić prawdopodobieństwa wystąpienia okoliczności, wówczas decyzja podejmowana jest w warunkach niepewności.
Decydent ma do wyboru szereg alternatyw, które musi ze sobą porównać i ocenić możliwość ich wprowadzenia oraz przewidzieć skutki ich realizacji. Osoba podejmująca decyzje działa w warunkach pewności, ryzyka i niepewności2
Decydentem w tym przypadku jest młoda osobą, która kontynuuje edukacje na kolejnych szczeblach. Zdarza się często, iż musi funkcjonować w trudnych warunkach, gdzie idealistyczne postanowienia i plany muszą zostać poddane próbie silnej woli, która to w zależności od siły motywacji daje efekty.
Podejmowanie decyzji nie jest łatwe. Jak widać, jest to proces złożony i skomplikowany. Świadoma decyzja powinna być podjęta w sposób odpowiedzialny, po wyszukaniu optymalnego rozwiązania i oszacowaniu strat i zysków. Niestety, takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko. Ludzie zwykle nie postępują w optymalny sposób. Im jednak częściej podejmujemy poprawne decyzje, tym większej pewności siebie nabieramy i jednocześnie ćwiczymy umysł w sprawnym realizowaniu tego, co postanowiliśmy.
Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji decydent musi dokładnie wiedzieć, co chce osiągnąć. Podejmowanie decyzji bez wyraźnie sprecyzowanego celu prowadzi do porażki lub niezadowalających rezultatów. Aby określić cel, należy sprecyzować problem. Czasami problem i cel rysują się jasno, natomiast innym razem sporo czasu może zająć określenie jednego i drugiego. Kiedy już problem i cel jest sprecyzowany, dobrze jest podzielić zadanie na kilka łatwiejszych do osiągnięcia celów pośrednich.
Każda decyzja, jaką podejmujemy, nawet z pozoru drobna lub mało ważna, niesie za sobą konsekwencje - czasem dużo dalej idące, niż to można było przewidzieć na początku. Dlatego też bardzo ważne przy podejmowaniu decyzji jest zastanowienie się nad jej konsekwencjami, zarówno w tej bliższej, jak i dalszej przyszłości. 3 Należy, więc analizować wszystkie ewentualne efekty swojego działania, zanim ostatecznie przesądzimy sprawę.
W życiu osobistym, jak i zawodowym, sprawne myślenie pomaga rozwiązać napotykające nas problemy. Wyznacznikiem myślenia jest ciągłe podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów. Proces podejmowania decyzji skłania nas do wyszukania i oceniania wariantów działania, przed którymi stoi każdy z nas.
Dojrzałe podejmowanie decyzji to sztuka dokonywania trafnych wyborów. Żaden człowiek nie może uniknąć podejmowania decyzji, gdyż codzienne życie nieustanie stawia nas wobec faktów i wydarzeń, które wymagają od nas zajęcia jakiejś postawy czy dokonania określonych wyborów. Jednak z podejmowaniem decyzji w sensie ścisłym mamy doczynienia tylko wtedy, gdy takie decyzje człowiek podejmuje w sposób świadomy, celowy i dobrowolny. Oznacza to, że przed podjęciem decyzji dostrzega on alternatywne możliwości działania w danym momencie4.
Podejmowanie dobrych decyzji sprawia, że można sprawniej i efektywniej podążać za swoimi marzeniami i realizować cele, które sobie obierzemy. Niektóre decyzje są ważniejsze niż inne, ale to nie zmienia faktu, że wszystkie mają większy bądź mniejszy wpływ na nasze życie. Podejmowanie decyzji to nauka, którą warto zgłębiać, ale i sztuka, którą warto praktykować.
Możliwość podejmowania decyzji daje nam ogromną siłę zmiany otaczającej nas rzeczywistości, wyznaczenia sobie celu i nadania życiu nowego kierunku. Jej największa moc tkwi w dostępności – zawsze i wszędzie możemy wdrożyć całkiem nowe postanowienie dotyczące jakiejkolwiek dziedziny życia i realizować je. Na tym między innymi polega nasza wolność. Za każdym postanowieniem powinno iść jednak działanie – jeśli go nie podejmujemy, to tak naprawdę nie podjęliśmy żadnej prawdziwej decyzji. Cel powinien być zawsze określony tak precyzyjnie jak to tylko możliwe. Gdy koncentrujemy się na celu, lepiej organizujemy swoją pracę i czas.
Bibliografia:
J. Penc, Decyzje w zarządzaniu, Kraków 1997,
Leksykon zarządzania, DIFIN, Warszawa 2004,
M. Staples, E. Wighart, E. Philips, Trafne decyzje, Warszawa 1997,
R. W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: PWN.